|
2009
|
|
|
atzerakako mugimendu bat eragin zion, zalantzaren eremura eramanez berriro; orduan, baina, bizardunak berriro ekin zion?. Bai, mutila! Aurrera!??, baita bi
|
emakume
beltzek ere. Martinikakoak edo behar zuten?, bizardunak esana errepikatu baitzuen batak, besteak burua goitik behera mugitu eta ezpain hezeak, masusta helduen zukutan blai?, zabaltzen zituen bitartean, agerian utziz hortz zerrenda ezin zuriagoa, azukre koxkor ilara bat iduri; Domingo, ondorioz, eskariek makurtuta, baita azukrearen gozoak edo balizko masusta zukuaren promesak sorginduta ere, ausaz?, gainezka sentitu zen:
|
|
|
Domingo, beraz, ezetz esatera zihoan, baina emakume azalzuriaren eskariak –baita haren begi distiratsuek ere, mutila distira hartan harrapatuta geratu baitzen, nola anbarean intsektua– atzerakako mugimendu bat eragin zion, zalantzaren eremura eramanez berriro; orduan, baina, bizardunak berriro ekin zion –" Bai, mutila! Aurrera!" –, baita bi
|
emakume
beltzek ere –Martinikakoak edo behar zuten–, bizardunak esana errepikatu baitzuen batak, besteak burua goitik behera mugitu eta ezpain hezeak –masusta helduen zukutan blai? – zabaltzen zituen bitartean, agerian utziz hortz zerrenda ezin zuriagoa, azukre koxkor ilara bat iduri; Domingo, ondorioz –eskariek makurtuta, baita azukrearen gozoak edo balizko masusta zukuaren prom... hala, bada ezetz esateko puntuan zegoenak baietz esan zuen, eta, eskuaren gainean bermatu eta zangoei bultzada ematen ziela, buruz behera jarri zen berandu gabe, ikusle emakumezkoen txalo eta mirespenaren erdian, oh la la eta oh la la!; haietako batek, gainera –masusta helduak gogora ekarri zizkionak–, besarkatu eta musu bat eman zion masailean, bentosa hots bat atera zuena, Domingok, ezpainen ukituarekin eta hotsarekin batera, sentipen ezin atseginagoa bereganatzen zuela:
|
|
2015
|
|
|
eragin zuen
|
emakume
beltzak ere baimena eramatera derrigortzeko
|
|
2016
|
|
|
Ida B. Wellsek berak eskaera egin zien emakume zuriei, bai eta Mary Church Terrellek ere. Klubetako
|
emakume
beltzak ere saiatu ziren klub mugimenduko emakume zuriak konbentzitzen, lintxamenduaren aurkako kanpainaren alde jardun zitezen.
|
|
|
hitza hartu, eta gogoratu beharrekoak gogoratzen zizkien. Zegozkien eskubideak lortuko zituzten
|
emakume
beltzek ere.
|
|
|
Bien bitartean, askatasuna eta berdintasuna lortzeko konpromisoa adierazi zuten beste hainbat
|
emakume
beltzek ere, bakoitzak bere eran, nahiz eta orduantxe antolatutako emakumeen mugimenduarekin estu lotuta egon ez. Lurpeko Trenbideari eskaintzen zizkioten beren indarrak iparraldeko hainbat emakume beltzek.
|
|
|
Errugabe gehiegi eskaini zaizkie gas ganbera eta bizitza osorako ziegei, eta, beraz, emakume beltzek ez dute bat egin gehienetan poliziarengana eta epaileengana baizik jotzen ez duten horiekin. Gainera, sarri bortxatu dituzte
|
emakume
beltzak ere, eta, bortxatu dituztenetan, gizon uniformedun eta togadunek ez dituzte askorik lagundu. Ez hori bakarrik:
|
|
|
XIX. mendeko AEBetan, lantegiko makinetan ziharduten emakume zuriek, soldata truk, soldata hori huskeria izan arren.
|
Emakume
beltzek ere egiten zuten lan, noski, esklabotzak hertsatuta. Errealitatearen puska bat baino ez zen, etxekoandrea?; izan ere, egiatan, hazten ari zen klase ertainaren eta horren oparotasun ekonomikoaren ikurra zen.
|
|
|
Hala ere,, etxekoandre? esaten zaien ahizpa zuriek bezala,
|
emakume
beltzek ere jakiak prestatu dituzte, etxea garbitu, eta ezin konta ahala haur elikatu eta hazi. Hala ere, etxekoandre zuriek senarrarengana jo dute segurtasun ekonomikoa lortzeko, eta emazte eta ama beltzek, ordea, langileak ere izanda, gutxitan eduki dute etxekotasunaren aditu bilakatzeko nahikoa denbora eta energia.
|
|
|
familiaren bizitasunak gainditu egiten zituen esklabotzaren baldintza deshumanizatzaileak; horrela, ikertzaileak bertan behera utzi du Matriarkatu Beltzari buruzko tesia, 1965ean Daniel Moynihanek editatu zuen liburu batek zabaldua. Hala ere, emakume esklaboei erreparatzen dienean, oro har, haien etxekoandre joerak azpimarratzen dituenez, aise ondoriozta daiteke emakume zuriak bezalakoak zirela
|
emakume
beltzak ere, eta bi taldeen arteko alde bakarra zela zenbateraino oztopatzen zituen esklabotzak emakume beltzen helburu domestikoak. Gutmanek dioenez, esklabotza arau instituzionalizatuen arabera, emakumeek dezenteko askatasun sexuala izaten zuten ezkondu aurretik, baina gero ezkontza iraunkorrak eta familiak osatzen zituzten, hala senarraren nola emaztearen lana oinarri.
|
|
|
Gizon beltz guztiek gainean eraman behar zituzten baimen horiek eta ezin zuten beren distritutik irten baimenik gabe. Beltzen komunitatean egonezin handia eragin zuen
|
emakume
beltzak ere baimena eramatera derrigortzeko gobernuak egin zuen saiakerak. 1964an, Mandela epaitu eta biziarteko kartzelarekin zigortu zuten.
|