|
2001
|
|
|
Herritarren %10ek txakurrekiko beldurra du,
|
emakumeek
gehiago sufritzen dutelako eta bizitzako lehen urteetan (batez ere zazpi urte bete aurretik) jaten dutelako beldurra. Valentziako Unibertsitateko irakasle eta Kabineteko kide den José Gil Martínez psikologoaren arabera, beldur horren hasiera bi arrazoirengatik izan daiteke:
|
|
2002
|
|
|
Beharbada, bada ezaugarri berezi bat, gizonezkoak baino
|
emakumeak
gehiago etortzen direla.
|
|
|
Emakumezkoen artean biriketako minbiziagatiko heriotzak bikoiztu egin dira Europan, eta Estatu Batuetan dagoeneko
|
emakume
gehiago hiltzen da biriketako minbiziagatik bularrekoagatik baino.
|
|
|
Hala ere, gutxi aldatu dira gizon eta emakumeen arteko klixeak, haien interesei dagokienez. Gizonak eguneroko bizitzari aplikatutako berrikuntza teknologikoekiko zaletasunei eusten die, eta
|
emakumea
gehiago arduratzen da edertasun produktuen berrikuntzez eta itxura estetikoari buruzkoez.
|
|
|
Emakumea lan eta gizarte bizitzan sartzeari buruzko zifrek erakusten dute egindako bidea luzea dela, baina oraindik asko falta dela. Irakaskuntzako maila altuenetako ikasgeletan, irakasleen artean (irakasleen %59, 1) edo Administrazioko eliteko kidegoetan (epailetza, esaterako, %54, 6)
|
emakume
gehiago egoteaz gain, “gainditzen zailak diren kultura oztopoak geratzen dira” esan du Ana Alberdik, Emakumearen Euskal Erakundeko (Emakunde) ikasketa arduradunak. Oztopo kulturalak, jasotako hezkuntza, tradizioa… Parekatzeko oztopo bakarrak dira, legeriak berariaz debekatzen baitu sexuagatiko bereizkeria oro.
|
|
|
Biztanleria lan horretan eta beste batzuetan, emakumeek gizonek baino ‘food craving’ gertaera gehiago ageri dituzte. Era berean,
|
emakume
gehiagok nahi dituzte elikagai azukredunak eta koipetsuak, hala nola pastelak, galletak, txokolatea eta izozkiak; gizonek, aldiz, proteina eta/ edo koipe ugariko elikagaiak jateko gogoa dute, hala nola pizza, intxaurrak, hanburgesak eta patata frijituak. Gozokietara “craving” egiten duten pertsonek maiz hautatzen dituzte elikagai hauek:
|
|
|
Gizonetan, jarrera ausartegiak maizago izaten dira. Adibide bat jartzearren, Toledoko Paraplegiko Zentroan sartzen diren muineko lesionatuen ia %80 gizonak dira, baina gero eta
|
emakume
gehiagok dute arriskuarekiko eta abiadurarekiko grina. Antsietatsuagoak eta deprimituagoak Antsietateak eta depresioak eragina dute, kasu askotan, gizabanakoaren gidatzeko moduan.
|
|
2003
|
|
|
Gizonezko (%75) baino
|
emakume
gehiagok (%85) uste dute euroaren erruz prezioak biziki garestitu direla.
|
|
|
“Zenbait azterketa epidemiologikok nabarmendu dutenez, 30etik gorako gorputz masaren indize (GMI) batek hiru aldiz handitzen du 2 motako diabetesa izateko arriskua, ia bi aldiz arteria hipertentsioa eta 1,5 aldiz dislipemia (lipidoen asaldura) izateko arriskua, arrisku kardiobaskularreko faktore nagusiak baitira”, azaldu zuen Madrilgo Endokrinologia Zerbitzuko Clotilde Vázquez doktoreak. Gizentasuna Duela gutxi arte, menopausiaren ondoren gizentasuna areagotzea bizitzaren etapa horrekin lotutako alderdi emozional eta psikologikoei lotuta zegoen, eta, ondorioz,
|
emakumeak
gehiago jaten zuen. Ildo horretatik, Vázquez doktoreak adierazi zuen menopausia obesitatea erlazioaren patogenia oraingoz zehatz mehatz ezagutzen ez den arren, epidemiologikoki egiaztatuta dagoela.
|
|
|
Ondoren, “besteen aintzatespena” dator(% 36), laneko betebeharra(% 7), higienea(% 5) eta osasuna(% 3). Gizonen eta emakumeen arteko bereizketan,
|
emakumeak
gehiago zaintzen dira autoestimuagatik (%78), eta gizonezkoak, berriz, %58 Bestalde, emakumeek gehiago egiten dute, %13rekin, eta emakumeek %3rekin. Azkenik, kirurgia estetikoari dagokionez, txostenean adierazten da kontsultatutako pertsonen %9k kirurgia estetikoko tratamenduren bat egin duela edo egiteko asmoa duela.
|
|
|
Ondoren, “besteen aintzatespena” dator(% 36), laneko betebeharra(% 7), higienea(% 5) eta osasuna(% 3). Gizonen eta emakumeen arteko bereizketan, emakumeak gehiago zaintzen dira autoestimuagatik (%78), eta gizonezkoak, berriz, %58 Bestalde,
|
emakumeek
gehiago egiten dute, %13rekin, eta emakumeek %3rekin. Azkenik, kirurgia estetikoari dagokionez, txostenean adierazten da kontsultatutako pertsonen %9k kirurgia estetikoko tratamenduren bat egin duela edo egiteko asmoa duela.
|
|
|
Tabakismo indize altua izan arren, beherakada txiki bat izan da 1997ko ENSaren datu globalarekiko (%35, 7). Hala ere, gero eta gazte eta
|
emakume
gehiago hasten dira tabakoa kontsumitzen. Hala, 80.000 eta 100.000 gazte inguru egunero erretzeko zale bihurtzen dira, 13,3 urte egiten dituzte batez beste, eta 16,8 zigarro jaten dituzte egunero.
|
|
|
Estatu Batuetan, tumore hori da emakumeen heriotza eragile nagusia. Bularretik banandu egin du hilgarritasunari dagokionez, eta 1987az geroztik
|
emakume
gehiago hiltzen dira biriketako minbiziagatik bularrekoengatik baino, Minbiziaren Ameriketako Elkartearen arabera. Europan, gizonek %15 egin dute behera, eta emakumeek, berriz, %32 Erritmo horretan jarraituz gero, adituek uste dute 2025erako biriketako minbiziak eta planetako bularreko minbiziak eragindako emakumeen heriotza kopuru bera egongo dela.
|
|
|
Baina fenomeno hori batez ere gizonezkoa zen duela urte gutxi arte. José Luis Díaz Pérez katedradunak dioenez, gero eta
|
emakume
gehiagok jasaten dute arazo hori “eta hori estatistika guztietan nabaritzen da”. Ilearen galera ez da gizonena bezalakoa.
|
|
2004
|
|
|
Ikuspegi fisikotik argi dago
|
emakumea
gehiago bizi dela, baina gaixotasun ugariagoak eta mendekotasun handiagoa nozituz.
|
|
|
Emandako dosi kopurua erditzeak irauten duen denboraren araberakoa da. Tatuajeak Gero eta
|
emakume
gehiagok dituzte gerrialdean tatuajeak, eta teknika horretan aldaketa txiki bat egitera behartu dituzte medikuak. Fernando Mozo de Rosales ginekologoak zehaztu duenez, horrelako kasuetan, orratza sartu aurretik azala ondo bereizteko ebaki txiki bat egin behar da, tatuajeko tinta muin espazioan sar ez dadin eta bizkarrezur eremuan infekzioa sor ez dadin.
|
|
2005
|
|
|
Aste honetan, Angiologiaren eta Kirurgia Baskularraren Espainiako Elkarteko (SEACV) ordezkariek jakinarazi dutenez, barizeak prebenitzea eta sendatzea da hanka nekatuen sindromea edo zain gutxiegitasun kronikoa deritzonaren seinale nagusietako bat. Sindrome horrek gizonezkoak baino
|
emakume
gehiagori eragiten die. Barizeak, edemak eta ultzerak agertzen dira larruazalean, eta mina, astuntasuna, hantura, gaueko karranpak, hanka urduriak eta gorputz adarretan eragozpen handiak eragiten ditu.
|
|
|
Emakumeek gizonek baino janari eta edari artikulu gehiago kontsumitzen dituztela ohartuta, eta joera hori, gutxienez, hurrengo bost urteetan, linealki hazten jarraituko duela kontuan hartuta, elikagaien industriak ez du inolako eragozpenik jartzen gizartean emakume gazte eta aktibo bat aurkezteko orduan, gizona baino askoz ere gehiago arduratzen baita osasunaz.
|
Emakumeek
gehiago begiratzen diote jaten duten guztiaren nutrizio edukiari eta balio dietetikoari. Haien kontsumoa orekatuagoa da, eta, beraz, orokortuz gero, gizonek gehiago irabazten dute galdu baino, eta ez pisua.
|
|
2006
|
|
|
1.291 alta (%11, 91); arnas aparatukoak, 1.052 (%9, 71); eta tumoreak, 933 (%8, 6).
|
Emakume
gehiago Bestalde, 2004ko ospitaleetako alten %53 emakumeak izan ziren, haurdunaldiko konplikazioengatik ospitaleratu behar izan zirelako, hori izan baitzen emakumeak ospitaleratzeko lehen arrazoia. Bigarren arrazoia zirkulazio aparatuko gaixotasunek (%10, 7) hartu zuten, eta, ondoren, digestio aparatukoek (%9, 4), tumoreek (%7, 7) eta arnas aparatuko gaixotasunek (%7).
|
|
|
“Emakumeek arreta desberdina jasotzen jarraitzen dute bizi diren komunitatearen arabera, eta kolektibo batzuk oraindik ere diskriminatzen dira laguntza, babesa edo justizia eskuratzeko”, salatu zuen atzo Esteban Beltrán Amnistia Internazionalak Espainian duen zuzendariak. Gero eta
|
emakume
gehiagok salatzen dute. 2005ean 73.109 izan ziren, eta horietatik 47.616k “babes agindua” lortu zuten.
|
|
|
Hala ere, patologia horren ondoriozko heriotza tasa %2 eta %3 artean handiagoa da emakumeen artean gizonezkoena baino. Infartua hilgarriagoa da emakumeen artean, hainbat arrazoi direla medio, besteak beste, gizarte eta kultura arlokoak,
|
emakumeei
gehiago kostatzen zaielako infartuaren sintomak identifikatzea. Izan ere, emakumeek gizonek baino 30 minutu gehiago behar izaten dituzte, batez beste, infartu akutua jasan ondoren ospitale batera iristeko.
|
|
2007
|
|
|
Oro har emakumeak baino gizonezko mediku gehiago dauden arren, banaketa hori aldatzen ari da. 35 eta 44 urte bitarteko adin tartetik behera, gizonezkoak baino
|
emakume
gehiago dago lanbidean, eta egungo feminizazio tasak %10etik (Urologia) %61era bitarteko maila du (Mikrobiologia eta Parasitologia). Gainera, 43 espezialitate medikoetatik 13k emakume gehiago dituzte gaur egun. Eskaintza handitzea Medikuntzako lizentziadunen kopurua erretiratzeko adinetik hurbil dauden elkargokideen kopuruarekin alderatuz gero, azterlanak adierazten du hurrengo hamar urteetan 2.514 mediku direla urtean, batez beste, erretiratuko direnak ordezkatzeko.
|
|
|
35 eta 44 urte bitarteko adin tartetik behera, gizonezkoak baino emakume gehiago dago lanbidean, eta egungo feminizazio tasak %10etik (Urologia) %61era bitarteko maila du (Mikrobiologia eta Parasitologia). Gainera, 43 espezialitate medikoetatik 13k
|
emakume
gehiago dituzte gaur egun. Eskaintza handitzea Medikuntzako lizentziadunen kopurua erretiratzeko adinetik hurbil dauden elkargokideen kopuruarekin alderatuz gero, azterlanak adierazten du hurrengo hamar urteetan 2.514 mediku direla urtean, batez beste, erretiratuko direnak ordezkatzeko. 2016 urtetik aurrera, urtero 7.085 mediku berri izango dira.
|
|
|
Balearretan, berriz, digestio aparatuaren ukipenek lehen lekua hartu zuten altetan, eta Nafarroan neoplasiek (tumoreak).
|
Emakume
gehiago Sexuen arabera, emakumeak izan ziren ospitalizazioen %53, eta horien erdiak erditzean eta erditu ondoren izandako zailtasunak izan ziren. Gizonen kasuan, gaixotasun kardiobaskularrek lehen postua betetzen dute ospitaleko alta kopuruan (guztizkoaren %15, 4).
|
|
|
Beldurragatik, nagikeriagatik edo norberaren ibilgailurik ez izateagatik, batzuetan, gerta daiteke baimena kaxa batean utzi eta hainbat urte pasatzea berriro atera arte. " Oro har, gidabaimena duten eta gidatzen ez duten
|
emakume
gehiago daude, beren bikotekideek eramaten uztea nahiago baitute. Haiek joaten dira gehien birziklatze ikastaroetara", azaldu du Amadorrek.
|
|
|
Ikerketa Amak garuneko odoljarioa, biriketako tronboa edo apendizitisa duela susmatzen bada, eskanerra erabili behar izan daiteke, arriskua egon arren. Proba horien preskripzioa ez da oso ohikoa, nahiz eta azken hamarkadan espezialistek haurdun dauden
|
emakume
gehiagori azterketa erradiologikoa egitea gomendatu dioten, dio Lazarus ek. Ikertzaileek 5 ebaluatu zituzten.
|
|
2008
|
|
|
|
Emakumeek
gehiago, gizonek bi halako.
|
|
|
Sineste hori, agian, sustraituta dago, gaixotasun kardiobaskularrak (BEK) “gizonen” patologia direlako ideia transmititu delako. Hala ere, argi dago duela hamarkada batetik gizon baino
|
emakume
gehiago hiltzen direla gaitz horien ondorioz, besteak beste, bizi itxaropena handiagoa dutelako. Hain zuzen, emakumeen artean gertatzen diren hamar heriotzatik hiru CVri zor zaizkio zuzenean, eta gizonezkoen miokardioko infartuak izateko joera jaisten ari den bitartean, Isabel Calvo kardiologoak azpimarratu zuenez, “emakumeen heriotza gero eta handiagoa da”.
|
|
|
Helburu nagusia da emakumeek patologia horrekiko kontzientzia handitzea eta gaixotasun kardiobaskularra duten emakumeentzako osasun arreta gizonezkoena bezalakoa izatea, beharrezkoa bada, prestakuntza kanpainak eginez. Europan eta Estatu Batuetan gertatzen den bezala, Espainian gizon baino
|
emakume
gehiago hiltzen dira gaixotasun kardiobaskularrengatik. Azken datu ofizialen arabera, 2006ko datuen arabera, gure herrialdean 65.327 emakume eta 55.433 gizon hil ziren zirkulazio sistemako patologiengatik.
|
|
2009
|
|
|
Hala ere, miokardioko infartuagatiko ospitale hilkortasuna AEBn. (American Heart Associationen datuen arabera) berdina da gizonezkoetan eta emakumezkoetan, infartu mota jakin bat denean, hala nola elektrokardiogramaren ST segmentuaren igoera dagoenean, aldea handiagoa da estatistikoki,
|
emakume
gehiago hiltzen baitira. Azterlanaren egileek argitu dutenez, aldea ez da kasualitatea, alde handia baitago tratamenduen erabileran:
|
|
|
“Zenbat eta zaharragoa izan, orduan eta zesarea gehiago. Eta, era berean, zenbat eta zaharragoa izan, orduan eta aukera gehiago izango da klase sozial aberatsagoa izateko, eta, beraz,
|
emakume
gehiago egon daitezke klinika pribatuetara joango direnak. Baina ikerketan ikusi genuen aldea ez zela hain garrantzitsua”, adierazi zuen ikertzaileak.
|
|
|
Obulutegietako minbizia detektatzen zaila den bitartean eta sarritan hilgarria den bitartean, ez da ohikoenetako bat, ikertzaileak adierazi zuen obulutegiak mantendu zituzten partaideetatik 34 bakarrik hil zirela gaixotasun horretatik jarraipen aldian. “Bihotzeko gaixotasunek 20 aldiz
|
emakume
gehiago hil zituzten urtero”, esan zuen. 29.380 emakumeren datuetan oinarritzen da ikerketa; horietatik 16.345i umetokia eta obulutegiak kendu zitzaizkien, eta 13.035 emakumek umetokia bakarrik galdu zuten.
|
|
|
Soldatarik altuenak kontuan hartuz gero, gizonen% 16,7k LGSa baino lau aldiz diru sarrera handiagoak izan zituen, eta emakumeen% 7,4k. EINek, besteak beste, lanaldi partzialean lan egiten duten
|
emakume
gehiago egoteari egozten dizkio desberdintasun horiek, eta, horren ondorioz, urteko irabaziak txikiagoak dira. Autonomia erkidegoen arabera 2007an, soldata handienak Madrilgo Erkidegoak (24.242,08 euro urtean langile bakoitzeko), Euskal Autonomia Erkidegoak (23.892,65 euro) eta Nafarroak (22.219,46 euro) izan zituzten.
|
|
2010
|
|
|
Antsietatea eta obesitatea: emakume askoren gaitzak Pertsona askok, gizonek baino
|
emakume
gehiagok, bortizki jaten dute. Hori islatzen da gozotegi batean edo litxarreria denda batean azkar sartzen direnean eta, ia pentsatu gabe, gosea edo antsietatea baretzen dien zerbait erosten dutenean.
|
|
|
“Beste helburu bat da osteoporosia izateko arrisku faktore nagusiak ezagutaraztea eta profil horiek nola alda daitezkeen erakustea, bizi ohitura errazen bidez eta gaixotasunaren diagnostiko goiztiar batetik abiatuta”, zehaztu du Díaz Curielek. Sendaezina prebenitzea Gero eta gizon eta
|
emakume
gehiago bizi direnez, hezurren osasun txarraren ondoriozko nahasteak ugaritu egiten dira, eta gero eta konplexuagoak dira. Zahartzeak, hormona sexualen gutxitzeak edo bizimodu desegokiak adierazten dute hezur masa dentsitate txikia dutela, eta, beraz, haustura osteoporotiko askoren atzean daudela.
|
|
|
Lanaren Nazioarteko Erakundearen arabera (LANE), Espainiako biztanleria aktiboaren %8k egunean 12 ordu baino gehiago eskaintzen ditu bere lanbidean. Arazo hori, oro har, gizonezkoa zen, eta gero eta
|
emakume
gehiagori eragiten die, lan munduan gero eta gehiago sartzen direlako. Ondorio psikologikoak nabariak izan daitezke, baina adikzioak aurrera egin ahala okerrera egiten dute.
|
|
|
Gero eta
|
emakume
gehiagok aukeratzen dute kirurgia estetikoa, senoek nahi duten tamaina edo forma lortzeko. Espainia protesi gehien dituen Europako Batasuneko herrialdeen artean liderra da, eta urtero 50.000 silikona inplante ezartzen ditu.
|
|
|
Omega ugari duten elikagaiak jateak ez die onura kardiobaskularrik eragiten 1 motako diabetesa duten emakumeei, nahiz eta gantz azido horien ezaugarri nagusietako bat izan, Pittsburgheko Unibertsitateko (AEB) ikertzaileek Diabetesaren Ameriketako Elkartearen azken bileran aurkeztutako lanaren arabera. Hala ere, autoreek ez dute baztertzen 1 motako diabetesa duten
|
emakumeek
gehiago kontsumitu behar izatea babes efektu hori lortzeko, kardiopatiak izateko arrisku askoz handiagoa duten pazienteak baitira. Ikerketa hori garatzeko 601 pazientek hartu zuten parte —gizonezkoek eta emakumezkoek—, eta 1 motako diabetesa diagnostikatu zitzaien haurtzarotik, eta omega ugari eman zitzaien.
|
|
|
Badago kaltetutakoen ohiko profilik? Jarrera bertigo paroxistikoa, onbera dena, 45 eta 65 urte bitartekoa da, baina ez dago pazientearen profil zehatzik, eta ez dakigu gizonek emakumeek baino gehiago jasaten duten, nahiz eta kontsultara
|
emakumeak
gehiago joaten diren. Ez dago egiaztatutako datu estatistikorik, baina kontsultaren ehuneko handi bat onbera da.
|
|
|
Tumore nagusia bularrekoa da, Gascónen arabera “intzidentzia tasan gora egin baitu, baina ez heriotza tasan”, eta atzetik kolorrektala eta prostata datoz. Zenbait minbizi motatan sendatze edo kronifikazio maila altuak lortu diren arren, beste batzuetan, hala nola biriketako minbizia, gero eta
|
emakume
gehiagori eragiten diena, oraindik ez da puntu horretara iritsi. Hori lortzeko, hainbat norabidetan lan egin behar da:
|
|
|
AHAk emakumeen gaixotasun kardiobaskularrari aurrea hartzeko jarraibide batzuk argitaratu ditu, gizonen gomendioetatik oso urrun: ez erretzea, pisu osasuntsua izatea, ariketa neurritsua egitea (ordu erdi egunean), dieta kardio osasungarria egitea (frutak, aleak, koiperik gabeko edo koipe gutxiko esnekiak, arraina, lekaleak eta gantz saturatu gutxiko proteina iturriak), eta depresiorako diagnostikoa eta tratamendua egitea(
|
emakumeek
gehiago dute). Azkenik, erasoa jasan dutenek emakumeentzako errehabilitazio kardiakoko programa bat jarraitu lukete.
|
|
|
Bularreko minbizia gero eta hasierako faseetan diagnostikatzen da, eta
|
emakume
gehiagori, gaixotasun hori bahetzeko programei esker. Bularreko tumoreen detekzio goiztiarrean emaitza onak izan direnez, nabarmen handitu dira erasandako emakumeek minbizia gainditzeko aukerak.
|
|
|
Lan horrek erakusten du 13 urtetik gorako 12.196.630 pertsonak erabiltzen dutela Facebook gure herrialdean. Sexuaren araberako banaketak agerian utzi du gizarte sarean
|
emakume
gehiago daudela(% 50) gizonak baino(% 48). Gainerako %2a “definitu gabe” agertzen da, maskotentzako edo estiloaren araberako kasuetarako profiletakoa baita.
|
|
2011
|
|
|
Loezinak, nagusiki, 60 urtetik gorako pertsonei erasaten die, eta
|
emakumeei
gehiago, gizonei baino.
|
|
|
Gaur egun, Espainiako
|
emakumea
gehiago arduratzen da osteoporosia eta bularreko minbizia bezalako gaixotasunez patologia kardiobaskularrez baino. Baina ez dira gizonezkoak bakarrik.
|
|
|
Emakumeek “osasun profesional kolegiatuen artean presentzia handiagoa dute”, nabarmendu zuen EINek. 2010ean gizon baino
|
emakume
gehiago zeuden botikarien, erizainen, emaginen, fisioterapeuten eta podologoen taldeetan. Eta gainerako kolektiboetan gizonezko gehienak izaten jarraitzen duten arren, aldea murriztu egin zen berriro 2010ean.
|
|
|
Juan Martínez Hernándezek, RENACEko zuzendariak eta Madrilgo Carlos iii.a Ospitaleko Medikuntza Prebentiboaren eta Osasun Publikoaren Zerbitzuko arduradunak, adierazi duenez, “ehun urte betetzera iristen diren pertsonen ia erdiak modu independentean egiten dute hori; osasun egoera “harrigarria da” bere adinerako, eta odoleko kolesterol maila “edozein adinetako batez bestekoak baino baxuagoa da”. Beste datu interesgarri bat da ehun urtetik gorako
|
emakume
gehiago daudela, gizonen bikoitza edo hirukoitza baino gehixeago. Hala ere, adituak dioenez, ehunka urte dituzten gizonek emakumeek baino osasun hobea dute, eta, beraz, bizi kalitate hobea.
|
|
|
Adituek aholkatzen dute zenbait hilabetez egunez eguneko tenperatura apuntatzea. Horrela, ugalkortasun aldien mapa egin ahal izango da, eta horrek lagunduko dio
|
emakumeari
gehiago ezagutzen eta etorkizuneko obulazioak hobeto aurreikusten. Badira termometro bereziak —edozein farmaziatan saltzen dira— neurketa horiek errazago egiteko, graduazio berezi batzuei esker.
|
|
|
Elikagaiak eta ohiturak, arriskua ere markatzen dute Dieta osasungarria hautatu nahi dute, baina elikadura ohiturak aldatu zituzten pertsonen %12k argaltzeko egin zuten. Ehuneko txiki batek bakarrik, gizonak baino
|
emakume
gehiagok, egunean bost barazki edo fruta pieza hartzea, asteko dietan lekaleak sartzea eta gozokiak baino lehen esnekiak aukeratzea gomendatzen du. Azken batean, elikatze portaera aldatu egin behar da, arazo kardiobaskularren bat izateko arriskua urrundu nahi bada.
|
|
|
20 urtetik beherako emakumeek eta, batez ere, 40 urtetik gorakoek aukera gehiago dituzte egoera horri aurre egiteko. Gero eta
|
emakume
gehiagok atzeratzen dute amatasuna hainbat arrazoirengatik, eta horrek ugalkortasun ahalmena murrizten du (nabarmen murrizten da 36 urtetik aurrera). Lagundutako ugalketa teknikek gero eta erantzun eraginkorragoak ematen dizkiote arazo horri, eta, ondorioz, gaur egungo amak duela hamar urtekoak baino handiagoak dira.
|
|
|
Erditzea izateko arrisku handiena duten
|
emakumeek
gehiago erreparatu behar diete beren gorputzeko seinaleei
|
|
2012
|
|
|
Gero eta
|
emakume
gehiagok egiten dute etxean erditzeko hautua, erosoagoa, intimoagoa eta atseginagoa zaielako, medikuz eta erizainez inguratuta egitea baino.
|
|
|
|
Emakumeek
gehiago erreparatzen diote etiketari gizonek baino
|
|
|
Ildo horretan,
|
emakumeek
gehiago erreparatzen diete etiketa nutrizionalei, gizonek baino (emakumeen% 79k adierazi dute hala egiten dutela eta gizonen% 74k).
|
|
|
Sexuka hartuta,
|
emakumeak
gehiago arduratzen dira birziklatzeaz.
|
|
|
Dieta beti mantentzearekin obsesionatuta bizi den elikadura estilo hori permarexia gisa sortu da, baina hedabideengatik zientzialariengatik baino gehiago. Azken horiek ez dute zehaztu pertsona horiek elikadura portaeraren nahaste profil bat duten pertsonak diren, gizonak baino
|
emakume
gehiago, eta beren bizitzaren muina pentsatzea eta jatea posible, behar edo ez duten horretaz hitz egitea da. Elikadura mota horren kezkagarriena da, kasu gehienetan, pertsonek ez dakitela jaten dutena beren beharretara egokitzen den, hurrengo dieta eraginkorra eta segurua den, zer albo ondorio dituen beti dietan eta bere egoera pertsonalaren arabera kaltegarria den.
|
|
|
Berak hainbat esparru konkistatu ditu eta ekintzaile gisa hasi du bere ibilbidea. Gero eta
|
emakume
gehiagok irekitzen dituzte beren negozioak eta unibertsitatera sartzen dira. Are gehiago, unibertsitateetan ikasten duten emakume ijitoak gizonezkoak baino bi aldiz gehiago dira.
|
|
2013
|
|
|
Lautik hiruren iritziz, beti da erabilgarria(
|
emakumeen artean
gehiago nabarmendu da uste hori %79, eta 18 eta 34 urte arteko gazteen arten %82).
|
|
|
Biztanleria gero eta zaharragoa da eta bizi itxaropena luzatu egiten da. Horren ondorioz, gero eta
|
emakume
gehiagok pairatzen dute osasun arazo hori, eta hori arrisku handia da. haustura aldakakoa, besteak beste, bizi kalitatea galtzea eta bizi itxaropena gutxitzea.
|
|
|
Elkarrizketa batean azaldu zuenez, Nutrizio eta Metabolismo Nancy Babio doktoreak, «murrizketa dietetikoak betekadagatiko sindromea eragin dezake gose eta asetasun seinaleak ahultzen direlako», eta, ondorioz, kaloria asko eta neurriz kanpo hartu behar dira, eta ondorioak ere bai.
|
Emakumeak
gehiago direnez –eta are gehiago gazteak– janaria murrizteko joera dutenak, maila larriko dietak egiten dituzten emakume nerabeek 18 aldiz probabilitate handiagoa dute JCA (elikadura jokabidearen trastornoa) garatzeko dieta egiten ez dutenek baino. Eragin guztiak ezagutu gabe, argaltzeko infusioak edo landareak erabiltzea.
|
|
|
Bainurako jantzien izerdia, kloroa edo hezetasuna handituta, udan
|
emakume
gehiago joaten dira ginekologoarenera bulbaginitisaren bidez.
|
|
|
Hori diagnostiko goiztiarrari zor zaio, eta tratamendu hori ez da atzeratzen. Hala ere, abantaila hori arindu egiten da, neurri batean, herrialde garatuetan askoz
|
emakume
gehiagok ez dutelako seme alabarik: WCRF/ AICR txostenak zehazten du seme alabarik ez izateak areagotu egiten duela minbizi mota hori izateko arriskua.
|
|
|
Goi mailako ama eta goi mailako kirolaria izatea ez da salbuespena. Kirolaren elitean gero eta
|
emakume
gehiagok amatasunaren aldeko apustua egiten dute beren karrera profesionalari uko egin gabe. Artikulu honetan azaltzen da zergatik dauden atletak ama izateko unerik onena aurkitzeko zailtasunak, eta nola izan behar duen entrenamenduak haurdunaldian.
|
|
2014
|
|
|
emakumeak pisu gutxiago irabazten du? Bigarren haurdunaldian tripa hazi arren, horrek ez du esan nahi
|
emakumeak
gehiago gizentzen duenik haurdunaldian lehenengoan baino. Izan ere, azken multitepek pisu txikiagoa dute lehen amenek baino, eta Cornell eko Unibertsitateko (Estatu Batuak) adituek egindako ikerketa baten ondorioa da.
|
|
|
Horietako bat etxeko zereginen banaketa desorekatuari lotuta dago, gizonen eta emakumeen artean. Gero eta
|
emakume
gehiago dago lan merkatuan. Hala ere, emakumeen jarduera profesionalaren igoera horrek ez du eragin bera bikotearen etxeko hormetan gertatzen denaren aldean.
|
|
|
Hala, espainiarren %95ek ikusmena zentzurik baliotsuena dela uste badu ere, azken 12 hilabeteetan, biztanleen %40k baino ez du ikusmen azterketa sakona egin. Dokumentutik hau ere ateratzen da: ikusmen osasuna Espainiako
|
emakumeak
gehiago kezkatzen ditu gizonak baino: % 66k azterketa erregularrak egiten ditu, eta% 57k gizonezkoak.
|
|
|
Menopausiaren Mundu Egunean, urriaren 18an, hainbat herrialdetako adituek eztabaidatu zuten oso garrantzitsua dela emakumeen pelbis oinarria mantentzea gernu inkontinentzia prebenitzeko. Gaixotasun horren arrazoi nagusia pelbiseko zoruaren muskulu tonurik eza da, eta
|
emakumeak
gehiago dira horretarako gizonek baino (%24 eta %7, hurrenez hurren), ezaugarri anatomikoak direla eta. Hala ere, bi inkontinentzia mota bereizi behar dira, modu bakar edo elkartuan ager daitezkeenak, Carlos Balmori doktorea, urologoa eta Sexu eta Ugalketa Medikuntzako espezialista.
|
|
2015
|
|
|
Modu egokian elikatzeko arazoak dituzten adineko pertsonen profila ezaugarri hauek irudikatzen dute:
|
emakumeak
gehiago dira gizonak baino, hileko errenta txikia du (600 eurotik beherakoa), bere osasun egoera txartzat edo oso txartzat jotzen du, ez du ikasketarik eta hainbat kidetako familian bizi da, ondorengo zuzenak ez direnekin, edo bestelako bizikidetza formulak dituen familian.
|
|
|
Adibidez,
|
emakume
gehiago ari direla soldatapeko lanean, jende gehiagok dituela unibertsitateko ikasketak, familia errenta handitu egin dela eta bizimodua aldatu egin dela Espainian.
|
|
|
Irudia: Erwin moralak Latinoamerikan, generoen arteko desberdintasuna aldatu egin da, eta eskoletan matrikulatutako gizonak baino
|
emakume
gehiago daude. Duela 15 urte Dakarren (Senegal) haur, gazte eta helduen Guztiontzako Hezkuntza (LH) ekimena gauzatzeko konpromisoa hartu zuten 164 herrialdeetatik, 73 bakarrik eman dituzte helduen alfabetatze mailari buruzko datuak.
|
|
|
Herrialde batzuetan, gizonen eta emakumeen alfabetatze tasen artean ere alde handiak daude, kokapen geografikoaren arabera. (e) n Latinoamerika eta Karibe, herrialde gutxi batzuek baino ez dituzte erakusten oraindik emakumeak desabantailan hezkuntzara iristeari dagokionez, sei herrialdek lortu dute berdintasuna, eta 18 herrialdetan, generoen arteko desberdintasuna aldatu egin da, eskoletan matrikulatutako gizonak baino
|
emakume
gehiago dituzten generoen artean. Bestalde, bertako komunitate handiak dituzten Latinoamerikako herrialdeetan (Guatemala, Peru eta Bolivia), emakumearen alfabetatze tasa txikiagoa da biztanleria osoarekiko.
|
|
|
Azken asteetan bikotekideek edo bikotekide ohiek bost emakume hil dituzte, eta horrek agerian uzten du oraindik asko dagoela genero indarkeriaren aurrean. Gero eta gehiago dira egoera salatzen ausartzen direnak, baina oraindik ere gero eta
|
emakume
gehiago daude. Azaroaren 25ean Genero Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna ospatzen da, arazo larri hori kontzientziatzeko eta desagerrarazteko.
|
|
2016
|
|
|
Sexuka,
|
emakumeei
gehiago erasaten die gaixotasun mota horrek gizonei baino.
|
|
|
Ebren arabera, gizonezkoen alde %39ko batez besteko aldea dago. Horrek esan nahi du
|
emakume
gehiago daudela adin aurreratuetan pobrezian erortzen direnak baino. Diana Plaza elkarteko Diana Plazak dioenez, «emakumeok maila txikiagoko lanpostuak betetzen ditugu, eta ez dugu zuzendaritza postuetara iristen; hala, bada, Diana Plazak sektore profesionaletan kokatzen gara, eta sektore profesionaletan kokatzen gara; esaterako, zerbitzu sozio-sanitarioetan edo lan prekarietaterik handiena duten irakaskuntzan, eta aldi berean, enpresen barruan antzinatasun eta egonkortasun gutxiago pilatzen dugu».
|
|
2017
|
|
|
Bularreko minbiziaren diagnostiko goiztiarrean eta ama izatea erabakitzen den adinean, gero eta
|
emakume
gehiago daude, gaixotasuna gainditu ondoren, haur bat izan nahi dutenak
|
|
|
Ama izatea bularreko minbiziaren ondoren Irudia: kjekol Gero eta
|
emakume
gehiago dira ama izan nahi dutenak bularreko minbizia izan ondoren. Fenomeno horren arrazoiak bi dira.
|
|
|
Gero eta
|
emakume
gehiagok ematen dute argia, nahiz eta pelbisa oso estua izan; baldintza hori aspaldi arte arazo asko izaten zen, baita erditzean heriotza ere
|
|
|
«Orain bai, eta geneak pasatzen dituzte informazioa kodetzen duten geneak beren alaben artean estututa», dio. Horregatik, gero eta
|
emakume
gehiago dago aldaka txikia dutenak. Eboluzioaren ikuspegitik, ordea, ez dute ama izateko handiagoa behar.
|
|
2019
|
|
|
Horrela handitzen da zure pentsioa Gehiegizko ardura horrek eragiten du estresa eta burnout sindromea gehiago gertatzea emakumeengan, eta horrek absentismo handiagoa dakar. «Iraupen laburreko bajak
|
emakumeek
gehiago aurkezten dituzte», adierazi du Pereak. Horri presio handiagoa gehitzen zaio goi kargudunak betetzen dituzten gizonen artean baino.
|
|
|
Horregatik,
|
emakume
gehiago egon lirateke zuzendaritza postuetan.
|
|
|
«Horrek hainbat arrazoi izan ditzake; adibidez, beste kolore bateko pertsonei ez die denbora ematen gaixotasuna garatzeko. Eta, emakumeak izateari dagokionez, errealitatea da
|
emakumeak
gehiago joaten direla medikuetara gizonak baino, eta, beraz, gehiago diagnostikatzen direla. Edo, bestetik, estrogenoak norberaren gaixotasunaren garapenarekin zerikusia izatea», adierazi du espezialistak:
|
|
2020
|
|
|
Running a, betiko korrika egitea, modan dago. Eta gero eta
|
emakume
gehiagok egiten dute kirol horren alde. Cristina Gómez da emakume horietako bat.' 2013az geroztik running eta trail runningeko espezialista da (bidezidorren lasterketa), eta" kirolari afizionatua baina beti aktiboa" —bere burua definitzen duenez—, Mujeres Runners blogaren buru da.
|
|
|
Zergatik egiten dute gero eta
|
emakume
gehiagok kirol hori. Emakumeen arteko runner fenomenoaren booma urtero hazten da mundu osoan.
|
|
|
Korrika egitea antidepresibo naturala da, eta sareetan, web etan, aldizkarietan eta tokiko running taldeetan aurkitzen dugun gizarte laguntzaren balioa gehitzen zaio. Lotura, motibazioa eta talde pentsamoldea sortzen dira, eta, horri esker, gero eta
|
emakume
gehiago elkartzen dira kirol horretan, eta beren esperientzia partekatzen dute. Alderdi psikologikoen artean daude tentsioak, antsietatea eta estresa askatzea eta autoestimua igotzea.
|
|
2021
|
|
|
Eritasuna ez ulertzerakoan osagai matxista bat dago atzean. Zama matxista horren ondorioz, garrantzi gutxiago ematen zaio
|
emakumeei
gehiago eragiten dien gaixotasun bati. Bai, XIX. mendetik dator, literaturan korronte matxista batekin batera garrantzia kentzen hasi zitzaionean.
|
|
|
Bakterioak gernu epitelioko zelulei itsasteko erraztasunean eta baginako mukiaren propietateetan eragiten duten faktore genetikoek ere parte hartu dute. Halaber, badakigu gernu infekzio errepikariak dituzten
|
emakumeek
gehiago kolonizatzen dituztela bagina eta uretraren inguruko eremua, gernu infekzioak eragiteko ahalmen handiagoa duten bakterioekin. Gomendioak Gernu infekzioak prebenitzeko, oso baliagarria da mikzioak maiz egitea SEFACeko adituek zenbait ohar egin dituzte arazo horren eragina murrizteko:
|
|
2022
|
|
|
BGBK duten emakumeek gaixotasun bera duten gizonek baino aukera gutxiago dute diagnostikatzeko eta, ondorioz, modu egokian tratatzeko aukera gutxiago dute. BGBKren sintomak emakumeetan BGBK duten
|
emakumeek
gehiago aurkezten dituzte disnea (arnasa hartzeko zailtasuna) gizonak baino FEV1 bera izan arren (arnasa botatzeko bolumen behartua), bronkitis kronikoa ohikoagoa da haietan (enfisemaren aurrean, gizonezkoetan), eta garatu egiten dute. estadio larriak adin goiztiarragoetan gizonak eta zigarro txikiagoak dituzten indize metatuak dituztenak.
|
|
|
tabako kontsumoak behera egiten du pixkanaka gizonen artean, eta, bitartean, gora egiten jarraitzen du emakumeen artean. Bereziki kezkagarria da, tabakoak
|
emakumeari
gehiago eragiten diolako.
|
|
2023
|
|
|
Javier Alborés (ADACECO) 2022ko jardueren emaitzak aztertu eta urte horietan guztietan metatutako esperientzia berrikusi ondoren, federazioak hau nabarmendu du: Jardueretan
|
emakume
gehiago izatea Alde handia dago jarduera horietara joaten diren emakumeen eta gizonen artean. 2022ko datuak aztertuta, ikusten da guztira 420 emakumek eta 66 gizonek hartu zutela parte sentsibilizazio jardueretan.
|
|
|
jotzen da lau pertsonatik batek disfuntzioren bat izango duela gorputzaren zati horretan. Haurdunaldiak, erditzea eta menopausia direla eta,
|
emakumeek
gehiago sufritzen dituzte. Baina haiek ere ez dira askatzen, eta gehienetan arazo horrek prostatako irregulartasun batekin du zerikusia.
|
|
|
Bai. Kanon jakin batzuei jarraitu behar diegu, eta, azkenean, kontsultetara askoz
|
emakume
gehiago joaten dira gizonak baino. Duela gutxi irakurri nuen azterlan zientifiko bat, hain zuzen ere hori adierazten zuena; gizonek argaltzeko dieta bat hasten dutela aipatzen zuen, osasun hobea lortzeko, eta emakumeek, berriz, fisikari jakin bat lortzeko.
|