|
2007
|
|
|
Mesedez, faborez eta karitatez eskatuko nieke irakasle eta idazleei, errespetatu gura badute ahozko (eta idatzizko) tradizioa, ahalik eta aurreren
|
erabiltzeko
aditza, eta ez tematzeko zelan ipiniko galdegaia aditz aurrean (batez ere txikia ez bada). Hala eginez gero, ahozko eta idatzizko testuak arinagoak gertatuko dira irakurle eta entzuleentzat, eta mesedegarriagoak euskararentzat.
|
|
|
Bestalde, joera lar gogorra dago gaur egun t (z) eko osagarrietan azken lekuan
|
erabiltzeko
aditza eta semaforoa (t (z) eko atzizkia). Esaterako:
|
|
|
Segitzen dugu lehenengo perpausa (1b) erraz erraz erraz irakurtzen; bigarrena (2b), ostera, nekez ere nekez. Guk uste, argi geratu da perpaus konpletiboek,
|
erabiliz gero
aditz nagusiaren ezkerretara, problemak sortzen dituztela komunikazioan; testuek koxo edo herren egiten dutela komunikagarritasun aldetik (errazago edo nekezago irakurri). Ostera, perpaus osagarriak paratuz gero perpaus nagusiaren ostean, erraz ere erraz irakurtzen dira.
|
|
|
Nor edo nork itaun lezake ea hain garrantzitsua ote den galdegaia
|
erabiltzea
aditz aurrean edo ostean. Galdegaia txikia bada, ez dauka hainbesteko garrantzirik aditz aurrean egon ala atzean, baina zenbat eta luzeagoa izan galdegaia, orduan eta penazago irakurtzen da eta berba egiten.
|
|
|
Baina zer dauka galdegaiak, beraren gainean idatzi baitira tesi doktoral bi eta hainbat artikulu? Erreparatuz gero zer dioen galdegaiaren legeak (galdegaia kokatu behar dela aditzaren ezkerrean, berari itsatsita) ez dauka eduki ezer txarrik tentuz eta neurrian
|
erabiliz gero
aditz aurrean, hau da, galdegaia txikia bada edo elementu bakarrekoa, baina luzea eta konplexua bada, nekagarria bihur dezake perpausaren irakurketa.
|
|
|
J. B. Agirrek, gaurko idazle askotxok ez legez, beti
|
darabil
aditza aurrera perpausean, galdegaia kokatuta dagoela aditz aurrean zein atzean. Eta horrela lortzen ditu narrazio irakurri erraz errazak.
|
|
|
6 Gogoeta bat: idazten dugunean, zergatik ez idatzi J. B. Agirrek (eta beste askok) bezala, aditza ahalik eta aurreren dagoela perpausean (eta galdegaia tentuz
|
erabilita
aditz aurrean edo atzean), horrela prozesatzen badugu errazen?
|
|
|
Perpaus bat, oro har, errazago irakurtzen da, aiseago prozesatzen da, galdegaia aditz ostean
|
erabilita
aditz aurrean erabilita baino; are gehiago, galdegaia bada osagai askokoa edota konplexua. Berbarako, errazago irakurtzen dira lehenengo multzoko perpausak bigarren multzokoak baino, aditza aurrerago baitute (eta galdegaia aditz ostean):
|
|
|
Hortaz, argi dago perpaus bateko informazio gunea aditza bada, berau zenbat eta aurrerago egon perpausean, orduan eta lehenago irakurriko dela mezu nagusia, eta ondorioz, errazago perpaus osoa; eta, alderantziz, zenbat eta urrunago kokatu aditza, hainbat eta beranduago irakurriko dela mezu nagusia, eta ondorioz, nekezago perpaus osoa. Beraz, itzelezko garrantzia dauka, ondo eta erraz prozesatuko bada perpaus bat, albait aurreren
|
erabiltzea
aditza. Horrexegatik beragatik (1) eko perpausak errazago irakurtzen dira, aiseago prozesatu (2) koak baino.
|
|
2014
|
|
|
Nola josten dituzte esaldiak? Nola
|
erabiltzen
aditzak. Etazein aldaera?
|
|
|
(2) ko esaldiak interpretazio xumea du, bai subjektu bai objektuak mundu errealetikharturiko erreferentzia zehatzak dituztelako, eta
|
erabilitako
aditzak erreferentehorien arteko erlazio bat baino ez duelako ezartzen.
|
|
2017
|
|
|
1 irudiko hirugarren lerroan txakur hitzak hartu eta
|
erabili
aditzekin izandako ko okurrentziekinxtxakur bektorea osatu dezakegu. Beste berba guztiekin ere, noski, gauza bera egin dezakegu.
|