|
2009
|
|
|
izateari, gizakiaren, zerupea?, amatasunezko espazio babestua. Izarrak ez dira ja gizon
|
emakumearen
denbora gobernatzen zuten jainkoak, edo gizon emakumearen patua begiratzen zuten begiak. –Jaunak, zerutik begira, gizaki guztiak ikusten ditu;/ bere bizilekutik jarriak ditu begiak/ munduko biztanle guztiengan:/ berak egin zituen haien bihotzak?, kantatzen zuen salmistak.
|
|
|
Printzipioz erlijioak orain ere espazioko sakratuari adina denborakoari, historiakoari begiratu lioke. Baina Gandiagaren denbora egunsentitik ilunerakoa edo jaiotzatik heriotzarakoa da; gizon
|
emakumearen
denbora, ez historia. Gaur egun gauza publikoaren gure ulerpideetan erlijioarekin ez dugu kontatzen deusetarako.
|
|
|
–Edo erloju bat, gu bezalako
|
emakumeen
denbora markatzen duena. Izan ere, ilargialdiaren iraupena eta emakumearen odolaldiarena berdin berdinak dira.
|
|
|
–Edo erloju bat, gu bezalako
|
emakumeen
denbora markatzen duena... Izan ere, ilargialdiaren iraupena eta emakumearen odolaldiarena berdin berdinak dira.
|
|
2013
|
|
|
Etxearen arduraz gain bestelako lan gehienak debekatuta zituela (eta, gainera, maila bateko familiak zerbitzari bat izan behar zuen gutxienez, kosta lain kosta), eta gizonek astialdietan etxetik kanpo praktikatzen zituzten kirolak era berean galarazita izanda (ehiza, tiroa...), emakumeari etxe zuloa besterik ez zitzaion gelditzen. Bisita eta paseoak albora utzita,
|
emakumeek
denbora luzea izaten zuten damei zegozkien «trebeziak» lantzeko: pianoa, dantzaldiak, joste lana, pintura eta, zorionez, liburuak. Edo, bestela esanda, irakurtzea eta idaztea.
|
|
2020
|
|
|
Datuetan ikus daiteke, 1993tik 2013ra bitarte (eta gaur egun arte: ikus ADI, Eustat, 2018),
|
emakumeek
denbora gehiago eskaintzen diotela lanari, gizonek baino. Emakumeek 27 minutu gehiago eskaintzen zioten 2013an etxeko lanari eta gizonek lan ordainduari zertxobait gutxiago (ordubete gutxiago) eta zertxobait gehiago lan ez ordainduari (43 minutu gehiago).
|
|
|
Legarreta eta Sagastizabalen arabera (2015, 2017), aldaketa esanguratsuena da gizon eta emakumeen arteko desberdintasunak murriztu egin direla;
|
emakumeek
denbora gutxiago eskaintzen diete etxeko eta zaintza lanei eta mutilek gehiago. Baina ñabardura askorekin:
|
|
|
Bestalde, zaintza zer den aldatu egin da, eta adin desberdinetako pertsonek zaintza behar duten aldatu egin da ere. Adibidez, Julio Perez Diaz-ek (demografoa) esaten duena da, ugalkortasuna jaitsi denez, honen ondorioetako bat da,
|
emakumeek
denbora gutxiago eskaini behar diotela umeak zaintzeari. Baina ni ez nago ados, zeren ume batek XX. mendean EAEn behar duen zaintza eta 50eko hamarkadan behar zuena desberdina da, komunitateak zer nolako parte hartzea duen zaintza horretan ere desberdina da, hor kokatzen da amatasun intentsiboa, non ez duen gehiegi inporta zenbat dituzun, zeren ardura erabatekoa da.
|
|
|
dute, jarraitua eta konstantea.
|
Emakumeek
denbora ezberdinak dituzte, eta ez da sekula denbora jarraitua, baizik eta moztua, etena eta inkonstantea, haien denbora ez dagoelako jarduera nagusi batek gidatua, bi edo hiru jarduerak gidatzen baitute (lan ordaindua, lan ez ordaindua eta horren barne etxeko lan ezberdinak eta zaintza lan ezberdinak, guztiek beren logika ezberdinekin, eta bizitzak daraman zaurgarritasun eta behar aldakorrekin).... Gogoratu Glaude eta de Singly k (1986) diotena:
|
|
|
Hortaz, feminitatea oraindik ere zaintza lanen eremutik eraikitzen ari da. Are gehiago, zaintzan parte hartzen duten
|
emakumeen
denbora igo egin da. Eta hauek dira Legarreta eta Sagastizabalen (2018) hipotesiak laburki.
|
|
|
|
Emakumeak
denbora gutxi zela pentsatu nahi zuen, alaba txikia zenean zabuen parkean bere ikusmenaren kontrolpetik desagertzen zenean gertatzen zen bezalaxe, Ainhoa berehala agertuko zela. Hala ere, ohi zuen bezala, ordura arte isilpean gorde zituen era guztietako hipotesiak egin zituen ordurako.
|
|
2021
|
|
|
Bizitzaren gogortasunaren aurrean ihes egitea beharrezkoa izan behar zen. Hori auzokideekin, beste
|
emakumeekin
denbora partekatzen lortzen zuten. Hitz egin, poztasunak eta minak partekatu, etorkizunaren gaineko zalantzak komentatu eta elkarrekin denbora pasatzea ziren etxeko lanen gogortasun eta alienazioari aurre egiteko modurik onenak.
|