|
2000
|
|
|
errepikatu zuen. Aitak
|
ere
apaiz nahi zuen izan gaztetan, baina badakizu... baserrian diru gutxi zegoen, eta eskuak mantalean igurtzi eta lapikoan zeukanari begiratu zion garai haietan urri zebilen dirua, eta diru ugari behar izaten zen gauza horietarako.
|
|
2005
|
|
|
Apaizaren dinamikak gazte zein zahar erakarri zituen. Gure ama
|
ere
apaizaren sotora joaten hasi zen, hortik pentsa. Gure etxean, egun batzuetan, lanetik etorritakoan, ez nuen afaririk topatzen, baina ez zidan batere axolarik, ama pozik ikusten bainuen hartan sartuta; gazteturik ikusten nuen, bizi gogoz beterik, nerabe bat bezala.
|
|
2008
|
|
|
Pentsa dai teke euskal kultura oraino hatsik ezin hartuz zegoen 1950eko hamarkadako urte etsigarri haietan literaturako gaiak berriz aipatzean eta euskal autoreak aurkeztean, gogor zitzaiola Etxaideri lehen euskal idazlearen neurtitzak, kris tau kontzientziak manatzen ziokeen bezala, euskaldun irakurleen aitzinean besterik gabe gaitzestea.7 Gisa horretan egoki gertatu zitzaion, espainol litera turan bere tokia aitortzen zitzaion Ruizekilako konparantza. Hau
|
ere
apaiz izan baitzen eta denbora berean erlijiozko eta amodiozko gaiak bere lanetan franko libroki erabili baitzituen, esperientzia (Altamira eta Etxaideren ustez) biografikoak baliatuz horretarako. Libro> de> amor> delakoaren egilearen kasuan bezala, Echepareren epaitzeko ere garaiei zegokien erlatibismo bera erabil zedin galdatzen zuen Etxaidek.
|
|
2009
|
|
|
–Honek ez dik hire jarrera ulertzen, baina nik bai, eta zorionak ematen dizkiat, Maneiro, hartu duan erabakia hartzeko heure klaseko pribilegioei uko egin behar izan diealako. Ni neu
|
ere
apaizetarako nindoaan, Elizarekin haustea erabaki nuen arte, munduko proletario guztiekin bat egiteko, askatasunaren eta solidaritatearen egun handia amets.
|
|
|
Mexiko hirian 1630ean, Pedro Hitero Peraltako apaiza hil zenean, Pedro Gomez zegoen, a una con otras pesonas del Reyno de Nabarra?, eta gainera, a otras personas nabarras también les oyó decir como abía muerto en el dicho tiempo?. Gomez
|
ere
apaiza zen eta bere anaia Miguelekin Tuluca ibarrean bizi ziren Mexikotik 14 legoara. Bestalde, hiri horretan beraien osaba Francisco Tomas auzokidea dugu.
|
|
|
Errenteriako (Gipuzkoa) elizako apaiz laguntzailea zen, eta 28 urte zituela hil zuten, Hernanin (Gipuzkoa), Gerbasio Albizurekin. Hura
|
ere
apaiz laguntzailea zen Errenterian. Donostiara, Ondarretako kartzelara, eraman ohi zituzten atxilotuak, eta Hernanin edo Oiartzunen (Gipuzkoa) fusilatzen gehienak.
|
|
|
–Honek ez dik hire jarrera ulertzen, baina nik bai, eta zorionak ematen dizkiat, Maneiro, hartu duan erabakia hartzeko heure klaseko pribilegioei uko egin behar izan diealako. Ni neu
|
ere
apaizetarako nindoaan, Elizarekin haustea erabaki nuen arte, munduko proletario guztiekin bat egiteko, askatasunaren eta solidaritatearen egun handia amets.
|
|
|
Jakina, hainbat noble
|
ere
apaiz edo fraide sartzen zen, baina normalki Eliza barruan karrera egiteko asmoz, alegia, gutxien gutxienik kalonje, parroko, artzipreste edo horrelako karguren bat hartzeko, eta noblezia handiaren kasuan apezpiku edo monasterio bateko aita abade. Euskal idazleen artean, jakina denez, ia ez da egon mota horretako karreradunik:
|
|
2010
|
|
|
Kargua hartu zuen egunaz galdetu diotenean, Elizbarrutiak emandako ongietorri bero eta maitekorra eskertu du Munillak. Horrela, batez
|
ere
apaizen presentzia eskertu du, nahiz eta elkar ulertzean zailtasunak izan Eliza garelako.
|
|
|
Vatikanora etorri zen baita
|
ere
apaiz euskaldun herrikoi eta jator bat, asmo berezi batekin. Gaia zera zen:
|
|
|
AZKENEAN
|
ERE
APAIZ! ETA GERO?
|
|
2011
|
|
|
Ez zen ELEren saria irabazi zuen aldi bakarra, 1972an accesit bat jaso baitzuen eta 1974an berriz sari osoa eskuratu zuen Aljebra lanarekin. Otaegi
|
ere
apaiza zen, 1943an jaio zen Azpeitian, eta 70eko hamarkadan zenbait lan argitaratu zituen: Lehen gizarteak (1971) Mensajerorekin eta ikastolarako materiala Haitzuloetako euskal gizona (1976) Gordailurekin.
|
|
2012
|
|
|
Bigarrenean oihanean zahartuta eta bestean zirrosiak jota, ospitale moduko batean, monjek zainduta. Gainera, ospitalera apaiz batek eraman ninduen eta apaiz hori oraingo bizitzan ezagutzen diat eta orain
|
ere
apaiza duk.
|
|
|
«Aita Sarobek bandoa irakurri zuenean, egun huraxe aproposa iruditu zitzaion Indioen bila joan eta bizia barkatuko zitzaiela hitzemateko, eta ezin gogotsuago eskaini zuen bere burua horretarako. Eskoltatzat zeukan ofizialak eginahal guztiak egin zituen Aitari asmo hura burutik kentzeko, barbaroek ez dutela ongia estimatzen gogoraraziz, are gutxiago apaizen izaera, eta bi hilabete lehenago
|
ere
apaiz bat hila zutela; baina Aitak erantzun zion saiatu egin behar zuela, ea hainbeste arima Infernutik libratzen zituen, hara joango baitziren erremediorik gabe muino hartan hiltzen baziren, zeren eta apostatak izateaz gain sakrilegio, hilketa eta lapurretarik handienak eginak baitzituzten; eta bera hiltzen bazuten, Jainkoagatik hilko zela. Misioko Indioek ere burutik kendu nahi izan zioten bere asmoa Aitari, ezin zuela emaitza onik izan uste baitzuten denek, hainbestekoak izaki matxinatuak beren errebeldian tematzera bultzatzen zituzten eragin txarrak.
|
|
|
baten heriotzak dakar korapilo askatzea eta Araibar zalduna eleberrian ere, protagonista gonazalearen onbideratzea ere emakumezko biktima baten heriotzakabiarazten du, eleberrigileak bere helburuetarako asmatua?, eta beste emakumebatek sendotzen. Azken nobela hau, Bilbon, XX. mendearen bigarren zatiarenhasieran girotua izanagatik, «Zeruaren», «Jainkoaren» eta apaizen presentzia ezda XIX. mendean eta Zuberoako herrixketako nekazari giroan giroturiko JoanakJoanen baino murritzagoa; amaitu
|
ere
apaiz baten predikuarekin amaitzen da. Liburuhorregatik esana du Anjel Lertxundik bera euskal literatura irakurtzen hasi zenean, eleberri ereduzkotzat hartzen zena horixe zela.
|
|
|
" Bertoldt Brecht gizon miresgarria zen, miresgarria izan litekeen neurrian herri komunista batean bizi baina austriar herritartasuna lortzea, bere diru guztia banketxe suitzar batean gordetzea eta, hiltzeko zorian, badaezpada
|
ere
apaiz bati deitzea". (W.H.
|
|
2013
|
|
|
Geroago ere izan zen antzeko akusazio bat, eta hartan
|
ere
apaizen jarrera justifikatu zuen Eskualduna k. Albert De Mun ek Echo de Paris egunkari «onean» idatzi zuen artikulu bat erabili zuten akusazio haiei erantzuteko.
|
|
|
Ez zen hori bakarrik; Eskualduna k azpimarratzen zuen apaizak inplikatuak zirela gerlan; ez zen astekariaren inplikazioa bakarrik. Jean Lestocquoy
|
ere
apaizen gerlazaletasuna eta Frantziarekiko abertzaletasuna azpimarratu dutenetariko bat da. Jacques Fontanak ere dio apaizak sutsuki ibili zirela Frantziaren defentsan, gerla hartan.
|
|
|
Batasun horretaz mintzo da Jean Jacques Becker. 1914an zatiketa politikoak ahantzi zituzten, beraz, baita
|
ere
apaizen eta irakasleen arteko erlijio borrokak. «Berradiskidetze ikusgarri» hori azpimarratu zutela dio Beckerrek, eta funtsean, hori da Eskualduna k egin zuena.
|
|
|
Laikotasunaren aldekoen eta fededunen arteko gatazkaren isla zen hainbatek ziotela apaizak lasai bizi zirela, ez zutela gerla zuzenean egiten, bakea nahi zutela eta abar. Gisa hartako akusazioek min egiten zieten Eskualduna ko idazleei, berak
|
ere
apaizak zirenez geroz. Horren kontra egiteko, etengabe erakusten zuten zenbat apaizek egin zuten gerla, zenbat hil ziren, zenbateko sakrifizioa egiten zuten gerla hartan, Frantziaren alde.
|
|
|
Hasierako ahots eztia entzun zen berriro, seguruenik
|
ere
apaiz protestantearena, eta zeremoniako hiru hitz nagusiak ebaki zituen: " Honor, Duty, Sacrifice".
|
|
|
Sortutako giroak alorreko erreloen usaina, Donibane gaueko sutzarraren ipuru kiskalien lurrina eta mendiko kanpaldian piztutako suaren dasta gogorarazten ditu. Txundituta baino hunkituta gelditu baldin badira
|
ere
apaizak eta epaileak purrustaka alde egin dutelarik, lasaitzen hasi dira pixkaka pixkaka suaren inguruan bilduta. Berriro ere erreguka hasi zaizkio Itzainbaitako Xurketi, otoi eta otoi suge beltz begi horiaren eta igitai amorratuaren alegia konta dezan.
|
|
2014
|
|
|
Indarra eman bekio Jainkoaren Hitzaren ospakizun santuari(...) igande eta jaiegunetan, batez
|
ere
apaizik ez duten lekuetan. Horrelakoetan ospakizuna, diakono batek edo apezpikuak izendaturiko beste norbaitek zuzenduko du.88
|
|
2015
|
|
|
–Bai, baina lehenagokoa; liburu hau argitaratu baino 30 bat urte lehenago gertatu zuan Matalazen matxinada. Matalaz
|
ere
apaiza zuan, jakingo duk. Istorio polita duk, testuinguru historikoa duk tesiaren ataletako bat, eta hori ere sakon tratatu diat.
|
|
|
Ehundik gora direla idatzi zituen antzerkiak aipatzen du Larzabalek berak, tamalez sakabanatuak daudenak hor nonbait, guk 45 bakarrik atzeman baititugu. Eta emankortasun hori zela eta Telesforo Monzonek goraipatzen zidan Sokoako apaizaren ugaria konparatuz gaztelaniazko teatroan hain ezagun den Lope de Vegarekin, hau
|
ere
apaiza.
|
|
2016
|
|
|
Katxoren alde agertu ez den bezala Bordaxuriri ere ikuspuntu orekatzailea ematen dio. Larzabalentzat hala
|
ere
apaizaren papera:
|
|
|
Artista gehienak hantxe bizi ziren, komuna batean bezala –tira, ez da hainbesterako, gizonezkoek alde batean eta emakumezkoek bestean lo egiten zuten, eta zer gerta
|
ere
apaiz bat ibiltzen zen hor zehar– Tabernatxo bat atondu zuten, jatetxea eta kapera. Korta txiki bat ere bazuten animaliekin.
|
|
|
Katixima apaizarekin, eskolatik landa, bi egunetarik, goizetan. Maisuak
|
ere
apaizekin ongi ziren garai haietan. Maisuek berek galdezkatzen gintuzten askotan. xerbitxu eta geo batere etxerat gabe harat phartitiak.
|
|
2017
|
|
|
Eta 60 urteren bueltako hirugarren gizon baten kasua ere jaso dugu. Apaiz batek ukituak egin zizkion nerabe zenean, 12 edo 15 urteren bueltan, 40ko hamarkada inguruan, eta kasu horretan
|
ere
apaiz hori hilda dago. Hiru horiek dira orain arte ikusi ditugun kasuak?.
|
|
|
–Abusuen salaketak formalizatu zirenean, elizaren arduradun gehienek erantzun egin zituzten. Baina erantzuna batez
|
ere
apaiz abusatzaileari begira egiten zen, ez biktimei begira. Datuek erakusten dute elizetako arduradun gehienek neurriak hartzen zituztela apaiz abusatzaileak, errehabilitatzeko?.
|
|
|
Esan zuen, hala ere, zerbait interesgarria: herrian nuen predikamendua, batez
|
ere
apaizaren eraginez, ez zen espero bezain ona.
|
|
|
Leonardok, Ernazimentuan, beste askok bezala, instintoa intelektualizatu eta formalizatu egin du, erlijioak egiten duen antzera, zentzuez jabehartzerik ez dagoen ederra izpirituaz inguratu eta besarkatzeko, Tantaloren zigor azkentezinera kondenatuz horrela bere burua. Izan
|
ere
apaizak, hots, Leonardok, gure kulturak alegia, larrosa geometrikoki eta razionalki nahi luke ulertu; zentzumenaren inhibizioa, izpirituan eta intelektoaren ekintzan gainditu(, el sentimiento de la sublimacion en ideas y de la claridad intelectual sustituye a la satisfaccion sexual?). Gaindipena da izan zinezkoa sekula.
|
|
2018
|
|
|
Ekarri beharrekoa ekarria bazen, bejonzeiola, baina zertarako etorri behar izan zuen bitartekariak berak, pertsonalki? Gure irudimenak gori zebiltzan, zail baitzen kalkulatzea zer helburuk eraman zezakeen apaiz euskaldun bat (Urtubi
|
ere
apaiza zen) teknikari mututzat infiltratzera, preso sozialak baizik aurreikusten ez ziren patio batean. Nik, hura zein zen jakin berri zuen bakarrak, kostata eusten nion ezinegonari, baina baita barreari ere, gizona ikustean, patioko zoko ezberdinetan, entzun probak egiten.
|
|
2019
|
|
|
Eva ez da bere buruarentzat sortua izan, baizik Adami lagun egiteko, eta haren saihetsetik hartua; Biblian, emakume gutxik egiten dute nabarmentzeko moduko ezer: Rutek, senarra aurkitu besterik ez; Esterrek Asueroren aurrean belaunikatuz eskuratu zuen juduen grazia, eta orduan ere ez zen Mardokeoren eskupeko tresna otzan bat baino; Juditek ausardia handiagoa izan zuen, baina hark
|
ere
apaizei obeditzen zien, eta haren balentriak badu alderdi ilunik: ezin konparatu David gaztearen garaipen garbi eta distiratsuarekin.
|
|
|
" Zuen bizitza" deiturikoa
|
ere
apaiz talde baten urre ezteiak ospatzeko egina da. Hiru ahapaldiko bertsoa bada ere, beraz besteak baino laburragoa, zortzi puntuko ahapaldia darabil, bederatzi puntukotik hurbil, bai, baina desberdin.
|
|
2020
|
|
|
Fedea butaka batean eserita katakunbetara itzuliko omen ziren kristauak, eta tartean apaiza noski, hala esaten zuten, behintzat, karlistek. Eta hala
|
ere
apaiza ez zegoen urduri, ez zegoen etsita. Ematen zuen aldaketak ez zuela kezkatzen, gerraren existentziak berak baizik, izan bando bat zein bestea garaile.
|
|
2021
|
|
|
Korrelatu anaforikoa isilpean uzten da gehienetan: Noiz
|
ere
apaizak erraiten baitu meza, Jainkoari ohore ematen dio (Pouvreau); Noiz eta heldu baitziren hiriaren erdira, erregek kolkotik sartzen dio ganibeta erreginari (Barbier); Noiz eta gutxiena uste duen hiltzea, aurkitzen da berehala hil behar duelako berriarekin (Agirre Asteasukoa). Baina agerian ematen da zenbaitetan:
|
|
|
Gertakari errepikatua edo ohikoa ere adieraz dezake, eta baita geroaldikoa ere: Noiz
|
ere
apaizak erraten baitu meza, Jainkoari ohore ematen dio; Noiz ere ikusiko baituzu nire laguna, emazkiozu goraintziak.
|
|
|
Argindarra izan zen konpondu beharreko lehen gauza, baita ur hornikuntza eta saneamendu sarea ere. Uretamendin bezala, Oilarganen
|
ere
apaizak sotana altxatu eta lokatzari eta prekaritateari aurre egiteko lanean jarri zen auzokideekin batera. Horrela, elkarlanean, auzo kontzientzia piztu zen.
|
|
|
Apaizek hori esaten zuten eta. Zer zegoen ongi eta zer zegoen gaizki, hori
|
ere
apaizek erabakitzen zuten. Eta ongi ez zegoen zerbait egiten bazenuen, nahiz pentsamenduekin izan, apaizarengana joaten zinen, hark Jainkoari barkamen eskaera helaraziko ziolakoan.
|
|
2022
|
|
|
82 urterekin lanez gainezka dago Gonzalez Salazar etnografoa. Urte luzez toponimia, historia eta ohiturak ikertu ditu, batez
|
ere
apaiz aritu den inguruetan: Bernedon eta Zuian.
|
|
2023
|
|
|
egun argiz
|
ere
apaiz gorenek sakrifizio
|