|
2013
|
|
|
Batailoiaren aurrean bere izena lohitzearen beldurrak ohoregabeko ihes horri norainoko mugak jar diezazkiokeen, hori ezin dut nik esan; izan ere, ez dakit halako urrats batek zer nolako ondorioak ekar ditzakeen. Baina zuk jarritako beste eragozpenari dagokionez, ez dut uste arrazoi sendoa denik; Lydiak ez dauka bere alde aterako den nebarik; eta gure aitaren jokamoldea eta laxotasuna ikusita, bere etxean gertatzen zenari, itxuraz behintzat, betidanik eman dion arreta gutxia ikusita, Wickhamek beharbada pentsatuko zuen arazo honetaz
|
ere
gure aitak beste edozein aitak baino gutxiago egin eta pentsatuko zuela.
|
|
2015
|
|
|
4 Hemen guztiok gara fraideak Erromara ez daitezela joan uste dugunak, batez
|
ere
gure aita jenerala hila bada, arrazoi hauengatik: lehenengoa, ezkutuko gauza ez delako eta inguru honetatik irten aurretik atzemango dituzte fraideek, eta hiltzeko arriskuan jartzea litzateke; bigarrena, agiriak eta diruak galtzeko arriskua delako; hirugarrena, ez dutelako eskarmenturik Erromako negozioetan; laugarrena, hara iristen direnean, gure aita jenerala falta bada, iheslaritzat atxilotuko dituztelako, azken batean kaleetan ibiliko baitira nora ezean, aita Marianori esaten diodanez.
|
|
|
1 Jesus izan bedi berorren agurgarritasunarekin. Ez dakit nola uzten dion mandazainari berorren gutunik gabe etortzen, batez
|
ere
gure aita hor dagoela, egunero haren berri jakin nahi izaten baitugu. Inbidia handia diet hura hor dutelako.
|
|
|
5 Gogoan izan beza beti ongi konpontzea dela hoberena, eta hau ez ahaztu; izan
|
ere
gure aita idatzi zidan Gorteko letratu handi batek esan ziola ez zela gurekin zuzenbidez jokatu, baina hala ez balitz ere, gauza gogorra auzi artean ibiltzea; ez beza hau ahaztu.
|
|
|
3 Berorren agurgarritasunak Garciálvarezi otoitzaz kontsulta egiteari dagokionez, ez dago zertan utzirik, ez baitauka hark ezertan zuzendu beharrik eta haren antzera doazenetako besteren batek ere ez; horregatik harrigarria dirudi, batez
|
ere
gure aita bisitariak hala esanik. Goraintzi asko berari.
|
|
2018
|
|
|
Oraindik gogoan dut Anxoren aita, Artemio, gizon zurrun eta berba gutxikoa, umeoi beldur apur bat ematen ziguna, eta Clara emaztea, gure amari hamaika mesede egindakoa, batez
|
ere
gure aita hil zenean, nik hamabost urte bete berritan. Kolpe latza izan zen gure familiarentzat aitaren heriotza:
|
|
2021
|
|
|
Nire neba, Luzarotik alde eginda ere, oraindik Euskal Herrian bizi da, oraindik ere egunero, esnatu orduko, irratia piztu eta bertako albisteek, ia ia egunero, eta nola edo hala, ditxosozko gatazka gogora ekartzen diote. Are gehiago, nire nebak, bertan bizi denez gero, ia egunero
|
ere
gure aita hil zutenen kide edota zaleekin topo egin behar du edonon eta edonoiz. Berak ezin du ahaztu, bera behartuta dago egunero guri gertatutakoaz gogoeta egitea, berak ezin ditu barkatu oraindik ere gure aita hil zutenen kide edo zaleak izaten jarraitzen zutenak, berak oso kontuan baitu oraindik ere gure aita hil zutenetariko edonor Bilboko kaleetan zehar lasai lasai eta harro harro, sasikume aluok horrela ibili ohi dira eta, joaten ikus lezakeela.
|
|
|
Are gehiago, nire nebak, bertan bizi denez gero, ia egunero ere gure aita hil zutenen kide edota zaleekin topo egin behar du edonon eta edonoiz. Berak ezin du ahaztu, bera behartuta dago egunero guri gertatutakoaz gogoeta egitea, berak ezin ditu barkatu oraindik
|
ere
gure aita hil zutenen kide edo zaleak izaten jarraitzen zutenak, berak oso kontuan baitu oraindik ere gure aita hil zutenetariko edonor Bilboko kaleetan zehar lasai lasai eta harro harro, sasikume aluok horrela ibili ohi dira eta, joaten ikus lezakeela. Luzaron ikusi zuen bezala, hain zuzen ere oso gizalegetsu hartu ninduen zinegotzi gazte horren anaia.
|
|
|
Are gehiago, nire nebak, bertan bizi denez gero, ia egunero ere gure aita hil zutenen kide edota zaleekin topo egin behar du edonon eta edonoiz. Berak ezin du ahaztu, bera behartuta dago egunero guri gertatutakoaz gogoeta egitea, berak ezin ditu barkatu oraindik ere gure aita hil zutenen kide edo zaleak izaten jarraitzen zutenak, berak oso kontuan baitu oraindik
|
ere
gure aita hil zutenetariko edonor Bilboko kaleetan zehar lasai lasai eta harro harro, sasikume aluok horrela ibili ohi dira eta, joaten ikus lezakeela. Luzaron ikusi zuen bezala, hain zuzen ere oso gizalegetsu hartu ninduen zinegotzi gazte horren anaia.
|
|
|
Luzaz zain nago, baina alperrik, ez du ezer esango, ez behintzat dagoeneko begirada aspertu batez esan didana bainoago. Nire nebak badaki erabaki tinko bat hartu dudala, gorazarrera joango naizela, domina onartuko dudala, agian
|
ere
gure aitaren omenezko pare bat hitz botako dudala. Ederto, ez dio batere ardura, berak badaki nire promesari eutsiko diodala, estimatzen didalakoan nago, baina ez du uste inolako zentzurik duenik, ez baitu ezer espero euren konplizitateaz eta koldarkeriaz herritik bota gintuztenengandik, ez du espero Luzaro inoiz herri abegikor eta irekia izatea hain hedatua eta errotua duen alderdikeria bortitza luzarotarren izaerarekin bat, batez ere gainontzekoen iritziak aintzakotzat hartzerakoan, ezin baitute bururatu haiek ez bezala pentsa dezakeen norbait ezeren, ezer oso larriren, erruduna izateke.
|
|
|
Banekien nik gure aitak aldizka zeharo egoskor jotzen zuela, askotan ere oso zuzenak iruditu ez zitzaizkidan erabaki batzuk hartu zituela, besteak beste oraindik Frankoren garaian bere langile batzuk kalera bota egin zituenean eskubide sindikalak eskatu zizkiotelako. Baina banekien
|
ere
gure aitak gauza batzuk ezin zituela ulertu, ez zela bertan jaioa, ez eta herrian mika urte igaro eta gero ere, bere bizkar gainera zetorkion mundu berrirako, saiatuta ere ez zela moldatuko garai berrietara, aspaldiko ohitura txar eta samingarrien menpe bizi baitzen. Hala eta guztiz ere, noizbait norbaiti kalterik egin baldin bazion, ez zuen apropos egin, eta ez zuen ere inoiz behar baino bortitzago egin, gozatzeko edota are gutxiago inolako atarramenturik ateratzearren.
|
|
|
Baliteke, badakit nik horretan zalea naizen, musika, musika bizitzaren ardatza egitea nire gehiegikeria nagusia da, edo hala behintzat esaten zidan nire aitak, profesional moduan ihardun nahi nuela aitortu nionean. Hala ere, Sergyk deitzen dituen gehiegikeriak ene uste apalean gehiegikeria fantasiarekin nahastuz, badirudi ere nire senarrak alemaneradun herrietan luzaroegi bizi izan dela, betidanik oso gogoko izan ez dudan errealitatetik babesteko bide bat izan da, esaterako, gure aita hil eta gero pianoa berarekin hitz egiteko modu bakarra zela asmatu eta sinistu egin nuen, jakinda
|
ere
gure aita hil eta gero geratzen zitzaidan bakarra hutsune beteezin bat zela. Dena dela, Sergyk leporatzen zidan gehiegikeriarik handiena ez da hori, hori beharbada samurrena da, eta bere iritziz pianoa gaur egun jotzen dudan bezain ondo jotzera gehien lagundu behar izan nauena.
|
|
|
Nork esango orain dela hamar urte, nire neba, Luzarokoa gertatu eta gero, hona aldatu zela, orduan zen hiri ilun eta zikin honetara, behartuta gure aitaren lantegia saldutakoan Diputazioan sartu baitzen lan egitera jelkide zen gure aitaren lagun min baten eskutik, gure aitak txikitandik lagun zuen bihotz oneko jelkide bat, onekoa bezain koldarra, egia esatekotan, zeren, egon badaude, horrek behintzat askotxo lagundu zigun, batez ere Luzaro behin betiko lagatzeko aholkatuz, Luzaron bizitza jasanezina izango zitzaigula ohartuz, Luzaron batere maite ez gintuztela gogoratuz. Adiskide jelkideak
|
ere
gure aitari abisatu egin zion behin baino gehiagotan: " aizu, Fabian, obe dezu fabrikia hainbat arinen zerrau eta beste herri batera erutia, hamen herrixan, bakizu nortzuk, aspaldi begitan hartu zaitxuelako".
|
|
|
Nire koinatak dioenez, ez zen nolanahikoa, beraz, domina onartu bakarrik ez, nire neba konbentzitu ere behar dut Luzaroraino laguntzeko, naizen piano jole sarituari eskainitako gorazarre bat izan arren, berak familia guztiari egingo dioten gorazarretzat har dezan, batez
|
ere
gure aita garbitu eta bera ere hamaika aldiz mehatxatuta eta irainduta izan ostean, Luzaroko kale gorrian bertan jipoitzen ausartu zirenak bertan baldin badaude, eta ziur egongo direla, beti egon baitira bertan, udaletxean bertan zelatan ala ezkuturik zenbait luzarotarri esker.
|
|
|
Gure aitaren adiskide edo muskide bakarrak ez zuen bere Alderdiak agindutakoari ezer gutxiesteko. Ez zen beraz oso gizon azkarra, baina bai gaur egungo Luzaroko alkatea, gauza bitxia edonola ere, portuko nondik norakoez bakarrik arduratu nahi zuen gizonak orain herri oso baten ardura bere gain duena, ea ba oraingoan
|
ere
gure aitarenaz zer edo zer esateko parada ala gogoa duen, ala bestela eta behin berriro Alderdiak bakar bakarrik dioena. Ezta izango, ordea, inola ere ez, orain dela gutxi arte esaten zituen huskeriak berberak.
|
|
|
Hori dela eta, gure amari behin eta berriro ekiten genion gurekin euskaraz ahalik eta gehien egiteko, eta berak ezetz, etzoala arrantzalien izkeraz in nai gure aitaren beldurrez edo, eta baita berak ere egiten zuelako, bere etxean ere tarterka marterka bakarrik egiten zuten euskaraz, maizenik neskameekin eta etxera etortzen ziren arrantzale zein baserritar xumeekin, familiaren soldatapekoak ia ia gehienak. Hala eta guztiz ere, nire neba eta biok euskara betidanik biziki maite genuen, alde batetik gure solasaldietako hizkuntza zelako, sutondoko hizkuntza, eta, aitortu beharrean nago, bestalde
|
ere
gure aitak etxean egitea debekatzen zigulako, ezkutuko hizkuntza bihurtuz, beti gure aitaren gibelean egiten genuena, nahiz eta berari ez zitzaion axola kalean egiten baldin bagenuen, euskara Luzaroko hizkuntza zen, akabatu egin zutenen hizkuntza berbera.
|
|
|
Lastima ere, edo batez ere, gure aita hemen ez egotea edo ikusi ahal ez izatea, ez baitut inolako zerutan edo munduaz harainoko bizitzatan sinisten. Baina ez, domina hau onartzerakoan ez dut inola
|
ere
gure aitaren oroimena mendekatzen, nire nebari halabeharrez agindu bezala, nire buruari hona etortzeko egin nion agindua bera. Asmo zozoa, sekula aintzakotzat hartu ez dudana, nire erabakia zuritzeko aitzakia hutsa baitzen.
|