|
2001
|
|
|
c) Abortoa. Abortatzea ez al da
|
emakumeei
dagokien ekintza. Aurreko bietanbezalaxe, gizakiari dagozkion ezaugarriak erabiltzen dira animalien kasuan.Benetan ematen al da bereizketa hori euskaraz?
|
|
2002
|
|
|
euskal gizarte estamentala ezagutarazten duten obraklehen abiapuntua badira ere, gizarte sareak, oeconomicaren funtzionamendua etafunts instituzionala aztertzen dituztenek ere analisi ereduak ematen dizkigute.Lehenik eta behin, Antzinako Erregimeneko euskal gizarteari buruzko eta emakumeari buruzko lanek lehen abiapuntua eman digute. Zehazki
|
emakumeari
dagokionez, lanak gutxi izan dira orain arte, euskal historiografian behintzat. Aipatubeharrekoak dira, besteak beste, Lola Valverde (1991), Jose Antonio Az piazu (1995) eta Maite Lafourcaderen lanak, azken hau Ipar Euskal Herriaren ka suan8 9.Lola Valverdek eta Maite Lafourcadek Euskal Herrian emakumeak izandakokondizioa aztertu dute, herentzia sistemak haien gain izan zuen eraginaren etalegeak ematen zien kondizioaren ikuspuntutik.
|
|
|
(1998: 86);, zaintzarako bi
|
emakume
dauden heinean, gizon bat dago? (1998:
|
|
|
|
Emakumeei
dagokienean, gladiadoreen borrokaldiak ere, hauetan ikusleen artean nahasita izan ohi ziren aspalditik, soilik gorengo harmailetatik eta beste inorekin nahasi gabe ikusteko baimena eman zuen.
|
|
2005
|
|
|
Baina paskin hauen artean, nazkagarriena. La Mafia Rosa? izenekoa da.Bertan,
|
emakumeen alde
dauden bi gizonezkoen orientazio sexualaren kontraegiten da era sutsu eta lotsagarri batean30.
|
|
|
Horrela, bada, gauean jada, Alardeko konpainia guztiek bat batean sortutako Alardean parte hartzeko erabakia hartu dute. Era berean,
|
emakumearen alde
dauden soldaduak eurenkonpainietatik kanporatu egin zituzten. Hasieran sexuaren araberako diskriminazioa zena, memento hauetan ideologikoa ere bada.
|
|
|
1 PSEri dagokionez, 1996 urtetik 1999 urtera arte zatiketa izan zen nagusiIrunen, zenbait zinegotzi emakumearen parte hartzearen alde agertu zireneta beste batzuk kontra. Baina udal hauteskundeetako zerrendetan
|
emakumearen alde
zeudenak baztertu zituzten 1999 urtean4 Gaur egungo alkateberria den Jose Antonio Santano k Alberto Buen-ek hasitako bideari jarraitudio, eta zenbaitetan, jokaera maltzurragoa izan du. 2003 urteko hauteskundeen ondoren PSEk bederatzi zinegotzi ditu eta udal gobernua osatzen du.
|
|
2006
|
|
|
Ildo beretik doa EvelynNakano Gleen en lana (1994). Aztertzaile honek Estatu Batuetako klase eta taldeetniko ezberdinetako
|
emakumeen artean
dauden ezberdintasunak eta hierarkiakazpimarratzen ditu.
|
|
|
Dena den, argitu behar da, amatasunarekiko etaaitatasunarekiko dagoen exijentzia maila ez dela inondik inora berdina.
|
Emakumeekiko
dagoen presioa eta norberaren buruarekiko dagoen presio maila askoz erehandiagoak dira (ikus Imaz, 2005; Diez, 2000). Hori dela eta, epigrafe honetanzehazkiago amatasunaren azterketari lotuko natzaio.
|
|
2007
|
|
|
gizadia edo gizatasuna bera baino, eta gizadia/ gizatasuna besterik ez, zu eta ni baino. Aberearen natura bere espeziearen instintoak edukitzea den bezala, gizakiaren natura hiztuna izatean datza389 Hizkuntza ez da gizon
|
emakumeak
egon eta geroko zirkunstantzien batzuei zor zaiena (barne sentimenduak adierazteko, edo sozialtasunerako, elkarri laguntzeko). Gizakiaren hiztuntasuna jatorrizkoa da, bere instinto naturala bezala, hori gabe ez da gizaki.
|
|
2008
|
|
|
Umeen kasuan, Bernardo Senosiain komandanteak 13 urtetik gorako mutikoen konpainia osatzea agindu zuen,«? a quienes tambien se les ocupara con consideracion a su tierna edad»726
|
Emakumeei
dagokienez, batailoi propioa osatzeko baimena eskatu zioten erreginari, uztailaren 26ko erasoan fusila erabiltzen bazekitela frogatu zuten eta727 María Cristinak eskatutako baimena eman zuen ala ez, baina bai herria zoriondu zuela Zabalaren aurrean erakutsitako ausardiarengatik728 Emakumeen parte hartze zuzenak borroka armatuan, Eibarren pentsamolde liberalak zeukan garapen izugarria adierazten ... Tamalgarria da 100 emakume haien nortasunak ez ezagutzea, ezta beraiengandik jasotako testigantza729 Emakumeek osaturiko talde armatuei buruz aurkitu dudan lehen aipamena da.
|
|
2009
|
|
|
Gizonezkoen kasuan aitatasun/ amatasunakhain gozagarria den norbanakoaren aisialdirako denbora gutxitzen duela sentitzenda.
|
Emakumeei
dagokienez, bestalde, gurago dituzten elkarrekin partekatutakojarduerak areagotzen dira. Emakumeek, amaren rola onartuago izanik eta haurraren hazieran gizonezkoek baino erantzukizun handiagoa sentitzen dutenez, aisialdiko jarduerei eskainitako denbora gutxitzeko gaitasun handiagoa dute gizonezkoen aldean.
|
|
|
Epai kritikoa
|
emakumeen esku
dagoen beste baliabide erabilgarri bat dakasu hauetan. Pentsamendu mota honen bidez, injustiziaren aurrean ekitekoaukera izango dute emakumeek, eta ordura arte izandako jokabideak, sentimenduak eta pentsamenduak aldatzea sustatuko da.
|
|
|
Aurrekoari gehitu behar zaizkio
|
emakumeen artean
dauden desberdintasunakedota emakume berak ere ziklo batetik bestera azaltzen dituen desberdintasunak.Aipatutako guztiak ikerketetako datuak zalantzan jarri ditu askotan, batez ere ziklobakar batean oinarritutakoak.
|
|
|
Horrela, gaitasun dimentsioan preskripzioa ahulduta gerta daiteke, emakumeek etxetik kanpo lan egitea espero daitekeen aldetik.Atsegintasun dimentsioan, berriz, preskripzioa sendoa da, emakumeak etxeanzaintzaileak izatea espero delako. Beraz,
|
emakumeei
dagokienez, aldaketa sozialekez du eragin emakumeekiko estereotipo orokorrean, emakumeen azpiestereotipoakerabiltzean ezarri da, ordea, emakume tradizionala vs ez tradizionala dimentsioriknagusia izanda. Kasu horretan, pertsona arteko atsegintasunaren estereotipoa apurtzen duen emakumeak oso trataera gogorra jaso dezake (Eagly eta Mladinic, 1994; Fiske eta Stevens, 1993).
|
|
|
«Batzuek galdetu zidaten ia zer iritzi nuen zera. kuotei buruz. ze emakume askoeskandalizatu egiten dira kuota dela eta ez dela... ba ni ez... [...], kuotak zeraahalbidetuko du. ez izatea bidezkoa kargu batean merezi ez duen emakume bategotea?, eta esan nion, egun horretan berdintasuna lortu dugula esan ahal izangodugu, esan nion. berdintasuna lortu dugu. nik karguetan emakume ez bikainakegotea errebindikatzen dut, horrela. ze karguetan konpetzentzia gutxiagoko gizonakdaude. ba nik konpetentzia gutxiagoko
|
emakumeak
egotea ere nahi dut. mastercum laude bat egin behar ez izatea kargu bat eman diezaguten... orduan, norberarenbotu bidez ez diguzuenez ematen, ba legez eman diguzue. Begira, nik horixeerrebindikatzen dut».
|
|
|
Uste dutnahikoa sustatu dela, nahikoa emakumeen partaidetza kirolean, eh, uste dut gauzakezin direla oparitu, eh, uste dut ezin dela inondik sustatu: , ah, zuzendaritza postuetanemakumeak egon behar direla?, eeez,
|
emakumeak
egon behar dira baldin eta nahibadute. eta prestakuntza badute, baina, batez ere, baldin eta nahi badute.Eh, gauregun, neskek edozein kirol egiten dute».
|
|
|
Aurreko atalean esan berri dugun moduan, oztopo eta eragozpenez, garrantzitsua da eragin sozial handiagoa edo txikiagoa duten federazioeta kluben arteko bereizketa kontuan hartzea. Hala ere, elkarrizketatutako
|
emakumeen artean
badaude presidentetzan egoteko lagungarri suertatu diren familiarekinzerikusia duten edota beste zenbait egoera pertsonal eta sozial.
|
|
|
Azkenik, genero pertenentziaren arabera egindako azterketen arabera, gizonek eta emakumeek langabeziaren irudikapen berdina partekatzen dutela nabariada, langabezia femeninoaren apartekotasuna nabarmenduz.
|
Emakumeei
dagokienez, oro har, dominaziozko harremanen integrazioa dagoela esan daiteke. Funtsean, langabeziaren irudikapen sozialak gizonen eta emakumeen arteko genero asimetriairaunkor mantentzen laguntzen du, gizonen eta emakumeen estereotipo tradizionalei eutsiz eta sistema soziala justifikatuz (Jost eta Banaji, 1994).
|
|
2010
|
|
|
sexuen arteko ratioa zenbait lurraldetan. Pentsatu ohi denaren kontra, mundu mailan gizonak dira gehiengoa, 101,5 gizon 100
|
emakumeko
dago-eta (populazioaren% 50,39). Alabaina, eskualde guztietan emakumeak dira gehiengoa, Asian izan ezik.
|
|
2012
|
|
|
Taenia saginata eta Taenia solium ekin gertatzen den moduan, platelminto zestodo honen kasuan bitarteko ostalari batzuk daude ere. Gizon
|
emakumeengan
dagoen parasitoak arrautzak askatzen ditu proglotidoekin batera, eta uretara heltzen dira. Uretan, koraziodio (larba aro bat) bihurtuta krustazeoek jaten dituzte.
|
|
|
Eskubide horiek hauek dira: pertsonaren duintasuna, osasuna eta Konstituzioan babestutako balio eta eskubideak, bereziki, umeei eta
|
emakumeari
dagozkienak.
|
|
2013
|
|
|
femininus, feminina, femininum:
|
emakumeari
dagokiona. Adibidez, emakumeernalkinek Systema genitale femininum izena hartzen dute oro har.
|
|
2014
|
|
|
«Materialitateaeta interpretazio markoak zeharo elkarlotuta daude» (Butler, 1998: 218) etaperformancearen bidez sor daitezkeen genero eraikuntza desberdinek egun gizoneta
|
emakumeen artean
dauden botere harremanak eralda ditzakete:
|
|
|
Gero eta txikiagoak dira gizonen eta
|
emakumeen artean
dauden asimetriak, bainaoraindik hainbat esparrutan, eta kirola horietako bat da, gauza asko egiteko daude.
|
|
|
Arazo sozial guztiak planteagarriak eta planteatu beharrekoak dira bertsotan, baina subjektuei boterea hartzeko aukera emanez. Izan ere, problematiazioa etabiktimizazioa
|
emakumeak
dauden lekuan mantentzeko beste erreminta bat da.Subjektu gorpuztuak eta aktiboak marraztea da erronka.
|
|
|
Azalpen edotestuinguru jakin bat egon behar da beraien presentzia justifikatzeko. Informazioarenmarjinetan bizi dira eta askotan botererik gabeko
|
emakumeei
dagozkie: agertzendirenean ere egoera dramatikoren baten biktimak dira, edo egoerak gainditzearilotutako historia pertsonalen protagonistak (egoera horiek ez dira orokortzen, gainontzeko gorputz uniformatuetan gertatzen denez).
|
|
|
Heltze sexualak aldaketak eragiten ditu lehen mailako ezaugarri sexualetan, hau da, ugalketan zuzenean parte hartzen duten organoetan:
|
emakumeei
dagokienez, obulutegian, umetokian eta aluan; gizonei dagokienez, berriz, barrabil zorroan, barrabiletan eta zakilean. Bigarren mailako ezaugarri sexualetan ere badaude aldaketak, hau da, ugalketarekin zerikusirik ez duten seinale fisikoak agertzen dira:
|
|
2017
|
|
|
Generoaren efektuaren kontzientzia enpresen barnean ekitatea helburutzat duten neurrien bidez islatzen da, gestio postuetan dauden
|
emakumeekiko
dagoen pertzepzioaren bidez edota zuzendaritzako pertsonek emakumeen lan ibilbidearen garapena eman dadinaren engaiamenduan bidez (Lee Gosselin et al., 2011)
|
|
|
eskolan beharrezkoak diren zaintza eta mantentze lanak denen artean burutzen dituzte, asanbladetan erabakitzen den eran gainera. Ekonomia feministatik zaintza lanak ekonomian ezkutatzen direla kritikatzen da, eta ehuneko handienean
|
emakumeen gain
daudela, gainera. Honenbestez, Paideia eskolan bezala denek zentroaren lan guztiak planeatu eta egiten badituzte (garbiketa, sukaldatzea?) era parekidean, aurrerapauso bat emango da hezigaiek lan hauek beraien bizitzan normaltasunez eta era kolektiboan hartzeko (Martín Luengo, 2013: 7).
|
|
2019
|
|
|
Familia izan da orain artean, ongizatea eta segurtasuna eskaintzeko triangeluaren elementugarrantzitsuenetakoa (familia aipatzen da, baina, gehientsuenetan
|
emakumearen gain
egon diren lanak dira). Eremu geografiko bakoitzean, elementuetako bakoitzak indar eta garrantzi ezberdina du, baina Europahegoaldeko estatuetan, familiak, beti izan du presentzia handia, beharrizan sozialak edo ongizatea eskaintzerakoorduan.
|
|
|
hitza hiruaipamenekin.
|
Emakumeei
dagokionez, ez da gutxieneko aipamen batekin emakumeek soilikesandako hitzik ageri.
|