|
2000
|
|
|
Familia egitura ere eraldatuz doa, batez
|
ere
gizarteko sektore txiroenetan, babes eta biziraupen mekanismo nagusia familia delako. Horrek atzera botatzen duemakumearen emantzipazio prozesua, berriz ere etxeko lanera itzularazten baitu.
|
|
|
Medikuntza psikoanalisiarekin parekatze honekhistorikoki huts egin du, eta psikoanalisia psikoterapiarekin parekatzearen moduraberrartzen da gaur egun. Baina zilegi al da eragiketa analitikoari sendatze helburuaeragoztea? Hots, azkenik, subjektua berriro
|
ere
gizartearentzat probetxugarribihurtzea. Zeren, azken batez, ez baitago sendaketa psikikoari buruzko beste definiziorik.
|
|
|
Hala
|
ere
gizarteak informazio munduko profesionalez duen irudia eta honekiko dituen konnotazio negatiboak ez ditugu ahantzi behar (tradizioa, kontrola, ordena, arauak...). Hau guztia gure formazio jarrai honetan kontuan izan behar dugu gure informazio kudeatzaile irudi berriaren barruan.
|
|
2001
|
|
|
Ale honetan, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen
|
ere
Gizarte Segurantzari dagokiona. Espainian ezarrita dagoen eredua Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon gauden eredua kaltegarria eta baztertzailea da emakumeentzat.
|
|
|
Gaur egun adiera txarrean bakarrik erabili ohi da. Pentsaera orain baino sozial (ist) agoa zenean, diskriminazioak bazuen dimentsio positiboa, hain zuzen
|
ere
gizarteko jende multzo eta kolektibo ahul eta baztertuak babesteko eta promozionatzeko neurrien aldekoa. Demokrazia (soziala) ulertzeko beste modu bat zen.
|
|
2002
|
|
|
Busti egin behar da! Baina busti, gizarte osoak busti behar du, ez zientzialariek bakarrik; zientzialariak
|
ere
gizarteko partaide bat gehiago baitira, eta ez aparte dagoen talde bat.
|
|
|
Hasieran aipatu bezala, ingurumenak ez ezik lurraldearen antolaketak
|
ere
gizartearen kezka eta interesa erakarri ditu azken urteotan. Hainbat urte luzez hirigintzarekin nahastu bada ere (areago, hirigintzaren menpeko gisa hartua izan den arren), gaur egun estatus eta praktika propio eta nabarmenez hornituta dakusagu lurraldearen antolaketa.
|
|
|
80ko eta 90eko hamarkadetako lan merkatuaren bilakaera lan merkatuarenmalgutasuna helburu duten erreforma sakonekin dago loturik, eta erreforma horieneskutik, langabeziaz gain enpleguen behin behinekotasuna
|
ere
gizarte arazo larriabihurtu da.
|
|
|
Horixe dugukontzeptuaren hirugarren adiera. Kulturaren berariazko arlo hori hainbatagentziaren eta agenteren bilbean oinarritzen da, eta bertatik arautzen da gaur egunordena sinbolikoaren sorkuntza eta birsorkuntza, ezagutza zientifikoen produkzioa, igorpena eta berrikuntza, bai eta horien guztien aplikazioa
|
ere
gizartean.
|
|
|
Horixe dugukontzeptuaren hirugarren adiera. Kulturaren berariazko arlo hori hainbatagentziaren eta agenteren bilbean oinarritzen da, eta bertatik arautzen da gaur egunordena sinbolikoaren sorkuntza eta birsorkuntza, ezagutza zientifikoen produkzioa, igorpena eta berrikuntza, bai eta horien guztien aplikazioa
|
ere
gizartean.
|
|
|
–Soldatadun lanaren gizartearen? arabera pentsatuagatik
|
ere
gizarte industriala, orain arte oso garbia izan den lanaren eta ez lanaren banaketa zaildu egiten da, bai lan denbora, bai lantokia malgutzearen ondorioz.33 Modernizazio prozesuarekin kontuan edukitzekoa da, bere aukera eta arrisku guztiekin,, infraokupazio plurala, deritzonaren forma berrien bidez langabezia okupazio sisteman barneratu izana.
|
|
|
Batzuen ezintasuna, beste batzuek erakusten zuten nagitasuna, eta hiritarrok eskatzen genuena kontuan izanik, ez dakit bazen urte haietan beste irtenbiderik edo beste politikaren bat asmatzerik. Bere garaian ez ziren agian beharreko neurriak hartu jende euskalduna sartzeko, eta nekez har zitezkeen
|
ere
gizarte hau den bezalakoa delako eta jendea, euskalduna nahiz erdalduna, falta zelako eta politikoak ere ez direlako eredugarri suertatu kontu hauetan, egia esan behar baldin bada: predikuetan ibili bai, baina bestek bete beza agindua.
|
|
|
Simmel eta Giddensen" egunerokotasuna ren etenik ga beko egituraketa" kontuan izanda eta hizkuntza, gizabanako gertakizuna ez ezik, batez
|
ere
gizarte mailako fenomenoa dela jakinda, zera bururatzen zaigu: egunero eta etenik gabe sortzen ari diren gizarte sare berrietan gauzatu litzatekeela hizkuntz normalkuntza.
|
|
|
Oraindik ere erdiminetan dagoen sektore honen ekile eta eragileak irrikaz daude zain noiz egoera berriro koskortuko eta 2004 aurrera (sasi?) adituek iragarritako aukera berria ren lur promestua agindu bezala helduko ote den. Baina zuhaitzek basoa ikusterik eragotzi ohi duten bezala, Informazio Gizartearen aitzakiaz komunikabideek eskaintzen duten durundiak
|
ere
gizarte berorren baitan gertatzen ari den musika isilarazten du.
|
|
2003
|
|
|
Bietako bat: Gobernuaren erabakia mantsoagoa da edo, bestela, Gobernuan presentzia handia izanik
|
ere
gizartean horrenbesterainoko ordezkaritza ez duten sektoreek agindutakoa bete da.
|
|
|
Duen energi efizientzia handia eta bere ekoizpen eta erabileran eguratsa kutsatzen ez duela kontuan hartuta, badirudi hidrogenoa beste erregai batzuk baino alternatiba bideragarriagoa dela, gurea bezalako gizarte batean erregai kutsagarrien kontsumoak eragindako narriadura ekologikoa murrizteko; izan
|
ere
gizarte honen osaera ekonomikoak eta erabilera sozialek mugikortasun handiagoa eskatzen dute urtero.
|
|
|
Horren ondorioz, zentroko bizimodua antolatzeko erreferentzia gisa hartu behar da askatasuneko bizimodua; barneratzeak adingabearentzat edo haren familiarentzat ondorio kaltegarriak izan ditzakeenez gero, ondorio horiek ahalik eta gehien txikitu behar dira. Erraztu behar dira gizarte lotura, familiakoekin eta hurbilekoekin harremanak izatea, erakunde publiko eta pribatuak elkarlanean aritzea eta horiek
|
ere
gizarte integraziorako prozesuan parte hartzea, bereziki, geografia eta kulturaren arabera hurbilen dauden erakundeen kasuan.
|
|
|
Gizarte eragileak euskararen normalizazioan inplikatu behar ditugu. Emakumeek pairatzen duten diskriminazioaren gaia emakumeena bakarrik ez den bezalaxe, euskararen normalizazioa
|
ere
gizarte osoaren zeregina da eta, ondorioz, konponbidea gizarte osoari dagokio. Normal izazio planak dira aurrera egitea ahalbidetuko diguten tresnak, eta herritarrok, administrazioek eta HEAk indarra batu behar dute gizarte eragileak bide horretara eramateko.
|
|
|
18 Ikusi da, gainera, lege guztiak lehenengo bietatik datozela, euren ondorio baitira. Guztiek
|
ere
gizartearen ordena moldatzen dute, osorik nahiz zatika, edota mota askotako gaiak. Hainbatez, aise ikusten da legeak orokorragoak direla, lehen lehenetatik hurbilago dauden neurrian.
|
|
|
Beste gai batzuk nahierarakoak baino ez dira, hain zuzen ere, aurreko lerrokadan aipatutakoak. Hori gorabehera, ohartarazi behar da gai horien oinarria
|
ere
gizarte ordena dela. Ulerbidez:
|
|
|
Horren ondorioz, gizakia lanera behartzen duen legea bere izaerari dagokio, dela errugabe dela errudun; lege hori, orobat, lehen bien ondorengoa da. Bi horiek gizarterako xedatzen dute gizakia, lana den batasun gune horretara derrigortzen dute eta bakoitzari dagokiona agindu egiten dute, horrela
|
ere
gizarte egoera osatu behar duten langintza eta baldintza desberdinak zehazten direla.
|
|
2004
|
|
|
Ez dago ezelako zalantzarik, EAEko Gobernuaren aurrekontuak urtero egiten dira, urtero ikusi eta berritu behar direlako. Hau da, urte batetik bestera egitasmo berriak sortu daitezke, baita premia berriak
|
ere
gizartean. Horregatik, arrazoizkotzat jotzen dut aurrekontu berriak onartu beharra.
|
|
|
Edo, behintzat, hurbilenetakoa, maitasuna badela suposatuz gero, jakina. Begirunea, batez
|
ere
gizarte harreman behartuetan, bitarteko ez bortitzaren lagunik hurkoena dugu. Ez dira faltako, kasu horietan begirunea eta beldurra sinonimoak direla esango dutenak.
|
|
|
Abiapuntua aurrekoa da hemen ere: euskararen bihar etziko aurrerabidea
|
ere
gizarte zibilaren esku dagoela, orain arte egon den bezalatsu edo. Hori eman digu aditzera behintzat euskaltzain nafarrak.
|
|
|
Euskalduna euskaraz bizi den hura baizik ezin da izan, bizitzea, besteak beste, gizarte komunikazioaren jardunean mintzaira bat edo bestea erabiltzea delako, ez soilik komunikazio kode horren alderdi formalak eta ezaugarriak jakitea. Begi bistakoa denez, mintzaira bat jakiteko egiten den jarduna bera
|
ere
gizarte ekintza da noski, baina baldintza bat bete behar du nahitaez eginkizun eratzailea izateko: hots, hiztunaren eta bere munduaren arteko zilborrestearen funtzioa betetzen duen neurrian soilik bihurtzen da hizkuntza bat giza nortasunaren eratzaile.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerrarekin Lange k berriro
|
ere
gizartearen aldaketak eta mugimendua jaso zituen. Pearl Harbour gertatu eta hiru hilabete geroago Roosevelt-ek amerikar japoniarrak Hegoaldean kontzentrazio esparruetan sartzeko agindua eman zuen eta hortik gutxira U.S. War Recolation Agencyk (1942) (AEBko Gerrako Berkokatze Agentzia) Lange kontratatu zuen auzo japoniarrak, esparruko harrera zentroak eta instalazioak erretratatzeko.
|
|
|
Aniztasunak gatazkak sortzen ditu, baina harreman berriak sortzeko aukera ere bai; ez asmo onen bidez soilik, baizik eta elkarbizitza arautzen duten erakunde berriak, borondate oroko rrago bat bideratzeko gai izango diren lege berriak sortuz. Eta horregatik estatuak legeak behar ditu, deabruak izango bagina
|
ere
gizarte bizitza bermatuko luketenak. Eta gizakiak, horrela, pixkanaka gizatasunaren idealari hurbiltzen zaion lege sistema baten kide izan behar du.
|
|
2005
|
|
|
J. A. Urbeltz. Baina datorren mundua oso teknifikatua izanik, oso zaila izango da iraganean galdu genuena berreskuratzea, eta hori izango da hain zuzen
|
ere
gizarteak exijituko duena. Identitateaz ari naiz, funtsezkoa festa sostengatzeko.
|
|
|
Badakigu mugimendu gehienak ez daudela helduta horrelako proposamenak egiteko eta horrelako prozesuak lideratzeko. Baina, bestalde, motibo asko daude alderdiak
|
ere
gizarte mugimenduen heldutasun egoerarako prestatuta ez daudela pentsatzeko. Mesfidantza horretarako badaude arrazoiak:
|
|
|
Hala ere, clown gisara aritzen denean, bere mezuak ez dira hain politikoak, apalagoak baizik. Baina ez du uste pailazoak haurren kontu xaloetarako bakarrik direnik, ezta
|
ere
gizartean eraginik izan behar ez dutenik: ' Eskenatokian ikusleengandik ikasi egin nahi dut, eta' uki' nazatela ere desio dut, eta' uki' ditzala nire ikuskizunak'.
|
|
|
Eta hemen bai? Demokrazia bat azkenan da sistema bat baina da kultura bat ere bai, eta beraz joan egiten da ikasten, praktikatzen eta transformatzen baita
|
ere
gizarte guztia transformatu ahala. Eta beraz, juez bihurtzen direnean beren arbasoak sekula juez izan ez direnak, ze orain zer gertatzen da:
|
|
2006
|
|
|
Gaur egun gehiengoa gizonezkoen kolektiboen mesedetan erabiltzen du. Nik boterea ez dut erabiltzen, nik botereari esaten diodana da ni
|
ere
gizartearen parte naizela, zergak ordaintzen ditudala eta nahi dudala nire zergak emakumezkoen berdintasunerako erabiltzea.
|
|
|
gizartean egon diren lege, teoria filosofiko eta historialariek baztertu egin gaituztela. Baina guk hori erabil dezakegu geu
|
ere
gizartean beraien parean jartzeko: kritikatuz, filosofo batzuen teoriak salatuz...
|
|
|
Legearen esanetan, bere helburua da aitaren inplikazioa sustatzea umearenarreta eta heziketan. Oraindik
|
ere
gizartearentzat emakumea izango litzatekeumearen zaintza bere gain hartu lukeena eta zama hori bere gizarteratzeeta laneratzerako oztopoa izan ohi da. Oztopo horiek gainditzeko asmoz, aitareninplikazioa bultzatzen saiatzen diren arauak ezartzen dira.
|
|
|
Eta hori —gure ikuspegitik hauxe da ondorio larriena— Eusko Alkartasunako arduradunen eskutik gertatuko litzatekeela sinesgaitza gertatzen zaigu. Paradoxa litzateke, gainera, noiz eta orain gertatzea hori, hain zuzen
|
ere
gizarteko hainbat eragile bete betean ari direnean euskal curriculum taxuzko baten alde lanean. Eginkizun da euskal curriculuma diseinatzea, gorpuztea eta taxutzea eta nekez gauzatu ahal izango da liburuaren saileko enpresak ahultzen badira.
|
|
|
Nobelan zehar azaltzen diren gizonezko guztiak Rosaz maiteminduko dira. Denak
|
ere
gizarte arauetatik at bizi nahi duten pertsonaia bakartien oihuak dira (Olaziregi 2002: 111).
|
|
2007
|
|
|
Eta ez dadila ulertu honetan guztian udaletako Kirol zerbitzuek baino ez dutela parte hartu behar. Sinergiak aprobetxatu behar dira eta Osakidetzak edota azpiegituretan ardura duten udaletako Hirigintza sailek
|
ere
gizarte aktibo eta osasuntsuago baten aldeko ekimenetan indarra jarri lukete".
|
|
|
Nafarroan baztertuta dagoena euskalduna da, hori da egi nagusia, eta hori gertatzen da Nafarroako Foru Hobekuntzaren Legea salbuespeneko legedian oinarritzen delako. Foru Hobekuntzak bere burua autonomia estatutu gisa ukatzen du, eta Espainiako legedian ere estatutu gisa atzeko atetik onartua izan zen, hain zuzen
|
ere
gizartearen onarpenik gabe aurrera atera ahal izateko... eta Euskararen Legea ere salbuespeneko legea da. Espainiako Konstituzioan erkidego autonomoen federazioa debekatzen da eta hori ez zen egin Asturias eta Kantabriaren kasuetarako.
|
|
|
40 neurri zerrendatu ziren 7 kapitulutan euskararen aldeko antolaketa eraginkorra finkatuz gizarte eremu guzietan legearen gerizarekin. Pizkundea bilakatu zen Euskal Konfederazioa, euskalgintzako elkarteak bilduz molde berezi batean bai eta
|
ere
gizarte alorretako ordezkariak, kirolak, lan mundua, irakaskuntza, hedabideak. Berriz ere Deiadar handi bat mobilizatu zen elkarteak, erakundeak, hautetsiak eta herritar xumeak biltzeko euskararen zaindari.
|
|
|
Beraz, gero eta handiagoa da talde bien artean dagoen integrazioa, oraindik
|
ere
gizarteak psikiatrak hobeto ulertzen dituen arren.
|
|
|
esplikatzaile bakarrera bihurtzea216 Modelo honen eragina gero, gorabehera handien ondoren, gure artean ezagunago den Marx-enganaino ailegatzen da. Honentzat
|
ere
gizarte bakoitza, fase historiko bakoitza, osotasun bat da bere baitan; ekonomia, zuzenbidea, erlijioa, literatura, denak, osotasun organiko bat, osatzen du:
|
|
|
Han oraindik inork ez du pentsatzen berdinak direla gizaki guztiak, gizonak bestekoak emakumeak, etab.: hauxe berau
|
ere
gizarte baten kontzientzi maila baita, gurea; eta adibidea ona da ulertzeko, kontzientzia sozialaren mailak (gizonaren eta emakumearen berdintasuna) ez duela derrigor gizabanako bakoitzaren eta denen kontzientzi maila esan gura. Sokrates-engan ageri den kontzientzi maila indibidualak, Atenasko hiriaren kontzientzi mailarekin talka egin du, lehenengoari bizia kostatuz.
|
|
|
Hori dena, jendartekoharremanetan kokaturik. Izan ere, norberaren nortasuna, norberaren alderdi barrukoenak eta pribatuenak
|
ere
gizarte harremanen emaitzak dira. Nork bere buruamoldeatzen du gizarte harremanen arabera.
|
|
|
Hala, talde honetan nagusi den ikuspegiak ere egiten duhalako murrizkeria nabarmen bat estatuaren izaerari buruz: nolabait esateko, estatua ez da batez
|
ere
gizarte zibilaren antolamendu sozialean eragin zuzena daukanbotere logika, aparatu andana baten jabe soila baizik. Hemen ere nabarmendubehar da aurrekoan agertu zaigun puntu bat:
|
|
|
Erlijioa
|
ere
gizarte fenomeno bat da, eta, ondorioz, ezagutza sozietalarenbarruan koka daiteke. Haurrek erlijioarekin zerikusia duten zenbait gaireninguruko ezagutza garatzen dute:
|
|
|
Sir Frederic Bartlett() eta Kurt Lewin()
|
ere
gizarte ezagutzaren garapenaren alorrariekarpenak egin zizkioten lehen autoreen artean daude (Marchesi, 1999). Gogoratuz (Remembering) (Bartlett, 1932) izenburuko liburuanagertzen den Eskema kontzeptua da Bartlett en ekarpen nagusia.
|
|
|
II. kapituluan aipatu bezala, Freud-ek
|
ere
gizarte ezagutzaren garapena aztertuzuen. Haren proposamenak, hain zuzen ere, Niaren garapenari, garapen moralarieta sexu estandarizazioari buruzkoak dira (Freud, 1923, 1924, 1925, 1935), etadatozen lerroetan aurkeztuko den nortasunaren garapenari buruzko teoriapsikosexualean jasota daude.
|
|
|
Role Playing delakoa, istorioak, jolasak eta eszenak
|
ere
gizarte ezagutzarengarapena ikertzeko erabili diren teknikak dira. Role Playing delakoan, ikertzaileaklagina osatzen duten gizabanakoei egoera bat planteatu, eta, horretan, rol batbereganatzeko eskatzen die.
|
|
|
Jolasak
|
ere
gizarte ezagutzaren garapena ikertzeko erabili izan dira. Besteakbeste, Piaget-ek 1932an erabili zuen jolasa garapen morala aztertzeko.
|
|
|
Horrez gain, lehengusu lehengusinakhaien artean konparatu ohi dira eta horri esker, haurrak bere burua zein bestepertsonak ezagutzeko aukera izaten du. Halaber, lehengusu lehengusinen arteangatazkak sortzen dira eta egoera horietan, haurrek besteen tokian jartzea etaantzeko gaitasunak ez ezik, gatazkak konpontzeko gaitasunak ere gara ditzake.Azkenik, lehengusu lehengusinak, jolaskide izaten dira eta askotan, aitona amonakbezala, konfiantzazko lagun bilakatzen dira eta horrek
|
ere
gizarte ezagutzarengarapena bultza dezake.
|
|
|
Jolas sinbolikoarekin zerikusi handia duten beste jarduera batzuk antzezpenakdira. Horiek ez dira jolas sinbolikoa bezain espontaneoak, eta jolas sinbolikoanbaino arau gehiago daude, baina asko laguntzen diote gizarte ezagutzaren garapenari, horietan
|
ere
gizarte errealitatea antzezten da eta (Delval eta Enesco, 1990).
|
|
|
Halaber, haurrek gero eta gehiago balioesten dituzte Niaren alde sozialak.Hala, beren burua deskribatzean, gizarte taldeak, familia edo lagun taldeakaipatzen dituzte sarri(. Ni X ikastolakoa naiz?). Urte horietan
|
ere
gizarte harremanek garrantzia handia hartzen dute, eta hori harreman pertsonalei buruzko aipamensinpleetan islatzen da(. Lagun asko dauzkat?). Egitura mailan, autokontzeptuakonplexuagoa, orokorragoa eta integratuagoa da aurreko arokoaren aldean, haurrakbarneko eta kanpoko ezaugarriak lotzen hasten dira-eta.
|
|
|
Winckelmann-ek erakutsi du mundu greko guztia «izpiritu» bat beraren obra dela, hots, osotasun edo organismo bakarra biltzen duela denak (poesia eta filosofia, tragedia eta Laokoon, denak harremanduak), eta posible dela anizkoitasun nabar guztia «bizi printzipio» esplikatzaile bakarrera bihurtzea1054 Modelo horren eragina gero, gorabehera handien ondoren, gure artean ezagunago den Marx-enganaino ailegatzen da. Horren ustetan
|
ere
gizarte bakoitza, fase historiko bakoitza, osotasun bat da bere baitan; ekonomia, zuzenbidea, erlijioa, literatura, denak «osotasun organiko bat» osatzen du: izpiritu bera espresatzen da burdinbidean, filosofoen burmuinetan eta Balzac-en nobelan.
|
|
|
sistema hori onartzen duten web gune guztiak. Nire IDa
|
ere
gizarte sare bat da hauen bidez erlazionatzen diren erabiltzaileek osatzen dute: ‘Laguna gehitu’ aukera.
|
|
|
Edukiak denbora jakin batzuetan automatikoki eguneratzen dira, eta erabiltzaileak parte hartzen duen beste sareetan ematen duena. Nire IDa
|
ere
gizarte sare bat da, ‘Lagun bat gehitu’ aukeraren bidez elkarrekin erlazionatzen diren erabiltzaileek osatua Erabiltzailearen profilaren datuak eta kontaktuetatik MI id-tik kanpo bistara daitezke, blog batekin, web orri batekin edo beste sare sozial bat, kode baten bidez. Bat ere badago Mi ID izeneko aplikazioa Windows erako show a, mahaigainetik Mi ID aukerako kontaktuen gertaerak.... Nire ID Life proiektua da 42, baita findablogger en egileak ere, blogger, kazetari eta diseinatzaileentzako online lan bilatzailea eta blogekin zerikusia duten beste jarduera batzuk.
|
|
|
Gutxienez bi bazkide ditu eta guztiek parte hartzen dute gizartean, berdintasunari dagokionez. Ondare autonomia du, eta bere ondarearekiko zorren erantzule da, nahiz eta bazkideek
|
ere
gizarte zor subsidiario, mugagabe eta solidarioez erantzuten duten. Ez dago legezko gutxienekorik kapital sozialarentzat.
|
|
|
Eta finez, erreparatu behar diogu baita
|
ere
gizarte kapitalaren kontzeptu emankorrari. Coleman eta Putnam ikerlariek" kapital soziala" deitzen diote merkatu gizarteak eta demokrazia liberalak funtzionatzeko behar duen osagai zehatz bati:
|
|
|
• Gutxietsitako gizatalde nazionalen kideen babesari dagokionez, giza eskubideen nazioarteko babesak eskubideen bi aldeak jasotzen ditu: batetik, gizabanako gisa dituzten eskubide indibidualak; baina baita
|
ere
gizarte baten kide gisa gizarte edo gizatalde horretan bere nortasuna garatzeko duten eskubidea, orain arte babes sistema horrek eskubide indibidualei gehiago erreparatu dien arren.
|
|
|
Hizkuntzak, bada, funtzio antropologiko sakon, zabal eta konplexua du berez, eta, egiaz, horren lekuko da berorrek gizarte eta giza zientzia guztietan betetzen duen aparteko papera: esan dezakegu, batez
|
ere
gizarte zientziei begira, gizakia ezin dela bere errealitate historikoan ezagutu bere hizkuntza aztertu gabe, alegia, gizabanakoak eta gizataldeak nahitaez behar direla izan kontsideratuak euren hizkuntzekiko harremanean. Aipatzekoa da ere, bereziki giza zientziei begira, gizakiari ezin zaiola bere proiekzio idealerantz bultzatu hizkuntzatik at, hau da, gizabanakoei eta gizataldeei euren garapen prozesuan laguntzeko ezinbestekoa dela euren hizkuntzez baliatzea.
|
|
2008
|
|
|
Urteko balantzeaz gain, gure sasoiaren balantzak
|
ere
gizarte gizendu baten zantzuak uzten ditu. Giharrik ez egoera askori buelta emateko.
|
|
|
Euskalgintzan gabiltzan denok apaltasun gehiago behar dugu. Norberak eragina daukala eta gauzak ondo egiten ditugula uste dugu, baina guztion artean
|
ere
gizartean oso txiki gara. Bakoitzak bereari eutsiz, elkarrekin dinamikak egin behar ditugu euskal komunikabideak indartzeko eta daukagun eragina biderkatzeko.
|
|
|
J. L. Arexolaleiba. Hutsunea sumatzen dut, diskurtsoen eta liderren falta, batez
|
ere
gizartean presentzia handiagoa izateko. Lehen esan dut, bakoitza buru belarri dabil bere horretan eta uste du ia ia mundua hor bukatzen dela.
|
|
|
Eta gizakia, ezer izatekotan, egiten duena da, gizarte ekintzaren zurekoa da. Alde honetatik, ez dezagun ahantzi inoiz hitz egitea
|
ere
gizarte ekintza dela hizkuntza pragmatikaren argitan. Hitzaren baitan sozializatuz hornitzen ditugulako, besteak beste, geure ideologia, pentsaera eta jarrera politikoak.
|
|
|
Nire ikerlanean eta baita artikulu honetan ere hala erakutsi nahi dut: hizkuntza ezin dela behatu eta ezta hizkuntza egiturak deskribatu
|
ere
gizartearen eraginetik kanpo. Hitz egiterakoan ohartuko gara, idaztean baino gehiago, egiturazko aldaketez eta aldaketa fonetikoez beren egoera goiztiarrean.
|
|
|
Hezkuntzaren gaiarekin Azkueren proiektu «handietan» sartzen hasten gara. Aurreko ataletan ikusitako auziek
|
ere
gizarte osoan eragiteko asmoa zuten, baina, nolabait esatearren, ez ziren «arriskutsuak» nagusi zen nazio estatu ereduarentzat: linguistika arloko ikerketak egitea, lexikoa biltzea, euskal toponimia berria sortzea, musika sustatzea, edo euskarazko eleberriak idaztea, jarduera eruditu edo artistiko erregionalista gisa asimila zitezkeen.
|
|
|
Lotsak iltzatutako ezpainak ezin zabaldu, bihotzaren leihoak itxita, maskor baten barruan bageunde legez, aparteko burbuila batean, zentzumenak itzali eta munduari bizkarra emanda. Eta halaxe da, ezin uka, zentrora hurbiltzen den edonork espero baitu bizi den urruneko orbita horretatik bueltan berriro
|
ere
gizartean onartua izatea.
|
|
|
Alkoholiko asko daude, lanbide eta mota guztitakoak. Beraz, oraindik
|
ere
gizartera zabaltzeko beharra dugu, estereotipoak hausteko eta gure informazioa helarazteko, baina beti anonimotasunetik. Zergatik anonimotasuna mantentze hori. Gaixoak gara, eta gaur ongi egon gaitezke baina bihar, akaso, berriro alkoholean eror gaitezke.
|
|
|
alde batetik, immigrazioak ez du zertan arazo izan; eta, beste aldetik, immigranteen kolektiboak ezin dira definitu desberdindu gabeko multzo gisa, ezta immigrazio soila esanda. Jarraian, biak aztertuko ditugu. a) Immigranteak gure artean egotea ez da arazoa, erronka baizik; lehen
|
ere
gizarte eta kultura guztietan gertatu da, eta globalizazioaren mende berri honetan areagotu egin da, mugikortasuna eta kultura aniztasuna baita haren funtsezko ezaugarrietako bat. Ez da nahitaez arazoa eragin behar duen faktorea, baina bada faktore konplexua.
|
|
2009
|
|
|
Gaur gaurkoz, balizko eszenatoki hori deserosoa da Iñaki Galdosen lerrokoentzat. Honek behin baino gehiagotan adierazi du abertzaletasuna ez dagoela halako abenturetarako, gizartearen bilakaeraren poderioz ahuldu egin dela eta hausnartu beharrean dagoela, berriz
|
ere
gizarteari pultsua hartzeko. Eta horretarako funtsezkotzat jotzen du abertzaletasun historikoak (lehen EAJk+ EAk eta orain EAJk+ Alkarbidek) EAEko instituzioak berreskuratzea eta herritarrei gobernagarritasunaren etekinak egoki erakustea.
|
|
|
Aldatu da egitura, desagertu zaizkit lehengo zehazkizunak, eta hiri nortasunaren euskarriak ere bestelakotu egin dira, arras. Antzerako sentsazioa bizi izango dute, ziur, oraingo gaztetxoek berrogei bat urte barru, izan
|
ere
gizarteek, iraunkorrak izango badira, euren ibilbidean mugarriak definitzen joan behar dute, inmobilismoan aingura ez daitezen.
|
|
|
Denbora epe horretan
|
ere
gizarteak aldaketa handia eman du. Teknopolis saioa horren isla izan da eta horrelaxe erakutsiko dute saio berezian.
|
|
|
Halaber, zientzialariak
|
ere
gizarteko talderik baloratuenen artean daude. Hain zuzen, EAEn eta Nafarroan egindako inkestetan ikusi ahal izan da zientziarekin lotutako lanbideek betetzen dituztela lanbide baloratuenen zerrendako lehenengo hiru postuak:
|
|
|
Kultura bakoitzak bere zentzua emango die emozioei, arauezberdinak sortuko ditu sentitu behar denaren eta agertu behar denaren inguruaneta jokabide soziala erregulatzen duen moduan jokabide emozionala ere erregulatuko du. Familia bakoitzak
|
ere
gizarteko arauak bere sinesmenetara egokituko ditueta hala irakatsiko seme alabei. Eskolak, komunikabideek, ipuinek, filmak etab.ere zeresana izango dute arauen eta jokabide sozial egokien ikaskuntzan.
|
|
|
Polarizazio politiko itzela indarrean zen sasoian: Hegoaldean karlisten eta liberalen arteko borrokekin bezala, Iparraldean
|
ere
gizartea zatituta zegoen. Errepara diezaiogun, batetik, botere esfera guztiak lortu eta merkatuak zabaldu guran zebilen burgesiaren oldarrari:
|
|
|
Ipar Euskal Herrian xurien eta gorrien artean bezala, Hego Euskal Herrian
|
ere
gizartea karlisten eta liberalen artean zatituta zegoen euskara kazetetan agertzen hasi zen garaian. Egin kontu 1876an II. Karlistaldia amaitu eta pare bat urtera kaleratu zutela Kanpion eta enparauek euren Revista Euskara (1878tik 1883ra plazaratu zen Iruñean, edukiaren% 25 inguru euskaraz zeukala).
|
|
|
Halaber, 18 milioi euro emango ditu handitze eta hobekuntzetarako, eskolatze beharrei erantzuteko. Eta beste sei milioi eskoletara bideratuko ditu, beren beharretarako egokiak iruditzen zaizkien hezkuntza baliabideetan edo langileen kontratazioan gastatu ahal izan ditzaten, batez
|
ere
gizarte zerbitzuen arloan. Azkenik, ikastetxeek bost milioi euro izango dituzte beren hezkuntza proiektuaren arabera beren azpiegitura teknologikoa modernizatzeko.
|
|
|
«Bigarren semea edukitzen duten guzientzako izan luke» dio Esther Alkaraz leitzarrak.Bertzalde, bikiak edo hirukiak izaten dituzten familiek lehen hiru urtetan 10.000 pezeta inguruko (400 libera) dirulaguntza hartuko dute seme alaba bakoitzarengatik. Nafarroako Ongizate Institutuak partituko dituen dirulaguntza hauez gain, lehendik
|
ere
Gizarte Segurantzak ematen zituenak daude bixkien jaiotzarako: 282.720 pezeta (11.300 libera) urtean.
|
|
|
Okupatua izan arren, gizarte zibilaren indarra izugarria izan da, eta berriro bere egitura juridiko politiko propioak berreskuratu eta estatua lortzeko ere erabakigarria izango da. Behin lortuta, estrategikoa deritzot estatu horretan
|
ere
gizarte zibil indartsua oinarria izateari. Hiru milioik, inoren jarraitzaile izan gabe, estatua lor dezakegula kontzientzia hartzen lan gehiago egin dugu.
|
|
|
Oraindik
|
ere
gizartean dagoen homofobia, lesbofobia eta transfobia, eta esparru askotan nozitzen duten diskriminazioa salatuko dute gaur. Hain zuzen, 7menos20 elkartearen ustez,, aldarrikapenek oso oinarrizkoak dirudite, baina horixe da errealitatea?.
|
|
|
batetik, erakundeari buruzko balorazio positiboa egin dutela herritarrek, baina, bestetik, gehiago eskatzen digutela. Ildo horretan jarraitu behar dugu, lan asko egin behar baita herritarrei kalitate handiko zerbitzua emateko, gure erantzun epea laburtzeko, eta batez
|
ere
gizartean dauden ahulezia, gabezia eta gizarte bazterkeriaren alorrean lan hobea egiteko. Erakundea hobeto ezagutaraztea ere bada gure erronka.
|
|
|
Domu Santu eguna urtero ospatu arren, heriotza tabu da oraindik
|
ere
gizartean; hitz egitea beharrezkoa dela diote adituek.
|
|
|
beste hiru printzipiotan oinarritzen baita: hizkuntza pluraltasuna balio positibotzat hartzean, hizkuntzen berdinkidetasuna aldarrikatzean eta hizkuntzen arteko berdintasun sozial handiago batek Espainian
|
ere
gizarte kohesioari eta elkarbizitza baketsu eta orekatuari mesede ikaragarria egingo liokeela uste izatean. Gainera, hitzarmen horretan aurreikusitako neurrien artean, Estatuko erakundeei dagozkionak aplikatuko balira, alde batetik, Konstituzioa bera eta hizkuntza legeria gordeko lukete, eta, bestetik, Hizkuntzen Euroitunaren aplikaziorako Europako Kontseiluak emandako gomendioak beteko lituzkete.
|
|
|
ehunetik gora hizkuntza ditugu jadanik Euskal Autonomia Erkidegoan). Kontua da errealitate hori aberastzat daukagunok, hain zuzen
|
ere
gizarte bizikidetzarako onuragarritzat jotzen dugulako, ahalegindu behar garela bere iraunkortasunaren mesedean kudea dadin.
|
|
2010
|
|
|
Niretzat, azken urteetako aldaketa nabarmenena ez da ekonomikoa, demografikoa baizik. Ni bizi izan naiz 2.000 milioi biztanle zituen mundu batean, eta orain 6.000 milioi baino gehiago ditu, hori berez negatiboa da gizarte orekatu eta garatu batean, batez
|
ere
gizarte horretako portzentaje altu bat hasten bada eskatzen gure kontsumo maila bera edo antzekoa. Unea iritsiko da, eta horregatik bilatzen da larriki iturri energetiko berri bat (fusio nuklearra, garbia eta merkea, adibidez).
|
|
|
Jende andana hasi zen euskara ikasten. euskal kanta berria ere bidea egiten hasi zen eta jendaurreko erakusleiho ezin hobea eskaini zion euskarari. euskara batuak lehen urratsak eman zituen eta, aldeko zaletasunak eta kontrako jarrerak agerraraziz, euskararen corpusa hizpide —eta auzi— bihurtu zen. Corpusa ez ezik, gure hizkuntzaren statusaren gaineko kezka
|
ere
gizartean hedatu zen. gizartea zein euskaltzale gehienak —ez guztiak— erabateko ezjakintasun soziolinguistikoan murgilduta zeuden. horrexegatik, hizkuntza ezagutza eta hizkuntza erabilera ez ziren analitikoki behar bezain ongi bereizten eta euskara ikaste hutsak hizkuntza hori biziberritzeko nahikoa izango zela uste zabaldua zen. aldeko iritzi publikoaren haizeak bultzatuta, ezjakintasu...
|
|
|
...baina gatazkatsua da, bistan denez. komunikabide den neurrian bakarrik iraun dezake hizkuntzak, baina komunikabide soil baino askoz gehiago da. hori bai, komunikabide izateari uzten badio bukatu dira gainerako balio guztiak. alferrik dira hizkuntzarekiko maitasun suharrenak edo identitate lotura estuenak komunikabide izateari utziz gero. garbi dago, beraz, hizkuntza bat, gurea nahiz inorena, batez
|
ere
gizarte baten mintzabidea dela. beraz, hizkuntza bat baliagarria izango da, baldin eta elkarrekin mintzatzeko eta elkarri zernahi adierazteko balio badu. ez dago hizkuntzarik berez baldarra edo motza denik; zernahitarako eta noranahiko trebe, hiztunak bihurtzen du, erabiltzaileak alegia. erabilera da hizkuntzaren sasoibide nagusia. norbanakoen komunikaziopremiak asetzeko balio duen eta erabiltzen... batetik, hamarkada hauetan euskararen ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan; eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta etxeko lehen hizkuntzak zuzenean eragiten dute elebidunen hizkuntza hautuan, hots, euskararen erabileran. garbi esanda, beraz, erabilera ere hazi egin da, baina erabileraren hazkundea ezagutzaren gehikuntzari zor zaio, ez elebidunek lehen baino gehiago erabiltzeari; elebidunek, izan ere, kasu batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago erabiltzen dute, nahiz eta oro har erabilera aukera gehiago izan eskura. erabileran eragiten duten faktoreen artean, hauek nabarmendu ohi dituzte adituek:
|
|
|
Ez du euskarak, bere bizian, halako oinarri profesional espezializaturikizan. Hori dela medio euskararen status ekonomikoa, gaztelaniarena baino hagitz mugatuagoa izanik
|
ere
gizarte bizitza zabalean, ohargarria da EAEn, batez ere kultura esparruan298.
|
|
|
Klusterren kontzeptua oso arrakastatsua izan da
|
ere
gizarte mailan, irudi publikoaren aurrean. Horrek eta erakunde publikoen esku hartze zuzenetik urrun geratzeak ideologia guztietako gobernuen aldetik klusterren sustapena ohiko estrategia bihurtzea erraztu dute.
|
|
|
Berrikuntza politika aztertzeko orduan, jakina, ezer baino lehen, politika horren arduradunak zein diren argitu litzateke. Interes handikoa da berrikuntza esparru geografiko guztietan, eta horrekiko interes handia dago
|
ere
gizarte osoan. Ulergarria da, beraz, erakunde publikoak horretan aritzea eta zailtasun handiak egotea erakunde horien arteko eskumenen banaketa zehazteko, edo hauen arteko koordinazioa ziurtatzeko orduan.
|
|
|
1911n zabaldu zuten denda, eta orduan jostailuak saltzen zituzten. Hala ere, denborak eta modak aldatzen joan diren heinean, beraiek
|
ere
gizartearen joera berrietara egokitu behar izan dute.
|
|
|
Ziur nengoen hala
|
ere
gizartea abiatu zela bakearen bidetik eta horrek ez zuela atzerabiderik; gizartea ez zela geldituko. Hala uste nuen eta hala esan nuen.
|
|
|
Hala ere, adierazpen orokor hori kenduta, ez dago inolako ODSen zerrenda edo definizio ofizialik. Ezaugarri biologikoak alde batera utzirik, besteak sozialki determinatuta daude eta, beraz, aukera berdintasunarekin (edo bere faltarekin) loturik daude; eta horiek
|
ere
gizartearen barneko generoen, talde etniko edo ekonomikoen arteko botere harremanen emaitza dira.
|
|
|
Bigarrenik, zientziaren pertzepzio sozialei buruzko kezka politikoa hazten ari da, izan ere, iritzi sozialetan posizio kritiko eta anbibalenteak sendotu egin dira. Hirugarrenik, azkenaldian gertatzen ari diren aldaketa sozialek, herritarren exijentzia politikoek eta hezkuntzan, ekonomian zein kulturan emaniko bilakaerek
|
ere
gizarte zibila aintzakotzat hartu beharra zilegiztatu dute.
|
|
|
Eta zer da ba lapurreta bat, ez bada erresuma txikia. Lapur taldeak
|
ere
gizarte txikiak dira, printze batek gobernatuak, egindako akordioaren arabera harrapakina banatzen dutela".
|
|
2011
|
|
|
–Ezagunak ditut Kronen eko mukizuak, Madrilen haiekin bizi izan naiz denbora batez eta errealitate hori existitzen da, orain are okerrago nik uste. Ordura arte gizarteak (batez
|
ere
gizarte helduak) ikusi nahi ez zuen errealitatea jasotzen zuen: gure seme alabak 16 urterekin gauez ateratzen zirela, droga asko hartzen zituztela, hedonismoa eta gozatzea helburu.
|
|
|
–Amazigera hizkuntzaren ofizialtasuna ez ezik, gure zibilizazioaren aitortzea ere aldarrikatzen dugu; izan ere, arabiarren aurretik eta Aljeria estatu gisara finkatu aurretik hemen ginen kabiliarrak. (?) Arabiarrak nagusitu zirenetik 1.300 urte baino gehiago pasatu dira, eta oraindik
|
ere
gizartearen zati handi batek milaka urteko kultura horri jarraitzen dio. Aljerian% 20 baino gehiago dira, eta Marokon% 60 baino gehiago?.
|
|
|
Gizarte edo erkidego bakoitzak denboraren etorrian hizkuntza erabiltzeko esparruak garatu ditu. Gizarte bakoitzak bereak, baina baita
|
ere
gizarte askoren artean partekatuak, eta esparru horietako bakoitzean gauzatzen den hizkuntzaren erabilera guztiak dira baliagarriak.
|
|
|
Terapeutaren eta bezeroaren artean aliantza terapeutiko on bat finkatu ostean, bezeroari bere usteak okerrak direla jabetzeko balioko dion edozein estrategia erabilgarria izango da (Mur, 2010). Egun paranoiaren tratamendurako gehien erabiltzen diren teknika psikoterapeutikoak kognitibo jokabidezkoak dira, batez
|
ere
gizarte trebetasunak lantzeko teknikak eta aurrean jartzearen teknika. Kognitibo jokabidezkoak diren tekniken bidez, psikosi paranoidearen sintoma orokorretan hobekuntzak lortzen dira (Kingdon eta Turkington, 1991; Moorhead eta Turkington, 2001) eta pertsonak tratamenduarekiko duen atxikimendua hobetzen da (Kemp, Hayward, Applewhite, Everitt eta David, 1996).
|
|
|
Interneten eta teknologia berrien gorakada dela eta, gaur egun Espainiako etxeen %80k gutxienez ordenagailu bat dauka. Etxe askotan, etxeko errege bihurtu da tresna hori, batez
|
ere
gizarte sareen “boom” aren ondoren, hala nola Facebook, Twitter edo Tuenti. Makina horien erabilera hainbesteraino iritsi da non makina horiek ez baitute atsedenik hartzen ez egunez, ez gauez, eta, horregatik, beharrezkoa da aldian behin prest jartzea.
|
|
2012
|
|
|
Komikigintzaren estetikatik oso hurbil, plano bakoitza kolorez eta ikonoz betetzen ditu Andersonek, eta pop kulturaz eta surrealismoz blaitutako irakurketa ezin bereziago eskaintzen. AEBak utzita, Parisen bizi da aspaldi honetan; hala ere, haren istorioek oraindik
|
ere
gizarte estatubatuarraren zaurietan arakatzen dute. Alaitasunaren eta absurdoaren atzean, familia desegituratuak edo gizarteratzeko arazoak dituztenak izan ohi dira protagonista nagusiak.
|