|
2002
|
|
|
Paradoxa frantziarrak aldezten du gure bizilagun galoek Erdialdeko Europako herrialdeetakoek baino gaixotasun kardiobaskular gutxiago dituztela, antzeko arriskuak izan arren, eta ardo beltza edateagatik dela alegatzen du. Frantziako Osasun Institutu Nazionalak egindako azterketen arabera, eta Kopenhageko Azterketak berretsi duenez, orain arte ardoari eta osasunari buruz egin den handiena, egunean bi edo hiru baso ardo beltz kontsumitzen badira, %33 murrizten da infartuak edo garuneko hodietako istripuak eragindako heriotza arriskua –abstemioen aldean–, eta %22, minbiziak
|
eragindako
heriotza tasa. Ardo beltzaren onurak Neurriz hartua.
|
|
|
OMEk tabakoaren prezioa igotzearen alde egiten du, ohiturak
|
eragindako
heriotza tasa murrizteko
|
|
2003
|
|
|
Hiesaren aurkako koktel terapeutikoen eraginkortasunak bere horretan jarraitzen du, “The Lancet” aldizkari mediko britainiarrak argitaratu duen Europako ikerketa handi baten ondorioen arabera. Koktel horiek 1996an hasi ziren erabiltzen, eta GIBak
|
eragindako
heriotza tasa izugarri jaitsi zen. Gaixotasunaren progresioaren eragina (kasu berriak) ia erdira murriztu zen; heriotza arriskua, berriz, proportzio alderagarrian jaitsi zen(% 40 inguru), sendagai horiek erabiltzen hasi zirenetik.
|
|
2004
|
|
|
Populazio beltzean bihotz gutxiegitasunak
|
eragindako
heriotza tasa murrizten duen botika da.
|
|
|
Populazio beltzean bihotz gutxiegitasunak
|
eragindako
heriotza tasa murrizten duen sendagai batek polemika handia sortu du AEBn, izan ere, Medikamentuen eta Elikagaien Administrazioak (FDA) talde etniko espezifiko batean hauteman duen eraginkortasunetik abiatuta onartu duen lehena izan daiteke. Nolanahi ere, kontuan izango da bigarren saiakuntza kliniko batek aurreko ostegunean “The New England Journal of Medicine” aldizkarian deskribatutako emaitzak berresten dituen.
|
|
2005
|
|
|
Garuneko tumoreetako ebakuntzek
|
eragindako
heriotza tasa %1, 8ra murriztu da gaur egun, neurozirujauen arabera.
|
|
2006
|
|
|
Halaxe salatu zuen Roberto Elosúa ikertzaileak, Bartzelonako Ikerketa Medikoko Udal Institutukoak, Kardiologiako Mundu Biltzarrean, Kataluniako hiriburuan. 30 minutu geroago Ospitalera joateko atzerapena faktore “esanguratsua” da, eta horrek azaltzen du emakumeen artean bihotzekoak
|
eragindako
heriotza tasa handiagoa, baina ez bakarra, argitu zuen Elosuak. “Badaude beste azalpen batzuk, batzuk organikoak, hala nola infartuak emakumeengan zabalagoak izatea, nahiz eta ez dakigun zergatik den horrela”, adierazi zuen.
|
|
|
Kalitate handiagoko datuak eta azterketak behar dira, batez ere honako gai hauetan: amatasunak
|
eragindako
heriotza tasa, emakumearen aurkako indarkeria, hezkuntza, enplegua, soldatak, ordaindu gabeko etxeko lana, denboraren erabilera eta politikan parte hartzea. Etxean erabakitzeko ahalmenik ez izatea Txostenaren arabera, emakumeek ez dute beti botere bera izaten etxean funtsezko erabakiak hartzeko, eta horrek ondorio negatiboak izan ditzake haurtzaroan.
|
|
2007
|
|
|
“Ez dago profilaktikoa erabiltzeko kulturarik”, gaineratu zuen Estatuak doan ematen dituela. “Kasu berrien kopurua %25 jaitsi da, eta hiesak
|
eragindako
heriotza tasa %12, 5 Baina niri kutsatze berririk ez egotea gustatuko litzaidake” esan zuen ministroak. Osasun Ministerioak antolatzen du foro hori, eta, horretarako, gizarte zibileko erakundeen, hainbat eskualde sareren eta Lankidetza Tekniko Horizontaleko Taldearen laguntza du, arloko herrialdeetako hiesaren aurkako programetako zuzendariek osatua.
|
|
2008
|
|
|
21 probatan 165.000 pertsona osasuntsuk hartu zuten parte, eta beste 46an, berriz, 68.000 pazientek hartu zuten parte, zenbait gaixotasun zituztenak, besteak beste, gaitz gastrointestinalak, kardiobaskularrak, neurologikoak, begietakoak, dermatologikoak, erreumatoideak eta giltzurrunetakoak. Emaitzek erakutsi zuten, oro har, bitamina gehigarriek ez zutela inolako
|
eraginik
heriotza tasa murrizteko. Guztira, gehigarri horiek hartu zituzten parte hartzaileen %13 hil zen, eta plazeboak hartu zituzten %10, 5 (ondorio terapeutikorik gabeko substantziak).
|
|
|
Bihotzeko gaixotasunek, garuneko hodietako istripuek, minbiziak eta diabetesak
|
eragindako
heriotza tasa %17 inguru igoko da 2005etik 2015era bitartean. Kutsakorrak ez diren gaixotasun horien aurka borrokatzeko, nazioarteko agintariek lan esparruan gauzatuko den mundu mailako estrategia aplikatzearen alde egiten dute.
|
|
|
" Tasigna"" Glivec" sendagaiaren jaraunslea da. Minbiziak
|
eragindako
heriotza tasa ia %75 murrizten lagundu du 2001 urtetik.
|
|
|
Era berean, estrategiak definitu dira, “saneamendua bezalako gaietan esku hartzera bideratuak, oso erakargarria ez izan arren, eta botorik sortzen ez badu ere, pertsonen bizi itxaropena areagotzen duena”. Heriotza tasa murrizteko inbertsioa Nazio Batuen kalkuluen arabera, 5.000 milioi dolar inbertitu dira ura eskuratzeko arazoek
|
eragindako
heriotza tasa arintzeko. “Oso kopuru txikia, kontuan hartzen baditugu banku handien finantza krisia arintzeko estatuek egun hauetan egin dituzten inbertsio handiak”, zehaztu zuen funtzionarioak.
|
|
2009
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (MOE) mundu mailako izurri gisa definitzen du minbizia. Izan ere, gaixotasun hori da mundu mailako heriotzen eragile nagusietako bat, eta etorkizunerako iragarpenek diote gaixotasun horrek
|
eragindako
heriotza tasak gora egingo duela, eta XXI. mendean zehar herrialde garatuetako heriotzen erantzule nagusi bihurtuko dela. Esfortzu handiak egin dira arazo honi aurre egiteko, eta ikertzaileen irudimena ezinbestekoa izango da.
|
|
|
Gaixotasunaren ikerketan, prebentzioan eta tratamenduan koordinazioa hobetzeko, estrategiak osasun sistemen eta erakunde nazionalen, aditu zientifikoen, pazienteen erakundeen eta inplikatutako beste eragile batzuen arteko informazio trukeak eta jardunbide egokiak sustatzearen alde egiten du. Hungaria (241 heriotza 100.000 biztanleko 2007an) buru da minbiziak
|
eragindako
heriotza tasari dagokionez; ondoren, Polonia (208), Eslovakia eta Txekiar Errepublika (204). Espainiak 157ko tasa izan zuen urte hartan, Europako batez bestekoa baino 20 puntu gutxiago.
|
|
|
Utrechteko (Herbehereak) Zentro Mediko Unibertsitarioan egindako eta “Lancet Neurology” aldizkarian argitaratutako meta analisi baten emaitzak dira. Larrialdi medikoa “HSAk
|
eragindako
heriotza tasa are gehiago murriztu liteke prebentzio estrategien bidez”, ikerlanean egileek diotenez. Diagnostiko okerren artean ohikoenak hauek izaten dira:
|
|
2011
|
|
|
Bevacizumab farmakoa kimioterapiarekin batera onartu zen, minbizi aurreratu mota asko tratatzeko (kolon ondestekoa, zelula ez txikietako biriketakoa, bularrekoa eta giltzurrun zeluletako kartzinoma). Ikertzaileek, Vishal Ranpuraren zuzendaritzapean, saiakuntzen berrikusketa eta meta analisia egin zuten, bevacizumab minbizidun pazienteetan botika batek
|
eragindako
heriotza tasa handiagoekin lotzen zen zehazteko. Bere analisian 16 azterketa identifikatu eta sartu zituzten, guztira tumore solido aurreratu mota desberdinak zituzten 10.217 pazienterekin.
|
|
|
Partikula finekiko esposizio akutua MIArekin, iktusarekin eta bihotz gutxiegitasunaren desorekarekin lotzen da. Azken urteetan metatutako ebidentziak adierazten du kutsadurak
|
eragindako
heriotza tasaren ehuneko handiena gaixotasun kardiobaskularrek eragiten dutela. Atmosferaren kutsadura konposatuen nahasketa batek osatzen badu ere, partikula ultrakfina deritzenak dira kaltegarrienak.
|
|
2012
|
|
|
Konferentziak eskatzen die estatuei sar dezatela Haurraren Eskubideei buruzko Konbentzioa nazioko egintza planetan.Nazioko egintza plan horiek eta nazioarteko ahaleginek lehenetsi behar dute haurren heriotza tasa eta amatasunak
|
eragindako
heriotza tasa, malnutrizioa eta analfabetismo tasak murriztea eta edateko ura eta oinarrizko irakaskuntza bermatzea.Beharrezkoa den kasu guztietan, nazioko egintza planak egin behar dira hondamendi naturalak edo gatazka armatuak eragindako larrialdi suntsitzaileei aurre egiteko eta, oro har, muturreko pobrezian murgilduta dauden haurren arazoari aurre egiteko
|
|
|
Minbiziaren Erregistro Nazionaleko datuek adierazten dute Espainian prostatako 20.000 minbizi kasu baino gehiago diagnostikatzen direla urtean. Gainera, AEUren arabera, “tumore horrek
|
eragindako
heriotza tasa murriztea lortu du” bahetze selektiboak. Hala ere, “paziente asko tratatuak dira”, esan du Miñanak.
|
|
|
Indian, 1.000.000 pertsona baino gehiago daude neurrizko edo larriki erreta urtero; Bangladesheko 173.000 haur inguru neurritsu edo larriki erreta daude, eta erredurak dira Nepaleko landa eremuetako bigarren lesio arruntenak, ezgaitasunen %5 baitira. OMEk gogorarazi du erredurak prebenitu daitezkeela, eta, alde horretatik, gogorarazi du “diru sarrera handiko herrialdeek aurrerapauso handiak egin dituztela erredurek
|
eragindako
heriotzen tasak murrizteko, erredurak dituzten pertsonak zaintzeko prebentzio eta hobekuntza estrategiak konbinatuz”. Prebentzioan eta arretan egindako aurrerapen gehienak diru sarrera txiki eta ertaineko herrialdeetan aplikatu dira, baina ahalegin handiagoa egin behar dela dio, “heriotzarekin eta ezgaitasunarekin lotutako erredura tasak nabarmen murriztea ekar lezakeelako”.
|
|
2016
|
|
|
azken tumore horietan, sarritan, bularreko minbiziaren ondoren, herrialde garatuetan maiztasuna nabarmen murriztu da azken hamarkadetan. Hirugarren munduko herrialde askotan, zerbixeko minbizia da emakumeen artean minbiziak
|
eragindako
heriotza tasaren kausa nagusia, baita bularreko minbiziaren aurretik ere. Espainian urtean 2.100 kasu diagnostikatzen dira, hau da, emakumeen tumoreen %3, 3, bularreko tumoreen atzetik, ondeste kolore, urdail, umetoki gorputz, obulutegi eta hematologikoen atzetik.
|
|
2017
|
|
|
Estrategia horren arrakasta zenbaterainokoa zen erakusteko, hara zeinen erraz arrazoitu eta azaldu zuten espainiarrek konkistaren hasieran eskualdea astindu zuten epidemiek
|
eragindako
heriotza tasa handia: haien esanetan, indiarren jokaera basatia zigortu zuen jainkoak6 1550ean Valladoliden (Espainia) Bartolome de las Casasek eta Juan Gines de Sepulveda legelari espainiarrak, indiarrak?
|
|
2019
|
|
|
Kukutxeztularen aurkako txertoa 1940an garatu eta geroztik herrialde garatuetan gaixotasunak
|
eragindako
heriotza tasa izugarri jaitsi zen. Esaterako, AEB etan 1980an gaixotasunaren intzidentzia 100.000 biztanleko pertsonabakarrekoa zen.
|
|
2020
|
|
|
Apurka agertzen ari dira minbiziari buruzko ikerketetan eta tratamenduetan egindako aurrerapenen emaitzak, baina astiro. Eusko Jaurlaritzak atzo emandako datuen arabera —gaur da minbiziaren aurkako eguna—, gaixotasunak
|
eragindako
heriotza tasak behera egin du 2001etik 2017ra. Batez ere, gizonezkoen artean gertatu da jaitsiera, %2koa:
|
|
2021
|
|
|
Akusazio horiei COVID kudeaketaren gaineko kritikak gehitu zaizkie. Koronabirusak
|
eragindako
heriotza tasarik handiena duten herrialdeen artean dago Txekia.
|
|
2023
|
|
|
SEG SEG sindikatuaren arabera, aingirak merkataritzan harrapatzea debekatzeak ez luke funtzionatuko, ez bailuke inolako eraginik izango aingira populazioak kolapsatzen ari diren azpiko faktoreetan: ur gezako habitatak galtzea, uraren kutsadura, ibaian gora eta ibaian behera migratzeko oztopoak, eta aingirek ur hartuneek, ponpek eta energia hidroelektrikoak
|
eragindako
heriotza tasa. Erakunde horretatik, ordea, uste dute aingiraren sektore batek, hots, aingira basatien populazio osasungarriak leheneratzeko konpromisoa duen eta zientzialari independenteek eta erakunde kontserbazionistek babestutako neurriak hartzen dituen sektore batek, arrakasta izateko aukera hobeak dituela.
|