|
2002
|
|
|
jende eskubideak unibertsalak dira. Mendebaldeak ere ez ditu behar bezala errespetatzen, eta badugu gure etxean zer egin; halere, ez naiz batere inperialista edo zapaltzaile sentitzen
|
emakumeen
askatasuna herri islamikoetan oso murriztua dela esaten dudanean. Beraien kulturari errespetuak ez dakar begien ixtea.
|
|
2005
|
|
|
Beraz, Bigarren Frankismoan
|
emakumeen
askatasunaren eta gizonekiko berdintasunaren bidean aurrerapauso batzuk egin ziren, nahiz eta tamalez, esan bezala, ez ziren handiegiak izan. Edonola, emakumea eta gizona maila berean jartzeko ibilbideari ekin zitzaion, Franco eta bere erregimena hil ostean benetan gauzatuz joango zena.
|
|
|
Baina, Bigarren Frankismoan(), Espainiak ekonomiaren alorrean ezagutu zuen irekierarekin batera, aldaketak suertatu ziren gizartean.
|
Emakumeak
askatasun handiagoaz gozatu ahal izan zuen. Etxetik gehiago ateratzen zen, nahi zuen bezala jantzi eta jokatzeko askatasun gehiago zuen eta geroz eta gehiago etxetik kanpo lan egiten zuen, nahiz eta soldata baxuak kobratu eta muga handiak izan zenbait lanpostuetara iristeko.
|
|
|
Espainiar gizartea aldatuz joan zen, eta ondorioz, erregimenaren diskurtsoa emakumeari buruz aldatu behar izan zen.
|
Emakumeek
askatasun handiagoaz gozatu zuten, geroz eta gehiago etxetik kanpo lan eginez, nahi zuten bezala jantziz, nahi zuten lekura joanez, etab.
|
|
2006
|
|
|
Berdintasunaren aldeko borroka politikoa bizitasunez betetako borroka pasiotsua da: jendarteak eta bereziki hango eta hemengo
|
emakumeek
askatasunez pentsatzeko eta erabakitzeko eskubidearen aldarria.
|
|
|
Eskubideen berdintasuna ez da berdintasun erreala. Hori dela eta, jarduera politikoa lege aldaketak lortzen saiatuko da bazterketa deuseztatzeko eta
|
emakumeek
askatasun eraginkorra lor dezaten. Hala ere, hori hirugarren saldo feministaren agenda politikoko lehen platera baino ez zen izan:
|
|
|
Aldarrikapen formalak ez ei dira nahikoak mendetako tradizio bat iraultzeko.
|
Emakumeen
askatasuna eta berdintasunabultzatzeko bidean benetako eragina izan dezaten, behar beharrezkoak bide diraneurri sozial eta ekonomikoak; batez ere, aginte publikoak berdintasun materialasustatzeko abian jarri beharreko neurriak.
|
|
2008
|
|
|
Mar espetxe funtzionarioa iristearekin batera,
|
emakumeen
askatasunerako bidaia hasiko da, Mar ez baita espetxeko arauetara ohituko. Adela kartzelako zuzendariaren laguntzarekin, Modulo 4 sortuko dute:
|
|
|
Emakume izatea garai hartan pariah edo outsider izatearekin lotzen zuen, eta, alde horretatik, eskubideak herritarren kategoriaren arabera banatzen zirela salatzen zuen.
|
Emakumeek
askatasuna eta, ondorioz, askatasunaren arriskuak bizitzeko eskubidea zutela azpimarratzen zuen bere esan eginetan.
|
|
2009
|
|
|
(Is there a God?, 1952). Russellena bezalaxe, Sartreren ateologia ere giza duintasunaren defentsa da, ezinbesteko urratsa, euren ustean, gizon
|
emakumearen
askatasuna eta duintasuna salbatzeko. Bien zenbait komentaristak zilegizkoa uste izan du, Jainkoaren eta erlijioaren uko horretan, Jainko eta erlijio purifikatu bat ikusi ahal izatea.
|
|
|
Domingok, egia esan, anarkistekin gero eta harreman estuagoak zituen; Albertok argi eta garbi esan zion: ...ea hiri inguruan zegoen, portu batetik besterako erdibidean, hiriburuko erdigunetik eta Regina enetik aski urruti), lagunaren eskaintza onarturik; Albertok, baina, Domingoren egonaldi guztiak aprobetxatzen zituen laguna kausarako irabazteko, batean bilera batera gonbidatzen zuela eta bestean manifestazio batera, Alberto bere ideietarako bizi baitzen, goitik beherako diziplina batean sartuta, gizon
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna helburu; aldian behin, gainera, proposamen bat luzatzen zion: lehengoan nagusiarekin hitz egiten egon ninduan?
|
|
|
Eraso sexistak salatzea beharrezkotzat jo duen arren, nahitaezkoa iruditzen zaio erasotzaileak gizartetik baztertzea. . Arbuiorik handiena erakutsi behar diegu, eta agerian utzi bataila bat daukagula
|
emakumearen
askatasunaren alde?, adierazi du Romerok. Eta gaineratu du emakumeen aurkako indarkeriaren kontra, atzerapauso bat gehiago ez?
|
|
|
Shirin Neshat artistak poesia erabili du Irango
|
emakumeen aldeko
askatasunaren ametsak azaleratzeko Zanna bedroone mardan filmean. Michele Placido zinemagileak, ostera, 1968ko Italiako ikasleen iraultzak islatu ditu, Il grande sogno filmean.
|
|
|
Bihar Emakumeen Aurkako Nazioarteko Eguna dela oinarritzat hartuta, adierazpen instituzionala adostu du Nafarroako Gobernuak. Adierazpen horrek dioenez, gizarte demokratikoek ezin dute aurrera egin
|
emakumeen
askatasuna, autonomia eta aukerak kolokan jartzen dituzten gertakizunek jarraitzen duten bitartean.
|
|
|
Iruñean ere biktimen aldeko kandelak piztu zituzten. Nafarroako Berdintasun Institutuko zuzendari Sara Ibarrolak nabarmendu zuen
|
emakumeen
askatasunerako eskubidea aldarrikatzeko eguna zela atzokoa.
|
|
|
Domingok, egia esan, anarkistekin gero eta harreman estuagoak zituen; Albertok argi eta garbi esan zion: ...ea hiri inguruan zegoen, portu batetik besterako erdibidean, hiriburuko erdigunetik eta Regina enetik aski urruti), lagunaren eskaintza onarturik; Albertok, baina, Domingoren egonaldi guztiak aprobetxatzen zituen laguna kausarako irabazteko, batean bilera batera gonbidatzen zuela eta bestean manifestazio batera, Alberto bere ideietarako bizi baitzen, goitik beherako diziplina batean sartuta, gizon
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna helburu; aldian behin, gainera, proposamen bat luzatzen zion: lehengoan nagusiarekin hitz egiten egon ninduan... errepublikano jatorra duk eta haren konfiantzazko gizona nauk, badakik... eta inprentan bazagok hiretzako moduko lana... apirilean, izan ere, errepublika aldarrikatu zitean, bai, eta memento ezin hobea duk inprentari bultzada bat emateko... baina horretarako diru iturriak behar ditiagu, eta hik ez al huen komertzioa ikasi?; elkarrizketaren beroan Domingok baietz esaten zion, baina, benetako orduan, beti atzeratzen zuen erabakia:
|
|
2010
|
|
|
Egia da gizon errepublikarrek askatasunaren alde borroka egin zutela. Baina askatasun hori ez zen
|
emakumeen
askatasuna; ez zen eurek maite zituzten emakumeen askatasuna ere. Gerra amaitutakoan etxeko indarkeria kasuek, isilpean geratu arren, gora egin zuten.
|
|
|
Egia da gizon errepublikarrek askatasunaren alde borroka egin zutela. Baina askatasun hori ez zen emakumeen askatasuna; ez zen eurek maite zituzten
|
emakumeen
askatasuna ere. Gerra amaitutakoan etxeko indarkeria kasuek, isilpean geratu arren, gora egin zuten.
|
|
|
zerbait berria zen, haize freskoa, eta berrikuntza gisa oso ondo hartu zuten. Garai hartan, feminismo hitzak oihartzun positiboa zuen, eta behin eta berriz azaltzen genuen feminismoa ez zela sistemari buelta ematea, botere harremanak trukatzea, feminismoaren helburua
|
emakumeen
askatasuna zela eta botere harremanen kontra egiten zuela. Azken boladan, oso interes gutxi pizten diegu komunikabideei.
|
|
|
Baita borrokatzen ere: langileen borrokatik hasita, errepresioaren kontrakora, euskararen arlokora, Lemoizko zentralaren aurkakora; espainiar konstituzioaren aurrean Gernikako Estatutua, Euskadi deiturikoa alternatiba bakarra balitz erakusten zutenen kontra, amnistiaren aldarrikapenean, PSE GALen euskal errefuxiatuen erailketen aurrean,
|
emakumearen
askatasunaren borrokan, euskal preso politikoen aldeko borrokan eta beste hainbat borrokatan ere.
|
|
|
Zorionez, badira eragozteko bideak. Eta hori izan da
|
emakumeen
askatasunaren aldarrietako bat.
|
|
|
Kemenez eta oldarrez ekin behar izan zuten batzuek luzaroan.1271 Gizon atzerakoien kontra borrokatu behar izan ziren, eta gizon aurrerakoien kontra ere bai, emakumeak atzerakoiak omen zirelako, baina batez ere" identitate publikorik" izan ezin zutelako. Argi zegoen" emakume publikoa" esan eta zer adierazten zen.1272 Ez da azaldu beharrik
|
emakumearen
askatasuna eta bizimodu publikoaren mugaketa ez dela oraindik gertaera bitxia, baizik ohikoa.1273
|
|
2011
|
|
|
«Eta horrek pentsarazten digu babesten gaituztela». Ustezko babes horrek, ordea, erabat mugatzen du
|
emakumeen
askatasuna. Aski ezagunak dira neskatoei egin ohi zaizkien gomendioak:
|
|
|
Pentsa, suitzarrek ia 80 hamarkadara arte itxaron behar izan zuten. Herrialde arabiarretako
|
emakumeek
askatasun pertsonalaren alde borrokatu zuten lehenbizi, inoren baimenik gabe noranahi joan ahal izateko eskubidea; gero, ikasteko eta lanerako eskubidea; gero, ezkondu ala ez aukeratzeko eta ezkontzekotan norekin ezkondu aukeratzeko eskubidea (eta zailagoa izaten da ez ezkontzea hautatzea, norekin ezkondu hautatzea baino)...
|
|
|
XX. mendeko hirurogeiko hamarkadak markatu zuen sakon gure belaunaldia: mugimendu antiautoritario eta antikapitalista, askatasun sexuala,
|
emakumeen
askatasuna, egitura patriarkalen aurkako altxamendua. Politikoki, 68 urteko Maiatzeko iraultzak porrot egin bazuen ere, sozialki etorkizunaren bidea jorratu zuen eta lorpenik handiena sexu arteko berdintasunaren hurrenkera izan zen.
|
|
|
Eta kezka zuen bera ere ez zedila izan onartua erakundean gizon itxurak hartzeagatik.
|
Emakumearen
askatasunak lehentasun iraultzailea zuela idatzi zuen. Ikuspegi feminista honetatik begiratzen zion ekintzaren kulturari.
|
|
|
Eraso sexisten inguruko gertakariak eta salaketak egunero entzun ohi ditugu: herriko jaietan edota jai eremutetan
|
emakumeon
askatasuna baldintzatu eta eraso sexisten areagaotzea ematen da. Lan eremuan ematen diren sexu jazarpenen datuak kezkatzekoak dira.
|
|
2012
|
|
|
Askatasunak harrapaturik Emakumeen edertasuna argaltasunari lotzea zinema eta telebistaren eraginari egozten dio Birksek. XX. mendeko gorputz agerpena
|
emakumeen
askatasunerako «oso ona» izan da. Igeri eta korrika egin eta eguzkia har zezaketen.
|
|
|
Simone de Beauvoir-ek, bere Le deuxième sexe liburuan, klase borrokaren dinamika sendoa zen herrietako emakume mugimenduentzat autonomia eskatzen zuen. Horrekintze adierazten zuen
|
emakume
askatasunen aldeko borroka inolaz ere ez zela klase borrokan menperatuen garaipena helduko denerako utzi behar. Zeren Jose Luisek sozialismoa errebindikatzen zuen bere jarrera politikotzat.
|
|
2013
|
|
|
Irakiarrak kalean nahiz etxean jasaten dituen bortxaketak eta indarkeria salatzeko ez dauka egiturarik, familia legea ere indargabetu dute?. Ohore krimenak, ezkontza derrigortuak, trafikoa, espetxeratzeak eta lekualdatze derrigortuak dira kontserbadore erlijiosoek bideratutako egoera.AEBetako gobernuak inbasioa argudiatzeko erabilitako beste aitzakia bat izan zen
|
emakumeen
askatasuna. Hezkuntzan ere beste horrenbeste gertatzen da.
|
|
|
Tamalgarria da
|
emakumeen
askatasunari zilegitasuna kentzen saiatzea, neska horien jarrera gaitzetsiz, esanez ez direla kontziente non sartu diren; atzerritar despistatuak direla; argazkietan barrez ari direla baina benetan negarrez ariko direla; mozkortuta daudela eta bihar damutuko zaiela.
|
|
|
Baina diskurtso interesgarria iritsi zen askoren belarrietara sanferminetako polemikaren haritik:
|
emakumeen
askatasunaren zilegitasunarena, gorputza libreki erakutsi edo ezkutatzeko aukerarena. Eztabaida, Euskal Herriko memoria kolektiboaren ekitaldirik jendetsuenaren erdian.
|
|
2014
|
|
|
Horregatik, azpimarratu nahi dugu udal instituzioen eta herritarren arteko aliantzak sortzearen garrantzia, tokiko berdintasun politikak lantzeko. Abortuaren kontrarreformarekin batera,
|
emakumeon
askatasunaren eta aniztasunaren kontrako eraso gehiago datoz, emakumea emazte ama fin, otzan eta menpeko bihurtzeko. Familia eredu tradizionala indartzeko neurriak dira.
|
|
|
Arazo eta helburu pertsonalak eta politikoak at utzirik nahiz eta erabakigarriak diren gai horretan, argi dago erreforma horren oinarrian erlijio zehatz baten sinismenak daudela eta denoi inposatu nahi dizkigutela. Estatu eta gizarte aske eta demokratiko batean inposaketa hori eta
|
emakumeon
askatasunaren murrizketa guztiz onartezinak dira.
|
|
|
Esate baterako, Bramant Teatrek Henrik Ibsenen La casa de las muñecas obra eskainiko du, eta horrekin lotuta, Vaca taldeak Lo único que necesita una gran actriz es una gran obra y ganas de triunfar estreinatuko du. Bi antzezlanen ardatza
|
emakumearen
askatasuna da. Siosi Teatroren Barrocamiento lanak ere XVI. mendean zentsuratuak izan ziren hiru emakumeren istorioa kontatzen du.
|
|
|
Baina gizona ez da emakumea baino hobea.
|
Emakumeak
askatasun handiagoa izan balu, goi mailako sukaldari emakumezko gehiago izango genituzke orain. Niretzat, adibidez, zaila izan da.
|
|
|
2005 urtean, adibidez, Jauko barik taldeak Emakumeen Mundu Martxako kantua egin zuen29, eta kantua hainbat emakume musikarirekin grabatu zenuten. Kasu horretan, jakina,
|
emakumeen
askatasunaren aldeko aldarria egiten zuen kantuaren letrak. Nolakoaizan zen esperientzia?
|
|
|
Alde batetik,
|
emakumeen
askatasunerako amatasunaren ukoa bidesaritzatjarri izanaz salatzen dute ugarik. Askatasuna erdiesteko eta objektu soil izatetiksubjektu izatera pasatzeko feminitatearekin eta tartean amatasunarekin hausteaezinbestekotzat jotzeaz.
|
|
|
Emakumeak, emakume guztienaskatasunarekin askatuko dira, ez bitartean. Eta
|
emakumeen
askatasunarekin askatukodira gizonak ere. Subjektu askeek aurrean dituzten beste gizakiak ere subjektutzat, subjektu asketzat aitortzen dituztenean.
|
|
|
Gaur egun prozesu horretan jarraitzen dute," gure inguruan zein, mundu osoko bazterretan
|
emakumeentzako
askatasuna eta berdintasuna errealitate bihurtzeko lanetan". Dagoeneko 15 urte bete dituzte eta" borrokan jarraitzeko asmoa" erakutsi dute.
|
|
|
Besteen begirada stand by jartzea. Bigarrenari dagokionez, bada denbora Marcela Lagardek proposatzen duela emakumeen arteko paktuak eta sororitatea
|
emakumeen
askatasunak hazteko estrategia gisa erabiltzea (Lagarde, 2006). Ikerlanean parte hartutako emakumeek ez dute inoiz sororitate hitza erabili, baina askok adierazi dituzte, euren ekintzen bidez, sororitatean oinarritutako estrategiaren inplementazio gorpuztu desberdinak.
|
|
|
Jada emakumeek ez dituzte etxekoandrea eta ama izatea helburu nagusi eta beharrezko. Ezin da ukatu, zentzu batean,
|
emakumearen
askatasunaren inguruko aldarrikapen eta borroka ezberdinek beren eraginkortasuna izan ez dutenik.
|
|
2015
|
|
|
Alderrai dabilen
|
emakumea
askatasunaren lurralderantz abiatu da.
|
|
2016
|
|
|
Sare hark, gainera, klandestinitatean funtzionatzen zuen, gaur egun demokrazia deitzen diogun hau ezarrita zegoenean. Egiten zuten bakarra
|
emakumeei
askatasun pixka bat ematea zen. Euren askatasuna jokoan jartzen zuten, atzemateak kartzela esan nahi zuelako.
|
|
|
Eta hala adierazi nahi dugu idatzi hau sinatzen dugun hainbat emakumek.Kasilda duela mende bat baino gehiago jaio zen, Gipuzkoako herri batean, nahiz eta bere bizitzaren zati handi bat Donostiako Egia auzoan pasatu. Anarkista ezagun horri esker,
|
emakumeon
askatasunari buruzko eztabaida asko jarri ziren mahai gainean. Nudismoa, familia eredua, gure gorputzaren jabe izatea, emakumeoi ezarritako rolekin apurtzea...
|
|
|
ez zen hainbat urtez borrokatu emakumeek esklabotzaren aurka egin ahal izateko eskubidearen alde; hortaz, eskas zuen urteetako borrokak berak dakarren esperientzia. ...n Suffrage [Emakumeen sufragioaren historia] liburua idatzi zuen Susan B. Anthonyrekin batera, eta, liburu horretan, Stantonek gogora ekarri zuen 1840an Lucretia Mottekin izandako elkarrizketa hura,, hantxe eta orduantxe abiatu zen emakumeak askatzeko misio lana?, eta ez zituen aintzat hartu aurreko hamar urteetan ikasitako lezio guztiak, emakume abolizionistek hamarkada bat baitzeramaten borrokan
|
emakumeen
askatasun politikoa lortzeko.
|
|
|
Sexu askapenarekin batera aipamen labur bat egingo dugu
|
emakumeen
askatasunaren aldeko borrokaren inguruan. Esan beharra dago, borroka honek ez zuela garrantzirik izan 60 hamarkadaren bukaera arte.
|
|
|
bortxaketa saiakerak, abusuzko egoerak sexu harremanetan, eraso fisikoak, eta abar. Oharkabean pasatzen zaizkigun egoerak ere daude, jaiakaz guztiz normalizatzen ditugunak, baina
|
emakumeen
askatasuna urratzen dutenak: besteak beste, ahozko gehiegikeriak (komentario sexistak, gutxiesgarriak, uzkurgarriak...), gehiegikeria fisikoak (ukituak, bestearen espazioaren urratzea ligatzerako orduan...)", azaldu dute udal iturri sopeloztarrek.
|
|
|
Emakumeen jabetzea sustatzeko"
|
emakumeen
askatasuna urratzen duten indarkeria mota guztiei aurre egiteko" baliabideak irakatsiko dituzte.
|
|
2017
|
|
|
gizonak eta gogortasuna ardatz hartutako militantzia eredua, emakumeak poliziaren eskuetan, zaintza behar eta falta, babes femeninoa, amatasuna, komunikabideen tratua, eta premia eta min pertsonalak, besteak beste. Egun espetxean dauden 52 preso politiko
|
emakumeen
askatasuna aldarrikatuz amaitu dute idatzia.
|
|
|
Eguneroko lan diziplinari lotu gabe, txandakatu egiten zituzten ekinaldi biziko uneak eta eskuratutako aberastasuna xahutzeko atseden tarteak. Era horretan,
|
emakumeek
askatasun aparta lortu zuten, gizonen aldian behingo hutsunearekin, esangura handiz, bizitzako arlo guztietan parte hartuz, bai eta erlijioan ere. Hala, Lancreren ikuspegitik, independentzia eskandalagarri bakana zeukaten, agintaritza patriarkalaren forma berriak ezartzen ari ziren Europa hartan:
|
|
|
" Patriarkatuaren eta
|
emakumeen
askatasun nahien arteko talka taularatuko dugu Federico García Lorcaren obraren bitartez"
|
|
|
"
|
Emakumeen
askatasunaren kontrako erasoak dira", azpimarratu du Basabek.
|
|
|
Bestalde, herritarrei eskatu die arduratsuak izan daitezen, eta edozein eraso sexistaren aurrean inolako tolerantziarik eta inpunitaterik ez erakusteko. Erasoak gertatzen direnean,
|
emakumeen
askatasunaren errespetu galtze txikiak badira ere, gizarteak taldean erantzun behar du eta erabat gaitzetsi. Horrek esan nahi du mutilak, neskak, gizonak, emakumeak, lagun taldeak edo familiak ezin direla emakumeen aurkako indarkeriaren edozein adierazpenen sopikun izan.
|
|
|
Helduek proposamenaren plastikotasunaz hitz egiten dute eta iloba gazteak argi azaltzen digu," izeko, ez dozu ondo ulertu, bi neskak elkar maite dabe baina ezinezkoa izan da elkarrekin bizitzea, eta orduen handiak egiten direnean bai musu ematen dabe". Zerbait esatearren, bukaeran beharbada
|
emakumearen
askatasunaren gaineko zalantzak geratu zitzaizkigun; baina gaia behintzat oholtzara eraman dute, eta ikuslego guztientzat, gainera.
|
|
|
Hain zuzen, Euskadiko federazioak ASBk erasoak jasan zituzten emakumeei bidalitako gutuna ere helarazi du. Gutunean"
|
emakumeen
askatasunaren kontrako jarrerak gaitzesten" dituzte eta" neurriak hartu" dituztela jakinarazten dute. Berriro gertatu ez dadin hezkuntzaren eta formazioaren alorrean neurriak hartuko dituztela adierazten dute.
|
|
2018
|
|
|
Esklabotzaren kontraesanaren mamuak etengabe itzal egiten dio kontratuaren teoriari, askotariko moduz, eta kontratuari eginiko kritiketan ez dute lortu mamu hori uxatzea. Gizarte zibilaren erabidearen bihotzean dago esklabotzaren kontraesana, kontratuaren teorialari klasikoek
|
emakumeen
askatasuna aldi berean ukatzen eta berresten baitzuten; gainera, kontraesan hori behin eta berriz agertzen da, askatasuna autonomia gisa sexu ugazabatzarekin lotzen baita oraindik. Rousseauk eta Hegelek sozialismoari utzi zioten ondarean, argi eta garbi ikusten da nola beretu duten kontratuaren kritikariek kontratu sexuala.
|
|
|
ez dagoela beharrik frogatzeko emakumeak izaki libreak direla (alegia, izaki libreen gaitasunak dituztela). Patriarkatu kontraktual modernoak aldi berean ukatzen eta segurutzat jotzen du
|
emakumeen
askatasuna, eta luke funtzionatu hori gabe. Kontratu sexualaren istorioa oroiberrituz gero, informazio zinez garrantzitsu hori azaleratzen da.
|
|
|
batetik, Zuzenbide Erkideko Estalduraren Doktrina izeneko ezkontza legean, ezarrita zegoen emaztea senarraren jabetza zela; bestetik, gizonek oraindik ere ekinean dihardute gizonezkoen sexu eskubidearen legea betearaz dadin; eta, horrez gainera, gizonek gaur egun ere exijitzen dute emakumeen gorputzak publikoki eskuragarri edukitzea, hala hezur mamiz nola errepresentazio gisa. Horrenbestez, emakumeek beren baitako jabetza dutela onartzea, dirudienez, kolpe erabakigarria da patriarkatuaren kontra, baina, historian (nahiz eta mugimendu feministak norberaren baitako jabetzaren hizkeran erraz formula zitezkeen auzien inguruan egin dituen kanpainak), arrazoibide feminista nagusia izan da
|
emakumeek
askatasun zibila behar zutela emakume gisa, ez gizonen isla hits gisa. Argudio horren oinarrian, beraz, inplizituki errefusatu zuten norbanakoa jabe gizonezko gisa agertzen zuen eraikuntza patriarkal hura.
|
|
|
Beauvoirrek proposatzen du gorputz emea
|
emakumeen
askatasunerako egoera eta lanabesa izan litzatekeela, ez esentzia definitzaile eta mugatzailea. Argi dago Beauvoirren analisiaren baitan dagoen gorpuztearen teoria motz geratzen dela, kritikarik gabe erreproduzitzen duelako askatasunaren eta gorputzaren arteko bereizketa cartesiarra.
|
|
|
Ispiluak lotura estuak izan ditu eta ditu oraindik ere edertasunarekin, gorputzarekin, desioarekin eta luxuarekin. Tarteka pentsatu izan dut ez ote dion gure lantegiak
|
emakumearen
askatasunaren aldeko borrokari ere lagundu, beren buruak ezagutzen, beren edertasunaz jabetzen lagundu dien neurrian. Baina Saint Gobain ingeniarien eskuetan erori da.
|
|
|
Ana Urrutia kazetariak bere irudia laga du
|
emakumeen
askatasuna aldarrikatzeko, baita jai inguruetan ere Jaietan ere, neure aukera lelopean emango da ezagutzera.
|
|
|
Bizkaiko Foru Aldundiak
|
emakumeen
askatasunaren aldeko eta eraso sexisten aurkako kanpaina bat kaleratu berri du, eta, batik bat, jai inguruetan gertatzen diren erasoak hartu ditu kontuan.Ana Urrutia kazetariak bere irudia laga dio kanpainari. Hain zuzen ere, berak gaur goizean aurkeztu du kanpaina Teresa Laespada Enplegua, Gizarte Inklusioa eta Berdintasuna Sustatzeko foru diputatuarekin batera egin duen prentsaurrekoan, eta Jaietan ere, neure aukera izan da leloa.
|
|
|
Laespada diputatuak azaldu du
|
emakumeen
askatasunaren aldeko kanpaina bat dela, baina arreta berezia jarri nahi dela uda osoan zehar egongo diren jai gune eta jaietan.
|
|
2019
|
|
|
Uste dut eztabaida gainditu behar dela, ez duelako ekarpen handirik egiten. Nik, noski,
|
emakumearen
askatasuna defendatzen dut, baita nola jantzi eta publikoki nola agertu erabakitzerakoan ere. Derrigortzearen eta debekatzearen kontra nago.
|
|
|
|
Emakumeen
askatasuna mugatzen dute?
|
|
|
akusatuek egoera hartan zeukaten nagusitasuna baliatu zutela, boterea, finean?
|
emakumearen
askatasuna urratzeko; eta hark nabarmen izututa erreakzionatu zuela.
|
|
|
–Azkenean, gazteentzat hain erridikulua eta anakronikoa bihurtu denez gauzak ulertzeko modu hori, gainezka egin dute. Funtsean esan nahi duguna da ez dugula bereizketarik nahi
|
emakumeen
askatasunaren aurkako erasoetan?.
|
|
|
gaur egun, ideal demokratikoa barneratua dutenez, onartzen dute gizaki guztiak berdinak direla. Familiaren barrenean, mutikoaren, gizon gaztearen begietan emakumeak badu gizaseme helduek duten duintasun sozial bera; geroago, desioan eta amodioan, gizon horrek emakume desiratu eta maitatuaren erresistentzia eta independentzia sentitzen du; ezkondurik dagoenean, bere andrearengan emaztea errespetatzen du, ama, eta, ezkonbizitzaren esperientzia jakin horretan,
|
emakumeak
askatasun gisa berresten du bere burua gizonaren aurrean. Hala, gizonak sinets dezake jadanik ez dagoela gizarte hierarkiarik sexuen artean eta, oro har, emakumea bere berdina dela, aldeak alde.
|
|
|
Nola aurkitu independentzia dependentzian? Zer inguruabarrek mugatzen dute
|
emakumearen
askatasuna. Emakumeak gaindi ditzake muga horiek?
|
|
|
XVIII. mendean ere handituz joan ziren
|
emakumearen
askatasuna eta independentzia. Usadioak zorrotzak ziren oraindik:
|
|
|
Iraultzaren hondarrean,
|
emakumeak
askatasun anarkiko bat izan zuen. Baina gizartea berriz antolatu zenean, guztiz menderaturik geratu zen ostera.
|
|
|
Giro askotan,
|
emakumeek
askatasun sexuala erdietsi dute, partez behintzat. Baina oraindik ere zaila dute ezkonbizitza eta gozamen erotikoa uztartzea.
|
|
|
duela emakumea; erabakita dauka errespetatuko diola independentzia, ondotxo baitaki ezinezkoa dela inor edukitzea, baina mingarria eta umiliagarria zaio beste gizon batek halako pentsamendu konplazentziazkoak izatea Mayren bitartez. Gizarteak ez ditu bereizten emakume librea eta emakume larru merkea; maitaleak berak ere askotan ez du aitortzen
|
emakumearen
askatasuna, nahiz eta horretaz baliatzen den; nahiago du pentsatu emakumeak amore eman diola, men egin diola eraman dezan, berak konkistatu eta seduzitu duela. Emakume urguilutsuak bat egin dezake modu pertsonalean maita lagunaren banitatearekin, baina gorrotagarria irudituko zaio senar estimatuak harrokeria hori jasatea.
|
|
|
Beraz, desleialtasunera kondenatua dago: horra
|
emakumearen
askatasunak izan dezakeen aurpegi konkretu bakarra. Desleiala da bere desiretatik, pentsamenduetatik, kontzientziatik harago ere; objektu gisa begiratzen diotenez, bere burua eskaintzen dio hartaz jabetu nahi duen zernahi subjektibitateri; harem batean giltzapeturik ere, beloen atzean ezkutaturik ere, ez da segurua inori desirarik sortuko ez dionik:
|
|
|
Senar eskubideei uko eginez, gizarte legeetan bermatzea bazterturik, gizonak buruz buruko borrokan irabazi nahi dio. Emakumea beretu nahi du, baita haren erresistentziak ere;
|
emakumeak
askatasunean ihes egiten dionez, gizonak askatasun horretan pertsegitzen du. Alferrik, ordea.
|
|
|
a zer nolako lanak, bera beti arriskuan dagoen irudi bat osatzeko! Irudi horrek, ororekin ere,
|
emakumeen
askatasun apetatsua du oinarri: hura aldekoa izatea lortu beharra dago, denbora guzti guztian; gizasemea erabat higaturik dauka gizon gizon, printzipal, nagusi agertzeko grinak; itxurak egiten ditu itxurak egin ditzaten berarentzat; oldarkorra ere bada, urduria; ezinikusia die emakumeei haien beldur delako, eta haien beldur da, hain zuzen, bera omen den pertsonaia horren beldur delako.
|
|
2020
|
|
|
Etxean erditzea
|
emakumearen
askatasunaren adierazpen osoa da. Emakumeen askatasuna gehien murrizten duten herrialdeak dira aukera hau gehien estigmatizatzen dutenak.
|
|
|
Etxean erditzea emakumearen askatasunaren adierazpen osoa da.
|
Emakumeen
askatasuna gehien murrizten duten herrialdeak dira aukera hau gehien estigmatizatzen dutenak. Eta argi dago etxean erditzeak ez duela zertan guztion gustukoa izan behar, baina aukera horren aldeko apustua egiten duen familia errespetatzea ezinbertzekoa da, ospitalean jaiotzea bezain egokia eta segurua delako.
|
|
|
|
Emakumeen
askatasunaren kontrako arau inplizitu eta esplizituen bilduma da patriarkatua. Arau heteronormatiboak erdigunean jartzen eta inposatzen dituen aginte sistema hierarkiko bat.
|
|
|
Oro har, iruditzen zait gizonezkoei askoz gehiago axola zaiela
|
emakumeen
askatasuna mugatzea beren askatasun per  tsonala baliatzea baino, esaten du Mariannek.
|
|
|
Badirudi feminismoa edota
|
emakumeen
askatasunak urrats bat aurrera dagianean matxismoak bere alde bere bidea gogortzen ziber jazarpenez edo abusuz okertzen duela. Kalea neska ehizaz betetako lekua balitz bezala.
|
|
|
Itzalak eta pentsamenduak nahasten zitzaizkidan buruan, eta halaxe nindoan lagunengana, itzaltsu eta pentsakor, eta aldi berean ikaratuta, ikara xor batekin. Edward Bernays neukan gogoan, zigarro erretzea eta
|
emakumearen
askatasuna uztartu zituen publizista. Ezin nuen ahaztu —aipatu nuen hau lehengo astean— torches of freedom, ‘askatasun zuzi’ bataiatu zituela zigarroak, bereziki Lucky Strike markakoak; ondoren hau ez nuen lehengoan esan, Hollywoodeko produktore, zinema zuzendari eta aktore aktoresekin tratu ekonomikoa egin, eta Bette Davis, Marlene Dietrich, Rita Hayworth, Marilyn Monroe, Lauren Bacall eta beste hainbat star zigarro erretzearen propagandista bihurtu zituela, oh my love, zenbat maite zaitudan, emaidazu Lucky Strike bat, faborez.
|
|
2021
|
|
|
Areto bakoitzean islatuta agertzen dira, besteak beste, hamarkada hartan hirigintzan, familian, parte hartze politiko eta sindikalean eta aisialdian izandako aldaketarik eta aurrerakuntzarik nabarienak. Esate baterako, modaren garapena,
|
emakumeen
askatasuna, erotismoa eta abar agertzen dira piezen bidez. Horrekin batera, hainbat mugimendu aurrerazaleri erreferentzia egiten zaie erakusketan. Beste hainbaten artean, Bauhaus mugimenduari, dadaismoari eta objektibotasun berriari.
|
|
|
Coco Chanel eta Elsa Schiaparelli. Lehenak,
|
emakumearen
askatasuna helburu, jantzi eramangarriak, egitura sinplekoak, arinak, gizonen pare ibiltzekoak egiten zituen. Bigarrenak, aldiz, gaueko soinekoak egiten zituen gehienbat, eta hauek eraman ezinak ziren askotan, erabat eroak, margolari surrealistengan eta bereziki Dalirengan inspiratuak.
|
|
|
Zure amonari, ordea, halako kontuak belarri batetik sartu, bestetik atera; gero eta ideia aurrerakoiagoak adierazten zituen, aho bixarrik gabe. Jostuna eta biak elkarrekin topatzen nituenean, sarri hizketan hasten zitzaizkidan azken boladako
|
emakumeen
askatasunaren aldeko mugimenduari buruz; herriko emakume gazteen bileretara ere joaten ziren, morez jan  tzita, eta manifestazioren batera edo bestera ere bai. Zure amona aitona baino sueltoagoa izana da beti.
|
|
|
57 Beauvoir, Simone de: Über den Kampf für die Befreiung der Frau(
|
Emakumearen
askatasunaren aldeko borrokaz). Alice Schwarzerrek egin zion elkarrizketa, Kursbuch aldizkarian argiratua.
|
|
|
Azkenekoa, Lizasoko pestetan bertan gertatu zen, eta hura gaitzetsi nahi izan dute Ultzamako Udalak eta Lizasoko Kontzejuak, ohar batean. " Emakumeen kontrako indarkeriak eraso mota hauek bere baitan biltzen ditu eta pertsonen oinarrizko eskubideen eta
|
emakumeen
askatasunen urraketa larrienetako bat da", irakurri daiteke oharrean.
|
|
2022
|
|
|
• Laburbilduz,
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna sustatzea arlo guztietan: juridiko, politiko, ekonomiko, sozial eta kulturaletan.
|
|
|
Nola prebenitu daitezke halako erasoak
|
emakumeen
askatasuna mugatu gabe?
|
|
|
Iruindarrok Maiari bere txangoa bukatzea galarazteko erantzukizuna dugu, aurreko gobernuak mugimendu feministarekin eta gizartearen lankidetzarekin egindako lana deuseztatzea galarazteko. Sanfermin hauetan bere lehentasuna ez da izango erasotzaileak geldiaraztea edo
|
emakumeen
askatasuna defendatzea, baizik eta jaiaren irudi berezia babestea eta ezerk ez nahastea. Eta horren barruan sartzen da, behar izanez gero, indarkeria matxista San Ferminen mantupean sartzea.
|
|
|
«Emakumeok aske izateko eta nahi dugun bezala dibertitzeko eskubidea dugu». Horrekin batera, jaiak, kaleak eta gaua emakumeenak ere badirela aldarrikatu zuen, eta ohartarazi egoera ezin dela izan «atzerakada» bat
|
emakumeen
askatasunean, «hori baita benetako mehatxua». Horiek horrela, «lasai egoteko eta zuhur jokatzeko» deia egin zuen, eta berdintasunaren alde «eragile aktibo» bihurtzeko eskatu zien herritar guztiei.
|
|
|
Gero eta ziztada gehiago salatu dira jai giroan, eta, horrekin batera, indarkeria matxistari lotutako beldurra elikatzen duten alarma mezuak zabaldu dira gizartean. Hedatu den alarma sozialak, gainera, beldurra hauspotzen duten diskurtsoak zabaltzen dituela ohartarazi du Bilgune Feministak, eta horiek
|
emakumeen
askatasuna «mugatzen» dutela.
|
|
|
Euskal Herriko Bilgune Feministak jakinarazi duenaren arabera, ordea, Poliziaren presentzia handitzea ezin da izan egoerari aurre egiteko erantzuna. Izan ere, mekanismo polizial horiek,
|
emakumeen
askatasuna mugatzeaz gain, gehiago biktimizatzen dituela ere adierazi du: «Poliziak gorpuzten duen maskulinitate ereduak eta iraunarazten duen menderatze sistema berberak jotzen gaituzte».
|
|
|
«Europan zabaltzen ari den izurri matxista hau guztiz onartezina da. Ziztadek
|
emakumeen
askatasuna mugatzea eta mehatxatzea dute helburu. Hori dela eta, oso gogorrak izan behar dugu matxito harrapakari horien aurka».
|
|
|
Gugandik deskonektatzen ari gara, gure naturarekin berradiskidetu behar dugu. Adiskidetzen ez baldin bagara,
|
emakumearen
askatasunaz, liberazioaz, feminismoaz hitz egitea absurdoa da. Kultura naturaren kontra eraikitzen ariko ginateke.
|
|
|
Ideologia totalitarioek, nork bere erara, jarrera eta izaera berdintzen dituzte. Berdintze horrek giza espiritua, hau da, gizon
|
emakumeen
askatasuna, duintasuna eta identitatea ukatzen ditu. Ukatze horrek giza eskubideak galtzea, tortura eta heriotza dakartza, biolentoak eta terroristak, zelula gaiztoak edo izurrite bat bezala, txikitu eta garbitu behar direlako.
|
|
|
Neurri batean, bai. Ez dago zalantzarik, halere, finantza  kapitalismoaren supergizakiak ere
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna bultzatzen du. Are gehiago, Harariren supergizakiak erakusten digunez, emakumeen aldeko jarrera hori bere identitatearen marka da.
|
|
|
Supergizakia
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna aldeztu eta babestera behartuta dago. Emakume aske eta berdina da amua, haren Politika Handia irentsarazteko.
|
|
2023
|
|
|
Guillaume Farel, François Vatable, Gerard Roussel, Martial Mazurier, Mi chel d ‘Arande, Pierre Caroli, Jodocus Clichtove eta Jean Lecomte Lacroixkoa. Garai hartako bizi ziren idazle asko oso gertu zeuden mugimendu hartatik, hala nola François Rabelais edo Erasmo. ideia erreformatzaileetatik hurbil baina Eliza katolikoari atxikia, Margarita Nafarroakoak XVI. mendetik aurrera
|
emakumeen
askatasunaren eta au to nomiaren kon tzientzia hastapenen aldeko aldarrikapenari bidea ireki zion.
|