|
2000
|
|
|
Dena dela, oro har, guk filosofia bat daukagu: ez dioguhainbeste garrantzi
|
ematen
Estatuek gure eskubideei egiten dieten errekonozimendu ezari, bai ordea guk eduki dezakegun izateko eskubideari eta hori martxan jartzeari. Eta filosofia horrekin planteatzen dugu Iparraldea eta Nafarroako egoera, hala nola Arabakoa (zenbait zonalde urbano) eta abarrekoa; izan ere, antzeko fenomenoa eduki baitezakegu horietan.
|
|
2002
|
|
|
Euskal historialariok Espainiako produkzioan dugun eragina oso apala da. Beste alde batetik, gutxitan, ia inoiz, ez dugu
|
eman
estatuaren historia jorratzeko jauzia, Espainiarenbilakaeraren ikuspegi propioa lantzeari uko eginez. Norbaitek pentsa dezake, agian, Euskal Herriari aplika diezaiokegula Carlos Barros en analisia eta geureahultasuna indar bilakatu49 Barros en ustez, globalizazioaren garaian zentro bakarbat ez dagoenean, eskola historiografiko propio baten hutsunea, ikertzaileen gai, metodo eta oinarrietan erabateko eraldakuntzen gabezia eta izaera periferikoa, horiek guztiak desabantailak izan beharrean, baldintza egokiak dira historiografia espainiarraren garapenerako.
|
|
2005
|
|
|
Un cuadro sombrío que nada tenía que ver con la convivencia habitual en las ciudades y pueblos vascos?. Beraz, bere ustez, ez zen era egokian Euskal Herriaren erreflexua
|
ematen
Estatu espainolean.
|
|
2006
|
|
|
Konkurtso adierazpena ezin izango da
|
eman
estatuaren lurralde antolaketa osatzen duten erakundeei begira, ezta erakunde publikoei eta zuzenbide publikoko gainerako erakundeei begira ere.
|
|
2008
|
|
|
Presidentzia sortu zen une beretik, presidentearen eta legegilearen arteko arazoak piztu ziren eta Boris Yeltsin-en agintaldi osoan zehar iraungo zuten. Baina problema horiek ez ziren oztopo izan 1991ko abuztuan komunista kontserbadore (komunismoa mantentzearen aldekoak) batzuek
|
emandako
estatu kolpean Yeltsin-ek parlamentuaren laguntza guztia izan zezan. Tradizionalki estatu kolpe horren hutsegitearen atzean herriaren mobilizazio masiboa egon zela pentsatu izan dute historialariek.
|
|
2009
|
|
|
Horren adibide da ez diola Obamari aukerarik
|
eman
Estatu Batuen eta Ipar Korearen arteko harremanean bide berria urratzeko. Ipar Koreak 1979an eraiki zuen lehenbiziko erreaktore nuklearra, sobietarren laguntzarekin
|
|
|
Hori dela eta, beharrizanak dituzten pertsonak erabateko pobrezia eta bazterketan murgildu ez daitezen, udaletxeei kreditu bat
|
emateko
Estatuarekin ituna egitearen aldeko deialdia egin du Caritasek.
|
|
|
Caritasek gizarte zerbitzu publikoen aurreikuspen eta bizkortasun gabezia salatu eta beharrizana duten horiei laguntzeko udaletxeei kreditu bat
|
emateko
Estatuarekin itun bat sinatzearen aldeko apustua egin du.
|
|
|
Estatu pluraletako —Alemania, Belgika, Italia, Erresuma Batua, Austria eta Espainia— gobernu autonomoek behin baino gehiagotan eskatu dute EBren egituretan izaki autonomo gisa parte hartu ahal izatea, eta Alemanian, Austrian eta Belgikan lortu dute, baina ez da berdin gertatzen beste kasuetan. Orain arte, behintzat, Europar Batasunak ez dio benetako irtenbiderik
|
eman
estaturik gabeko nazioen arazoari eta bai, aldiz, arazoa konplikatu batzuetan.
|
|
2010
|
|
|
Aste hau txarra izan da Raul Castrorentzat. Asteartean, Obamak esan zuen Castrok ez dituela urrats nahikoak
|
eman
Estatu Batuen eta Kubaren arteko harremanak hobetu ahal izateko. Asteazkenean jakin zen Miguel Angel Moratinosek ez duela atzerri ministro izaten jarraituko.
|
|
|
2.Konbentzio honetako xedapenak ez dira interpretatuko eskubideren bat
|
emateko
estatu, talde edo banakako bati, eskubide horren helburua denean konbentzio honetan zein eskubide edo askatasun aitortu eta horietako edozeini kalte egin diezaioketen jarduerei ekitea edo egintzak gauzatzea.
|
|
|
Horien guztien eredu metafisiko edota utopikoei bere eredu propioa kontrajartzen die: norbanako libreek osaturiko gizartea, komunitate zentzurik gabea, arrazionala, guztiz irekia etorkizuna eraikitzeko, edozein determinismo eta mesianismo/ profetismotik kanpokoa; arazorik baldin badago, eta onartzen du egon badagoela, bakarrik gizakiok eraturiko instituzio libre eta demokratikoetatik saia gaitezke konpontzen, gizarte ingeniaritza erreformistaren bidez, botere handirik
|
eman gabe
Estatuari, betiere tentazio iraultzaile guztietatik aldendurik.
|
|
2011
|
|
|
Eta ez da ahalmen kontua. Pauso hori ez
|
ematea
estatuaren logika perbertsoan sartzen da, ETAren amaierak politikan izan dezakeen eraginari erantzuten dio mugimendu abertzalean ematen ari den gorakada neutralizatzeko.
|
|
|
Aintzat hartzeko kontua iruditzen zait kultura menderatzailearen izaera oldarkorra. Elkarren ondoan, elkar ukituz, dauden hiztun herrien arteko hartu
|
emanetan
estatuaren estalpea eta zilegitasuna daukan kultura ez baita parte onekoa: –Hizkuntza bat mehatxupean eta galtzeko arriskuan dagoenean honako egitate honetaz ohartu ohi gara maiz:
|
|
|
Familiei arreta
|
emateko
estatuko erreferentea da Familiari Laguntzeko 2001 Plan Integrala, Lan eta Gizarte Gaietarako Ministerioak egina, nahiz eta dokumentu hori ez den luzatu orain arte. Horren arrazoia da, hein handi batean, familiari buruzko eskumenak autonomia erkidegoei eman zaizkiela, eta haiek argitaratu dituztela beren plan propioak.
|
|
|
behar. Azkenik, bake epaitegiek gainerako epaitegi eta auzitegiei laguntza judiziala
|
ematean
Estatuak diru asko aurrezten zuela adierazi zen.
|
|
|
Panorama horretan —eta nolabait azkenean laguntza eskatzen duten bankuen eta laguntza horiek
|
emateagatik
estatuen sendotasuna zalantzan jartzen duten merkatuen atzean pertsona eta interes berberak ezkutatzen direla ikusten dutenen aldetik—, krisi honek haragizko arduradunak dituela esaten hasi da eta gero eta ozenago entzuten da gizateriaren kontrako krimen ekonomikoak egon direla azken urteotan eta arduradunak epaitu eta zigortu behar direla. Nonbait, Islandiak hartutako bidea —bankuak ez erreskatatzea, horien nazioarteko zorrak ordaintzeari ezetz esatea eta arduradunak zigortzea— hobesten da eztabaida publikotan nabarmentzen ari diren zenbait sektore intelektualen aldetik, nahiz eta oraindik zeharo argi ez egon.
|
|
2012
|
|
|
...io Batuek egindako Mundu mailako kanpaina, gai hauen inguruan, Informazio Publikoa zabaltzeko.Gobernuek hasi behar dituzte giza eskubideen inguruko hezkuntza jarduerak eta halakoak babestu, eta modu eraginkorrean zabaldu gai honi buruzko informazio publikoa.Nazio Batuekin loturiko estatuen sistemaren aholkularitza zerbitzu eta laguntza teknikoaren programak gai izan behar dira berehalako erantzuna
|
emateko
estatuek egindako eskabideei, hezkuntza eta heziketa jardueretarako, giza eskubideen esparruan, eta baita hezkuntza berezietarako ere, giza eskubide eta zuzenbide humanitarioaren nazioarteko instrumentuen arauei eta horien aplikazioari dagokienez; oro har, programa horien hartzailea zein izan eta, talde berezioi zuzenduta egon behar da, hala nola, indar militarrei, ordena indarrei, poliziari eta ...
|
|
|
Halere, Errepublika aldian lortutako aldaketak konstituzio errepublikazalearekin batera ezabatuak izan ziren Francok 1936an
|
emandako
estatu kolpe eta ondorengo gerra zibilaren ostean, Erreinuko Oinarrizko Legeek() ordezkatua izan zelarik 1978an Konstituzioa onartu zen arte. Esan bezala, frankismoaren ezarrera atzerapauso handia izan zen emakumeen eskubideei dagokienez; izan ere, pentsaera falangistak eta doktrina katolikoak eredu eta balio tradizionalen inposatzea ekarri zuten.
|
|
|
Lege horrek Espainiako legerian sartu zuen EBn ezarritako posta sektorearen erabateko liberalizazioa, eta duela urtebete jarri zen indarrean. Araudi honetan xedatutakoaren arabera, zerbitzu publiko unibertsala
|
emateko
Estatuak izendatutako operadoreak tarifetako edozein igoera jakinarazi dio Posta Sektoreko Batzorde Nazionalari, gutxienez hiru hilabete lehenago. Erakunde arautzaile horrek prezioen egokitzapena, gardentasuna eta bereizkeriarik eza zaindu ditu, eta tarifak zerbitzuen kostu errealen arabera eguneratuko direla ziurtatu.
|
|
2013
|
|
|
Jose Antonio Pastor Euskadiko Alderdi Sozialistako (PSE EE) bozeramaileak azaldu duenez, nazionalismoei erantzuna
|
emateko
Estatuaren erreforma proposatuko du, honen esanetan, zerbaitek huts egin duelako, eta, ondorioz, eskema autonomikoa berriro adostu behar dugulako.
|
|
2015
|
|
|
Ez gaude ados horrekin: ezin zaie tratu bera
|
eman
Estatuaren indarrei, haien lana zelako gatazka honetan gizarte zibila babestea. Gutxieneko berme batzuk ezarri nahi baditugu hau guztia ez dadin berriz gertatu, haiekiko zigorrek eredugarriak izan dute.
|
|
|
Autonomiazaleek ez dute jarkierarik bilatzen estatuarekin; aitzitik, estatuaren eta herrialde autonomoaren arteko elkarrekintza proposatzen dute, tirabirarik gabe. Ez diote garrantzirik
|
ematen
estatu berri bat osatzeari, eta nahikotzat jotzen dute administrazioan, kulturan, hezkuntzan edo fiskalitatean eskumenak lortzea. Nazioari jite kulturala ematen zaio:
|
|
|
Bitartean, aldaketa garrantzitsuak ari ziren
|
ematen
Estatuan: aldez edo moldez, Francok ezarritako erregimenak egitura demokratikoetara birmoldatu beharra zeukan.
|
|
2016
|
|
|
Ohar hau egin du: «Ingurumen arloa garatzeko eta exekutatzeko eskumenek erkidegoari ez diote ahalmenik
|
ematen
estatuaren eskumenak ezerezean uzteko». Argudio horri jarraituta, hiru salaketa gehiago egin ditu gobernuak:
|
|
|
Joanden astean, sail huntan berean, aipatuak ditugu IparAmeriketako Estatu Batuetan laster beharrak diren hauteskunde nagusiak eta bereziki hango bozka lege berezia. Aldi huntan, goazen larri larria bederen behako bat
|
eman
Estatu Batu horietako presidenten zerrendari. Barack Obama, oraiko presidenta, berrogoitabosgarrena da.
|
|
2017
|
|
|
Rajoyk Katalunian 155 artikuluarekin
|
emandako
estatu kolpearen ostean hautekundeak hain azkar deitzea mugimendu zorrotza izan da. Zorrotza, baina arriskuz betea.
|
|
|
|
Demagun
Estatu Batuetan zaudela, adibidez, Floridan, ailegatu berriaren galbahetik harriduraz (alegia, ignorantziaz) den dena iragazten: berehala ohartu zara zerbitzariak, atezainak, supermerkatuetako beharginak, garbitzaileak, lorezainak beltzak direla (hara berton black lives famatuak!).
|
|
|
Teorian, estatu plurinazionalaren aldeko jarrerak aurkituko ditu bere arrazoiak autonomismoaren politika zuritzeko, baina egitate historikoen argitan ez dauka helduleku irmorik hobesten duen hautua justifikatzeko. Salbuespenak salbuespen, gaurko estatu multinazionalen politikak ez du aukerarik
|
ematen
estaturik gabeko etnia edo nazio kulturalen existentzia era duin batean kudeatzeko. Badaude salbuespenak, noski, denok dauzkagu gogoan; baina, gauza jakina denez, salbuespenak araua berresten du.
|
|
|
ETAk berme gisa bi estatuei eskatuko lieke armagabetze prozesuan eskurik ez hartzea. . Batzorde independenteari legokioke prozesuaren jarraipen zuzena egitea, haren berri
|
ematea
estatuei, nazioarteari eta Euskal Herriari?.
|
|
|
Egintza erabat deusezei dagokienez, administrazio publikoek, beren ekimenez edo interesdunek eskaturik, eta aurrez aldeko irizpena
|
emanik
Estatu Kontseiluak edo autonomia erkidegoko organo aholku emaile baliokideak, deuseztzat deklara ditzakete, ofizioz, bi kasu hauetako batean:
|
|
|
Catalanismo moderatuaren ordezkatzen zuten bi hauek. Hau guztia Bartzelona bertatik 1923an
|
emandako
Estatu Kolpe batek moztuko zuen. Primo de Rivera generalak Alfontso XIII. erregearen baimenarekin boterea indarrez hartu eta zazpi urteko diktadura martxan jarri zuen, nazionalismo periferikoarekin zerikusia zuen guztia ezabatuz.
|
|
|
ELA, LAB, CCOO eta UGT sindikatuek eta Confebask patronalak sektore arteko akordioa egin dute, Euskal Autonomia Erkidegoko lan hitzarmenei lehentasuna
|
emateko
Estatu mailakoen aitzinean. Haatik agiriak ez du negoziazio kolektiboa desblokeatzeko neholako engaiamendurik aipatzen.
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, gogoan dudanez, zurubiaren gainean Wetherby bizkondearen erretratuari hautsa kentzen ari nintzela sartu zen nire nagusia, itxuraz zenbait liburu apaletara itzultzeko asmotan. Ni ikustean, abaguneaz baliatu zen aditzera
|
emateko
Estatu Batuetara itzultzekoa zela bost asterako, abuztutik irailera, eta prestaketa guztiak amaitu berriak zituela. Horren berri eman eta gero, liburuak mahai baten gainean ipini, chaise longuean eseri, eta hankak luzatu zituen.
|
|
|
Egunero marraztu daiteke herri bat edo ezabatu, estatistikei buruzko berriekin. Euskal Herriak bahitua du bere buruari
|
emandako
estatua, eta administratiboki zatikatua da: horrek ez dio aukerarik ematen herri gisako argazkirik egiteko.
|
|
2021
|
|
|
Estatuarekin kontraturik ez duten eskolak ere hurbiletik kontrolatuak izanen dira," desbideratzeen" kasuan hesteko eskumena
|
emanez
estatuari. Gaur egun, 1.500 eskolaz gora dira kasu honetan batez beste 85.000 ikasle.
|
|
|
Ez dit
|
ematen
estatua New Yorkeko Askatasunaren estatuari aldera dakiokeenik. Ez nago bigarrena zuzenean ikusita, ostera.
|
|
|
«Oraingoan herria izango da Txile oso desberdin bat eraikiko duena». Augusto Pinochetek 1973an
|
emandako
estatu kolpeak eten egin zuen Txile Salvador Allenderekin egiten ari zen bidea, eta, diktadura erori bazen ere, indarrean da oraindik militarrek 1980ean ezarritako konstituzioa. Baina ez denbora askorako:
|
|
|
Independentziaren ondoren Rahman izan zen aurrena presidentea eta, gero, lehen ministroa. 1975ean hil zuten, haren familiako hainbat kiderekin batera, militar batzuek
|
emandako
estatu kolpe batean. 1990era arte, demokrazia berrezarri zuten arte, militarrak egon ziren agintean.
|
|
|
119 Argalaren ingurukoek, preseski, errepikatu dute Argalak ez zuela inoiz dudatan
|
eman
Estatu terrorismoaren hipotesia.
|
|
|
Lehen urteotan, ETAk oso hurbila zeukan militarrek 1936an
|
eman
estatu kolpearen aurkako erresistentzia, eta horretan kokatzen zen, gudarien segidan eta abertzaletasunak eman berezitasunekin. Hots, lehen ekintza armatuak Estatu espainolaren aurka egiten baziren ere, helburu espezifikoa zuten Estatuan inkrustatuta ziren faxistak:
|
|
2022
|
|
|
Espainiako Auzitegi Gorenak ez dio gustuko albistea
|
eman
estatuko eskuinari. Iazko ekainean, PPk, Ciudadanosek eta Voxek helegitea jarri zieten Kataluniako prozesu independentista sustatzeagatik espetxeratu zituzten buruzagi politikoen indultuei.
|
|
|
Ekitaldiak ikusmin handia piztu zuen, eta parte hartu zuten Kamala Harris AEBetako Gobernuko presidenteordeak, Cristina Fernandez Argentinako presidenteordeak, eta Dilma Rousseff Brasilgo presidente ohiak, besteak beste. Rodolfo Pastor de Maria politologoaren arabera, Manuel Zelaya herrialdeko presidente zenaren —Castroren senarra da— aurka 2009an
|
emandako
estatu kolpeari erantzuteko hasitako borroka gauzatu egin da Askatasuna eta Eraberritzea Alderdiko (Libre) presidentegaia boterera iritsita, eta, gainera, «demokrazia itzuli da». Uste du sistema demokratikoa «erronka bat» dela Erdialdeko Amerikan, eta Honduras itxaropen «seinale bat» bihurtu dela eskualdean:
|
|
2023
|
|
|
Aitzakiak bukatu dira. Estatu krimenak azkeneraino ikertu eta bere osotasunean argitara
|
ematea
Estatu demokratikoaren obligazioa besterik ez da, giza eskubideen kultura indartu eta sustraitu nahi izanez gero. ETAren aurkako borroka eredugarri gisa aurkeztu nahi izanez gero, lehenago argitu eta garbitu beharra dago, adabakirik gabe, beldurrik gabe.
|
|
|
2019ko apirilean Omar al Baxir hiru hamarkadaz herrialdeko presidentea izan zena militarrek
|
emandako
estatu kolpe baten bidez kendu zutenetik, Al Burhan eta Dagalo daude Sudanen agintzen duen Trantsiziorako Kontseilu Subiranoaren burutzan: aurrenekoa presidentea da, eta bigarrena haren ondokoa.
|
|
|
Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte liburua idatzi zuen Karl Marxek 1852an. Luis Bonapartek urtebete lehenago Parisen
|
emandako
estatu kolpearen harira argitaratu zuen lana. Aurretik, baina, haren osaba Napoleon Bonapartek emana zuen beste estatu kolpe bat, mende erdi lehenago.
|
|
|
Thaksin Shinawatra Thailandiako lehen ministro ohia hamabost urte geroago itzuli zen atzo bere herrialdera, eta zortzi urteko kartzela zigorra ezarri zioten. 2001etik 2006ra egon zen karguan, eta 2006an militarrek
|
emandako
estatu kolpe baten ondorioz kargugabetu zuten. 2008an, Thailandiako Auzitegi Gorenak hura atxilotzeko agindu zuen, eta Thaksinek Erresuma Batura ihes egin zuen.
|
|
|
Harpidedunek zorra eskuratzeagatik edota mailegua
|
emateagatik
Estatuaren hartzekodun bihurtuko lirateke. Zorraren alderdien eskubideak eta betebeharrak arautuko dira jaulkipen bakoitzaren baldintzetan.
|