|
2001
|
|
|
Eta aski murriztua eta erdi agorturik gureganaino heldu den hizkuntza aurrera ere biziko bada, gure eskuan dagoela ahalegintzea, orain arte inoiz ez bezala. Eta horretarako nahi hutsa, ondore gabeko nahia,
|
eragin
indarrik gabekoa, ez dela aski izango.
|
|
|
Hori dena ahantzi gabe, ez dugu deus askorik aurreratzen euskaldun askok eta askok aspaldiko denboretatik euskarari buruz erakutsi izan duten utzikeriaren edo zabarkeriaren aitzakia edo estalgarri gisa erabili nahi badugu. ...n iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen ez badugu euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria, euskaraz jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen
|
eragin
indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Bernardo Atxagak ederki gogorarazi digunez, jendeak berealdiko gauza pila egiten du euskararen alde, salbu eta beharrezkoa den bakarra: hitz egitea), euskararen ideologizazio maila handiegia edo indarkeriari gehiegitan loturik agertzea, besteak beste, denak dira gure gizartearen barru barrutik euskararen erabilera sozialaren normalizazioa zango trabatzen duten faktoreak.
|
|
2002
|
|
|
izenekoegoitza ederra, aurton lehen aldiz magistergo bat eskaintzea ahalbidetu diona.Baina aurrera eginen badu, oraindik are urrats ausartagoak egin ditu, euskaldun jendeak demokrazia honetan ghettoan sartzeko joerari aurkakotasunsendoz erantzunen bazaio, alegia, beharbada gure unibertsoa sortzen eta osatzenutzi bai, baina erdaldunena den unibertso nagusia ezertan ere inarrosi eta eragingabe. Arazoan sartu gabe ere, gogora ditzagun euskararen eginkizuna etapresentzia, aitzakiak aitzakia, Donostiako Udako Ikastaroak direlakoetan (hutsarenhurrengo ez, baina kasik), edota azken urteotako egoera politiko latzeanEuskaldunon Egunkariaren
|
eragin
indarra, egunkari horretan hainbat eta hainbatproposamen eta gogoeta argi eskaini baitira.
|
|
2003
|
|
|
Abenduaren 4 eta 5ean lyonen eratuko da informazio Gizarterako Erregioen Mundu Goi Bilera. Ekintza hau aurreko otsailean Bilbon izan zen IT4ALL (Guztiontzako Informazio Teknologiak) kongresuaren ondorengo bilera nagusia izango da, NBEren
|
eraginez
indarrean jarritakoegitasmoaren barruan.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzaren inguruko geure pentsaera fisikoa edo metafisikoa ondu ondoren, inork gutxik erreparatuko dio orain eta hemengo hizkuntzaren balio historikoari eta sozialari. Hala ere, hizkuntzaren balio sozialaren izaera eta nortasun
|
eraginaren
indarra ez da berezkoa eta sortzezkoa. Ez horixe.
|
|
|
Nork bere burua definitzerakoan hizkuntzak daukan oihartzunaren indarra ikusi nahi dugu zati honetan. Norbanakoaren eta talde nortasunaren sistema berezietan esku hartzen duten identitate elementu osagarrien
|
eragin
indarra ez da berbera izaten noski: batzuk gailendu egiten dira, eta besteak horien osagarri gisa egituratzen.
|
|
|
Egungo egunera etorrita, zertan da Estatu hauen
|
eragin
indarra gure eguneroko jokamoldean. Zertaraino moldatzen dute gizabanakoaren jokaera, eta jokaera orokor horren barruan, hizkuntzazkoa?
|
|
|
Arnasaren pare irudikatu digu Estatuaren
|
eragin
indarra. Sistema nazionalaren hizkuntza politika Estatuaren eginkizuna denez, eta honek lurraldekako askatasun eta aniztasunik onartzen ez duenez, euskararen arnasa ito eta berea ezartzen digu mihi ahoetan.
|
|
|
Larri ibili! Bai, bizitza ekonomikoaren hizkuntza izaerak gure bizitza soziolinguistiko osoaren baitan ezer gutxik bezala taxutzen du bere
|
eragin
indarra.
|
|
|
Eta era horretara, hizkuntza baten nondik norakoa ezer gutxik baldintzatuko du masa hedabide hauek adina: esan izan da, bai, gaur egungo sozializazio baliabideen artean telebistaren
|
eragin
indarra beste guztien gainetik dabilela, eta ez da iritzi aldrebesa.
|
|
|
Aginteko erakundeen aldetik ulergarria ez den jokabide hori, beharbada, ulergarriago izango litzaiguke euskal botere publikoak gizarte zibilaren baitan
|
eragin
indar handia balu. Egin dezagun, esaterako, egitura autonomikoaren baliabideei esker, euskal aginte horrek baduela ahalmenik eta modurik erdaldundurik dagoen herri hau euskalduntzeko.
|
|
|
Kasaresen esanak egiatik duena egitura soziolinguistikoaren izaera menderatzailean datza: alegia, euskaldungoaren gizarte eragina horren mendeko eta bazterreko izanik, ez du inolako
|
eragin
indarrik erdal komunitatearen estatus sozialean eta nazionalean aldaketarik xumeena ere eragiteko. Erdal komunitatea bere eskuko da erabat eta osoki.
|
|
|
Eginkizun komunikatiboen esparru zerrenda luzean, aski jakina denez, hizkuntza funtzio guztiak ez dira balio berberekoak hizkuntza baten bizi indarra gorpuzteko orduan. Izan ere, eginkizun komunikatibo horien gizarte eragina sistema sozialaren barruan kokatua dagoela pentsatzea aski dugu, hizkuntza funtzioen
|
eragin
indarra botere harremanen sareko oihartzun modura eratua dagoela uste izateko. Hona, bada, besterik gabe, zertara ekarri gaituen atal honetako izenburuak:
|
|
|
Osa ditzagun hizkuntza funtzioen
|
eragin
indarrak, kenketan jardun beharrean, Gotzon Garatek nahiko lukeen moduan. Funtzio formalen beharkizuna nabarmentzeko, Unibertsitatea bezalako hezkuntza eta kultura erakunde formala aipatuko digu hizkuntza normalizazioaren erakusgarri Deustuko Unibertsitateko irakasleak:
|
|
|
han hemenka ondutako ikerketetan ondo asko frogatua dago dagoeneko hiztun elebidunaren hizkuntza hautua errotik baldintzatzen duela faktore horrek. Horregatik, erabilera erropen handiko hizkuntzaren altzoan erosoago eta gaituago sentituko da hiztuna, hitz totelka eta lardaskan aritzeak atzera
|
eragiteko
indar handia duelako. Horrenbestez, Garziaren ardura kezka horrek euskararen erabileraren nondik norakoan berebiziko ondorioak dituen glotopolitikaren alorrera garamatza.
|
|
|
Irakaskuntza euskaldunaren
|
eragin
indarra, nolanahi ere, marko soziolinguistiko orokorraren baitan egituratuak dauden joeren arteko ondorioa izango da. Gizarte, informazio eta kultura erreferentziak erdaldunak diren eskualdeetan lanak izango ditu eredurik euskaldunenak bizitzaren sustrai horiek errotik erauzten.
|
|
|
Lurraldetasun printzipioak muga etnolinguistikoak babesten ditu eta pertsonalitatearenak, berriz, etorkin komunitate desberdinen biziraupena. Beraz, egileon aburuz, indarrean dagoen hizkuntza politikak auzitan dagoen komunitate bakoitzaren
|
eragin
indarra erakusten du. Hizkuntza gutxituari ofizialtasuna onartzera behartuak diren eremuetan, hiztun talde nagusiak pertsonalitate printzipioaren defentsa egiten du, horrek aniztasunera egokitu behar izatetik salbuesten dituelako.
|
|
|
Aldiz, legeriaren izaera batez ere formala denean, eta, horrenbestez, gizarte dinamikaren gune hegemonikoekin harreman murrizgarrietan giltzatua dagoenean, alderantzizko efektua izango du egitura juridikoak. Horregatik, egitura juridikoaren izaera gizarte eta/ edo nazio sistemaren baitan aztertzen denean bakarrik jakin dezakegu legeriaren zinezko
|
eragin
indarra.
|
|
|
Gure kabuz eta gure eskumenez ondua izan ez den lege baten, menpe? gaudela aitortuta gero, oinarrizko lege baldintzen
|
eragin
indarra gutxiesteko jaidura nabari zaio Knörri bere argudioan. EHEko militante ohiak, bere aldetik, sistema juridikoaren funtsezko determinazio indarraz ohartaraziz, euskararen aldeko militantzia gaitasun eskasa ez du isilpean utzi nahi.
|
|
|
Nolanahi ere, hizkuntza minorizatuen benetako estatus erreala estatus ofizialaren araberako bihurtzeko estrategian, ez da asmo hutsala legeriaren
|
eragin
indarra erlatibizatu nahia. Ez, berriro diot, ezarria zaigun marko juridikoaren izaera, aldez edo moldez, zuritzeko ideiak plazaratuz badihardugu.
|
|
2005
|
|
|
Konbentzioarena esperientzia berria da. Nizaren kasuan, Funtsezko Eskubideen Kartari buruz erabili izan zen, baina Kartak ez zuen
|
eragin
indarrik izan. Beraz, Tratatu baten kasurako lehenengoz egiten den esperientzia da.
|
|
|
Mugimenduen indar eragileari buruz hau esan zuen: Lurrak Ilargia harrapatu zuen bere grabitate eremuaren barnean orain dela 60 eta 150 Mu bitartean, eta hasieran biak gaur baino askoz hurbilago zeudenez, Ilargiak Lurrean
|
eragindako
indar grabitazionala nahikoa izan zen kontinenteak mugiarazteko. Taylor-en iritziz, gutxi gorabehera E W orientatutako Tertziarioko mendikateak (sistema alpetar himalaiarra) Lurraren polo geografikoetatik ekuatorerantz mugitutako lur masek sortutako konpresioaren ondorioz eratu ziren (3.2 irudia).
|
|
|
Modulua da kanpo estimulu batekiko materialek duten erantzunaren neurria. Adibidez, belaki baten elastikotasun modulua belakiaren gainean
|
eragindako
indar proportzioaren eta indar horrek belakian sortutako eite aldaketaren arteko erlazioa litzateke. Zizaila sinplearen bitartez sortutako deformazioa deskribatzen duen modulua zizaila modulua da, eta zizaila pururaren bitartez sortutakoa deskribatzen duena, masa modulua.
|
|
|
Besterik da erreperkusioa ren neurria. Olatu handia
|
eragiteko
indarra izanik ere, gure panorama literarioan ez du, oraingoz bada ere, mugimendu handirik sortu. Axaleko uhina, gehienez ere.
|
|
2006
|
|
|
Kronotopoek euskararen gainbeheran eragin zuten denbora luzez, komunitateak irudi ezkor horiei aurre egiteko apustua egin zuen arte. Beraz, euskararen transmisioan
|
eragiteko
indarra nahi horretan aurki daiteke.
|
|
|
Baina zergatik 1839ko legea, foru konstituzioaren
|
eragina
indarrera ekarri zuena. Gaur egun oraindik delako legearen eraginpean gaude.
|
|
|
humanismo eta zuzenbide naturalaren kontzeptuak eta Erreforma dira garapen berriaren zutoinak. Europa eta mundu zabalean
|
eraginiko
indar eta helmen handieneko efektua Erreformak egikaritu zuen. Protestantismoa eta kalbinismoa Itun Zaharreko espiritu patriarkal gordinera itzuli ziren eta kontzeptu erlijiosotik amatasun elementua ezabatu zuten.
|
|
2007
|
|
|
Bestetik, ordea, gorputzak nozituriko eraldaketengatik tentsioan bizi behar izatea ondorioztatu du; tentsio horrek
|
eraginiko
indar banaketaren ondorez, mugikortasun eta malgutasunez gozatzeko aukera ematen diguten atalen (junturen) gaitzak etorri dira: belauna da nagusietako bat, berealdiko egonkortasun eta higikortasuna ematen dizkiguna, luzaturik dagoenean bereziki.
|
|
|
Belaunak dauzkan bi meniskoek (kanpoaldekoak eta barrualdekoak) femur eta tibiaren arteko kojineteen eginkizuna betetzen dute, gorputzaren pisuak
|
eraginiko
indarra arinduz, eta transmitituriko indarrak belaunaren bitartez banantzen dituzte, junturak hartzen duen kargaren %40 jasoaz.
|
|
|
Horrez gain, asegurua harpidetu etatalazio eta ekipoen multzoan
|
eraginda
indarrean iraunarazi behar du, bizitegia erabiltzen duten okupatzaileek horiek erabiltzean eragin dezaketen erantzukizun zibila estaltzeko, baita sute asegurua eta eraikinaren edo insko bestelako kalte orokorren asegurua ere. Jabeak edo sustatzaileak aseguru konpainiarekin duen erantzukizunari kalterik egin gabe, hark eta zerbitzu enpresak itun dezakete azkenak bere kontura hartzea aseguru horietako primen ordainketa.
|
|
|
Azken batean, ardatzean
|
eragindako
indarra bira osoan banatuko da, eta prezesioa sortuko du (ardatzaren mugimendua). Errotazioa oso azkarra bada, prezesioa oso txikia izango da; alegia, giroskopioak zutik irauteko joera izango du.
|
|
|
Beraz, orekatua ala desorekatua da prentsa bulegoen eta komunikabideenarteko harremana? Parekoa al da elkarrekiko
|
eraginaren
indarra?
|
|
|
Historiaren ideologia eta jakintza sozializatzea ez da nolanahieskuratzen den xedea. Eta nazio elementuon
|
eragin
indarra errotik loturik dagosozializazio ahalmenari. Zer esan, bukatzeko, kulturaz?
|
|
|
kultura, historia, lurraldea, erakunde nazionalak... Horien
|
eragin
indarra ere hutsaren hurrengoa danazio estrategia dinamiko eta indartsu bat abian jartzen ez den bitartean. Lurraldetasuna eta erakunde nazionalak ezinbestekoak ditugu noski, euskara bera bezala, baina horien aldeko estrategia bakartu batek ez du gauza handirik balio, euskararenak balio ez duen bezalatsu.
|
|
|
Bigarren hizkuntzak, hala, ez dauka gaitasunik eta
|
eragin
indarrik hiztunsubjektuaren nortasun linguistikoa eta kulturala eratzeko, bigarren izate horrek ezduelako biderik ematen gizakiaren sozializazioan gizarte bizitzaren edukiak etaesanahiak barneratzeko. Euskara, ondo dakigunez, bigarren hizkuntza da euskalhiztun gehienentzat, eta bigarren izate hori ez dagokio noski hizkuntzen erabileranhalako orden kronologikoari, hizkuntzen funtzioei baizik.
|
|
|
Hizkuntza minorizatu, ez minoritarioa, ez baita gauza bera? baten ofizialtasunak mintzaira horren praktika soziolinguistikoa aldatzeko
|
eragin
indarrik ezbaldin badu, legearen ustezko legitimazio formala hutsala da. EAEko eskarmentuak hori frogatu digu azken mende laurden honetan.
|
|
2008
|
|
|
emazteak, baina, edo itxura egiten zebilelako edo benetan lotan zegoelako, ez zuen mugimendu txikienik egin. Testosteronak emaztea are gehiago haztatzera bultza zezakeen Nazario, edo hartara bultzatzen zuen, hobeki, testosteronak gorputzean
|
eragindako
indarra, izan ere, grabitatearena bezalakoa da, norabide bakarrekoa (grabitatearen aurkakoa maiz, hori bai), setatia eta temosoa, finkoa eta sendoa?, baina ez zuen egin; aitzitik: postura hartan bizpahiru minutu egin ondoren, berriro jarri zen lanparari begira.
|
|
|
Horretarako, aldi historiko bakoitzari erreparatu behar, egitura horretan herritarrak nazio kide bihurtuko badira. Geure buruari galdetu behar genioke ea zein elementu edo nazio ezaugarri den orain eta hemen
|
eragin
indar handiena duena. Alegia, dimentsio politikoari dagozkionak diren, ala dimentsio linguistikoari eta kulturalari darizkienak.
|
|
|
Asimilazioaren arrazoia ez ote da bigarrena izango? Hau da, herrion barne oreka hautsi eta desintegratu duen
|
eragin
indarra ez ote da ireki ahala ixteko duten ahalmenik ezaren ondorioa. Labur bezain trinko adierazita:
|
|
|
Nik onartuko nuke, onartzen hasita, pertsona hauek euskal nazio politikoa kritikatzeko daukaten irrika hori, baldin eta arazo osoaren zati bat ezkutatutako ez balute. Beste modu batean hitz eginda, nazio kulturalaren eta nazio politikoaren arteko dialektikan bigarrenak aurrenekoan daukan
|
eragin
indarra gutxiesteko ahalegin egoskor hori egingo ez balute. Nolanahi ere, alferrik da:
|
|
|
Hizkuntza eta nazioa aurrez aurre. Eta lehendabizikoaren
|
eragin
indarra auzitan.
|
|
|
Hizkuntzaren eraginindarra zein eskala edo dimentsiotan neurtu behar genuke? Esan nahi baitut,
|
eragin
indar hori hiztunen mikro esparruko fenomenoa den ala fenomeno sozial eta soziologikoa den Nire iritziz, hizkuntzaren gizarte balioa, nazio eragina, ez datza gizabanakoaren jardun bakartuan, jardun horrek gizarte ekintza hegemonikoak taxutzeko balio ez baldin badu. Hartara, euskararen nazio balioa ez datza euskal hiztunen banakako jardun soilean; jardun diglosikoan edo jardun periferikoan.
|
|
|
–Nazioaren estatusa eskuratzeko lehian dabiltzan etniak hainbeste izanda, eta aldarrikapen horren noraezeko beharra besteei eta beren buruei sentiarazteko, etnohistoriaren eta kultura etnikoaren zeregina gero eta garrantzitsuagoa da nazioaren funtsapenean. Horiek horrela, etnonazionalismoaren
|
eragin
indarra eta itzala areagotzen joango da bazterretan?.
|
|
|
Inoiz edo behin kulturaren gairik gailendu baldin bada, kulturgintzaren distira eta ekarri eskasa nabarmentzeko izango zen inondik ere. Alegia, politikagintzaren
|
eragin
indar esanahitsuaren aldamenean kulturgintzaren balizko antzutasuna maiseatzeko. Edo, zehazkiago, kulturalismoaren arriskuez jakinaren gainean jartzeko.
|
|
|
Prozesu horretan jendea izendatzearen subjektu aktiboa, berenaz diharduen subjektu eragilea, bilakatzen da; ezarian erakundeen mugak eta murrizketak gainditzen ditu jendeak. Ez dago horren argi, ostera, gizarte
|
eraginaren
indarretatik ihes egitea lortzen duen8.
|
|
|
Jarri zion emazteari esku bat ipur-masailean, jarri zion bestea bularretan... emazteak, baina, edo itxura egiten zebilelako edo benetan lotan zegoelako, ez zuen mugimendu txikienik egin. Testosteronak emaztea are gehiago haztatzera bultza zezakeen Nazario, edo hartara bultzatzen zuen, hobeki –testosteronak gorputzean
|
eragindako
indarra, izan ere, grabitatearena bezalakoa da, norabide bakarrekoa (grabitatearen aurkakoa maiz, hori bai), setatia eta temosoa, finkoa eta sendoa–, baina ez zuen egin; aitzitik: postura hartan bizpahiru minutu egin ondoren, berriro jarri zen lanparari begira.
|
|
2009
|
|
|
Eta gizaberearen odol zainetan ere berpiztu egiten da. . Udaberriak badu guri pozera
|
eragiteko
indarrik? (Ib., 20).
|
|
|
Bazirudien, beraz, marrazkirik ezean, zibaren dantzaldiek ezabatzen zituztela Gabinoren pentsamendu eta sentimendu negatiboak, Gabinoren eta zibaren artean indentifikazio prozesu bat izango balitz bezala, zeinaren bidez Gabinok zibari pasatzen baitzizkion bere kezkak eta estualdiak, zibak, gero, dantzaldiaren jirabirek
|
eragindako
indar zentrifugoaren bidez kanporatzen zituenak, Gabinoren barrura halako lasaitasun bat ekarriz, harik eta, hilabete pare bat igarota gero, Gabinok arkatza eskuan hartu eta orri zuri baten aurrean jarri zen arte; egin zituen hamar minutu jarrera hartan, hogei minutu, ordubetea?
|
|
|
Eta hala, desamortizazioari buruzko legedia derogatuta baldin badago ere (vid. Estatuaren Ondareari buruzko Oinarri Legea, 1964ko apirilaren 23koa), Jabetza Erregistroaren
|
eraginetarako
indarrean da oraindik Hipoteka Erregelamenduko 18, 19 eta 20 artikuluek adierazten duten heinean, lan hermeneutikoa (interpretazioa) egiteko bederen.
|
|
|
Bazirudien, beraz, marrazkirik ezean, zibaren dantzaldiek ezabatzen zituztela Gabinoren pentsamendu eta sentimendu negatiboak, Gabinoren eta zibaren artean indentifikazio prozesu bat izango balitz bezala, zeinaren bidez Gabinok zibari pasatzen baitzizkion bere kezkak eta estualdiak, zibak, gero, dantzaldiaren jirabirek
|
eragindako
indar zentrifugoaren bidez kanporatzen zituenak, Gabinoren barrura halako lasaitasun bat ekarriz... harik eta, hilabete pare bat igarota gero, Gabinok arkatza eskuan hartu eta orri zuri baten aurrean jarri zen arte; egin zituen hamar minutu jarrera hartan, hogei minutu, ordubetea... Gabinoren keinuei erreparatzen ari zitzaièn balizko ikusle bat berehala ohartuko zen minutu haien tentsioaz –arkatzari eusten ziòn eskuak mugimendu azkarrak egiten zituen, egin orduko desegiten zituenak, lehen marra egin nahi eta ezinean balebil bezala, arkatza orrira hurbildu ahala urruntzen baitzuen–, zalantzek Gabino erdibituta zuten seinale; Gabinok, izan ere, bere joera hura zuen, alde batetik, marrazkiak –marrazkitxoak– egitera bultzatzen zuena eta bere istorioak kontatzera, berari ateratzen zitzaizkion bezala, aitarengandik bereiz; bestetik, baina, gogoan behar zuen aitaren jarrera gogorra –" Lehen egiten zenituèn marrazkiak gehiago gustatzen zitzaizkidan" –, Gabino bere burua ukatzera zeramatenak; Gabino, beraz, bere buruarekin borrokan zebilen, antza; joko eremu hartan, gainera, bi parametro adierazle zeuden, borrokaren nondik norakoen berri eman zezaketenak:
|
|
2010
|
|
|
Lurralde euskalduna beharrezkoa bada, ordea, osatuz joan litzateke, gaurko guneak akaso bere inguruko lurraldeak pixkanaka irabaziz edo erakarriz, gero eta indartsuagoa izanen den gunea osatuz eta egonkortuz, eta gero eta eragin ahalmen eta erakarpen indar handiagoa izanen duen espazio euskalduna osatuz. Hori hala izan dadin, jakina, gune erdaldunen erakarpeneta
|
eragin
indarra neutralizatuko edo murriztuko duen politika kontziente, aktibo eta eraginkor bat behar da, alde batetik kostata irabaziko dena bestetik ziztu batean gal ez dadin. Eta baita gune horiei indar eta pisu soziologikoa eta ekonomikoa emanen dien estrategia aktiboa ere.
|
|
|
indar handiko komunikazio tresna dira, osagai ugariz osaturiko egonkortasun handiko konfigurazioak baitira; berriz esateko, testu genero horri zor zaizkion tasunekin. Eta horrela izateak, gainera, sermoiei komunikazioan zuzenago eta sakonago
|
eragiteko
indarra damaie. Egitura eskema berberaren presentzia komunitatearen antolaketa erlijioso liturgikoaren emaitza da.
|
|
2011
|
|
|
Beste dozenaka jadanik epaituak izan dira eta kondena luzeak betetzen ari dira espetxeetan. Ez da azeria izan behar jakiteko Espainiako Justizian
|
eragiteko
indarra duten Gobernuak eta estatu aparatuek hori erabiliko dutela ETAren su etenak irekitako garai berria baldintzatzeko. Aldiz, hau guztia ondo ateratzen bada, Gernikako Adierazpenak eskatzen duen" prozesu judizialen berrikuspena" egiteko aukera sortuko litzateke.
|
|
|
Inondik ere, itxurazko onarpen ofizial formalaren azpitik eratua dagoen sistema soziolinguistiko errealean ez dago indarrik aski ofizialtasuna egia bihurtzeko. Legearen
|
eragin
indarra hutsaren hurrengoa da horrelako baldintza asimetrikoetan. Izan ere, hizkuntz politikaren kontrola daukaten indarrek, benetako gizarte indarrek, ezarria dagoen statu quo soziolinguistikoa izan ohi dute gogoko.
|
|
|
Esan dezagun, lehenik eta behin, literaturgintzaren
|
eragin
indarra oso oso mugatua dela hiztun herri baten egoera soziolinguistikoa hobetzeko bideetan. Mikel Zalbideren iritzikoa naiz literatur ekoizpenak hizkuntza baztertuarekin dituen elkarreraginak baloratzerakoan:
|
|
|
Hizkuntzaren
|
eragin
indarrak gizatalde baten izaeran zenbaterainoko oihartzuna duen jakiteko, esan dezagun hizkuntz identifikazioaren efektuak naziotasunaren izaera ezaugarritzen duela. Informazioaz haratago doa hizkuntzaren egitekoa:
|
|
|
Hizkuntz aniztasunaren galerak negar malko asko eragiten ote ditu? Emozioen eta bizipenen
|
eragin
indarra zertan da hizkuntzen krisi honetan. Berriz ere David Crystalen gidaritzapean gatoz:
|
|
|
Utilitarismoaren
|
eragin
indarra hizkuntz hautuan: –Guatemalako maiek beren hizkuntzarekiko duten jarrera oro har ezkorra da, ez baitute uste beren hizkuntza baliagarria zaienik.
|
|
|
Desberdintasunaren narzisismoak ez dakit zenbaterainoko
|
eragin
indarra duen egungo munduan, baina berdintasun edo berdinkeriaren izenean ukatutako diferentzia indarrean dago: –Gizarte irekiaren izenean, egiazko diferentzia ukatuz, uniformitatea inposatzen baldin bada, batzuek (diren bezalakoak izateko) duten eskubidea besteei ukatu egiten zaie?.
|
|
|
Mekanismo horrek biderkatu egiten du bi azaleren arteko erlazioak
|
eragindako
indarra:
|
|
|
Nolanahi ere, eragile eta erakundeen artean akordioak definitzeko ahalmena eta akordio horiek enpresen jarduera eta tokiko garapen prozesuan
|
eragiteko
indarra inguruko instituzio sistemaren ezaugarrietan oinarritzen da (VázquezBarquero, 2006). Gaur egungo gizarte eta sistema ekonomikoen etengabeko aldaketak gobernantzaren esanahiaren barnean ere kontzeptu berriak gehitu eta kontuan hartzea eskatzen du.
|
|
|
Horiengan guztiongan, itsasoak duen erakartzeko eta amets
|
eragiteko
indarra handia da. Hala, zetazeoak babesteko Ambar elkartean boluntario dabilen Olatz Lazkanok onartzen digunez, itsasotik urruti dagoenean haren falta igartzen du; bestetik, Jose Luis Abuin arrasatearrak 10 urte darama belauntzi baten jabe izaten, bazkide batekin, eta ahal duen guztietan irteten da nabigatzera.
|
|
|
Urrats desbideratuak liburuko poemetan existentzialismoaren
|
eraginak
indarrean jarraitzen du, baina jadanik ez da poetak aintzat hartzen duen ikuspuntu bakarra; beste filosofo baten esanak ere badarabiltza orain buruan Letek, Nietzscherenak. Esther Zarrauak azaltzen duenez:
|
|
2012
|
|
|
Gizartean zabalduta dago Bernoulliren printzipioak eusten diola airean hegazkinei, hegoa goialdetik zeharkatzen duen airea azkarrago mugitzen delako eta lehenago iristen delako hegoaren amaierara, hura behealdetik zeharkatzen duen airea baino; ondorioz, hegoak presio handiagoa jasotzen du behetik. Baina, berez, aplikagarria den kasuetan, Bernoulliren printzipioak
|
eragindako
indarra ez da iristen hegazkinak airean eusteko behar duenaren% 1era. Alegia, hegazkinaren hegaldia posible egiten duten indarren% 99 kanpo uzten ditu azalpen arruntenak.
|
|
|
Ez zen oso pentsamendu lasaigarria, baina palankari
|
eragiteko
indarra eman zion. Hilarriak uste baino errazago eman zuen amore eta lurrera erortzeko zorian egon zen.
|
|
|
aparteko balioa zuten ondasun kulturalak babesteko sortu zuen UNESCOk irudi hori. Izendapen hori ematean, gainera, aberastasuna
|
eragiteko
indarra eman zien. Ondasun horiek berehala bilakatzen dira baliabide turistiko UNESCOren izendapenak ematen dien publizitatea dela medio.
|
|
|
Horrezkero, masokismoa sadismoaren antitesia litzateke Krafft Ebing en iritziz. Sadismoak indarra erabiliz mina eragin nahi duen moduan, masokistak, kontrara, besteren batek
|
eragindako
indarrak menderatua izanik pairatzea/ gozatzea du helburu.
|
|
|
aldeen askatasun handiagoa akordioak lortzeko orduan, kontratuen iraupena malgutzea eta prozedurak arintzea maizterrak etxebizitza utz dezan errenta ordaintzen ez badu. Hasiera batean, araudi berriak ez die
|
eragingo
indarrean dauden kontratuei. Alokairuan bizi direnek galdetzen dute nola eragingo dieten etxebizitzen errentamenduari buruzko xedapen berriek; etxe baten jabeek, berriz, jakin nahi dute neurriek kalterik egiten dieten edo onura ateratzen dieten; eta datozen asteetan etxebizitza bat alokatuko dutenek zalantza egiten dute kontratua sinatu ala ez.
|
|
2013
|
|
|
Ondorioz, emaitzak nolabaiteko distortsioa iradokitzen du: batetik, egileen hizkeraren dohainei, hizkeraren jatortasunari eta garbitasun eredugarriari emandako gehiegizko balorazioa agerian geratzen da; eta bestetik, poetika konpartituaren
|
eraginaren
indarra sumatzen da behin eta berriro.
|
|
|
Bi zona eroale dituzte beren luzera osoan, eta presioa gainazalean egitean, bi zonek bat egiten dute eta, hala, kontaktua ixtea eragiten dute. Era askotako formatan fabrikatzen dira, erabileraren arabera (kanpoaldeetarako, barnealdeetarako, kurbatuak, etab.), eta zenbait
|
eragite
indarretarako diseinatzen dira. Ertz sentikorra?
|
|
|
Modu eszentrikoan ere egin daiteke proba hau. Pazienteari eskatzen zaio gorputz adarra 90º ko tolesturan mantentzea eta hedapenerantz
|
eragindako
indarrari aurre egitea.
|
|
|
Ekimena? Falangearteko giltzadura hurbilaren tolestura posiziotik hasita, pazienteari eskatzen zaio, aztertzaileak
|
eragindako
indarrari kontrako indarra eginez, falangea zabaltzea.
|
|
|
Duela 40 milioi urte, Iberiako plaka tektonikoak eta Europakoak talka egin zuten. Talka horrek
|
eragindako
indarrek itsasoaren hondoan materialak, geruzetan pilatuak zeudenak altxatu zituzten.
|
|
|
2.2 Kanpo indarrei aurre egitea: Egitura guztiek kapo eragileek (haizea, ura, lurrikarak&)
|
eragindako
indarrei eutsi behar diete. Egitura batzuk bereziki kanpo indarrei eusteko diseinatu dira; adibidez, urtegi baten horma (urari eusteko) edo Tokioko eraikinak (ohikoak diren lurrikarak jasateko).
|
|
|
hemen zabaltzen den liburuaren kostua ez da bera edukiaren zati nagusia autonomia guztietarako mamitu ala hutsetik berton sortu behar denean, euskal curriculuma lantzen dutenen kasuan bezala. Merkatuan
|
eragiteko
indarrean, marketinean eta promozioan abantaila dute Estatuko enpresek. Euskal Herrian garatzen den sorkuntza intelektualak, irakasleen prestakuntzak, hemengo pedagogi taldeen lanak, bertoko ilustratzaile eta grafisten lanaren ekarpenak eta horren guztiaren kostuak, batetik, eta kanpoan diseinatu eta mamituriko hezkuntza taldeenak, bestetik, ezin du izan euskal agintearentzat balio maila berekoa.
|
|
2014
|
|
|
Behin betiko garaipena ez izatea espero dut. Bitartean, langabezia tasa zeruetan dabil, ezberdintasunak areagotu dira, prekarietatea errutinaren parte bihurtu da, elkartasun sistemak zulatuta daude, sindikatuek euren ekintza gaitasuna galdu dute, tradizionalki langile mugimenduaren ordezkariak izandako erakundeek ez dute
|
eragin
indarrik... Nola nahi duzu baldintza horietan mobilizazio jarraitu eta eraginkorrak antolatzea?
|
|
|
Sinfin koroa izeneko operadorea eratzen duenean, amaigabearen bira bakoitzak koroaren hortz bat biratzen du. Beraz, koroaren adina hortzetako murrizte abiadura sortzeko gaitasuna du, eta ondorioz,
|
eragindako
indarra hortz kopuru adina aldiz handiagotzen da.
|
|
2015
|
|
|
Bata bazter hizkera zelako, eta besteari, erdigunekoa izan arren, zenbait akats ikusten zizkiolako: frantsestuegi egotea, hiri hazietan ez erabiltzea, eta gainerako euskalkietan
|
eragiteko
indar nahikorik ez izatea.
|
|
|
Baina, guztiarekin ere, gainegitura ideologiko kulturala ez da aski izango, baldintza arruntean behintzat, botere soziopolitikoaren hegemonia bere alde ez daukan hizkuntz komunitatea bere mendekotasunetik ateratzeko. Bitasunaren alde material sozialak izango du, hemen ere, azken hitza, kulturaren berarizko
|
eragin
indarra ukatzeko xederik gabe.. Kritikok badute funtsik, ez baitago botere sozio-politikoen eragin handia (ia ia erabatekoa, kasu askotan) ukatzerik.
|
|
|
Partikularen gainean
|
eragindako
indar zentrifugo hori zuzenean proportzionala da errotazio abiadurarekiko, biraketa erradioarekiko eta partikularen masarekiko.
|
|
|
Partikulen gainean
|
eragindako
indarrari indar zentrifugo erlatibo ere esaten zaio (ingelesez, relative centrifugal force, RCF), eta g ren multiplo bat da (g grabitatearen azelerazioa izanik). Zentrifugatzaileen RCF balioa 10 eta 750.000 g bitartekoa izaten da.
|
|
|
Bizikleta elektrikoen salmentak% 30 hazi ziren Espainian, AMBEren arabera Motorra pedalei eragitean bakarrik aktibatzen da, pedalierraren ardatzean edo gurpilaren abarjean (aurrekoa edo atzealdekoa) instala daiteke. Diseinurik ohikoenak mugimendu sentsorea dute, ziklistari laguntzen baitiote martxan jartzen den unetik bertatik, baina momentu sentsore bidezko modeloak ere aurki daitezke, pedalei
|
eragiteko
indarra neurtzen duena eta modu proportzionalean joaten dena. Legezko ondorioetarako, bizikleta bat da 25 km/ h eta 250 watt (W) gainditzen ez dituena.
|
|
2016
|
|
|
ama hizkuntzaren belaunez belauneko transmisio naturalari dagokionez jardungune guztiak garrantzi bereko edo bertsuko direla uste izatea. Giza arteko mintzajardun arruntari bizirik eusteko eta, horren bidez, ahuldutako hiztun taldeen edo hiztun elkarte osoaren ama hizkuntza belaunez belaun transmititu ahal izateko,
|
eragin
indar handia (goa) dute jardungune batzuek (etxeak, lagunarteak, auzogiro hurbilak, une batetik aurrera lan esparruak) eta txikia (goa) besteek. Perspektiba kuantitaboa(" zenbat ordu?") da, hasteko, garrantzi hierarkia horren moldatzaile:
|
|
|
Munduko Langileen Internazionala (IWW) ez zen alderdi politiko bat, areago, alderdi politikoak antolatzearen aurka zegoen?; hala ere, hark egin zuen Alderdi Komunista sortzeko bigarren
|
eragin
indarrik handiena. 1905ean sortu zen IWW, edo. Wobblies?, jendeak izendatu moduan.
|
|
|
atomikoen kargek
|
eragindako
indar elektrostatikoak
|
|
|
Lurrak gorputzengan egiten duen
|
eragin
indarra da!
|
|
|
terminoa hauek ez dira berez Sazek asmatuak, baizik eta ibilaldi luzea dute, baita ere garai haietan erabiliak. Izan ere, bai Mussolini berak zein Stalinek erabili izan duten terminoa izan dugu, beraz faxismoa erregimen gisa zegoen garaian erabiltzen zen termino bat zen, faxismoak orduan zuen indarraren(
|
eragiteko
indarraren) seinale gisa. Termino honek badu meritu handi bat, hau da, alde batetik dinamismoa azpimarratzen du (faxismo gradua zerbait estankoa izango ez balitz bezala, erregimenaren ezaugarri faxista aldi berean sekula erregimen frankista totalizatzen ez duen baina erregimen frankistatik sekula desagertzen ez den elementu bat izango zen).
|
|
2017
|
|
|
" Giza arteko mintzajardun arruntari bizirik eusteko eta, horren bidez, ahuldutako hiztun taldeen edo hiztun elkarte osoaren ama hizkuntza belaunez belaun transmititu ahal izateko,
|
eragin
indar handia (goa) dute jardungune batzuek (etxeak, lagunarteak, auzogiro hurbilak, une batetik aurrera lan esparruak) eta txikia (goa) besteek. Perspektiba kuantitatiboa(" zenbat ordu?") da, hasteko, garrantzi hierarkia horren moldatzaile:
|
|
|
Engainatu egin ahal izan zuten, sinetsaraziz bortxaketa baten bitartez aska zitekeela, eta Mundu Berrira lekualdatutako proletario zuri oportunista batzuen ekimenaren bitartez; haiek jainkoak bezala gurtzen zituen berak. Aldiz, Sycoraxek,, ilargia kontrolatu nahiz itsasgorak eta itsasbeherak
|
eragiteko
indarra zuen, sorgina izanik (Ekaitza, V. ekitaldia, 1 eszena), tokiko botereak aintzat hartzen erakutsi ahal izan zion semeari, lurra, ura, zuhaitzak,, naturako altxorrak??
|
|
|
Fordismoaren osteko globalizazioan, gizarte elkarrizketa aldatu egin da; orain, estatuak eta kapitalak negoziatzen dute lehenik, eta, gero, enplegatzailearen eta langilearen arteko negoziazio zuzenetara eramaten da. Sindikaturik gabe langileek ez daukate
|
eragin
indarrik, eta, hala, sexu kontratuaren ezaugarriak hartzen ditu kontratu sozialak (Pateman, 1995), ez kontratua sexualizatu egiten duelako (segregazio sexualaren bidez), baizik eta kontratu izaera osoki desagertzen delako.
|
|
|
Abertzale gehienek erdalduntasun nazional espainolaren altzoan bizitzeko kontraesanik408 sentitzen ez duten artean, egia esan, erdaldun espainolak euskalduntzeko asmoak nahiko helburu xelebrea dirudi. Are gehiago, gaurko euskalduntasunak berak ere huts egiten du euskaldun izateko modu arduratsuari dagokionez409 Nolanahi ere, ikus dezagun abertzaletasunak edo nazionalismoak zer nolako
|
eragin
indarra izan duen hizkuntza minorizatuen berreskurapenean. Horretarako, lehenik, soziolinguista handi bat hartuko dugu bidelagun.
|
|
|
Hastings entzat ez dago zalantzarik: kultura idatziaren
|
eragin
indarra sekulakoa izan da nazioen jaiotzan. Identitate nazional sendorik ezin da sozializatu eta metabolizatu mintzaira lokalari idatzizko erabilera kulturalik erantsi ezean.
|
|
|
Herri hizkuntzaren erabilera kultura idatzira hedatu ahala, nazio batasunaren sentipenak hozitu egiten dira hiztunen buru bihotzetan. Edonola ere, batasunaren
|
eragin
indar handi hori, komunitate nazional bat osatzen dutela pentsatuz barneratu duten irudipen hori44, baldintza jakin batzuen mende dago. Hala, betiere Hastings en arabera,, hizkuntza idatziaren efektu sozialaren neurria, hark hiztunengan izan duen eraginaren araberakoa izango da, halako patroi ezagun eta onartu bat bilakatzean datza arrakastaren eta porrotaren arteko aldea.
|
|
|
zinez fenomeno globalik baldin badago, hori nazioarena eta nazionalismoarena dira? 105 Hortaz, Smith-en esanen argitan, egiturazko errealitate gisara, nazio identitatea beti presente dago gure bizitzan; besterik ez bada ere, modu inplizituan. Gainera,
|
eragin
indar hegemonikoa dauka identitate mota honek, gainerako identitate moldeak baldintzatzen dituenez.
|
|
|
eta, intimo? bat ere nazio identitatearen uhinak zeharkatzen du aldez alde bere
|
eragin
indar hegemonikoa dela medio. Hortik datorkio bere non nahikotasuna, hain zuzen:
|
|
|
–Eskubide linguistiko bat aitortu bai, baina, eskubide hori egia bihurtzeko baldintzarik sortzen ez bada, begien bistako kontua da eskubide hori hutsaren hurrengo zerbait dela? 246 Zimmermann eskarmentuaren ahotik mintzo zaigu hemen: hartara, hizkuntza biziberritzeko ahaleginean legearen agindua hezurmamitzeko baldintza politiko eta zilegitasun sozialik egon ezean, lege babesaren ustezko
|
eragin
indarra engainagarria dela diosku247 Aginte publikoak hezkuntza sistemari helburu batzuk esleitu badizkio, helburu horiek bete egin behar dira. Eta betetzen ez badira, bistan da EAEko botere autonomikoak Euskal Herriaren lurralde zati hau bederen euskalduntze bidean jartzeko helburuari muzin egin diola eta, ondorioz, euskararen transmisio akademiko formalera mugatu duela bere hizkuntza politika.
|
|
|
ahalmenaren igoera. Berehala gustatu zitzaidan itxuraldaketak gizonezkoengan ematen zidan
|
eragin
indarra, neurriz gaineko alderdi hura, fartsa gordinaren mugan, estatus aldaketa nabarmen hura. Ordura arte neska ikusezina nintzen ia, ilea motz eta kirol zapata zikinak; brastakoan, izaki biziotsua bihurtu nintzen.
|
|
|
nola deitzen zaion gainazalen gainean
|
eragindako
indarrari?
|
|
|
1 Lehenik, gogora ezazu nola irudikatu genuen atmosferako gasek
|
eragindako
indarra, Atmosferaren presioa simulazioa kontsultatuz.
|
|
|
3 Entzundako informazioaren arabera, materialen zer propietate baliatzen eta zaintzen dituzte itsasontziaren piezak diseinatzen dituzten teknikariek, olatuek
|
eragindako
indarrekin ontzia erditik puskatu ez dadin?
|