|
2005
|
|
|
Alardeak publikotasunarekin duen konexioa agerian jartzea. Konexio hau agerian uzteaksuposatu zuen bi herrietako udalek, Alardearen antolaketan parte hartzen zutelakoeta erakunde publikoak direnez gero legeari derrigorrezko begirunea eta errespetuazor diotelako, etorkizunean antolatu beharreko Alardeetan
|
emakumeek
gizonezkoekin batera eta berdintasunezko egoeran parte hartzeko eskaerei bizkarra emanezin izatea.
|
|
|
Beraz, 1998ko bi epaiek herri bietako udalek Alardearen antolakuntzan zerikusi zuzena zutela frogatu eta
|
emakumeek
gizonezkoekin batera berdintasuneanAlardean desfilatzeko eskubidea zutela erabaki zutenean (finean, emakumeakAlardean desfilatzea funtsezko eskubidea zela adierazi zutenean), betikoen lehenerantzuna Alardea manifestazio eskubidea egikarituz ospatzea izan zen eta horretarako KEren 21 artikuluko funtsezko eskubidea erabili zuten: manifestazioeskubidea.
|
|
2006
|
|
|
Konstituzio Auzitegiaren arabera, eskubide honen alde badira analogiak: gurasoetako bat ezezaguna duten familiak, eta pertsona bakar batek egindakoadopzioa, esate baterako. Egun, beraz, zilegi da adinez nagusi den edozein
|
emakumek
gizonezko anonimo baten hazia eskatzea umea egin ahal izateko. Aukera horihazi banku pribatuez gain, erietxe publiko askotan ere eskaintzen da.
|
|
2007
|
|
|
Freud-en ustez, Ediporen konplexua
|
emakumeengan
gizonezkoengan bainoerradikaltasun apalagoz konpontzen denez, Supernia eta erru sentimenduakahulagoak dira (1925). Noski, azterlan berri ugari egin dira Freud-en ikuspegiazabaltzeko.
|
|
2009
|
|
|
Pertsonek elkarrekiko hartzen duten distantzia eta orientazioa aztertzen duproxemikak.
|
Emakumeak
gizonezkoak baino hurbilago jarri ohi dira besteengandik, baina norbera besteengandik zer distantziatan jartzen den aztertu ordez, besteaknorberarengandik zer distantziatara jartzen diren aztertzen badugu, hauxe ikustendugu: joera nabarmenena emakumeengandik gizonezkoengandik baino hurbilagojartzearena da (Kalbfleisch eta Cody, 1995).
|
|
|
Emakumeak gizonezkoak baino hurbilago jarri ohi dira besteengandik, baina norbera besteengandik zer distantziatan jartzen den aztertu ordez, besteaknorberarengandik zer distantziatara jartzen diren aztertzen badugu, hauxe ikustendugu: joera nabarmenena
|
emakumeengandik
gizonezkoengandik baino hurbilagojartzearena da (Kalbfleisch eta Cody, 1995).
|
|
|
Emakumeek gizonek baino usaimen zorrotzagoa dute eskuarki. Arnasarenusainaren bidez bestearen sexua asmatzeko gaitasunari buruzko ikerketa batekerakutsi zuenez,
|
emakumeek
gizonezkoen% 90aren sexua eta emakumeen% 80aren sexua asmatu zuten usaimenaz baliatuz. Gizonek, berriz,% 65aren sexuaasmatu zuten (Vroon, 1999).
|
|
|
Emakumeek oroitzen dituztengertaerak bakardadean, senarren eta anai arreben eta seme alaben heriotzan edotaerbestean kokatzen dituzte; gizonezkoek, berriz, gerraren ondorioetan eta gerraostean, baita txirotasun eta emigrazio garai jakin batean ere. Hausturak edota indarkeriaren esperientziak
|
emakumeentzat
gizonezkoentzat baino une gogoangarriagoak dira. Bi sexuentzat berdin berdinak liratekeen bizipenak honako haueklirateke antropologo honen arabera:
|
|
2010
|
|
|
Emakumeek% 30eko probabilitate gehiago dute gizonezkoek baino gaixotasuna izateko. Bestalde,
|
emakumeengan
gizonezkoengan baino urte gehiago irautendu gaixotasunak, batez beste bi edo hiru urte gehiago. Hala ere, ez da ukatzen gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasun biologikoak gertaera horren erantzuleakizan daitezkeenik.
|
|
2014
|
|
|
Adierazpen Aristotelikoekin batera, ikuspuntu honek oinarritu zuen Erdi Aroko hainbat autoreren artean hedatutakosinesmen misogino sakona:
|
emakumeak
gizonezko inperfektuak zirela: «La mujer esmas imperfecta que el hombre por una razon principal, porque es mas fria» (Galeno, 2010:
|
|
|
Emakumezkoari egozten zitzaion izaera natural inperfektuak (bero faltagatik, hezetasunagatik, odola galtzeagatik, etab.) eragina izan zuen bizitzasozialean zuten papera definitzean. Azken finean,
|
emakumea
gizonezko inperfektuedo mutilatua zela defendatzen zuen ikuspuntu aristotelikoa, tradizio galenikoakjasotzen zuen era berean, arrakastatsua izan zen Erdi Aro osoan zehar San Tomasenlanaren bidez (Horowitz, 1976: 184).
|
|
|
Baina, aldi berean, hainbat medikuren ustetan, haren eragin purgagarriaknabariak ziren, Bingeneko Hildegardak, XII. mendean erlijioa eta medikuntzauztartzen zituen zenbait testu idatzi zituen abadesa alemaniarrak, adierazi zueneran. Ideia berberari eutsiz Eloisak Pedro Abelardori bidalitako gutun batean ereadierazi zuen
|
emakumeak
gizonezkoak baino gutxiago mozkortzen zirela, hainzuzen ere hilekoaren bidez sarraigo purgatzen zirelako. Horrenbestez, era batera edobestera formulaturik, ikus dezakegu zein eratan eragiten ziren egitate biologiko edonaturalei buruzko interpretazioak eta generoaren eraikuntza.
|
|
|
Poullan de la Barre idazle frantses feminista ere XVII.mendean zientzia anatomikoak emakumeen eta gizonen artean desberdintasunbereizgarririk aurkitu ez zuelakoan zegoen. Ez zegoen, beraz, inolako arrazoiriksostengatzeko
|
emakumeak
gizonezkoak baino gaitasun gutxiago zituela inongozentzutan. Hala ere, Londa Schiebinger ek (1987) adierazten duen gisara, modernitatearen hasieran zientzialari errenazentistek diferentzia sexualari etagorputzari buruz emandako azalpen berrietan azalpen klasikoetan ageri zirenezaugarri asko mantentzen zituzten.
|
|
|
«Dudarik ez da
|
emakumea
gizonezkoa bezalaxe gizakia dela, baina baieztapen hori abstraktuada. Kontua baita gizaki konkretu oro beti singularki situatua dagoela.
|
|
2015
|
|
|
1 taulan ikus daitekeenez zahartze prozesuak, biztanleria instituzio geriatrikoetan, gehiago eragitendu
|
emakumeetan
gizonezkoetan baino.
|
|
2017
|
|
|
Bi bider ohikoagoa da depresio diagnosia
|
emakumeetan
gizonezkoetan baino, eta ondorioz, baitafarmako antidepresiboen erabilera ere. Hala ere, estresarekin lotutako nahasteen eta haientratamenduaren inguruko ikerketa gehienak animalia arretan egiten dira, eta ikerketetako emaitzakgizon nahiz emakumeetara orokortu gero.
|