|
2000
|
|
|
Engainatu egin zenuen eta kito. Gizonek titi parea behar dugun bezala,
|
emakumeek
buru pixka bat nahi dute, eta zure inteligentzia, Legg, aspaldi ito zen zerbezatan".
|
|
2005
|
|
|
|
Emakumeak
burua altxatu zuen arrebari begietara begiratzeko: begi grisak zituen, urtsuak, eta matrailak ere bustita zeuzkan.
|
|
2007
|
|
|
Hikmetek arnasa hartu du sakon, eta irratia piztu du. Musika komertziala jartzen duten diala hautatu du,
|
emakumea
burutik kendu nahi du lehenbailehen. Ez du pentsatu nahi emakumeak, esaterako, bat bateko heriotza izan nahi zuela erantzun izan balio (nahiko erantzun ohikoa, bestalde) zer pasako ote zatekeen.
|
|
2009
|
|
|
H ISTORIAN (ETA PREHISTORIAN) Jainkoaren gogoeta gizon
|
emakumeari
burura gehien datorkion aldartea, hasiera eta amaiaren bi ertzak ematen du: norbanakoaren jaiotza edo/ eta heriotza, edo unibertsoaren (gizartearen) kreazioa eta suntsipena.
|
|
|
zaldiaren besoen mehatxua ikusten zuen, ikusteko moduan zegoen bederen?, besook, kasko ferradunetan bukatzen zirenak? bi mailu ere izan baitzitezkeen, edo bi gabi, zaldiak
|
emakumearen
buru gainera jaurti zitzakeenak; hara hantxe nagusien nagusikeriaren argazkia!, Domingok, argazki makinarik ezean, begietan jaso zuena, amorru biziz jaso ere: hain amorru handiz, non zerbait egin behar zuela bururatu baitzitzaion?
|
|
|
eraso oihutzat eta garaipen oihutzat, aldi berean–, zaldiak kutsatuta, antza, baita egoeraren goriak bultzatuta ere; esan nahi baita emakumea zaldi zutituaren besoen azpian zegoela, ez bertikal berean, atzerago baizik, metro eta erdira edo: emakumeak, beraz, behetik gorako begiradan –egin ere, egin zuen buru mugimendu bat, norantza hartan– zaldiaren besoen mehatxua ikusten zuen –ikusteko moduan zegoen bederen–, besook –kasko ferradunetan bukatzen zirenak– bi mailu ere izan baitzitezkeen, edo bi gabi, zaldiak
|
emakumearen
buru gainera jaurti zitzakeenak; hara hantxe nagusien nagusikeriaren argazkia!, Domingok, argazki makinarik ezean, begietan jaso zuena, amorru biziz jaso ere: hain amorru handiz, non zerbait egin behar zuela bururatu baitzitzaion... orduantxe egin behar zuen, gainera, istant hartan, egitekoa:
|
|
2010
|
|
|
Ezetz egin dio
|
emakumeak
buruaz, paperarekin mukiak kentzen dituen bitartean.
|
|
2012
|
|
|
–Erran bezala, tontakeria hutsa izan daiteke?
|
emakumeak
burua astindu zuen?. Sandra eta Irati hil zirenean lur jota gelditu nintzen.
|
|
2013
|
|
|
Zuhurtzia, umore ozpintsua, barrurako joera eta kasketaldiak halako molde bitxian zeuden nahasturik Bennet jaunarengan, non, hogeita hiru urteko esperientziaren ostean, Bennet anderea ez baitzen artean gai haren izaeraren nondik norakoa ulertzeko.
|
Emakumearen
buruak ez zeukan horrenbeste tolestura. Erdi mailako adimenekoa, informazio gutxikoa eta jite aldaberakoa zen bera.
|
|
|
Ezetz esan zuen Amaiak buruarekin, hura bere urtebetetze eguna zen arren,
|
emakumeak
burua galdu behar zuela pentsatzen zuen bitartean. Berehala, ordea, andrearen pentsamenduak lasaitu bide ziren, eta zuzen begiratu zuen Amaiaren begietara:
|
|
2014
|
|
|
Henryk sinesgaitz egin zuen barre, eta Choupetteri begiratu zion, hark ere barre eginen zuelakoan edo, baina
|
emakumeak
burua jiratua zuen eta azkar hartu zuen arnasa, ahoa erdi zabalik. Bat batean konturatu zen Wiese benetan ari zela:
|
|
|
|
Emakumeak
burua astindu zuen. Horixe zen arazoa:
|
|
2015
|
|
|
Kaletik noala alde guztietara begiratzen dut X ren arrastoaren bila. Hura ikusteko gogoz eta ikusteko beldurrez, beste norbaitekin balihoa, zer egingo nukeen jakin gabe; ihes, ala isilka jarraitu, nora ote doazen ikusteko, haien aurrean paratu eta aldarrika hasi, nire poltsarekin X rekin doan
|
emakumea
buruan jo, gabardinapetik pistola bat atera eta X bertan akabatu. Nahiz eta hilketa hori melodramatikoegia izan, kursiegia.
|
|
|
Sei dira guztira, eta haur, emakume eta gizonezko helduak binakako proportzio zuzenean banatuak daude taldean zori aritmetiko batez. Masustondo tankerako zuhaixka baten itzal meharraren babesera bildu diren arren, bero ikara pixka bat sortzen du seikotearen arropa lodi, bizar luze eta
|
emakumeek
buruan dituzten zapiak ikusteak. Metro gutxira dute itxura guztien arabera bidaia egiteko erabiltzen ari diren Renault kaxkar luzea, garai bateko ikazkinen mandoa baino zamatuagoa.
|
|
|
Kristaleko emakumeak aurpegia parentesi artean jartzen zion melenatxo borobil eta errubioa zeraman, eta haren iduna sorbalda goratuko jaka gris baten barruan galtzen zen. Kristaleko
|
emakumeak
burua beherantz okertu, eta Miliak traje griseko praka zabalak ikusi zituen bere aurrean. Gezurra zirudien:
|
|
|
Atetik leihora, eta leihotik
|
emakumearen
burura doazkizu begiak erabaki ezinean. Aske gelditzeko aukera daukazu eskumenean, tentagarri, eta galdezka ari zaizu behin eta berriz zure burua:
|
|
|
Minbiziaren lehenengo abisua min bizi baten itxuraz agertu zen. Min bizia sentitzen zuen
|
emakumeak
buruan bat batean, eskua kopetan tinkatu behar izaten baitzuen, hura baretu nahian edo. Segundo luze batzuk ematen zituen halaxe, eskua kopetan tinkatuta, geldi, burua makur, bere onera itzuli arte.
|
|
2016
|
|
|
Komisarioari idatzi diot berehala, emakumearen irudirik ba al duen galdetuz, eta malekoian atzetik ateratako argazki bat bidali dit. Biak elkarri gerritik helduta doaz eta
|
emakumeak
burua idazlearen sorbaldaren kontra abandonaturik darama. Jarrera horrek mirespena adieraz dezake, edo atxikimendua gutxienez, edo gizonarekiko lotura.
|
|
|
Orain hogeita hamar bat urte bere seme bakarra hil zen lehergailu bat prestatzen ari zela. Ez da harritzekoa
|
emakumeak
burua galdu izana: kontatzen dutenez, leherketa entzun orduko susmatu zuen bere semea izan zitekeela, eta, gertakariaren lekura korrika iritsi zelarik, bere begiz ikusi zuen triskantza, eta lurrean aurkitu zuen oinetakoagatik jakin zuen hildakoa zein zen.
|
|
|
Gauzok ez dira sarritan gertatzen, egia esan behar bada, baina gurean mirari hitza debekatuta dago. Nik
|
emakumearen
burua eraman dut ebakuntza gelara, eta baietz erantzun diot, salbatuko dugula. Dena josi beharra dago:
|
|
|
Sekula emakumerik egon bazen, aspaldi lausotu zen haren aztarna, eta historiaren anonimotasunean galdu. Hurrengo hamarkadetan,
|
emakumeek
buru belarri jarraitu zuten lanean beren langile elkarte propioetan, esklabotzaren aurkako mugimenduan eta beren eskubideen aldeko kanpainetan. Hala ere, zantzu guztien arabera, ez zuten mugimendu marxista sozialistan parte hartu.
|
|
|
Behiala morroi horiek mamut gehiago ehizatuko zituzten, baina gure gizartean gizon bortitzek ez dute ezertarako balio. Hala ere, atabismo horrek zenbait
|
emakumeren
buruetan dirau.
|
|
2017
|
|
|
|
Emakumeak
burua jiratu zuen istant bat eta begirada zorrotz bat bota zuen kafetegi barrura. Aurpegi gorritua dirdiraz zeukan, begiak txinparta jario.
|
|
|
Alargunak jauzi egin zuen ezkerretara, lasterrari eman zion eta patioko nekosta handia besarkatu zuen. Harri batek txistuka ebaki zuen airea,
|
emakumea
buruan jo zuen eta mantalina beltza burutik behera irristarazi zion; askatu zitzaion buruko adatsa eta sorbalden gainera isuri zitzaion.
|
|
|
XVI. mendeko Nurenbergen, amek haurra hiltzen bazuten, ito egingo zituzten zigor modura; 1580an aldatu egin zen zigorra: haurra hiltzeaz kondenatutako hiru
|
emakumeren
buruak moztuta jarri ziren urkamendian jende aurrean iltzatuta, eta halaxe egingo zuten aurrerantzean (King 1991: 10). 60
|
|
|
|
Emakumeak
buru keinu batekin agurtu zuen Asiain, arreta jendarmeari bihurtu aurretik. Asiain libre zegoen aulkian eseri zen.
|
|
2018
|
|
|
Gizonek lehengo bizimoduari eutsi nahi zioten, baina, aldi berean, gogotik saiatu ziren langile estatus berria gizonezkoen pribilegio bat izan zedin. Horregatik,
|
emakumeek
buru egin ziotenean etxekoandre bihurtu beharrari, senarrak ez ziren egon emazteen ondoan. Brecht-ek honela idatzi zuen behin langileaz:
|
|
2019
|
|
|
Beste ama hantxe zegoen zutik, suntsitutako munduko lanbro grisaren erdian, paperaren koloreko behe laino hartan. Haren adats beltza zabuka zebilen
|
emakumearen
buruaren inguruan, ileak burmuin eta asmo propioak balitu bezala. Bat batean, andrea eztulka hasi zen eztarriaren barrenetik, eta gero ahoa ireki zuen.
|
|
|
Guztiarekin ere, zenbait
|
emakume
buru belarri engaiatzen dira egitasmoren batean, eta aktiboak dira egiazki; halakoetan, ez dabiltza zeregin bila, baizik helburu batzuk bete nahian; ekoizle autonomoak izanik, ihes egiten dute hemen aipagai dugun bizkarroi kategoriatik; dena dela, bilakaera hori ez da maiz gertatzen. Beren jarduera pribatu eta publikoetan, emakume gehienak ez dira aritzen emaitza baten bila, ezpada zertaz okupatu izan nahian:
|
|
|
eta osatugabea dela, huts eginiko gizon halako bat. . Gizona da
|
emakumearen
burua, nola baita Kristo gizonen burua?, idatzi zuen. –Bistan da emakumea gizonaren eraginpean dela eta ez duela berez batere autoritaterik?.
|
|
|
Maitale zein senar izan, gizonak eramaten du emakumea ohera, eta emakumeak ez du ezer egin beharrik, bere burua abandonatu eta obeditu besterik ez. Nahiz eta
|
emakumeak
buruan onartua izan autoritate hori, izuturik egoten da modu konkretuan pairatu behar duenean. Hasieran, beldur dio begirada horri, hartan galtzen baita.
|
|
|
Gizonak harrapatu egiten du plazera emakumearekin; gizonak eman egiten dio plazera emakumeari; hitzek berek ere ez dute erreziprozitaterik islatzen.
|
Emakumeak
buruan dituen errepresentazio kolektiboetan, kutsu loriatsua ematen zaio gizonaren beroaldiari, eta amore emate lotsagarritzat jotzen da emakumearen durduza: emakumearen esperientzia intimoak berretsi egiten du asimetria hori.
|
|
|
Urrutiago jende gehiago, bakoitza berean. Ordenagailu ilaren artean, ile gaztainkara lepo inguruan ebakita zeraman
|
emakumeak
burua pantailatik aldendu eta begirada jaurti zidan, zertan nenbilen jakin nahian bezala. Ziurrenik kontzentrazio handiz irakurtzen ari nintzen folioak medikuarenak zirela usteko zuen, eta ez zirela berri onak izango.
|
|
|
Elkarren besoetan zeuden, artean musukatu gabe, elkarri begiratzen zioten eta irribarre zabalak zituzten, aurpegi alaiak, gero irribarreak biltzen joan ziren emeki emeki, lurrak xurgatzen eta dastatzen duen ura bailiran, azkenik biak serio gelditu ziren arte, elkarri begira, itzal fin eta azkar batek hegalak harrotu zituen logelan zehar, agudo etorri eta agudo alde egin zuen, eta orduan, hegal erraldoi eta boteretsuek bildu zituzten Maria Sara eta Raimundo Silva, eta gorputz bakarra bailiran estutu zituzten, eta musua hasi zen, atzo elkarri eman ziotenaz oso bestelakoa, pertsonak berberak ziren, beste pertsona batzuk ziren arren, baina hau esatea edo ezer ez esatea berdintsu da, izan ere inork ez daki musua benetan zer den, agian elkarren gorputza irenste ezinezkoa, agian komunio demoniakoa, agian heriotzaren hasiera. Ez zen Raimundo Silva izan Maria Sara ohera eraman zuena, emakumeak ez zuen gizona, ezta ere, poliki bultzatu, bestela bezala hor topatu ziren, aurrena ohe ertzean eseririk, estalki zuria zimurtuz, gero gizonak atzerantz bultzatu zuen eta musu ematen segitu zuten, emakumeak garondoa inguratzen zion besoez, gizonaren eskuin besoa
|
emakumearen
buruaren euskarria zen, baina ezker besoa zalantzan bezala zegoen, zer egin ez baleki bezala, edo jakin bai, baina ausartuko ez balitz bezala, azken segundoan azken pareta ikusezina tartekatu izan balitz bezala, finean esku jakintsuak gidatu zuen besoa, Maria Sararen gerria ukitu zuen, aldakaraino jaitsi zen, eta izterraren biribiltasunetan pausatu zen azkenik, presiorik egin gabe ia, eta gero, p... Ukituak zorabiaturik, Raimundo Silvak burua altxatu zuen, han zegoen eskua benetan bere eskua zela begiratu, ikusi, sumatu, seguru jakin nahi zuen, orain bai, pareta ikusezina abailtzen ari zen, paretaz bestaldera gorputzaren hiria zegoen, kaleak eta plazak, itzalak eta argiak, ez dakigu nondik datorren kantu bat, leiho infinituak, erromesaldi etengabekoa.
|
|
|
Orain emakumeak gorputza tentetu du, besoa gora eta behera darabil arropa astintzeko, kolpearen hotsak ur gainean korritzen du, hots nahastezina da, beste kolpe bat, eta beste bat, eta gero isiltasuna dator, emakumeak, atseden hartzeko, bi eskuak pausatzen ditu harri zuriaren gainean, harria erromatarren hilarri zahar bat da, Mogueimek begiratzen dio eta ez da mugitzen, orduan haizeak almuedano baten oihu zorrotza dakar, distantziak itoa ia, baina ulergarria hala ere, arabiera ezagutu ez arren, duela hilabetetik egunean hiru aldiz entzun dituenarentzat.
|
Emakumeak
burua ezkerrerantz jiratzen du poliki, deiadarra hobeki entzuteko bezala, Mogueime dagoen aldera jiratu du burua, pixka bat atzerago dago, guztiz ezinezkoa zatekeen gizonaren begiek eta emakumearen begiek elkarrekin topo ez egitea. Mogueimeren desio fisiko guztia ziztu batean iraungi zen, bihotza jauzika hasi zitzaion laborri bezalako batean, egoeraren azterketa urrutiagora eramatea zaila da, kontuan hartu behar baita garaiak eta sentimenduak oso primitiboak zirela, anakronismoan erortzeko arriskua dago, burdinazko koroetan diamanteak jartzea, esaterako, edo hasieratik azkar hasiz bukaerara zuzen joatearekin konformatzen diren gorputzetan erotismo finduaren zolitasunak asmatzea.
|
|
|
Liburua mahai gainean pausatzean izan zen, Maria Sara zutitzen zen une berean, biak aurrez aurre gelditu ziren, bietako inork ezin zuen ihes egin, edo ez zuen nahi. Gizonak sorbaldatik oratu zion, horrela oratzen zuen lehen aldia zen,
|
emakumeak
burua goratu zuen, begiek, lanpararen beheko argiak ukiturik, dir dir berezia egiten zuten, hauxe xuxurlatu zuen, Ez ezazu ezer esan, hitz bakar bat ere ez, ez ezazu esan zure gustukoa naizela, ezta maite nauzula ere, musu bat emadazu. Gizonak beregana erakarri zuen pixka bat, baina ez gorputzek elkar ukitzeraino, poliki makurtu zen ezpainez emakumearen ezpainak ukitzeraino, hasieran ozta ukitu zituen, igurtzi arin bat baizik ez, eta gero, zalantza txiki baten ondoren, ahoak poxi bat ireki ziren, bat batean musua total, bizi, grinatsu bilakatu zen.
|
|
|
Maria Sara, Maria Sara, murmurikatu zuen gizonak, ez zen beste hitzik esatera ausartu, emakumeak ez zuen erantzun, beharbada oraindik ez zekien Raimundo esaten, oso engainatuta dago maitasunean, lehen aldiz, izen bat ahoskatzea erraza dela uste duena. Maria Sarak atzera egin zuen, gizonak eutsi nahi izan zion, baina
|
emakumeak
burua mugitu zuen, urrundu egin zen, gizonaren besoetatik atera zen zakarkeriarik gabe, Alde egin behar dut, esan zuen, emadazu nire jaka, bulegoan dago, eta poltsa ere bai, mesedez. Raimundo Silva itzuli zenean, emakumeak orria zuen eskuan, irribarre egiten zuen, Mundua hau bezalako zoroez beterik dago, esan zuen, eta Raimundok erantzun zuen, Mogueime, hor behean ikusten dut, Porta de Ferron, erasotzeko aginduaren zain, gero, gaua abailtzen denean Ouroana deituko dute Henrique zaldunaren dendara joan eta zalduna emakumeaz goza dadin, eta gu, gure aldetik, dorre gainetik patuaren aurreratzea zaintzen ahal dutela uste duten mairuak gara.
|
|
|
Autoa, orain bai, kontrolik gabe doa maldan behera. Haren dinbili danbala ibili behar horretan,
|
emakumearen
buruak eta gorputzak jotzen dute atearen eta aurreko eserlekuaren kontra, semearekiko babes ahalegina ia guztiz eragotziz. Azken danbatekoak, kristal hautsien hotsak eta autoaren bat bateko gelditzeak, autoak zerbaitekin talka egin duela adierazten dute modu garbi bezain bortitzaz.
|
|
2021
|
|
|
Halako batean, Nü Wa (女娲) jainkosak zeru lurrak tinkotu, egoera konpondu eta leku egoki bat sortu zuen gizateriarentzat.
|
Emakumearen
burua eta sugearen gorputza zuen espiritua omen zen Nü Wa, aldakorra eta ekintzailea. Horrela, zeruaren eta lurraren ezegonkortasuna konpontzeko Nü Wak bost koloretako harriekin eta Ao dortokari moztutako hankekin lortu zituen zeru lurrei eusteko zutabeak.
|
|
|
Herbafit irabiatuak erabat naturalak direla azpimarratu du behin eta berriz.
|
Emakumeak
buruarekin baietz esan dio guztiari, historiari, helburuei, misio, bisio eta balioei, baita irabiatuen zapore bakoitzari ere. Fruta eta berdura jatea bezala izango da baina fruta eta berdura jan gabe.
|
|
2022
|
|
|
Biktimarengana gerturatu ahala, esperantza desegiten hasi zaio. Kantauri itsasoak haserre bizian kolpatzen du zubia, eta
|
emakumearen
burua bortizki inarrosten da olatu batek harrapatzen duen aldiro. Kasurik onenean, kordea galdu du; txarrenean, itsasgorak bizitza ebatsi dio.
|
|
|
Emakumeen Askapenak" patriarkatu" izendatu zuen hori. Egitura orokor hori existitu egiten da, tokian toki dauden alderantzikatzeak alderantzikatze (adibidez,
|
emakumeak
buru diren etxeak, emakume irakasleak ikasle mutilekin). Orain, feminismoek artikulatzen dituzten hamaika motatako erresistentziak egonagatik, iraun egiten du.
|
|
|
Iradoki ohi da Latinoamerikako matxismoa kolonialismoaren garaiko kulturen arteko elkarreraginaren emaitza dela. Conquistador delakoek probokazioa eta eredua ekarri zituzten, espainiar katolizismoak
|
emakumeen
buru ukatzearen ideologia eskaini zuen, eta zapalkuntza ekonomikoak gizonen autoritate iturriak blokeatu zituen. Walter Williams-ek erakutsi duenez, espainiar kolonialismoak berebat gauzatu zuen eraso bortitz eta iraunkorra kultura natiboaren usadiozko homosexualitatearen aurka.
|
|
|
Nire emazte ohia emakume ederra zen sasoi hartan, baina ez naiz ni emakumeen atzetik gehiegi nabarmentzekoa eta horregatik beharbada harritu ziren nire lankideak pistatik atseden hartzeko eten bat egin eta bidenabar edalontziak berreskuratzeko asmoarekin mahaira itzuli zirenean
|
emakumearen
burua nire sorbaldaren kontra aurkituta. Haiek inoiz kontatu ohi zutenez, ez omen genuen gure artean hitzik trukatzen, elkarrekin musika entzuten ari den bikote baten itxura omen genuen, eta haiek edan beharrekoak edan eta beste norabait zihoazela esatera etorri zitzaizkidanean nik altxatzeko saiakera bat egin banuen ere, neska besotik zintzilikatu zitzaidalako gelditu omen nintzen bertan.
|
|
2023
|
|
|
Pareko etxean bizi den bikote heldua Duval kalearen erdian ari da dantzan, elkarri helduta. Irribarrea atera zaio Mariari,
|
emakumeak
burua gizonaren sorbaldan nola jartzen duen ikusita. Gizonak leun oratzen dio emazteari gerritik, eta istant horretan ez dago, mundu osoan bilatzen ibilita ere, bikoteari min eman diezaiokeen ezer.
|