|
2000
|
|
|
Batua eta euskalkien% 80 enbor berekoa da eta beste% 20 desberdin horrekin batua aberastera jo behar da. Txirri, Mirri eta Txiribitonek,
|
esate
baterako,
|
|
|
Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek badute lekurik idatzian ere.
|
Esate
baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako.
|
|
|
Literaturan ere,
|
esate
baterako, gauza bat da Frai Bartolome edo Felix Bilbao, «Ipuin barreka» edo San Martinen «Zirikadak». Iparraldeko esperientziari begiratuta, «Herria» aldizkariak 50 urtetik gorako historia dauka eta mailak bereizten dira:
|
|
|
Eta nola eta nork bideratu behar ditu euskalki horiek nola idatzi,
|
esate
baterako?
|
|
|
Hori normala da, ezta? Hizkuntza batean dialektoak sortzen dira, gure kasuan
|
esate
baterako, euskara ofiziala izan ez delako, euskaldunok administrazio aldetik zatituak egon garelako... horrela joan dira sortu eta handituaz. Mitxelenak berak esaten du, XVII. mendean Bizkaiko euskara eta Lapurdikoa XX. mendean baino gertuago zirela.
|
|
|
Hemen esan dira gauza batzuk. Euskaltzaindian,
|
esate
baterako, ez da sekulan esan lexikoan
|
|
|
Gure kultur historiaren berrirakurketa batean arriskuak itzelak dira edozein aldetara gehiegi kargatuz gero, eta egin daiteke... Ikuspegi orokor eta kritiko bat ematearren ahalegindu naiz
|
esate
baterako literaturaren gehiegizko pisuari hanka egiten, gipuzkoanismoari, galderarik ez dakarten kronikei... Gaien aukeraketan bertan uste dut badagoela ideologia bat.
|
|
|
Baina hor badago leku bat betetzen ez dena.
|
Esate
baterako paleta goma oso jokamolde polita da neskek jokatzeko. Emakumeak frontoietan egon behar du, bai ikusten eta bai jokatzen ere.
|
|
|
Aldaketa sakonak egon dira gainera kirol honen barruan.
|
Esate
baterako, garai batean joko guztia zuzena zen: talde bat bestearen aurrean jarrita, tenisaren egiturarekin.
|
|
|
noski. Orain,
|
esate
baterako, zurekin elkarrizketa bukatutakoan bilera daukat. Plastikozko pilotak sortu nahi ditugu paletarako.
|
|
|
|
Esate
baterako, Baionako Moderno trinketa aurrerapen handia da guretzat eta hori Hegoaldera ekarri behar dugu. Trinketarekin lan handia egin behar dugu Hegoaldean, guztiz ezezaguna baita.
|
|
|
Pilota oraindik artisauen eskuetan dago eta materiala estandarizatzeko arazo asko daude.
|
Esate
baterako, ez dugu neurtuta nolako botea izan behar duen pilotak... Ezaugarri horiek guztiak ikertu eta neurriak jarri behar dira
|
|
|
Auzotik irten eta etorritako bidean eskuinera hartuko dugu. Errepide asfaltatuaren ezkerretara hesi biziak ederrak agertzen dira artadiko espeziekin, gurbitza,
|
esate
baterako. Gurbitzaren fruitu gorri eta zuku askokoak alkohola edukitzeagatik egin dira ospetsu.
|
|
|
Sorrera honetan Juan San Martin, Bittor Kapanaga, Jabier Zubiaurre, Jose Luis Ugarteburu, Jose Antonio Eizagirre eta beste askorekin batera Imanol ere protagonistetariko bat izan zen. Euskararen eta euskal kulturgintzan lan egiteak arrisku bat baino gehiago esan nahi zuen garai hartan, euskararekin eta euskal herriarekin zerikusia zuen guztia ezkutuan egin beharra zegoen; horren erakusgarri,
|
esate
baterako, Yon Etxaidek 1955ean euskal literaturaz emandako hitzaldia Egotxiagako pagadian izatea.
|
|
|
Ingurune babestuak, baliabideen erabilerak murrizten diren gunetzat ulertzen baldin baditugu, ez dira atzo goizean asmaturiko ezer.
|
Esate
baterako, ezagunak dira, milaka urtetan babesturik egon diren mendiak; bertako kulturek sakratutzat dituzte eta beraz, inor gutxi iritsi da paraje haietara. Edo badira, gizarte ehiztariek errespetaturiko baso magikoak, errege eta printzeek bereganaturiko lurrak; bertako ehiza baliabideez jabetzeko sarrera galerazi duteneko eskualdeak eta abar.
|
|
|
Hasieran, natur parkeen kontu hau ezezaguna zen garai haietan, arazo gehiago izan ziren. Guk bereziki ez dugu arazo handirik izan, baina
|
esate
baterako Nafarroan, Urbasako parkea dela eta arazo ugari sortu dira.
|
|
|
Bestetik, zenbait natur parkeren benetako helburua ez da oso garbia, kasu batzutan turismoa edo basogintzari ematen zaio lehentasuna.
|
Esate
baterako, Aralargo natur parkean zeresan asko eman duen urbanismo plan bat dago Lareon, eta gure ustez, hau ez da bateragarria parkearen benetako helburuekin.
|
|
|
Interesatzen zaizkion frogak eta lekukoak baino ez ditu ekarri epaiketara.
|
Esate
baterako, inoiz gertakariaz ardura berezirik ez zuten polizia garrantzitsuak deituak izan dira deklaratzera une honetan. Ordea, hasieratik ikerketak bideratu zituzten jendarmeak ez ditu fiskalak deitu; edo deitu dituztenak oso maila apalekoak dira.
|
|
|
bestetik, lokal eta instalazio libreak. Hemen sartuko lirateke 2000 metro karratuko zinema platoa, 400 metro karratuko telebista platoa, bulegoak, dekoratuak egiteko tailerra eta muntaketa eta emanaldi eranskinak,
|
esate
baterako. Zerbitzuei dagokienean, langileri teknikoz hornitua egongo da Zinealdea, tekniko oso espezializatuak eta ez hain espezializatuak izango ditu.
|
|
|
Ohikoa den legez, bertaratzen direnek ez dute aspertzeko abagunerik izango, herri kirolak, kontzertuak, erakusketak, bertsolariak eta haurrentzako jokoak izango baitira nonahi.
|
Esate
baterako, Lorelei, Sekula Santa, Txan Handia eta Koldo Amestoyren emanaldiez gozatzeko parada izango dugu.
|
|
|
Urtean zehar ere, ez da ekitaldirik falta izaten elkartean. Urtero negu afaria, uda jaia eta mus txapelketa,
|
esate
baterako, egiten dituzte. Orobat, Korrika txikiak egin dituzte bitan, eta baita arrakasta handia lortu ere.
|
|
|
Barra eusten zuten gizonkote haien artean sartu eta Guinness pinta bana eskatzen genuen, Euskal Herrian zurito batekin balantzaka hasiko ginela jakin arren. Eta nork bere errekorra ezartzen zuen; hiru pinta,
|
esate
baterako, idazten duen honek. Nahikoa eta sobera ingurukoekin mintzapraktika egin eta kantuan hasteko.
|
|
|
Orain dela 20 bat urte ikusi genuen Kristo aurreko milurtea, Burdin Aroa hain zuzen, gutxi ezagutzen genuela.
|
Esate
baterako hemen Gipuzkoan batzuk ezagutzen genituen Oiartzun eta Adarra Mandoegiko mendi horietan, baina ez genituen ezagutzen bizilekuak, kastroak edo herriskak. Bat bakarra ezagutzen genuen, Intxurrekoa, Tolosa eta Albiztur gainean.
|
|
|
Beste metodo batzuk sortu dira. Afrikan
|
esate
baterako datazio asko ditugu oso zaharrak, baina suerte handia izan dutelako. Han hezurren gainean askotan sumendi batek eztanda egin baldin badu hantxe zabaltzen dira errautsak eta errauts horiek tapatzen dituzte.
|
|
|
Beste gai batzuk erabiltzen direnean (potasioa, argona, uranioa), horretarako beste aurkikuntzak behar dituzu.
|
Esate
baterako Afrikan sumendietatik ateratako errauts horiek. Hemen ez daukagu horrelakorik.
|
|
|
Horiekin ere erlazio handia daukagu.
|
Esate
baterako, Conchita de la Rua da hango katedraduna eta alor hori aztertzen ari da momentu honetan.
|
|
|
Oso txosten bigunak egiten dituztela arkeologo batzuk eta ondare asko galtzen ari dela.
|
Esate
baterako San Telmoko plazan Erdi Aroko harresia aurkitu zen, ez Boulevardean aurkitutakoa, hori atzokoa da, Erdi Arokoa, askoz ere garrantzi handiagokoa. Dena hankaz gora joan zen, ezta enteratu ere ez zen egin Donostia orduan.
|
|
|
Ensidesan ere bai, nahiz eta Asturiaseko sozietate honek tratu bereziki hobea jaso zuen Gobernu sozialistaren eskutik. Aceralia, CSI publikoaren oinordekoa, sortu zenean, AHV Taldeko hainbat enpresa,
|
esate
baterako Etxebarriko Laminaciones de Bandas Bizkaian, Laminaciones de Lesaca eta Perfrisa Nafarroan, talde horretan sartu ziren. Talde honek, aldi berean, ACBko kapitalaren %65 kontrolatzen du.
|
|
|
Ikastaro hau galdera horiei erantzuna ematen saiatuko da, beti ere gaiaren zabaltasunak eskatzen dituen zehaztasunak emanez. Horretarako, baliabide ugari erabiliko da,
|
esate
baterako: egon daitezkeen diskurtso ezberdinak, dikotomikoak, osagarriak, berritzaileak...
|
|
|
Sustatzaileari modu ziurtagarri batean(
|
esate
baterako, notario bidez) ordura arte kontura emandako diru kopuruak itzultzeko eskatu zaio, kalteak eta galerak gehituz. Diru kopuru horiek itzultzea bermaturik dago lehengo legeekin eta oraingo Eraikuntzaren Antolaketarako Legearekin.
|
|
|
Eroslea sustatzailearen mailegua subrogatzera behartzen duten klausulak Kontsumitzailearen Babeserako Lege Orokorrean agertzen diren kontsumitzailearen eskubideen aurkakoak dira. Beraz, honelako klausulak baliogabekotzat jo daitezke epaitegietan, eta dagoeneko hala egin izan da,
|
esate
baterako, 1999ko martxoaren 5ean Asturiaseko Entzutegiak jarritako epai batean.
|
|
|
Baina" edatea, beste gabe, ez da ezer. Geienaz ere, egarria iltzea; sagardotegietan afari egitea,
|
esate
baterako, ori da gauza berezia eta bitxia. (...) Eta danok zutik.
|
|
|
Azkenik, Zazpigarren Artea sakondu asmoz, Felix Linares zineman erabiltzen den hiztegi bereziaren hainbat hitz eta esamolde azaltzen saiatuko da. Zinemazale direnek, sekuentzien planoa edota travellinga zer diren ikasi ahal izango dute,
|
esate
baterako. Beraz, euskal zinemazaleentzako bereziki gomendutako saioa.
|
|
|
Prekarizazioak ezarritako eginkizunik beharrezkoena pentsatzeko eta jarduteko modu berriak asmatzea da. Lan munduko mailarik onenak ere eragiten dituen prekarietatearen eta langabeziarekiko beldurraren esperientzian sustraiturik, prekarietatearen hedapen zabalak elkartasun modu berriak ekar ditzake, bereziki guztiz eskandaluzkoak gertatzen diren krisialdietan,
|
esate
baterako, Frantziako Elf eta Alcatel enpresetan gertatu den bezala, nahiko errentagarriak diren enpresetako akziodunei etekin handiagoak eskaintzeko gogoak bultzaturik langile kanporaketa erraldoiak gertatzen direnean
|
|
|
Tolosako konpositoreen lanak sarritan entzun dira lehiaketan. Joakin Pildainenak; Javier Bello Porturen" Un homenaje a Iparragirre"," Chori erresiñola" eta" Soule"
|
esate
baterako; Mocoroa anaien kantuen artetik Ignacioren" Errotazaia" eta" Neure maitena" abestiak entzun dira. Tomas Garbizu izan da behartutako beste konpositoreetako bat.
|
|
|
Adituen lanak aztertuz gero, badirudi XVI. mendetik aitzinerat bataio zerrenden bidez atzematen ahal ditugun jaiotza tasak altu samarrak zirela.
|
Esate
baterako, 1553 urtean mila biztanleko 34 haur jaiotzen ziren.
|
|
|
Halere, edo horregatik hain zuzen ere, ez dago prest drogen inguruan eraiki diren iruzur engainagarriak salatu gabe uzteko, jakin badakielako gezur horiek gizartea kontrolatu eta milioi askotako irabaziak lortzeko asmatu direla. Zergatik alkohola eta tabakoa,
|
esate
baterako, lasai asko eros eta har daitezke, beste droga askoren kontsumoa debekatua ez ezik zigortua ere dagoenean. Zergatik ez dira legeztatzen guztiak, duela hirurogeita hamazazpi urte Enrico Malatesta anarkistak eta gaur egun askok eskatzen duten moduan?
|
|
|
Idazle gutxi da Kafka bezain garratz gizartearen akatsen aurka egin duenik. " Metamorfosia" n,
|
esate
baterako, familia, lan baldintzak, jauntxokeria, saldukeria eta abar gabe salatzen ditu. Bakar bakarrik, mundu osoaren aurka bere pertsonaien bidez altxatzen den idazle handi honen lan hau aurretik ere euskaratua izan zen, nahiz orduan, Xabier Kintanak 1970 urtean argitara eman zuenean," Itxura aldaketa" izenburupean agertu.
|
|
2001
|
|
|
Azkenik, proiektu hauen inguruan hainbat esames ibili da Bizkaiko Badian sar daitezkeen bazkide berriei dagokienez.
|
Esate
baterako, BBK eta Kutxa. Baina Bizkaiko Badiaren esanetan, euskal aurrezki kutxa horien interesaren berri bazutela aitortu arren, bertako administrazio kontseiluan ez da horri buruzko eztabaidarik izan, nahiz eta baztertuta ere ez duten.
|
|
|
Bien artean isolamendu sistema bat eratzen da. Trinidad eta Tobagotik etorriko den gasa,
|
esate
baterako, likidoturik etorriko da, eta hura biltzeko erabiliko den sistemak aukera izan behar du 163 gradutan zero azpitik biltegiratzeko, eta, beraz, behar duen isolamendu sistemaren zailtasuna dela medio, goren mailako euskal enpresen artean banatuko da azpikontratazioaren ia ehuneko ehuna, Javier Aranburuk bere garaian egindako adierazpenen arabera.
|
|
|
Azken hamar urteotan arrisku kapitaleko inbertsio fondoak 5.000 milioi dolar izatetik 10.000 milioi dolar izatera heldu dira. Ekonomia berriko enpresa indartsuak,
|
esate
baterako, Cisco, Nestcape, Amazon.com, Yahoo, eBay, Commerce one eta Aribak, gorakada beldurgarria izan dute, eta, neurri batean, bere abiagunean arrisku kapitaleko fondoen finantzaketa izan zutelako eta burtsaz baliaturik hedakuntza oso azkarra izan zutelako. Kapitala eskuratzeko modurik izan ez balute ere helduko zen Interneten garaia, baina askoz ere polikiago.
|
|
|
Gaixotasun gehienak 15 urte horietan pilatzen dira, eta, datu bat ematearren, Gipuzkoako nagusiak populazioaren %18 badira ere, ospitaleratuen erdia eta osasun aurrekontuaren %70 suposatzen dute. Prozesu honek geriatren heziketan aldaketa handiak ekarri ditu, baina baita,
|
esate
baterako, kontsumoaren arloan, gaur egun nagusiek lehen existitzen ez zen merkatu zabala suposatzen dutelako.
|
|
|
Berarentzat ordea," arraroak" besteak dira, futbol zelaira joan eta batzuetan oso pozik eta besteetan oso triste baina inoiz ez enpate itzultzen zaizkizun horiek, edo unero baloiaren atzetik korrika ibiltzeko irrikitan daudenak, zertarako eta, hainbeste kosta ondoren harrapatuz gero, ostikoz urrundu behar izateko, eta berriz bila hasteko. Gure mutikoak beste zaletasun batzuk ditu, intsektuak eta narrastiak harrapatzea,
|
esate
baterako.
|
|
|
Patsola bat jartzen omen zuten eta bertan pisoiekin erritmo ezberdinak jotzen omen zituzten, irrintzi luzeak botaz. Nafarroan, Baztango Arizkun herrian
|
esate
baterako, hiruko erritmoa mantendu da, hiru pisoiez osatutako soinua, alegia. " Kirikoketa" izeneko kantua kantatzen zuten pisoien erritmo honekin batera:
|
|
|
Sagarra matxakaraino eramateko zinta edo tresna berezi batzuk jarri dituzte leku batzutan. Hernaniko Zelaia sagardotegian
|
esate
baterako altzairuzko matxaka bat daukate. Motor baten bidez mugitzen da eta kautxozko hortzak ditu.
|
|
|
Ezagutzen den egurrezko upelik handiena 50.000 litrokoa da. Usurbilgo Saizar sagardotegian
|
esate
baterako bat badute. Altzairuzko ontziak gero eta ugariagoak dira sagardotegietan.
|
|
|
Ezta Euskal Herria ere; Euskal Herria ez dabil ongi. Ez dakit, agian kanpoaldean gauzak hobeto bide doaz (eta
|
esate
baterako Italian esan dezakete" Italia va bene") baina hemen inguruan ez. Azken hilabeteotan garbi aski ari baikara ikusten zentru baino gehiago eskumako partidua den PP gaizki baino gaizkiago ari dela gauzak egiten eta hainbeste arazotan itzelak ari dela burutzen.
|
|
|
Eskerrak kanpoan ere ohartzen diren zenbait gauzataz, Italian
|
esate
baterako. Errepublikako presidente izandako Francesco Cossigak egunkarietan adierazi du Aznar frankista bat izan zela demokratak diktadorearen aurka ari ziren garaian eta Iturgaitz mentekatoa dela esan du zalantzarik gabe, ergela dela alegia.
|
|
|
PENTSA zitekeen dokumentala eta fikzioaren ibilbideak parekatuta joango zirela eta antzeko oihartzun eta eragina lortuko zutela, euskarri bera erabiltzen baitute, baina, jakina denez, ez da inoiz horrelakorik gertatu izan. Egun,
|
esate
baterako, oso gutxi dira pantaila handietan estreinatzen diren dokumentalak. Gehienak, gainera, musikarekin lotuta agertzen zaizkigu, hala nola, New Orleanseko jazza jotzen duen Woody Allenen taldeak Europan zehar eginiko bira jasotzen zuen Barbara Koppleren" Wild Man Blues", latin jazzean nabarmendu diren musikarien interpretazio batzuk jasotzen dituen Fernando Truebaren" Calle 54", Wim Wendersen" Buena Vista Social Club" aski ezaguna eta Neil Youngek berarekin daraman" Crazy Horse" izeneko rock taldeari buruzko" Year of the Horse" filma.
|
|
|
Txertoaren eraginkortasuna %80koa da, gutxi gorabehera, baina immunitate maila jaitsiz doa umeek 5 urterekin hartzen duten azkeneko dositik adoleszentziaren garairaino. Eta hain zuzen ere, etapa horretan kontagiatzea edo kutsatzea posible denez, zenbait adituren ustez ez litzateke ideia txarra arrisku talde jakin batzuk birtxertatzea (esan beharra dago gisa horretako esperientziak egin izan direla Alemanian eta Kanadan,
|
esate
baterako, eta arrakasta handiarekin gainera).
|
|
|
Belgikako Electrabel ek ere izan lezake Iberdrola bereganatzeko interesa. Badira beste enpresa batzuk,
|
esate
baterako, Electricite de France (EDF) edo Italiako ENEL eta ENI, agian, interesa izan dezaketenak, baina horiek zailtasun handiagoak dituzte Espainiako Gobernuak atzerriko enpresa publikoei enpresa" espainiarrak" erosteko jartzen dizkien mugen ondorioz.
|
|
|
Zera gertatzen da, horiek hauteskundeetan, grebetan, ekintza politikoetan edo inkestetan irudikatu nahi ditugunean, oso era diferentean agertzen direla.
|
Esate
baterako, inkestetan garbi agertzen da ezkerrekoak diren zenbait ikuspegi etiko, besteekiko elkartasuna, odola ematea, Hirugarren Munduari ematen zaion laguntza, gutun sozialaren aldeko sinadurak... Euskal Herrian Espainiako Estatuko beste zenbait tokitan baino askoz zabalduago daudela, eta beraz ezkerreko jende gehiago dagoela. Baina gero alderdietan eta hauteskundeetan beste era batean gauzatzen da hori.
|
|
|
Ehunetarik batekin; ehunetatik hamarrekin. Gogoan eduki behar da,
|
esate
baterako, Nafarroako parlamentuan errepresentatibitate publikoa ehunetatik hiruan hasten dela".
|
|
|
LAB, ELA, ESK, EILAS eta CGT sindikatuek ere beste helegite bat aurkeztuko dute, batez ere dekretuak funtzio publikoari begira arautzen dituen artikuluetan oinarrituta,
|
esate
baterako 18 eta 19 artikuluak (eremu euskaldunean euskararen ezagutzak lanpostu baterako duen garrantzia eta barne mailan funtzio desberdinak egiteko langileek dituzten mugimendu ahalmenak zehazten dituzte, besteak beste). Helegitean azpimarratzen denez, aipatutako artikuluak, besteak beste, Konstituzioaren aurkakoak lirateke, Funtzio Publikoaren Legearekin kontraesanean, karrera eta promozio eskubideak urratzen dituztelako.
|
|
|
Nolanahi ere, aipatzen dugun txostenak azaltzen duenez, lan esparrua eta familiako bizitza bateratu ahal izateko, ikuspegi zabalagoa erabili beharra dago, Gizarte Segurantzari eta lan esparruari soilik begiratu gabe. Beraz, politika osagarriak egituratu eta ezarri dira,
|
esate
baterako, arreta soziosanitarioa eta gizarte zerbitzuen garapena areagotuz, Zentro Publikoetan eskaintzen den borondatezko eskolaratzearen adina bizitzako lehen hilabeteetaraino luzatuz, laneko eta eskoletako ordutegiak hobeto egokituz eta abar.
|
|
|
Vasco Navarrok igarotzen zituen zati politak asko dira. Arabako Lautadako zatia,
|
esate
baterako, bizikletaz ibiltzeko aparta da, lau laua eta etendura gutxirekin. Arabako Mendialdean natura puri purian antzeman daiteke.
|
|
|
Arabako Mendialdean natura puri purian antzeman daiteke. Tristetzen nauena,
|
esate
baterako, Bergarako geltoki eder bat bota izana da edo Oñatiko zatia gero eta etendura gehiagoz ikustea.
|
|
|
Inoizkorik egikera andienak ikusten dira gaurko egunean nazio askotan.
|
Esate
baterako, oraintsu, Londresen 4.000 emakume kalera irten ziran eta dehadarka, eskubide denak eskatzen zituzten". Izugarriak ikusteko jaioak gara gero!
|
|
|
Egia da pentsioen berrikuntza honek, esan bezala, langileentzako alderdi onuragarri batzuk dituela,
|
esate
baterako, merkatu laboraletik ateratzera beharturik dauden langileak, orain, 61 urterekin aldez aurretiko erretiroa lor dezakete. Gutxieneko pentsioak, zurztasunarenak edo alarguntzarenak, dituztenentzat ere onuragarri gertatzen da.
|
|
|
Jateko eta edateko omen den edozein produktu hartzen dugularik berehalaxe ohartzen gara zerrikeria pilo batekin manipulatua izan dela (kontserbatzaileak, koloratzaileak, E, E, E HC, C.). Hirugarren egunerako guztiz mikaztu eta galduta egongo litzatekeen behi esnea,
|
esate
baterako, kaxa baten barruan sartuta erosten badugu sei, zortzi hilabetez(!) iraun dezakeela esaten digute. Produktu naturala produktu artifiziala bilakatu dute.
|
|
|
Deba ibarreko berezko diren hitzak mantenduz.
|
Esate
baterako, trikuharriari" perikuxia" esaten diote.
|
|
|
Aprobetxatze gune asko dago eta honek inguru batzuetan ur emari eskasia eragiten du.
|
Esate
baterako Gipuzkoan kasurik larrienak jauzi hidroelektrikoenak dira, hauek ur emari handiak erabili behar izaten baitituzte. Gipuzkoa, Bizkaia eta Iparraldean uraren eskasia ez da larritzekoa, arazo batzuk sortu arren.
|
|
|
Sokoa euskal enpresa eta ekonomiaren erreferente izan da, eta bere ibilbidean ezin izan du gertakari soziopolikoetatik at gelditu.
|
Esate
baterako, GALen garaian, bere bulegoei sua eman zieten. «Sokoa» deitu afera ere denon ezaguna da.
|
|
|
Ez al duzu anakronismo akats bat ikusten?
|
Esate
baterako, Batasunaren estrategiaren ildoan antolatu al daiteke Udalbiltza?
|
|
|
Adinekoen mendekotasunaren tasa (65 urte edo gehiago dituztenen eta lanerako adinean daudenen arteko proportzioa) bikoiztu egingo litzateke datozen 50 urteetan (%26, 7tik %53, 4ra 2050 urterako). Herrialde batzuetan,
|
esate
baterako mediterraneo ingurukoetan (Italian edo Espainian) kopuru hori %67raino igoko litzateke, eta kolokan jar dezake pentsio sistemaren iraunkortasuna.
|
|
|
Gainera, UNEDen web orrialdean sartuz gero, ikasleen orrialdeetarako bidea dago.
|
Esate
baterako, zientzia politikoetako ikasleen web gunea. Behin ikasleen web gunera sartuta, denetarik dago barruan:
|
|
|
Denetik dago arlo horretan ere. Maite Izagirrek,
|
esate
baterako, bigarren lizentziatura ateratzeko jo zuen UNEDera," Magisteritza eginda neukan, baina aukera gehiago izateko beste lizentziaturaren bat ateratzera jo nuen. Azkenean, Filosofiarekin hasi nintzen".
|
|
|
Jon Etxebarriak,
|
esate
baterako, lan kontuen erruz erabaki zuen ikasketak fakultatetik kanpo egitea. Bere kasuan, ez zituen berekasa edo etxetik egin:
|
|
|
Unibertsitatera hurbildu gabe ikasteko aukerak anitzak dira. Gero eta gehiago dira,
|
esate
baterako, norbere etxetik egin daitezkeen masterrak. Horren adibide dira Eusko Ikaskuntzak eskaintzen dituen master biak eta lau ikastaroak.
|
|
|
Gehiegitxo, askotan. Izan ere, zenbait kontu ezkutuan gordetzea konprenitzekoa den arren,
|
esate
baterako beren seme alabak ez kezkatzea baldin badute helburu, maiz haur horiek poz pozik jarriko zituen sentimenduak ere aitortu gabe gelditzen dira, eta hori beste upel bateko sagardoa da. Xabier Etxaniz Erlek idatzi eta Jokin Mitxelenak ilustratu duen
|
|
|
Nik uste dut baietz, aldentze politika hori sendotuko dela. Zenbait ekarpen arreta handiz irakurtzen ari naiz,
|
esate
baterako arlo instituzionaleko arduraduna den Gema Zabaletarenak, eta PSE EEk hauteskunde kanpainaz eta hauteskundeen emaitzetatik ateratako ikasgaia oso ongi bereganatu duela uste dut. PSE EEk jadanik bere bidea hartu du, eta uste dut horrek ez duela atzerabiderik izango.
|
|
|
Mutur muturreko polarizazio eta oldarkortasun politikoaren testuinguruan, dio Lozanok," egiten genituen kritikek, sektore batetik bestera egindako erasotzat hartzearen ondorioz euskal gizartearen esparru batek errezeloz begiratzeko arriskuak edo alderdikeria areagotzeko arriskuak,
|
esate
baterako, oinarri sendoak zituztela ikusi da, eta ezin izan diogu ezberdintasun hauek eragindako irudi kolektiboari ihes egin»
|
|
|
Dagoeneko finkaturiko 2000 urteko aurrekontuaren eta izan dezakeen bilakaeraren arabera, bi bilioi pezeta (40.000 milioi libera) ingurura iritsiko dira.
|
Esate
baterako, Nafarroan gaia aztertzen eta eztabaidatzen hasiak dira eta 414.000 milioi pezeta (16.560 milioi libera) ingurukoa izango da. Aurrekontu horien guztien arteko kopuru horretan murrizturik daude Foru Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren arteko konpromisoak eta Eusko Jaurlaritzak nahiz Nafarroako Gobernuak Espainiako administrazio zentralarekin dituzten betebeharrak (Kupoa eta Ekarpena, hurrenez hurren).
|
|
|
Batasuna prozesuan une batzuetan 4.000 pertsonek parte hartu zuten gehienez, eta beste batzuetan 3.000 pertsonek.
|
Esate
baterako Aralarko jende askok ez genuen parte hartu; nik neuk ez nuen inoiz bozkatu. Orain gugana hurbiltzen ari den jendean, batzuk lehen HBn egondakoak dira, baina badira ezker abertzalekoa izanik ere mugimendu egituratuetan sartu gabekoak.
|
|
|
Hori argitu egin behar da. Politika egiteko politikagintzarako dauden tresnak daude,
|
esate
baterako, Batasuna alderdia, eta bejondeiola politika egiten badu. Ez gaude preso politikoei aitorpenik eskatzeko eta ez dugu halakorik egingo, baina gero eta preso gehiago gure proposamenak aztertzen ari dira eta horietatik batzuek, kalean bezala, bat egingo dute gurekin eta beste batzuek ez.
|
|
|
Energia honen aldekoek behin eta berriz diote berotegi efektua eragiten duten gasik ez dutela isurtzen, nuklearraren teknologiak asko aurreratu duela eta gaur egun energia ekoizteko dauden beste aukerekiko abantaila handiak eskaintzen dituela. Gainera, erregai gisa uranioa erabiltzen dutenez eta mineral hori egonkortasun politiko handiko herrialdeetan aurkitzen denez(
|
esate
baterako Kanada eta Australian) epe luzera orduko kilowattaren ekoizpen kostuak finkoak eta iraunkorrak izateko ziurtasun handia eskaintzen duela diote. Uranio tona batek ikatzaren 17.000 tonaren pareko energia sortzen du.
|
|
|
Musika euskaraz egiten duen jendeak horixe du, etxean gelditzen dela. Badira salbuespenak, izar ospetsuak,
|
esate
baterako, Kepa Junkera. Sekulako arrakasta lortu du, baina beti merkatu oso konkretuetan gertatzen da hori.
|
|
|
Monarkia ezarri zenean berriro, txanponen atzeko aldean Espainiako armen ezkutuak jarraitu zuen, eta horri une bakoitzean erregetzan zegoen etxearen ezkutua eransten zitzaion;
|
esate
baterako, Alfonso XII. eta XIII. erregeen eta Juan Carlos I.aren txanponetako lisa. Aurreko aldean Hispaniako irudiaren ordez erregearen irudia jarri zen.
|
|
|
M. ARAMENDI. Bai, egia da, baina guk ezagutu ditugun integrismoak Nocedal edo Sabino Aranarena,
|
esate
baterako eta egun ezagutzen dugun islamistena integratzeko termino baten bila nabil. Hau da, esan nahi dut erlijioaren legea politikara eramateak xarma berezia duela, batez ere politikak dituen ohiko arazoetako asko bazterreratzen direlako...
|
|
2002
|
|
|
Hala ere, euskaltzaleen arteko borroka kupidagabe horren erdian, bazen baikor agertzen zenik ere: ZERUKO ARGIAren 464 zenbakian idazten zuen Kapanaga jauna bezalakoek,
|
esate
baterako.
|
|
|
Iraultza Frantziarraren ostean berriz, bai erretorea zein bere jarraitzaileak Landetara deportatu zituzten, konstituzio berria ez onartzeagatik zigor gisa. XIX. mende eta XX. mendeetan, errefuxiatu askok (Santa Cruz apaiza karlista, Frankismoaren garaikoak,
|
esate
baterako) herri hau bizilekutzat hartu zuten.
|
|
|
Ikasketak orokorregiak dira.
|
Esate
baterako, AEBetan oso gazte direla laguntzen diete bilatzen zertarako balio duten eta ikasketak gehiago zuzentzen dituzte euren gaitasun eta bokazioetara. Nik uste horixe dela hemen falta zaiguna, gaztetxoak motibatzea, zailena ere horixe da.
|
|
|
Garai jakin batean, ziur aski bi lurraldeak mugan daudelako, euskal dantzatako pauso asko balet klasikoak hartu zituen.
|
Esate
baterako," pas de basque" (euskaldunaren pausoa) edo aurreskuko hanken birak, edo airean hankak aldatzea ere baletean egiten da.
|
|
|
" Otrosi hordenamos que cualquier persona que cortare arboles(...) para alguna ni algunas cosas salvo para maste e verga e quilla para narros e vigas de lagar". Urnietako Aierdi eta Lizartzako Etxeaundi dira
|
esate
baterako garai honetako dolaretxeak. Sagarra txikitzetik muztioa ateratzen den arte burutzen den ekintzari joaldia deitzen zaio.
|
|
|
ELB sindikatuaren eledunak, Michel Berhokoirigoinek, laborantza ganbara izan du hizpide berriki(' Le Journal du Pays Basque). Departamenduko Laborantza Ganbarak (Pauen kokatua eta zentralizatua) SUAT (Lekuan lekuko nekazal lurralderako zerbitzuguneak) sortu ditu azkenaldian; azkenekoa Hazparnen,
|
esate
baterako. Berhokoirigoinen aburuz, ekimena polita eta sinbolikoa izanagatik ere, SUATeko zuzendaritza Paueko Ganbarak molde eta iritzi aldebakar batez izendatua da:
|
|
|
Dena den, benetako autoreak beste batzuk direla uste dut. Gogoeta egitera bultzatzen zaituen liburu bateko autorea,
|
esate
baterako. Azken finean, nire buruarekin errealista izaten saiatzen naiz eta argi dut telebistan azaltzeagatik ez naizela beste ezein baino garrantzitsuagoa.
|
|
|
Bestalde, hiriko biztanleen espiritu liberal eta foruzalea behin baino gehiagotan agerian jarri zen.
|
Esate
baterako, 1512ko Gaztelako tropekiko erresistentzia erakutsi zuten eta inkisizioari ere traba ugari jarri zioten. Hurrengo mendeetan ere kulturgune handia izaten jarraitu zuen (1773an Tuterako Herriaren Adiskideen Erret Elkarte Ekonomikoa sortu zen), baina aldi berean XIX. eta XX. mendeko gerrak jasan behar izan zituen.
|
|
|
Datorren asteburu honetan biziko dute sozialistek martxoko kongresuaren atariko une garrantzitsuenetakoa, 9an jakingo baita kongresurako PSE EEk eramango duen txosten ofiziala. Lasaitasunerako deien erdian, sektore bakoitzak bere argudioak zorrozten ditu,
|
esate
baterako Nicolas Redondo Terrerosen aldekoek, 8an Redondo Terrerosi omenaldia egingo baitiote. Lasaitasunerako deiak bai, baina giroak gogortzen jarraitzen du eta zenbait gunetatik salatu da afiliatuen data baseak lapurtu izan direla; informazio hauek joan den astean ezagutarazi ziren, Redondo Terrerosen aldekoek afiliatu guztiei gutuna bidali zietenean.
|
|
|
Ikerlariek oraindik zutik dauden zuhaitzen eraztunak neurtzen dituzte (enborrean zulo bat eginda), baina baita hil zirenak ere.
|
Esate
baterako, baserri bateko egurrezko habea erabil daiteke eraikinaren data jakiteko.
|
|
|
Gizon honek, ezer ikusterik ez duen arren, irudimenaren bidez ametsak bete daitezkeela erakutsiko die bere laguntxoei.
|
Esate
baterako, nahikoa dela begiak ixtea, eginbehar nekosorik gabeko Jauja lurralde zoragarrira iristeko. Eta hain zuzen Kepak kontatuko die, baita ere, uraren koloreko hegoak zeuzkan tximeletatxoaren istorioa.
|
|
|
Igarkizun eta aho korapiloen jolasa ez da gaurkoa, historian zehar arrakasta ezagutu duten ariketak baitira.
|
Esate
baterako, Greziako mitologiako Esfingeak kupidarik gabe akabatzen omen zituen bere igarkizunari erantzun onik ematen ez zekitenak; eta Egipto eta Babiloniako errege erreginek ere oso atsegin ei zuten igarkizunen kontua.
|
|
|
Iturri berek diotenez, abian dauden proiektu horiek ez ezik, garrantzitsuak diren beste hainbat ere ba omen dira, eta horietan guztietan ardurakoa izan omen daiteke" Espainiaren parte hartzea".
|
Esate
baterako, hamarkada honen bukaeran prest egon duen ehiza hegazkin bonbaketarietako pilotuentzako entrenatzaile berria da proiektuetako bat; helikopteroen esparruan orain existitzen ez den segmentu industrial bat sortzea da bestea. Azkenik, Europan egingo diren tripulazio gabeko lehen hegazkinen sorreran parte hartzea da betiko ametsa.
|
|
|
Ildo honetan segituz, sailkatu ote daiteke desobedientzia zibila? Euskal Herriaren kasuan, desobedientzia zibila subiranozalea deituz,
|
esate
baterako. Edo subirano hitza bera beste adjektibo bat da.
|
|
|
|
Esate
baterako," Hala eta guztiz ere" bilatzeko eskatuta 1907ko eta 1983ko ondoko testu zatiak emango dizkigu corpusak beste hainbaten artean. Bakoitzak, gainera, fitxa bat du autorearen, izenburuaren, bildumaren eta argitalpen urtearen berri emateko:
|
|
|
Baiña ez da berriketakoa erri aurreratuetan sortu dan zenbait katramilla. Zaharrei eta elbarriei buruz,
|
esate
baterako. Izotza bera baino otzagoa dan mundu bat egiten ari gera zaharrentzat.
|
|
|
Erakusketak garrantzi eta oihartzun mediatiko neurrigabea hartu du eta Eusko Jaurlaritzaren eginahalak monopolizatu ditu. Horrela, gai garrantzitsuenak albo batean geratu dira,
|
esate
baterako, heziketa. Oso zaila da lan interesgarriak egitea heziketa gunerik ez badago edota dantza garaikideko hizkuntza anitzei buruzko infomaziorik ez badago.
|
|
|
Hauteskundeetara eraman zen programak bere bidea segitzen du, eta pixkanaka bada ere oraindik ez dira lau urteak bete pausuak ematen ari gara. Aurrekontuak onartzeaz gain,
|
esate
baterako, bakearen aldeko eta autogobernuari buruz monografiko bana burutu dugu Eusko Legebiltzarrean. Oraindik ere ikustear dago zer eman dezakeen honek guztiak.
|
|
|
Tabakoa, alkohola, ahoko higiene eskasa, hortz haginen falta, ezarritako hortz pieza berriak, gehiegizko eguzki esposizioa eta bero lokalaren aplikazioa ezpainetan(
|
esate
baterako zigarroak edo pipa erretzea): horiexek dira ahoko minbiziak agertzeko arriskua gehien areagotzen duten faktoreak.
|
|
|
Heriotza kausa nagusien zerrendan aldaketa txikiak gertatu ziren iazko urtean.
|
Esate
baterako, aurreneko aldiz agertzen da Alzheimerra, adibidez, gaixotasun hipertentsiboen lekua hartuz 16 arrazoi garrantzitsuenen artean (5.084 heriotza erregistratu ziren zuzenean kausa horrekin, nerbio sistemako gaixotasunen eraginez gertatutako% 49,4ko zaku handi horren barruan). Beste alde batetik, trafikoko istripuen ondorioz gertatutako heriotzak behera egin zuten iazko urtean
|
|
|
Soberanismoak, bestalde, gai izan behar du, hitz batean, definitu ezineko horrekin antagonista ez izateko, azken hamarkadetan ezker abertzalea eta nazionalismo historikoarekin gertatu ez bezala, eta elkarrekin zenbait ibilbide batera egiteko.
|
Esate
baterako, ETA konbentzi arazteko badagoela armena baino bide egokiagorik gaur egun euskal eskubide demokratikoen alde ekiteko, orain arte egon ez den konpromiso sendo baten bitartez. Konbentzimendu lan hori ere ibilbide bat da, ez pare bat eguneko eszenifikazio efektozalea, testimoniozalea.
|