|
2000
|
|
|
Ipar Euskal Herrian emanaldiak eskaintzeaz gain, Hego Euskal Herrira ere iritsi lukete, baina urrats hori egitea ezinezkoa dirudi gaur egun. Ea eurak ere azken mohikanoez mintzatzen hasi diren une honetan bertako antzerkigintzari ateak zabaltzen zaizkion. Erakunde publikoek izan lukete zeresana arlo honetan, batez
|
ere
euskaraz idatzi eta egiten dela kontuan harturik.
|
|
2004
|
|
|
Egia da. Baina oraindik
|
ere
euskeraz idazten eta proposatzen diren gauzak, lotsagarriak dira askotan. Gu ohitu egin gara poxi bat (gu, alegia, berrogei urte edo gehiago dugunok).
|
|
2005
|
|
|
Eta bigarrena Estatuetako organo judizialen arteko elkarlanari buruzkoa da, auzietan frogak eskuratzeko. Hemen
|
ere
euskaraz idatzitako testuek balio dute.
|
|
2006
|
|
|
Kontura gaitezen: IV VI. mendeko euskal hiri nagusian (Iruña Veleian), ez bakarrik euskaldunak bizi ziren, ez bakarrik euskaraz hitz egiten zuten, baizik eta baita
|
ere
euskaraz idazten zuten sasoi horretako gauzarik modernoena eta kultur mailarik altuena eskatzen zuena: erlijio kristaua.
|
|
2009
|
|
|
Kontua da eragin politikoez eta egonezin psikologikoez gainera, bizi izan nituela arrazoi kultural eta estetikoak
|
ere
euskaraz idazteko erabakia hartzerakoan, eta, garai hartatik geratu zaizkidan oroitzapenen arabera, motibazio artistikoek berebiziko indarra izan zuten nire euskararenganako erabakian: euskal munduaren bizi berritze kultural gartsu baten erdian erabaki nuen euskaraz idatzi behar nuela.
|
|
|
Idazki mota? Literaturaz batez
|
ere
euskaraz idazten du, historiaz gaztelaniaz. Baina gaztelaniaz ere idazten ditu poematxo batzuk bere historia lanean, eta gaztelaniazko poematxo batzuk ere badaude literaturako eskuizkribuan.
|
|
2010
|
|
|
[?] Kardaberaz eta Mendiburu predikari eta euskal idazle eginak euren zahartzaro betean. Juan Antonio Mogel abade gazteak haien liburuetan hartu zuen eskola, euskaraz predikuak egin eta batez
|
ere
euskaraz idazteko (Arejita 1999: 9).
|
|
|
«Erbestetu» aditza dugu ere aurrekoarekin batera 1745 eta1749 urtetik geure hizkuntzak idatziz erabilitako hitza. Bigarren Guda Karlistarenamaieraren ostean, 1885ean hain zuzen, «erbesteratu» aditz forma gehitu etazabaldu zen
|
ere
euskararen idatzitako literaturan, hortaz, ahozko tradizioan hizkuntzak aurretik ezagunak zituen formak ditugula onartu behar. Liburu honetanlanduko ditugun XX. mendeko gertakizun historikoek «erbeste» erroko «erbesteratze» aditz izena izan zuten fruitutzat; izan ere, 1952 urtean du Ibon Sarasolahizkuntzalariak lehen aldiz katalogaturik forma hau1 1820an lehen aldiz idatzizerabilitako forma dugu «erbestetar» (atzerritar).
|
|
|
Hala ere, zorionez, asko dira euskara aukeratzen dutenak beren liburuak edo filmak, edo telesaioak egiteko. Eta horra nik
|
ere
euskaraz idaztea erabaki. Noski, zaila egin zait gai batzuetan eta nireak eta bost egin ditut gai batzuk nire euskaran adierazteko.
|
|
2011
|
|
|
Arazoa ez zen ikasmateria, baizik nire trakesia. Hasi nintzen
|
ere
euskaraz idazten, aspaldiko gutizia epel bat neramala izpirituaren xoko sekretu batean. Suertez jarri nuen paper xurian lehen perpausa.
|
|
2013
|
|
|
1887an sortu zen Baionan Eskualduna astekaria, euskarazko astekarien aitzindaritzat jo izan dena, beti, nahiz eta ezin den erran euskara hutsez idatzia zelakorik. Ez gara hemen hasiko euskararen lekua ehunekoetan neurtzen, garai batetik bestera aski aldakorra izan baitzen; baina erran daitekeena da artikulu nagusiak eta inportanteenak eta baita herrietako berriak
|
ere
euskaraz idatziak izaten zirela, ia beti. Denbora aitzina joan ahala, euskara nagusitu zen, aldizkariaren zati handiena euskaraz zuen.
|
|
|
errefrau bildumak baditugu baina ez, esate baterako, garaian bertan egindako balada bildumarik, romancerobildumak diren moduan. Beste alde batetik, ezgaitasunaren diskurtso horrek berak garaiko literatura ereduen araberako emaitzen sorkuntza eta zabalkundea oztopatu behar izan zuen, nahiz eta eremu horretatik
|
ere
euskaraz idatzitako saioen aztarna urri bezain adierazgarriak heldu zaizkigun. Azken batean, biolentzia epistemikoaren eraginpean garatutako literatura baten historia kontatzeko modua bera da auzitan dagoena:
|
|
2015
|
|
|
Landaren tonu burlaizezkoa kritikatzen zuen, Oteizak zer kritikatua izanagatik ez zuela merezi halako mespretxuko hitzik. Hasteko espainieraz
|
ere
euskarari buruz idazteko eskubidea aldarrikatzen zuen. Bestetik, sonematika zela eta, Oteizak plazaratuta zenbait ideiaren interesa azpimarratzen zuen halaber, eta haren ideien kritika konkretuagoa egiten zuen, beti ere oso tonu lagunkoian, zerikusirik ez zuena Landarenarekin edo Izagirre edo Saizarbitoriak Oteizari berari buruz idatzitakoekin (nahiz eta azken horiek ez zituen aipatzen Hernandez Abaituak).
|
|
|
Abertzale gehiengo ahal bezain zabalari heltzeko asmoa genuen eta hara zergatik erdara askoz ere gehiago zeukan kazeta bat bultzatzeko aukera egin genuen. Gainerat, Ekaitzakideetan
|
ere
euskaraz idazten bagenekienak nabarmen gutxiengoan ginen.
|
|
|
azken orrialdeko iritzi artikuluan (hortxe sarrien, eta euskal gaiak landuz maizenik) edota Kultura sailean (batik bat euskal gaiak jorratuz hor ere). Ekaitzan ere euskal politikagintzari edota euskarari buruzko artikuluetan topatu ditugu batez
|
ere
euskarazko idatziak. Bestemoduzkoa da, ordea, Egin eta Gararen joera, egunkari horiek sail ezohikoetan euskara dezente eman baitute argitara (ikerketa honen arabera, adibidez, Eginen euskara gehien ateratako sailen sailkapenean Mundua hirugarrena da; Garan, berriz, Kirolak eta Herriak ageri dira lehen eta bigarren postuetan.
|
|
|
Astekarian ageri zen euskara kopuruari dagokionez, lehenengo zenbakian zortzi orrialdetik seitan zegoen present euskara, euretako bitan albiste nagusia
|
ere
euskaraz idatzirik zetorrela. Ondorengo zenbakien politika, aldiz, hau izan zen:
|
|
2016
|
|
|
Ez da aleki ilupea, orri kopuruari bagagozkio bederik ere; alta, niketz, nahikoa asegabe geratu naiz, gose mikatz gainera, bada, zail samar otu zait pertsona bera ikergai lezakeen liburua arrargitara emanen denik, eta honakoak ez du galdera guztiei erantzunik ematen; esate baterako, liburuaren bukaeran Luis Gezalak dakarkigun krestomatian ez dago testu bat
|
ere
euskaraz idatzirik, Eleizalderen langintzaren arras gauza eredugarria izateaz aparte, bergararraren teorizazioa zertan den ikusteko aukera aparta ematen duena. Gezurra dirudi, horrelako aita ponteko hantusteak dituzten liburuak kontu handiagoz ez egitea, baina ohitzen hasia naizelako ustea nagusitzen zait honezkero.
|
|
|
Astekariaren orrialdeetan euskaraz taxutu kolaborazioen kopurua ez zen hain txikia garai horretarako, Nafarroatik zein Nafarroaz kanpotiko kolaborazioak iristen zirela. Omen handiko izenen ondoan baziren sinadura apalagoak
|
ere
euskaraz idazten zuten nafarren artean: Pablo Fermin Irigarai Larreko, Aingeru Irigarai Irular, Jose Agerre Gurbindo edo Zirt, Juan Irigarai Mendi txuri, edota oraino ezezagun gertatzen zaizkigun Oyantxuri edota Zubiondo ezizenen jabeak.
|
|
2017
|
|
|
Piarres Charrittonen ezagutza egin nuen Maule Lextarreko Saint François (d. Assise) ikastetxe katolikoan, eta ikasturteetan; gaztelania irakatsi zigun garai hartan. Batxilergorako azken urteetan ginen mutiko gazteak bulkatu gintuen Eskualzaleen Biltzarrak urtero eskoletan antolatzen zituen lehiaketetan parte hartzera, eta hor hasi nintzen ni
|
ere
euskaraz idazten. Bigarren maila bukatzean, Angerseko laborantza ingeniari eskolan sartzen lagundu ninduen.Gero, 1957an eta 1958an, Eskualdun Gazteriako kapilau edo omonier lanetan ari zelarik hobeki ezagutu nuen, eta harenganik asko ikasi euskaldungoaz eta euskal mugimenduaren historiaz.
|
|
2019
|
|
|
Erakutsi dugunez, mugaz haraindiko herriekiko harremanetan euskarak bazuen bere lekua, hizkuntza komuna baitzen gainerakoan gaztelaniaz eta frantsesez funtzionatzen zuen administrazioarentzat, baina ez hori bakarrik: mugaren bi aldeetako eskualde honetako herrien barne funtzionamenduan eta harreman pribatuetan
|
ere
euskara idatziz baliatu izan dela ikusi dugu. Hala salatzen dute eduki administratiboko Lapurdiko eta Bortzerrietako euskarazko testu publiko zein pribatuek, bereziki ugariak baitira, XVIII. mendetik aitzina batik bat.
|
|
2022
|
|
|
Hainbat kide irakasleak ziren eta euskarari pisua eman zioten. Komunikatuak
|
ere
euskaraz idazten zituzten. Baina batzarrak erdaraz egiten genituen, beste kide batzuek ez zekitelako euskaraz.
|
|
2023
|
|
|
Udagoiena, uda sasoiaren azken ufadak iristen zaizkigun egunak eta oraindik herriren bateko jaien berri iragartzen duten afixak ikusgai baina… Ai ama! Etsipena eta tristura berriro
|
ere
euskaraz idatzitakoak ikustean: larunta, launta, Zubita, taluk, xinger jatia…eta antzeko perlak nire begien aurrean.
|
|
|
" Jaime le français de votre mere!". Aljeriatik
|
ere
euskaraz idazten nion amari.
|