|
2001
|
|
|
ipuinean, erritu moduko duintasuna dagoelako, etsipenikez dagoelako, ez behintzat gizon ipuinetan agertzen den etsipen fatala, bizitzarekiko darizkion nazka eta gorrotoa, misantropia eta lotuta doan misoginia. Ipuin hauFelicity izeneko
|
emakume
beltz eta elbarriaren ikuspuntutik idatzita dago: probezia, bakardadea eta ezintasuna bizi izan duenaren itxaropen izpiak narrazioa argitzendu, eta amodioa da hori guztia argitzen duena, heriotzera bultzatzen gaituendestinu horren aurka egiten duena.
|
|
2014
|
|
|
Lehenengoa, Regina etxalartarraren etxean. Hitzari buruz galdetu nionean,"
|
Emakumeok
beltzak eta zuriak ikusten genituen", esan zidan. Gerra garaiaz ari zen, Gerra Zibilaz.
|
|
|
" O zer beltzuriak, zer izerdilikak, zer bildur ta nahigabeak sentituko dituzun!". belt. Generoaren inguruan testu honetara ñabardurak ekartzen dituen hitza: (1)" Gerra denboran ere
|
emakumeek
beltzak eta zuriak ikusten zituzten". (2) Bi urte inguru irauten zuen doluaren azken hilabeteetan, emakumeak, zuten adina zutela, tela beltz eta zuriz egindako arropak eramaten hasten ziren.
|
|
2016
|
|
|
Lau egunez gure artean izango da Angela Davis ekintzaile politiko, iraultzaile eta feminista (Birmingham, Alabama, AEB, 1944). Black Power mugimenduaren ikono eta 1960ko urteetan AEBetan eskubide zibilen eta feminismoaren aldeko borrokan zaildutako
|
emakume
beltz eta komunista da Davis; gaur 18:00etan Bilboko Bidebarrieta liburutegian hitzaldia eskainiko du Ipar Hegoa Fundazioak eta GITE IPESek antolatutako Kartzelak kalera! Emakumeak eta espetxea jardunaldien barruan.
|
|
|
Irakasle aritu ziren
|
emakume
beltzak eta zuriak, elkarrekin, eta, lan horri esker, elkarrekiko estimu sakona eta bizia piztu zitzaien. Adibidez, Virginian lan egiten zuen emakume zuri bat guztiz miretsita zegoen emakume irakasle beltz baten lanarekin, zeina esklabotzatik askatu berria baitzen.
|
|
|
Emakumeen sufragioaren garaipen berantetsiaren ostean, hegoaldeko emakume beltzei oldarrean debekatu zitzaien berriki lortutako eskubide hura erabiltzea. Ku Klux Klan taldearen bortizkeriak eztanda egin zuen Floridako Orange County eskualdean, eta
|
emakume
beltzak eta haien haurrak zauritu eta hil zituzten. Beste hainbat tokitan, modu baketsuagoan eragotzi zieten beren eskubide berri hura erabiltzea.
|
|
|
Ida B. Wellsek azaldutakoaren arabera,. Ergelen Oldarra? deitzen zen artikulua, eta hizpidean hartzen zituen izenik gabeko hiri bateko kluben mugimenduko oztopoak, zeinak bi biak biltzen baitzituen,
|
emakume
beltzak eta zuriak. Izenik gabeko klub bateko presidenteak gonbidapena egin zion emakume beltz bati, taldeko kide egin zedin.
|
|
|
9 EMAKUME LANGILEAK,
|
EMAKUME
BELTZAK ETA SUFRAGIO MUGIMENDUAREN HISTORIA
|
|
|
8
|
Emakume
beltzak eta kluben mugimendua
|
|
|
9 Emakume langileak,
|
emakume
beltzak eta sufragio mugimenduaren historia
|
|
|
Ebazpen horretan, alde batera utzi ziren
|
emakume
beltz eta migranteen eskubideak, baita haien gizonezko senideen eskubideak ere. Gainera, traizio egin zitzaion demokrazioaren funtsari ere, eta hori jada ezin zen zuritu komenigarritasunaren argudio zaharrarekin.
|
|
|
8
|
EMAKUME
BELTZAK ETA KLUBEN MUGIMENDUA
|
|
|
Emakume zuriek baino askoz hobeto ezagutzen zituzten legez kanpoko egoerari etekina atera nahi zioten abortugile ezgaiak eta haien eskalpelo hilgarri eta baldarrak. Adibidez, New Yorken, estatu horretan abortua krimentzat hartzeari utzi aurreko urteetan,
|
emakume
beltzak eta puertorricarrak ziren legez kanpoko abortuen ondorioz hiltzen ziren emakumeen %80 inguru. Abortua legeztatu eta berehala, koloreko emakumeei egiten zitzaizkien legezko abortuen erdiak.
|
|
|
Abortu eskubidearen alde zeuden, baina horrek ez zuen esan nahi abortua defendatzen hasiko zirenik. Hainbeste
|
emakume
beltzek eta latinok abortura jotzeak ez du esan nahi haurdunalditik libratu nahi dutenik, baizik eta gizarte baldintza benetan eskasetan bizi direla, eta, ondorioz, ez dutela bizitza berririk ekarri nahi mundura.
|
|
|
Gaur egun,
|
emakume
beltzen eta beren langile klaseko ahizpen ikuspegitik, emakumeen askapenaren errotikako gaitzetako bat konponduko litzateke baldin eta etxeko lanen eta haurrak zaintzearen zama gainetik ken balezakete, eta gizartearen bizkarrean ipini. Haurren zaintza gizarteratu litzateke; jatorduak prestatzea gizarteratu litzateke; etxeko lanak industrializatu lirateke, eta langile klaseko jendeak aise eskuratu lituzke zerbitzu horiek guztiak.
|
|
|
Historialari batek behingoz argitzen baditu emakume esklaboen esperientziari buruz esan diren okerrak eta laga diren hutsuneak, ezin ordainduzko ekarpena egingo digu. Ikerketa hori egin behar da ez soilik zehaztasun historikoaren izenean, baizik eta esklabotza garaiari begira hainbat lezio ikas ditzakegulako, eta,
|
emakume
beltzok eta emakume guztiok askatasunaren alde borrokatzen ari garen honetan, argi emango digutelako. Pertsona arrunt bat izaki, behin behineko ideia batzuk proposatuko ditut, ez besterik, emakume beltzek esklabotza garaian bizitako historia berrikusteko balio dezaketelakoan.
|
|
|
Errepika dezagun:
|
emakume
beltzak eta gizon beltzak berdin zapalduak ziren; sozialki, esklaboen komunitatearen barruan, gizon beltzen parekoak ziren emakume beltzak, eta kartsu egin zioten aurka esklabotzari, gizonek bezainbeste. Horixe da esklabotza sistemaren ironiarik handienetako bat; izan ere, zegoenik eta modu gupidagabeenean esplotatu zituzten emakumeak, sexua bereizi gabe, eta, ondorioz, emakume beltzek berdintasuna bilatu zuten harreman sozialen bidez, eta, ez hori bakarrik:
|
|
|
Neska gidaria eta Joseba hantxe gelditu ziren zutik, haienganantz begira, beren begiak autobusaren ate tolesgarriak bezain zabalik. Gizon
|
emakume
beltzak eta mantaldunak ospitaleko atetik desagertu zirenean, neska gidariak eta Josebak elkarri begiratu zioten, gertatutakoa sinetsi ezinik edo. Beren bekainak igo zituzten ia batera, begiak asko irekiz.
|
|
|
Hurrengo egunetan maiz gogoratu zen
|
emakume
beltzaz eta are gehiago neska ilegorriaz. Mutil laguna izango zuela pentsatu zuen, edo neska laguna akaso, zergatik ez, edo ezkonduta egongo zela.
|
|
2017
|
|
|
Unibertsitateko ikasketarik ez baina bestelakoak badituzten emakume zurien %64k bozkatu dute Trumpen alde, eta %35ek Clintonen alde. Unibertsitateko ikasketarik ez baina bestelakoak badituzten
|
emakume
beltzen eta latinoen kasuan, aldiz, askoz ere txikiagoa da zifra hori: %3 beltzen artean, eta %25 latinoen artean.
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, batez ere emakumeen artean derrigortu da norberaren burua edertzeko autoflagelazio hori. Inork agindu gabeko lege bat bezala zabaldu da
|
emakume
beltz eta mulatoen artean: ederra izateko beharrezkoa dela ile lisoa.
|
|
2020
|
|
|
bertako lehen emakume beltz aberatsa izatea lortu zuen. da XIX. eta XX. mendeen tarte horretan ez zituela gauzak erraz izango
|
emakume
beltz eta, berak esaten zuenez, itsusi batek. Bere esan horri Jainkoa ken diezaiokegu ateook, eta hala ere, ez lioke asko esateari utziko.
|
|
|
Marie lehenagotik zegoen J letraren azpian, baina pasatzera utzi die bertzeei, allez y. Maletaz gainezka zegoen
|
emakume
beltzari eta haren alaba ttipiari utzi die lehenik, kortesiagatik. Eta bertze gainerako guziei, utzikeriaz; ala esperantzaz.
|
|
2021
|
|
|
" Nola egin aurre begirada zuriari? Nola egin aurre
|
emakume
beltz eta" arrazializatu" gisa ditugun aurreiritziei. Nola egin aurre geure buruari?"
|
|
|
Nola egin aurre begirada zuriari? Nola egin aurre
|
emakume
beltz eta" arrazializatu" gisa ditugun aurreiritziei. Nola egin aurre geure buruari?
|
|
|
Emakumea ere gizaki, norbanako, subjektu eta herritar zela aldarrikatzen bazuten ere, mugimendu sufragistan bertan emakume guztiak ez ziren parez pare aitortzen. Ez zituzten aintzat hartzen
|
emakume
beltz eta langileak, besteak beste. Davisek (2016) azaltzen duenez, mugimendu sufragistan buru belarri zebiltzan emakumeen eta emakume beltzen errealitatea eta premiak oso bestelakoak ziren.
|
|
|
Horren aurrean, sufragisten" gu ere gizakiak gara" baieztapenaren aurrean, honakoa ihardetsi zuten Truth eta gainerako feminista beltzek: " ni ez al naiz emakumea?" (Truth 2012),"
|
emakume
beltz eta langileok ere ez al gara emakumeak eta, bidenabar, gizakiak?". Zentzu horretan, beraiek ere gizaki, subjektu eta hiritarrak izan behar zutela aldarrikatzen zuten, nola gizonen aurrean, hala mugimendu sufragistako kide zurien aurrean.
|
|
2023
|
|
|
andreak hara eta hona ibiliko dira; saia zaitez haiengana hurbiltzen eta hitz egiezu zure herrialdeaz eta erakutsi artisau produktu hauek; denak salgai daude". Aretora begiratu nuelarik, hara,
|
emakume
beltz eta marroiak ikusi nituen mahaien inguruan, zein bere" jantzi natiboa" soinean. " Nepal" nuen ondoan, eta, haraxeago," Kenya".
|
|
|
" Noiz etorri zinen hona zure jatorrizko herrialdetik?", arakatu zuen beste batek. Zirku hutsa zen; emakume zuriek entzuleria erne eta zalapartaria osatzen zuten, eta
|
emakume
beltz eta marroiok, berriz, beste garai bateko antzezleak ginen.
|
|
|
Haserre nengoen, lotsatuta, ikaratuta.
|
Emakume
beltz eta marroi haiek nire gidariaren eta haren lagunen mandatua betetzen ari ziren.
|
|
|
Oraindik ere senti dezaket egun hartako lotsa lazgarria. Ekitaldia umiliagarria izan zen, antolatzaileek" beste" erregutzaile gosetuen gisara eta emakume zurien arreta biltzeko ahaleginetan paratu baikintuzten
|
emakume
beltz eta marroiok. Elkarrizketa bat izan beharrean, botere desberdintasunaren erakustaldi bat izan zen.
|
|
|
Aldi hartan, koloreko emakumeok, ni neu barne, ez ginen ikaragarri desberdinak hoochie coochie a dantzatzen ari ziren emakume atzerritar haien aldean, ezta Midwest Plaisancen barrena kokaturiko haien aldean ere. Oparitxo turistikoen mahaien ondoan egon behar izan genuen" emakume atzerritarroi", eta orobat Azokako
|
emakume
beltz eta atzerritar guztiei, ezinezkoa zaigu feminista zurien Emakumeen Eraikinean sartzea, zeina boterearen, diskurtsoaren eta ekintza politikoaren erreinua baita: ez gara ongi etorriak, eta inork ez du sumatzen gure presentziaren falta.
|
|
|
Arrakasta lortu zuen I ondotik Afganistango emakumeei eginiko argazki sortekin(" Women of Jihad"), eta, horri esker, MacArthur Fundazioaren genius beka bat eman zioten, 2009an. Atzerritar
|
emakume
beltz eta marroien irudi intimoetan espezializatu da Addario batik bat, eta Mendebaldeko aldizkari gailenetan argitaratzen dizkiote lanak. 2016an Timeren azalean argitaratu zen lan berezi batean, Sudango nerabe bat ageri da, biluzik ia, beraren bortxatzailearen haurraz haurdun.
|
|
|
Legeak bi diskriminazio horietatik bakarra aitortzen zienez, auzi jartzaileei ukatu egiten zitzaien klase bakar batean kokatzen ziren pertsonen justiziaren parekoa izatea, ez baitzen inongo ahaleginik egiten haien egoeraren berezitasunak ulertzeko. Crenshawk idatzi zuenez, justizia aztertzean arraza eta generoa kontuan hartzen ez badira, ezin da justiziarik egon
|
emakume
beltz eta kolorekoentzat. " Intersekzionalitate" izendatu zuen ideia hori:
|
|
|
" Ez al duzu aipatu behar nola kudea dezakegun guk gure haserrea?". Azkenik,
|
emakume
beltz eta zurien gaineko astebeteko topagune batean irakurtzera gonbidatu zuten batean (Hegoaldeko unibertsitate bateko Emakumeen Ikasketen programan), Lordek gogoan du zera galdetu ziela ikus entzuleei, bere testua irakurri ondoren: " Zer eman dizue aste honek?".
|
|
|
2017ko martxan parte hartu zuten emakume zurietako askok argi erakutsi nahi zuten Donald Trump presidentearen izendapenaren aurka zeudela politikoki. Aldi berean, baina, arraza daltonismoa aldarrikatzen zutenek ez zuten onartzen Trumpen izendapena mehatxu ikaragarria zenik
|
emakume
beltz eta marroientzat. Are okerrago, ez zuten une hartako aktibismoa baliatu aitortzeko zer eragin izan zuen emakume zuriek supremazismo zuria babestu izanak Trumpen izendapenean.
|