|
2007
|
|
|
Komunikagarritasunaren aldetik ez dago alde handirik jatorrizkotik aldaerara, baina ikusten dugunez, galdegaia, denik eta txikiena izanda ere, aditz ostean ere erabiltzen da, eta erabili
|
ere
perpaus nagusian zein menpean.
|
|
|
Aldaera, horrela dagoela, askoz nekagarriago irakurtzen da jatorrizkoa baino. Argi dago
|
ere
perpaus nagusiaren ostean erabiltzen direla. Nik esango nuke, eta hurrengo batean frogatuko dut, aditz ostean dutela ohiko lekua ahozkoan zein idazle klasikoetan, gaurko euskara idatzian ez legez, non itsu itsu erabili ohi den aditz nagusiaren aitzinean.
|
|
2021
|
|
|
Hitz egiten duen bezala idazten du; Etorri den antzera joan da; Sudurretik odola zeriola inguratu zitzaigun; Guztiz harriturik gelditu da erizaina; Oinetakoak erantzita sartu behar da areto horretara; Gogor lan eginez lortzen dira emaitza onak. Azpimarratu ditugun guztiak perpausak dira, mendeko perpausak, eta guztiek
|
ere
perpaus nagusian adierazten dena nola gertatzen den azaltzen digute: nola idazten duen, nola joan zen, nola inguratu zitzaigun eta abar.
|
|
|
–Ane leihotik erori zen, hanka hautsi zuelarik. Adibide honetan ‘hanka haustea’ ondorio bat da, ‘Ane leihotik erortzearen’ ondorioa; eta denboran
|
ere
perpaus nagusian adierazten dena baino beranduago gertatzen da. Tradiziotik kanpoko erabilera horretakoak izango genituzke ondorengoak ere:
|
|
|
[Hainbat... zenbat] edo [hala... nola] gisako korrelazioa dutenak daude, beste aldetik. Aurrean joan daiteke hauetan
|
ere
perpaus nagusia: Hainbatenaz izan zara altxatua, zenbatenaz apaldu nahi izan baituzu (Mihura).
|
|
|
37.3.1a Helburuzko perpausak eratzeko aditz jokatugabea dutenak dira erabilienak, tzeko forma batik bat. Zenbaitetan, hala ere, batez
|
ere
perpaus nagusiko subjektua eta helburuzkoarena erreferentziakide ez direnean, subjuntiboa erabil daiteke: Liburu bat ekarri dut oporretan irakur dezazun; Nehork ez zezan ezagut, eskale errumesenaren itxura hartu zuen (Laphitz); Madian ez da zure eskuan jarriko, Israel harrotu ez dadin, eta esan ez dezan:
|
|
|
Horrela eraturiko perpausa
|
ere
perpaus nagusiaren eskuinean ematen da maiz: Aitzitik pazientzia handi batekin iguriki didazu orain artean, egiazko penitentzia batez zuregana itzul nendin amoreagatik (Materre); Zer inguru eta gorabehera darabil zuri kalterik etor ez dakizun amoreagatik (Harizmendi).
|
|
|
Galdegai denean aditz nagusiaren aurrean du kokalekua forma honetako perpausak, ohikoa denez, tartean etenik ez dela. Mintzagai denean
|
ere
perpaus nagusiaren ezkerrean joan daiteke, tartean etena delarik, goiko adibideetan ikusten denez (Gaixorik nengoela eta, oheratzeko[...]); baina haren eskuinean ere eman daiteke: Sendagile bat sartu da gaixoren bat dagoela eta (Garate).
|
|
|
Testuinguruak laguntzen du horretan. Perpaus nagusian helburua lortzeko borondatea duen ‘egile’ bat izatea eskatzen du helburuzkoak; hori ez denean, kausazkoa da perpausa, batez
|
ere
perpaus nagusian ‘jasaile’ bat baldin bada. Argi erakusten du alde hori ondoko adibide pareak:
|