|
2002
|
|
|
Lan honetan ikusi denez, XVI eta XVII. mendeetan, batez
|
ere
Hego Euskal Herriko itsas enpresek jasaten zuten krisia eta desfasea nolabait konpondu nahian, foru erakundeen eta legeriaren babesa eta Ipar eta Hego Euskal Herrien arteko harremanak sendotzen zituen ekonomia sistema bat garatu zen. Sistema hori baliagarria izan zedin, nahitaezkoa zen bi lurraldeen artean hitzarmen batzuek sinatzea, eta horiexek dira Conversa izenez ezagutzen direnak.
|
|
2003
|
|
|
Espainiako Estatuan, hilabete honetan hasi dira Toledoko Ituna berritzeko negoziazioak, hain zuzen
|
ere
Hego Euskal Herriko euskaldunekin zerikusia dutenak. Bileretako gai nagusi bat pentsioen kalkulua da ezbairik gabe.
|
|
2007
|
|
|
Egungo marko juridiko politikoa eta indar banaketa dela eta, hasiera hasieratik baztertu zuten Nafarroako Aurrezki Kutxa prozesu horretatik. Azken urteotan, lau Kutxen artean izan dira akordio batzuk, baita sinergia gisako batzuk
|
ere
Hego Euskal Herriko Aurrezki Kutxen Federazioko kide dira Nafarroakoa eta EAEko hirurak, eta nork bere probintzian lan egiteko elkarrenganako errespetua ere gorde da. Hori guztia apurtu egin da azken aldian, eta denak ari dira hedatzen aukera handienak dituzten lekuan, nahiz eta ondoko kutxaren herrialdean izan.
|
|
|
Izan ere, euskararen kale erabilera sexuaren arabera eta adin tarteka aldi berean aztertuz gero, Gasteizen
|
ere
Hego Euskal Herriko beste hiru hiriburuetan nagusitzen den joera bera aurkitzen dugu: emakumezkoen erabilera zertxobait handiagoa izatea gizonezkoena baino, eta hori haur, gazte, heldu eta adinekoengan.
|
|
|
Euskararen erabileraren sustapenean aritzen garenok behar beharrezkoak ditugu aldian behin bilakaera soziolinguistikoak adierazten dizkiguten ikerketak. Ezagutza datuak izaten dira datu horietako batzuk eta azken urteetako bilakaera baikorra da, batez
|
ere
Hego Euskal Herriari dagokionean eta haur eta gazteen arloan. Erabileraren gaineko kezka gero eta zabalduago dagoen honetan kale erabileraren neurketa ezinbesteko datua da eta ildo horretan Soziolinguistika Klusterrak gidatzen duen taldeak egindako lana eskertu beharra dugu.
|
|
2008
|
|
|
Lanean hildakoen kopuruak handitzen ari da oraindik
|
ere
Hego Euskal Herrian, herenegun beste gizonezko bat hil baitzen Gueñesen (Bizkaia). Atzo Osalan Laneko Segurtasun eta Osasunerako Erakundeak jakinarazi zuenez, hondeamakinarekin lanean ari zela bideko hormigoia hautsi, eta amildegi batetik erorita hil zen.
|
|
2009
|
|
|
Gizarteko eremu guztietara heltzeaz gain, geografikoki
|
ere
Hego Euskal Herriko txoko guztietara iristeko apustua egin zuten Zeruko Argiaren arduradunek. Horrela, 1921ean Gipuzkoa eta Bizkaiko leku ugaritan saltzen zen (sorleku zuen Nafarroan baino gehiago).
|
|
2012
|
|
|
Europako edozein gizarte tradizionaletan bezala, gureherri eta bailaretan batzarrak eta juntak, eta beste eremu geografikoetan, kontzejuak, egin izan dira tokian tokiko gaiak konpontzeko (Martinez Montoya, 1999: 79). Baina, batez
|
ere
Hego Euskal Herrian XVI. mendetik XIX. mendera arte, Batzarreketa Aldundiek, foruen erregimen juridikoaren bitartez, nolabaiteko kontraboterepapera (oso anbiguoa, bai) jokatu zuten Gaztela/ Espainiako gobernuen asmoinperial eta zentralisten aurrean.
|
|
|
Europako edozein gizarte tradizionaletan bezala, gureherri eta bailaretan batzarrak eta juntak, eta beste eremu geografikoetan, kontzejuak, egin izan dira tokian tokiko gaiak konpontzeko (Martinez Montoya, 1999: 79). Baina, batez
|
ere
Hego Euskal Herrian XVI. mendetik XIX. mendera arte, Batzarreketa Aldundiek, foruen erregimen juridikoaren bitartez, nolabaiteko kontraboterepapera (oso anbiguoa, bai) jokatu zuten Gaztela/ Espainiako gobernuen asmoinperial eta zentralisten aurrean.
|
|
2013
|
|
|
Zuberera beste euskalkietatik asko desberdintzen da. Halere, inkesta honetan lekukoekin hitz eginez, konturatu gara zuberotarrek" manexak" (Behe nafarrak) ulertzen dituztela arazorik gabe, bai eta
|
ere
Hego Euskal Herriko jendea gutxi gora behera, nahiz eta besteek zuberotarrak ulertzeko zailtasun handiak dituzten. Orduan, baliteke horregatik ere zuberotar askok pentsatzen dutela euskara batua ez dela beharrezkoa elkar ulertzeko.
|
|
|
Ziburu aldiz, kostaldean dago, mugatik gertu. Kolegio honetako ikasleak kostaldetik datoz, bai eta
|
ere
Hego Euskal Herritik. Logikoa litzateke Ziburun, euskara batua gehiago erabiltzen edo entzuten dela, eta Lartzabalen, gutxiago.
|
|
2014
|
|
|
Gainera, autogintza da Euskal Herrian industria nagusia, bi autogile handirekin batera (Iruñeko Volkswagen eta Gasteizko Mercedes), Europako autogintza industria hornitzen duten dozenaka lantegi daudelako. Volkswagen izan da berriro
|
ere
Hego Euskal Herrian gehien saldu den autoa: 3.648 ibilgailu.
|
|
|
Testuinguru zailean hartu zuten espazio publikoa emakume bakarlariek.Ahalegin berezia egin behar izan zuten, lehen emakume musikariak izan zirelako, baina, gainera, egoera politikoa ere kontra zutelako, batez
|
ere
Hego Euskal Herrian.Badok. Euskal Kantagintzaren atarian Gontzal Agotek argi adierazi du garai hartakoemakumeen inguruan nolako esamesak sortzen ziren, eta nolako giroa zegoen:
|
|
2015
|
|
|
Euskaldunon buruan, hain zuzen, oso sartuta daukagu erdarara jotzeko ohitura, idatziz dihardugunean. Batez
|
ere
Hego Euskal Herrian izan da nabaria, eta beronen bilakaera historikoan dago joera hori ulertzeko arrazoia. Oso goiz, XIII. menderako behinik behin, jarri ziren Gipuzkoa, Araba eta Bizkaia Gaztelara begira eta, XVI. mendetik aurrera, Gaztelak Ameriketa bereganatu zuenean, asko izan ziren Gaztelara, eta Gaztelaren bidez Ameriketara, lanera eta bizitzera joandako euskaldunak.
|
|
|
hor zeuden, besteak beste, L. Haranburu Altuna, P. Urkizu, J. Juaristi eta A. Zelaieta. Batez
|
ere
Hego Euskal Herriko albisteak jorratzen zituzten, hori zuten erreferentzia esparru nagusi.
|
|
2017
|
|
|
Ez da zuzenean gerlari lotua, baina Euzkadiren eta Eskualdunaren jarrera kontrajarria ulertzeko balio du, baita ere Eskualduna Frantziaren alde zergatik jarri zen ulertzeko. Eskualdunak ez zion uko egiten euskaltasunari; alderantziz, euskaldun erroei, euskal nortasunari eta euskarari arras atxikia zitzaiola adierazten zuen, baita
|
ere
Hego Euskal Herriko euskaldunenganako adiskidetasunari edo anaitasunari. Frantziarenganako identifikazioa edota atxikimendua, Eskualdunaren partetik, ez zen, menturaz, hain jarrera frantsesa; izatekotan, jarrera pragmatikoagoa zen:
|
|
2021
|
|
|
Koronabirusa oldartua dago oraindik
|
ere
Hego Euskal Herrian. Birusaren transmisioari buruzko datuek ez dute hobetzeko zantzurik erakusten, eta ospitaleetan gordin nabaritzen ari dira koronabirusaren eragina:
|
|
2022
|
|
|
Bilbon izan da Garbiñe Aranburu ere, LABeko idazkari nagusia. ELAk bezala, LABek
|
ere
Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan deitu du protestetara, baita beste hainbat herritan ere. Egin dezagun posible izan da sindikatuaren aurtengo lema.
|
|
2023
|
|
|
Omikron aldaera agertu zenetik, birusa azkar eta erraz transmititzen ari da, baina, aldi berean, biztanleriaren parte handi bat txertatuta dagoenez, egoera bestelakoa da, eta erietxeetako inpaktua ez da lehen olatuetakoa bezainbestekoa. Nolanahi ere, COVID eragindako heriotza kopurua handia da oraindik
|
ere
Hego Euskal Herrian.
|
|
|
Azaldu moduan, egoera kritikoa da. “Azken igoera% 8,5ekoa izan da, eta horren ostean
|
ere
Hego Euskal Herriko pentsiodunen% 30ek, 199.800 lagunek, 800 euroko baino gutxiagoko pentsioa jasotzen dute; horietatik 152.600 dira emakumeak. Era berean,% 39,2k, 279.480 pentsiodunek, 1.000 euroko baino gutxiagoko pentsioa jasotzen dute; haietatik 203.000 dira emakumeak.
|
|
|
Giro hartan hazitakoak eta hezitakoak gara geure belaunaldian euskaraz eskolatuak izan ginen gehienok, euskal kulturaren inguruko hitzarmen sozial batzuetan hazitakoak eta hezitakoak. 1980ko hamarkadan zehar, gainera, oraindik
|
ere
Hego Euskal Herrian kultura politikak errotzear ziren, Eusko Jaurlaritzaren eta Nafarroako Gobernuaren kultura politikak garapen prozesuan ziren. Hortaz, oraindik ere ez zuten indar aski kultura erakundeetatik, gizarte erakundeetatik, kultura kolektiboetatik eta herri mugimenduetatik sustaturiko euskal kulturaren inguruko ikuspegietan horrenbeste eragiteko.
|