|
2002
|
|
|
Baina garaiko dokumentuek beste errealitate bat erakutsi ziguten: gizarteestamental eta korporatibo baten errealitatea, non gizabanakoaren posizioa taldearekiko zuen harremanean definitzen zen; honek eraldatu egin zuen emakumeenjokaerak aztertzeko modua, eta horrela ulertu ahal izan genuen zergatik egitenzituzten
|
emakume
haiek beren etxeentzako negozioak, nola gobernatzen zituztenberen seme alabak, eta zergatik balio zuten ezkontzaren bitartez harremanak bideratzeko. Noski, gizarte estamental hartan bazeuden menpekotasunak, eta, legez etatradizioz, gizona zen gizarte hartan nagusiena.
|
|
2010
|
|
|
Amaren besoetatik lapurtutako haurrak, erditu zituen ama gorrotatzeko heziak, deserria eta urte luzeetako umilazio eta gutxiespena ere utzi zituen kartzelak.
|
Emakume
haiei beren duintasuna lapurtu zitzaien eta memoria, kendu ahal zieten azkeneko gauza ere, kentzen ahalegindu dira; gertaturikoa oroitzeko eskubidea ukatu zaie emakume haiei.
|
|
2018
|
|
|
Gero, burguak finkatu zirenean, hainbat eskubide eta pribilegio eskuratu zituzten. Gizon
|
emakume
haiek beren bizimodu eta bestelako kultur formez gain, beren jatorrizko hizkuntzak ekarri zituzten (okzitaniera eta gaskoia, batez ere) eta hizkuntza haietan hitz egin eta idazten zuten, latinez gainera. Horrela, herriaren hizkuntza, euskara, nahita baztertu zuten, ahaztu gabe lehenagotik ere euskarari vulgar, rustica eta bdrbara irizten zitzaiola Elizako kultur giroetan.
|
|
2019
|
|
|
Saloiko bizimodua biziberritu egin zen: jakina da zertan aritzen ziren Madame Geoffrin, Madame du Deffand, Mademoiselle de Lespinasse, Madame d? Épinay, Madame de Tencin; babesle eta inspirazio iturri izanik, emakumeak ziren idazleen publikorik gogokoena; emakumeak zuzenean interesatzen ziren literaturaz, filosofiaz, zientziez; Madame de Châteletek bezala,
|
emakume
haiek beren fisika ikergela zuten, kimikako laborategia, eta esperimentuak egin eta disekatzen ibiltzen ziren; sekula baino aktiboagoak ziren politikan: txandaka txandaka, Madame de Priek, Madame de Maillyk, Madame de Châteauneufek, Madame de Pompadourrek, Madame du Barryk gobernatu zuten Luis XV.a; ministro guztiek zuten bere inspirazio iturria; horregatik pentsatzen zuen Montesquieuk Frantzian emakumeen bitartez egiten zela guztia; zioenez,. Estatu berri bat Estatuaren barnean?, horixe ziren emakumeak; eta Collek hauxe idatzi zuen 1789a baino lehentxeago:
|
|
|
• Aditz nagusia erabili zuten lehenbiziko aldian: atzizkiak erabiliz, gizon
|
emakume
haiek beraien arbasoetatik eskuratutako aditzetan, partizipioak indarrean jarri zituzten. Aditzen formen artean aditzoinak dira zaharrenak; aginduak emateko asmatuak, soilak erabiltzen zituzten.
|
|
2022
|
|
|
Gela hura erditik zatitzen duen burdin hesia ikustean, espetxea etorri zaio burura. Moja hura alde batean eta bi ertzainak bestean; zirrara eragiteko modukoa da, are gehiago kontuan hartuta
|
emakume
haiek beren borondatez erabaki dutela han barruan bizitzea.
|
|
2023
|
|
|
Ia berrogei urte geroago, ordea, inork ez die aitortzarik egin espetxe haietatik igaro zirenei. Oraindik ere
|
emakume
haiek berak dira azalpenak eman behar dituztenak; erantzuleek, berriz, isilik diraute. Gainera, instituzio harekin elkarlanean aritu ziren erakundeek sari ugari jaso dituzte; noski, orduan egindako lanarengatik —halakorik txalotzea muga guztiak gainditzea bailitzateke—, baina bai gerora, «gobernuz kanpoko erakunde» bihurtuta, «giza eskubideen alde egindakoagatik».
|