|
2000
|
|
|
Hautu politikoetan, Nafarroako erresumaren mendebaldeko aitzinaldea izan zen jatorrian, eta, gero, kasteilanoen aurkako ala aldeko borroketan, euskaldunen arteko gerla zibil haietan, Gipuzkoa eta Bizkaia baino gehiagotan egon zen nafartarren alde. Karlistadetan, berriz
|
ere
gerla zibilak, beste probintziak bezain beste sufritu zuen.
|
|
2005
|
|
|
Eta beti helburu berarekin norbait joko du gizonak, barnean daukan herraz edo agresibitateaz purgatzeko, molde horretan deskantsatuko eta lasaiago izanen delako ustekeriarekin. Gerlak berak beren zoriona gogoan egiten dituzte zenbaitek, beste batzuek, gehiengo handiak, zoriona galduko baldin badute
|
ere
gerla horien beren gatik. Bainan" lehenik aitaren"!
|
|
|
Gure apaiz kazetaria bezalakoen eskuineko politikak jendeak gerlara eraman bazituen ere, non ziren Jaures eskubiak hilarazi bakezalearen jarraitzaile zirelakoak? Nolanahi
|
ere
Gerla Nagusia delako madarikatu horren basakeriek mundua eta Euskal Herria odolustu zuten eta gure kazetaria higatu, buruz ere, kazetako lanaz gain herriz herri gobernuaren izenean urre eske predikatzen eta kolpatuei eta soldadoen familiei etengabe bihotz ematen ari izan baitzen.
|
|
|
– Eta aita? Hura
|
ere
gerlan hilen dea?
|
|
2006
|
|
|
1558an, Frantziaren eta Espainiaren artean berriz
|
ere
gerla piztua zela-eta, Antonio Borboikoak bere meneko lurraldeetako noble, infantzoi eta armagizon guztiak bildu zituen berriz, lehenago bere aitaginarreba Henrike II.ak egin ohi zuen gisara. Xedea lehengo denboretako bera zen:
|
|
|
1552: Berriz
|
ere
gerla Espainiaren eta Frantziaren artean.
|
|
|
1542: Berriz
|
ere
gerla Karlos V.aren eta Frantzisko I.aren artean.
|
|
2010
|
|
|
mugimenduzabal eta orokor horretan sartu ziren guztiak. EAJk
|
ere
gerlako azken urteetansortu zuen Brigada, ez lehenago, eta Ipar Euskal Herriko lehen maki armatuetan ezzuen parterik izan... nahiz eta hasieran muga pasatzeko eta espionaje sareetan ibili, nahiz eta Irujo Londresen goiz goizetik eta Agirre Ameriketara heldu eta aliatuenalde garbiki egon. Historiak Mitterrand justifikatu du eta Papon lehertu; jeltzaleenartean ere, suerte gehiago edo gutxiago izan zuten protagonistek.
|
|
|
585. Emakumeak inbisibilizatu egiten dira historia liburuetan, batez
|
ere
gerlen kontaeran. Emakumearen amnesia kolektiboa da, bozik ez duenez oroimenik ere ez duelako.
|
|
|
" Geografia, hori batez
|
ere
gerla egiteko izaten da". 301
|
|
|
Egun batez, solasaldi batean, soldado hungariar (Nyilas ak) basen erasoez nardatua naizela erakusten diet, lantegiaren ibilmoldea trabatzen dutelako. Gudariek ene agiri nazi gurutzea ikusiz eta beharbada
|
ere
gerlaren bukaera hurbiltzen ari zaiela, hitza ematen digute langileak babestuko dituztela. Inork ez du aipatzen haien jatorria ez dela" aryena".
|
|
2011
|
|
|
Eta Enareren begikaldua gorantz altxatu da, izarrak milaka ugaldu direneko zohardira, non eta izarrak berriro
|
ere
gerlatik etxera beti bidean itzultzen ari den armada baitira, zaldun zuri eta urrunak, bezperan bezala, antigoaleko egunetan bezala, ortziko eremu ilunetan barrena.
|
|
|
Jakin genuen ere Gernikan zer gertatu zen. Egia erran, nire aitak ikusten zuen guk
|
ere
gerla ukanen genuela.
|
|
2013
|
|
|
–Hi
|
ere
gerlara hoa?
|
|
|
–Parisko bidean zaude. Zu
|
ere
gerlara zoaz?
|
|
|
–Nirekin aski ez, bere anaia Frantziako erregeri
|
ere
gerla ematera ausartu duk eroa. Horretan kausitu dik galbidea:
|
|
|
Horietarik bat izan zen, lan honetan maiz aipatu duguna, Aita Blaise edo Luc Babaquy. Manex Hiriart Urrutik haren heriotzaz idatzi zuenean, beste fraideen gisan jasan zuen egoera hura ere aipatu zuen, hala nola Ipar Euskal Herritik lekuak hustu behar izan zituela baina hala
|
ere
gerla egitera joan zela. Ideia hori garrantzitsua da, zeren eta nahiz eta fraideen borondate ona erakustea zen ageriko helburua, fraide haien baztertzearen leporatze bat sendi baitzen, zein zuzen kontra kanporatu zituzten erakustera emateko bezala.
|
|
|
Gerla egiten zuten diziplinatuak zirelako, eta diziplina denen gainetik zegoelako. Soldaduen arteko elkartasuna ere nabari zen Eskualduna ko artikuluetan, eta elkartasun eta talde giro hori
|
ere
gerlan irauteko faktore garrantzitsua zen. Horri loturik, beste faktore bat, Eskualduna n hastapenetik garrantzia izan zuena:
|
|
|
Batzuetan zuzenean egiten zioten erreferentzia lege haren ondorioei, hala nola Frantziak haizaturik
|
ere
gerla egitera itzuli ziren euskal fraideen balentriak aipatzeko. Fraide bat gerlan hil zenean, aski azpimarratu zuten bere borondatez joan zela gerlara, urte batzuk lehenago Frantzia uztera behartu zutela oroitaraziz.
|
|
|
Nahiz eta gai nagusia Lehen Mundu Gerra izan edo lan honen gai nagusia hori dela pentsatu, lehenbiziko abiapuntua Eskualduna astekaria ikertzea izan dela gogora ekarri behar dugu. Lehen Mundu Gerrak zuen garrantziak eta oraino duen itzalak pentsatzera eman badezake
|
ere
gerlari buruzko tesia dela, argi utzi nahi dugu gerla horri buruzko begirada bat dela ikertu duguna, eta begirada hori Eskualduna astekarikoena da. Horregatik, denbora handia iragan dugu astekari horren eta gerla denboran idatzi zuten lagunen deskribatzen.
|
|
|
30etik 31rako gauean, Austria Hungaria zen mobilizazioa egin zuen hurrengo herria. Biharamunean, abuztuaren lehenean, Alemanian eta Frantzian izan zen mobilizazioa; haiek
|
ere
gerlarako prestatzen ari ziren. Alemaniak gerla deklaratu zion Errusiari, eta bi egun geroago, abuztuaren 3an, beste hainbeste egin zuen Frantziaren aurka, Serbiaren alde jarri izana leporatuz.
|
|
|
Gerla hasi zenean, Frantziako gizartea gerlarako prest zegoen, beraz. Baionan ere bazegoen armada, eta euskaldunak
|
ere
gerlara deitu zituzten. Euskaldunen erregimentu ezagunena eta aipatuena 49 Infanteria Erregimentua zen.
|
|
|
Berresten dute zaurien artatzen ibiltzen zela, baina bereziki bere ibilbidea eta non ibili zen argitzeko balio du. Azkenik, sariak edo aipamenak eskuratu izanak erakusten du
|
ere
gerlarekiko eta Frantziarekiko jarrera, hala nola diziplina, nahiz eta hori, oroz gainetik, idatzi zituen artikuluetan ageri den.
|
|
|
Halaber, soldadu batzuek Baionako erredakziora idatzi izan zuten herrietako berriemaileei herrietako berriak emateko eta ez gerlaz hainbeste mintzatzeko eskatuz. Erran behar da astekariaren eduki gehiena gerlaz zela, eta herrietako berriak
|
ere
gerlako gaiekin betetzen zirela: halakoak gurutzea, bestea hila edo hango etxekoa zauritua.
|
|
|
Hiriart Urrutik aipatu zituen otoitz horiek guztiak alferrik izan ziren, azken finean, gerla lehertu baitzen. Eta Eskualduna k
|
ere
gerlarekin bat egin zuen, Frantzian ordu arte bakezaleak ziren gehienek bezala. Ez zen harritu behar, orain aipatu artikulu horretako zati batean, erasoari erantzuteko beharra edota aberria defendatzekoa agertzen baitziren:
|
|
|
Baina baikortasun hori izanik ere, Adéma editorial egileak ez zuen iragartzen gerlaren bukaera zenbait hilabete baino lehen. Hots, gerla hastapenean eta gerla luzatzen ari zenean, iragarpen ezkorrenek
|
ere
gerla urtean berean bururatuko zela zioten, eta gerla bukatzen ari zenean, iragarpen baikorrak errealitatea baino ezkorragoak ziren: ez zuten
|
|
|
Ministerioetatik armadako buruzagien heinera jaitsiko gara ondoko orrialdeetan. Eta hor, politika baino gehiago, estrategia zen jokoan zegoena, hori
|
ere
gerlaren funtsezko osagaia baitzen. Hori horrela izanik, normal da Eskualduna k estrategiari buruzko gai batzuk aipatu izana.
|
|
|
Gerla hasi bezperan, 1914ko abuztuaren lehenean, mobilizazio nagusia izan zen Frantzian. Egun hori Eskualduna n nola aipatu zuten aztertuko dugu, baina baita
|
ere
gerlak iraun zuen denbora guztian mobilizazioa nolakoa izan zen, hala nola 1914an gerlara joateko adinean ez zirenak mobilizatzeko tenorea edo pausaldi baten ondotik edo zauriturik egon ondoan gerlara itzuli behar zen unea.
|
|
|
Gerla zein bortitza izaten ari zen garbi gelditu ondoan, Euskal Herriko soldaduek berriz
|
ere
gerlara itzultzeko erakusten zuten gogo eta prestasun hori goraipatu zuen Eskualduna k, maiz. Hori, mobilizazioa goraipatzea baino gehiago zen.
|
|
|
Soldaduen artean lagun minak egitearena ez zen ez ohikoa, Rousseauk dioen bezala. Eta adiskidetasun hori
|
ere
gerlan irauteko bidea zen. Adiskidetasunaren edo talde giroaren erreferentziak baziren Eskualduna astekarian, nahiz eta gerlako gaietan ez zen hori leku handiena zuen gaia.
|
|
|
Eguna edo tenorea gerlaren agendaren arabera finkatzen zen bezala, meza emateko lekua
|
ere
gerlak inposatu egoeraren arabera finkatzen zen, Jean Saint Pierreren lekukotasun honetan ageri den bezala:
|
|
|
Ez ziren Eskualduna astekarian agertu ziren aipamen bakarrak, gainerako berrietan
|
ere
gerlaren egoeraz mintzatu baitziren, baina atal honetan gerlako berriketarien kroniken aztertzera mugatu gara. Oro har, gehienetan frantsesek eta aliatuek egin zituzten aitzinamenduak azpimarratzen zituzten, eta egoera ona zela edo gauzak bide onetik ari zirela erakutsi nahi izaten zuten, itxaropena ez galtzeko eta ez galarazteko gisan; alderantziz, itxaropenari eusteko.
|
|
|
Artikulu horretan, gerla hastapeneko eta bukaerako armei buruzko hainbat xehetasun emateaz gain, bereziki azpimarratu zuena zen zergatik zen inportantea gerlako teknika berrien ikastea eta arma berrien erabiltzen trebatzea. Ororen buru, hori
|
ere
gerlaren alderdi bat zen, eta horren berri eman zuen. Beharbada, gibel lerroetan zegoenean idazteko asti gehiago ere bazuelako, idazteko astia zuen unean zer egiten zuen kontatzen zuen.
|
|
|
Haatik, soldaduen mozkorrez aski arinki mintzo bazen ere, ez zuen jarrera bera pausalekuetako herrietako biztanleekiko. Hango herritarrek mezara joatea baino nahiago zuten ostatura joatea, eta hori gogor kritikatu zuen, eta baita
|
ere
gerla lekuetako prezio garestiak. François Bouloc ek dio gerlako lerroen ondoko herrietako biztanleek prezioak goratu zituztela eta iruzurgileak zirela.
|
|
2014
|
|
|
Bertsoak eskuz idatzirik zeudenez, Sü azia koek orduko grafiara transkribatu eta 1979ko erdi aldean plazaratu zituzten. Ikus dezakezunez, irakurle, ez zuten lan makalik egin LarraiJneko soldadu koblakariaren bertsetak salbatzean eta inprimatzean; beraiei esker bai guk eta bai heldu diren belaunaldietakoek
|
ere
gerlen gaineko zuzeneko testigantza ukan ahal dugulako. Xiberoko Jinko honak atxiki dezan beti bereki Larraineko Batixta Borthiri Sala!
|
|
|
Duny Petre horietarik zen. Baina oroitu behar da
|
ere
gerla denboran ez dela gauza bera judu pasatzea edo pilotu ingelesa, engaiamendu humanoa bada bata, gerla ekintza da bestea. Gerla ez da egiten sentimenduekin eta erresistentziak edo aliatuek jakin dute kontrabandoaren sarea errekuperatzen.
|
|
|
Buruilaren hondarrean euria pesiaka hasia dela. Errientak bezala apaizak
|
ere
gerlan ari direla. Alimaleko apairuak egiten dituztela, xanpain eta guzi.
|
|
|
Jeanek, kontu horren berririk ez bazuen ere, gogoan du Eugen, Gaxuxaren seme gehiena, zeina orai aste batzuk herriratu baita Argentinatik. " Amerikanoak
|
ere
gerlarat joan beharrak izanen ote dituk?".
|
|
|
Orai hemen biziki unsa soignatiac gichu ohe hunac solamente gu duguna hanitz sofritu behar zoinbait egunez min hon cazian. Alaihan
|
ere
gerlan ere bazuchun zerbait. Baduchu hanitz escualdun ere hilikan.
|
|
2015
|
|
|
Alta bada, soldadu euskaldun bat baino gehiago hil zuten buruzagi militar frantziarrek berek, beren aginduei muzin egiteagatik, nabari nabaria izan arren muzina frantsesez ez jakiteak eragina zela. Hizkuntzen prestigioa
|
ere
gerlek erabakitzen baitute.
|
|
|
Aitzineko urtean kasatua zutenek hori ezin onets! Berriz
|
ere
gerla beraz! Hi bahiz eta ni banuk, batzu Napoleonen alde, besteak kontra, elgarri desafioka!
|
|
|
Bakea ez da xoilik gerlaeza, ez eta
|
ere
gerlaren kontrarioa edo alderantzia. Bakea gerla eza bezala definitzeak, bakea ikuskera eta mami huts, pasibo, osagabe eta urrunkor batera mugatzea da.
|
|
|
Gauza bat luzaz gorde bezala dutena, Aljerian bainan ere Afrika bihotzean, frantses kolonia delakoetan, izan ziren jazarkunde batzu, hango jendeak ez aditu nahi
|
ere
gerlan parte hartzerik...
|
|
2016
|
|
|
223 Ikerketa lan honetan ez dira parrokietan ibiltzen ziren antzerki taldeen aipamenik, hala
|
ere
gerla ondotik frantses estatuan zegoen giroaren ulertzeko lan lagungarriak aurkitu ditugu.
|
|
|
Ez zen festarik antolatu Elissalde Euskaltzaindian sartzearen ospatzeko. Egoera aldatu zen, Azkaineko inguruetan Larzabal ezaguna zen bere antzerkiengatik, bere lanarengatik eta baita
|
ere
gerla garaian erakutsi zuen kemenarengatik. Larzabal Euskal Herriko inguruetan norbait zen.
|
|
|
Amaren aldetik baserritarrak ziren hastapen batean. Familia horretan
|
ere
gerla istorio handi bat bazen, amaren aitak 14ko Gerla egin zuelako eta horrek biziki markatu zuelako familia.
|
|
|
Ezker abertzalekoak, teorian, eskuin abertzalekoekin arerio ziren, eta etsai bakarrak ziren Espainiako indar armatuak eta salatariak norekin ikasi eta partekatzen zenuen teoria, eta noiz, eta nola, horren araberakoa da irakurketa; nigan horrela sartu zen, beraz hari horri jarrai diezaiogun. Baina, bestalde, bazen
|
ere
Gerla Hotza, bere bi bloke etsaiekin. Eskuin abertzalekoak bloke ‘kapitalistarekin’ lerrokatuak zirela gauza jakina da, zerbitzu sekretuak edo inteligentziakoak barne.
|
|
|
Lorrena leku lasaia berriz. Iduri zuen ez zela behin
|
ere
gerlarik izan. Han iragaiten ditugu hamazazpiko udatik eta hemezortzirako negua, oso oso goxoki.
|
|
|
3 Zouaves. Bazekiten Algerian
|
ere
gerla hasiko zela. Baginuen(?) sarjentu bat, bere kaxketa txarrarekin!
|
|
|
Alger hirian izan gintxun beraz, 3° Zouaves. Bazakixien Algerian
|
ere
gerla hasiko zela. Baginixun axuant bat, bere kaxketa txarrarekin.
|
|
|
Marokarat ari gintxun. Bainan han
|
ere
gerlak berdin harrapatuko gintxin.
|
|
|
Hor bizi behar dena ikusteko. Asia puntan, hala nola Korean, gerla mehatxu biziak, Afrika erdian
|
ere
gerla egiazkoa, Frantzia bera ere lehen lerroan tarteko. Hego Ameriketan bahiketa eta gosete, presondegiak berak jazarkundean Mexikan bezala.
|
|
2017
|
|
|
Bakezalea baitzen, munduko 1 gerlaren baztertzera saiatu zen, haatik debaldetan: aleman eta frantziar parlamentari sozialistek
|
ere
gerlarako gastuen bozkatzea onartu zuten, nork bere Estatuan. Gerla bezperan frantziar nazionalista fanatiko batek Jaures tiroz hil zuen Parisen, 1914ko uztailaren 31an.
|
|
|
1919an Versaillesko hitzarmenean oso baldintza gogorrak jarriko dizkio Alemaniari, hau gerla pizle bakartzat joz, egia ez zena: frantziar eliteek
|
ere
gerla nahi zuten, 1870eko porrotaz mendekatzeko eta Alsazia Lorrainaren berriz eskuratzeko. Laster Hitler delako bat Versaillesko tratu okerraz baliatuko da munduko 2 gerlaren prestatzeko.
|
|
|
Aljer, Oran, Kezentina. de Gaullek Afrika beltzeko Estatuak beren gain utzi ditu 1958an, independentzia gerlarik gabe lortu dute; Aldiz Aljeriak zazpi urte eta erdiko guduka gogorra egin du independentziaren erdiesteko(). Egia da Indoxinan
|
ere
gerla luze bat izan zela Frantziaren eta Viet Namen artean(): baina urrunean zegoen, eta ofiziokoak ziren hango frantziar soldaduak, beraz ez zuen halako garrantziarik ukan Europako frantsesentzat
|
|
|
1914 gerlak Frantziako banderaz oroitzapenaren eta hilen bandera egin zuen. (...) Dudarik ez da gerlak, eta gehiago
|
ere
gerla osteak, euskaldunak egiazki frantziar sentitzen ziren gizon eta emakume egin zituztela. Baina paradoxa zinez bitxia da herioak eta minak ziotela sinetsarazi".
|
|
|
Lehen 150 orrialdetan agertzen diren atal nagusiak hauek ditugu: Lurra; Frantziako estatua; Hizkuntza (frantsesaren" unibertsaltasuna", frantziarren ustez); Frantziaren mesianismo konkistatzailea; eta
|
ere
gerlak, ideologia, mitologia, Europa... Bigarren zatian, gai horri buruzko dokumentuak dauzkigu begipean ezartzen, euskarazkoak eta frantsesezkoak, hobeki ulert dezagun hori guzia (17 euro).
|
|
|
Nazioarteko erakunde nagusiak du hori salatzen, dei bat zabalduz laguntza gehiago igorria izan dadien eskualde heietarat bainan laguntzaren hel araztea bera ere biziki neke da! Jakin behar da
|
ere
gerla itsusi horren ondorioz, hiru miliun jende badirela beren etxetarik iheska joanak, 9.000 hil eta 40.000 kolpatu! Herrialdea arrunt bi zatitan da eta bi zatien artean gaitzeko eremuak zointan giroa izigarri nahasia baita!
|
|
2018
|
|
|
Aldizkarian sartu da
|
ere
gerla aitzineko gertakari bat, erakutsi beharrez muga gutien ustean zoin minbera izaiten zen, hala nola 1932 an, Hendaian, español soldado batek tiroz hil zuelarik Donibane Ziburuko arrantzale bat...
|
|
|
Komunixtek zituzten denak manatzen, berek nahi zuten gisarat. Kontrakoak oldartu ziren, Hego Afrika laguntzaile, eta horra berriz
|
ere
gerla! Azkenean egun hobeak jin dira bainan arazo pisu asko eta askorekin haatik.
|
|
|
Ez da gerlarik egin behar. Lupa
|
ere
gerlarako erabilia duzu. Bai, gizona, bai.
|
|
|
Dokumentu askok jarrera ofizial hori erakusten dute, nahasiz arrazakeria, xenofobia eta gehiegikeriak. Hala
|
ere
gerlan ari zirenek orokorki Ginebrako nazioarteko Hitzarmena errespetatu zuten, bereziki preso sartu ziren soldadoei buruz.
|
|
|
Alde batetik ez zen erran behar zer gertatzen ari zen gerla tokian baita ere nondik bidalia zen. Kontrola bat egiten zen edukiaz, espiungoaz beldur handia zen, baina
|
ere
gerlaren kontrakorik ez baitzen atera behar. Gutun guzietan baziren bi zigilu, bata abiapuntuan emana batzuetan vaguemestre edo" diruzain" batena, edo hemen bezala" commission de Gare" Bordelekoa edo berdin beste batena, dena den kontrola zerbaitena.
|
|
2019
|
|
|
Bertsoak eskuz idatzirik zeudenez, Sü azia koek orduko grafiara transkribatu eta 1979ko erdi aldean plazaratu zituzten. Ikus dezakezunez, irakurle, ez zuten lan makalik egin Larraineko soldadu koblakariaren bertsetak salbatzean eta inprimatzean; beraiei esker bai guk eta bai heldu diren belaunaldietakoek
|
ere
gerlen gaineko zuzeneko testigantza ukan ahal dugulako. Xiberoko Jinko honak atxiki dezan beti bereki Larraineko Batixta Borthiri Sala!
|
|
2020
|
|
|
Hura anaia zen, eta hartaz gain beste anaia bat ere hil zen. Arnegiko erretorea, aldiz, Jean zen; hark
|
ere
gerla egin zuen. Bigarren Mundu Gerran, aldiz, haur juduak lagundu zituen mendiz beste aldera pasatzen.
|
|
2021
|
|
|
Joan den astean ikusi dugun bezala, Febus ek Galesko printzeari omenaldia ez emaiteko jukutria anitz usatu zituen. Ingalaterra ahuldu zelarik 1367tik goiti, Febus ek ez zuen omenaldirik egin eta ez
|
ere
gerlarik ukan printze beltzaren tropen kontra. 1370 hamarkadan, frantses mehatxua zen mehatxu azkarrena bilakatu, Xarles V erregearekin.
|
|
|
Frantsesek ez bezala, asko galdetu zenidan gure herriaz. Zure herrian ere ezberdinak badaude (zazpi etnia multzo, pentsa!) eta han
|
ere
gerlaz gerla ibili zarete. Bortizkeria poliziala bizi izan duten herrien arteko konplizitate bat eskaini zenidan.
|
|
|
(Orain, Irlandan Ituna, berea). Bosnian eta Txetxenian
|
ere
gerla dago. Herri bakoitzeko gatazka armatuen konponbidea herri horretako egoera eta borrokak baldintzatzen du".
|
|
2022
|
|
|
Aurtengo, hurbilago diren Pirinioetako beste laborari batzuekin egin dugu lotura eta mendiaren gaia atxiki. Ari ginen
|
ere
gerla garai hauetan, klima aldaketako giroan, arintasun pixka bat ekartzen duela.
|
|
|
Putinek agindutako mobilizazioa, eremu urrunetan bizi diren gizon pobreentzat ondorio larriagoak ditu, ezin baitute eskapu egin. Siberian bizi diren mongol populuak
|
ere
gerlara joaiteko altxatuak dira. Irakurtzen ahal da orein hazleen bila helikopteroz abian direla.
|
|
|
Nafarroan
|
ere
gerla zibila ukan zuen, hor zuzenean bere seme Vianako printzearekin, ondoko zatian argituko dugunez. Joan II.ari onartzen diodan urrats baikor bakarra da 1449an Frantziako lur armadak Zuberoa konkistatzean, be rak Mauleko gaztelu zaharraren salbatzeko egin zuen entsegua, gazteluzain ze goelarik Luis de Beaumont, Leringo jaun kondea, Bereterretx erail zukeena.
|
|
|
Argentinan jaio zen Kuanzito Etxepare, Buenos Airesko Mar Chiquitan, 1877ko urriaren 31n. Etxepare
|
ere
Gerla Handian ibili zen, mediku, eta" gerlako khurutze izar zilhar urheztatua" irabazi zuen Verdunen, baina gero, gerla amaitutakoan, ez zuen erreklamatu medaila eta, beraz, ez zuen inoiz" paparreratu"; gerla kronikak argitaratu zituen Eskualduna astekarian. Halaber," Hegoalderi buruzko irekidura" galanta suma daiteke Aldudeko medikuaren biografian, eta horren adibide inekibokoak dira, kasurako, 1922ko irailean parte hartzea Eusko Ikaskuntzaren III. Biltzarrean, Gernikan (ezinago argigarriak dira Eskualduna astekarian agerrarazi zituen kronikak), edo Beribilez (1931) liburuan kontatu Loiolarainoko egun beteko bidaia.
|
|
|
Nafarroan
|
ere
gerla zibila ukan du, hor zuzenean bere seme Vianako printzearekin, ondoko zatian argituko dugunez. Juan II.ari onartzen diodan urrats baikor bakarra da 1449an Frantziako lur armadak Zuberoa konkistatzean, berak Mauleko gaztelu zaharraren salbatzeko egin zuen entsegua, gazteluzain zegoelarik Luis de Beaumont, Leringo jaun kondea, Bereterretx erahil zukeena.
|
|
|
Euskaldunen artean
|
ere
gerla
|
|
|
19141918ko gerlak Frantziako banderaz oroitzapenaren eta hilen bandera egin zuen. (...) Dudarik ez da gerlak, eta gehiago
|
ere
gerla osteak, euskaldunak egiazki frantziar sentitzen ziren gizon eta emakume egin zituztela. Baina paradoxa zinez bitxia da herioak eta minak ziotela sinetsarazi." (Frantsesetik itzuli dut).
|
|
|
Dantzig, aleman hiri librea, Polonia berriaz inguratua zen, bainan ez zegoen iholaz
|
ere
gerla bat justifika zezakeen egoera larrian.
|
|
|
tokiko bi Comites de Liberation, askapenerako batzordeen beso armatua da. Maulekoaren buru dago, 1943ko urte hastetik, JeanPierre Champo errient sozialista, gerla ostean hiri horretako auzapez izanen dena luzaz; Atharratzekoaren buru Pierre Jaureguy medikua, hau
|
ere
gerlatik landa bere hiriko auzapezgaia. Paueko burua Honore Baradat errienta da.
|
|
|
Euskaldunen artean
|
ere
gerla
|
|
|
Joan dira Jordaniaren best’alderdirat. Han
|
ere
gerla ukan zuten. Gero Libanorat.
|
|
2023
|
|
|
Egun berean, galdetua izan zaio zendako erretreta solas gibelatu duen lanean aritzetik gelditzeko adina, duela lau urte arrunt kontra zelarik. Ihardespena, duela lau urte izurritea ez zela oraino agertua, ez zela
|
ere
gerlarik Ukraina aldean. Hots, ez ginela mundu berean bizi!
|
|
|
Bostehunen Kontseiluak influentzia handia bazuen baina herritarren biltzarra, Ekklesia, zen Atenasko demokraziaren bihotza. Atenasko herritar guziek Ekklesian parte hartzen ahal zuten eta boterea haien eskuetan zuten, Ekklesiak baitzuen legea bozkatzen, baita
|
ere
gerla edo bakea. Eskua altxatuz bozkatzen zen.
|
|
|
Horrez gain, Henrikek bere erresumaren berreskuratzeko go goa bizirik zeukan, eta Erreformatik hurbil egotea ez zitzaion interesatzen. Ez zuen Eliza katolikoarekin gatazkarik nahi, izan
|
ere
gerla edo diplomazia erabiliz gero, Elizaren kontra joateak ez zion lagunduko bere helburua bete tzen. Erreginarekin haserreak gero eta maizago gertatzen ziren.
|
|
|
Baina kontzientzia horrekin
|
ere
gerlak berak sugar bat egin dezake.
|
|
|
Frantzia errealista bilakatu zen; geratu zen bere baitan sinesten. ...eta basakeriagatik hain harrigarria denak, langileei buruan sartu zien pariak zirela eta naziotik baztertuak izaitearen sentimendu jarraikia, aldiz burgesei, kontzientzia txar batengatik, buruan sartu zien langileen halako beldur fisikoa; horretaz ohartu gara oraindik 1936ko ekainean; eta zentzu batean 1940ko erorketa, 1871ko maiatzeko gerla zibil hain labur eta odoltsuaren ondorio zuzena da; izan
|
ere
gerla zibil horrek jarraitu zuen kasik mende baten hiru laurdenetan. Ordutik beretik, eskoletako gazteriaren eta populuaren arteko adiskidetasuna, zeinean XIX. mendeko pentsamolde frantsesak halako hazkurri bat hartu baitzuen, oroitzapen hutsa bilakatu zen.
|