|
2002
|
|
|
jende eskubideak unibertsalak dira. Mendebaldeak ere ez ditu behar bezala errespetatzen, eta badugu gure etxean zer egin; halere, ez naiz batere inperialista edo zapaltzaile sentitzen
|
emakumeen
askatasuna herri islamikoetan oso murriztua dela esaten dudanean. Beraien kulturari errespetuak ez dakar begien ixtea.
|
|
2005
|
|
|
Beraz, Bigarren Frankismoan
|
emakumeen
askatasunaren eta gizonekiko berdintasunaren bidean aurrerapauso batzuk egin ziren, nahiz eta tamalez, esan bezala, ez ziren handiegiak izan. Edonola, emakumea eta gizona maila berean jartzeko ibilbideari ekin zitzaion, Franco eta bere erregimena hil ostean benetan gauzatuz joango zena.
|
|
2008
|
|
|
Mar espetxe funtzionarioa iristearekin batera,
|
emakumeen
askatasunerako bidaia hasiko da, Mar ez baita espetxeko arauetara ohituko. Adela kartzelako zuzendariaren laguntzarekin, Modulo 4 sortuko dute:
|
|
2009
|
|
|
Domingok, egia esan, anarkistekin gero eta harreman estuagoak zituen; Albertok argi eta garbi esan zion: ...ea hiri inguruan zegoen, portu batetik besterako erdibidean, hiriburuko erdigunetik eta Regina enetik aski urruti), lagunaren eskaintza onarturik; Albertok, baina, Domingoren egonaldi guztiak aprobetxatzen zituen laguna kausarako irabazteko, batean bilera batera gonbidatzen zuela eta bestean manifestazio batera, Alberto bere ideietarako bizi baitzen, goitik beherako diziplina batean sartuta, gizon
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna helburu; aldian behin, gainera, proposamen bat luzatzen zion: lehengoan nagusiarekin hitz egiten egon ninduan?
|
|
|
Bihar Emakumeen Aurkako Nazioarteko Eguna dela oinarritzat hartuta, adierazpen instituzionala adostu du Nafarroako Gobernuak. Adierazpen horrek dioenez, gizarte demokratikoek ezin dute aurrera egin
|
emakumeen
askatasuna, autonomia eta aukerak kolokan jartzen dituzten gertakizunek jarraitzen duten bitartean.
|
|
|
Iruñean ere biktimen aldeko kandelak piztu zituzten. Nafarroako Berdintasun Institutuko zuzendari Sara Ibarrolak nabarmendu zuen
|
emakumeen
askatasunerako eskubidea aldarrikatzeko eguna zela atzokoa.
|
|
|
Domingok, egia esan, anarkistekin gero eta harreman estuagoak zituen; Albertok argi eta garbi esan zion: ...ea hiri inguruan zegoen, portu batetik besterako erdibidean, hiriburuko erdigunetik eta Regina enetik aski urruti), lagunaren eskaintza onarturik; Albertok, baina, Domingoren egonaldi guztiak aprobetxatzen zituen laguna kausarako irabazteko, batean bilera batera gonbidatzen zuela eta bestean manifestazio batera, Alberto bere ideietarako bizi baitzen, goitik beherako diziplina batean sartuta, gizon
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna helburu; aldian behin, gainera, proposamen bat luzatzen zion: lehengoan nagusiarekin hitz egiten egon ninduan... errepublikano jatorra duk eta haren konfiantzazko gizona nauk, badakik... eta inprentan bazagok hiretzako moduko lana... apirilean, izan ere, errepublika aldarrikatu zitean, bai, eta memento ezin hobea duk inprentari bultzada bat emateko... baina horretarako diru iturriak behar ditiagu, eta hik ez al huen komertzioa ikasi?; elkarrizketaren beroan Domingok baietz esaten zion, baina, benetako orduan, beti atzeratzen zuen erabakia:
|
|
2010
|
|
|
Egia da gizon errepublikarrek askatasunaren alde borroka egin zutela. Baina askatasun hori ez zen
|
emakumeen
askatasuna; ez zen eurek maite zituzten emakumeen askatasuna ere. Gerra amaitutakoan etxeko indarkeria kasuek, isilpean geratu arren, gora egin zuten.
|
|
|
Egia da gizon errepublikarrek askatasunaren alde borroka egin zutela. Baina askatasun hori ez zen emakumeen askatasuna; ez zen eurek maite zituzten
|
emakumeen
askatasuna ere. Gerra amaitutakoan etxeko indarkeria kasuek, isilpean geratu arren, gora egin zuten.
|
|
|
zerbait berria zen, haize freskoa, eta berrikuntza gisa oso ondo hartu zuten. Garai hartan, feminismo hitzak oihartzun positiboa zuen, eta behin eta berriz azaltzen genuen feminismoa ez zela sistemari buelta ematea, botere harremanak trukatzea, feminismoaren helburua
|
emakumeen
askatasuna zela eta botere harremanen kontra egiten zuela. Azken boladan, oso interes gutxi pizten diegu komunikabideei.
|
|
|
Zorionez, badira eragozteko bideak. Eta hori izan da
|
emakumeen
askatasunaren aldarrietako bat.
|
|
2011
|
|
|
«Eta horrek pentsarazten digu babesten gaituztela». Ustezko babes horrek, ordea, erabat mugatzen du
|
emakumeen
askatasuna. Aski ezagunak dira neskatoei egin ohi zaizkien gomendioak:
|
|
|
XX. mendeko hirurogeiko hamarkadak markatu zuen sakon gure belaunaldia: mugimendu antiautoritario eta antikapitalista, askatasun sexuala,
|
emakumeen
askatasuna, egitura patriarkalen aurkako altxamendua. Politikoki, 68 urteko Maiatzeko iraultzak porrot egin bazuen ere, sozialki etorkizunaren bidea jorratu zuen eta lorpenik handiena sexu arteko berdintasunaren hurrenkera izan zen.
|
|
2012
|
|
|
Askatasunak harrapaturik Emakumeen edertasuna argaltasunari lotzea zinema eta telebistaren eraginari egozten dio Birksek. XX. mendeko gorputz agerpena
|
emakumeen
askatasunerako «oso ona» izan da. Igeri eta korrika egin eta eguzkia har zezaketen.
|
|
2013
|
|
|
Irakiarrak kalean nahiz etxean jasaten dituen bortxaketak eta indarkeria salatzeko ez dauka egiturarik, familia legea ere indargabetu dute?. Ohore krimenak, ezkontza derrigortuak, trafikoa, espetxeratzeak eta lekualdatze derrigortuak dira kontserbadore erlijiosoek bideratutako egoera.AEBetako gobernuak inbasioa argudiatzeko erabilitako beste aitzakia bat izan zen
|
emakumeen
askatasuna. Hezkuntzan ere beste horrenbeste gertatzen da.
|
|
|
Tamalgarria da
|
emakumeen
askatasunari zilegitasuna kentzen saiatzea, neska horien jarrera gaitzetsiz, esanez ez direla kontziente non sartu diren; atzerritar despistatuak direla; argazkietan barrez ari direla baina benetan negarrez ariko direla; mozkortuta daudela eta bihar damutuko zaiela.
|
|
|
Baina diskurtso interesgarria iritsi zen askoren belarrietara sanferminetako polemikaren haritik:
|
emakumeen
askatasunaren zilegitasunarena, gorputza libreki erakutsi edo ezkutatzeko aukerarena. Eztabaida, Euskal Herriko memoria kolektiboaren ekitaldirik jendetsuenaren erdian.
|
|
2014
|
|
|
2005 urtean, adibidez, Jauko barik taldeak Emakumeen Mundu Martxako kantua egin zuen29, eta kantua hainbat emakume musikarirekin grabatu zenuten. Kasu horretan, jakina,
|
emakumeen
askatasunaren aldeko aldarria egiten zuen kantuaren letrak. Nolakoaizan zen esperientzia?
|
|
|
Alde batetik,
|
emakumeen
askatasunerako amatasunaren ukoa bidesaritzatjarri izanaz salatzen dute ugarik. Askatasuna erdiesteko eta objektu soil izatetiksubjektu izatera pasatzeko feminitatearekin eta tartean amatasunarekin hausteaezinbestekotzat jotzeaz.
|
|
|
Emakumeak, emakume guztienaskatasunarekin askatuko dira, ez bitartean. Eta
|
emakumeen
askatasunarekin askatukodira gizonak ere. Subjektu askeek aurrean dituzten beste gizakiak ere subjektutzat, subjektu asketzat aitortzen dituztenean.
|
|
|
Besteen begirada stand by jartzea. Bigarrenari dagokionez, bada denbora Marcela Lagardek proposatzen duela emakumeen arteko paktuak eta sororitatea
|
emakumeen
askatasunak hazteko estrategia gisa erabiltzea (Lagarde, 2006). Ikerlanean parte hartutako emakumeek ez dute inoiz sororitate hitza erabili, baina askok adierazi dituzte, euren ekintzen bidez, sororitatean oinarritutako estrategiaren inplementazio gorpuztu desberdinak.
|
|
2016
|
|
|
ez zen hainbat urtez borrokatu emakumeek esklabotzaren aurka egin ahal izateko eskubidearen alde; hortaz, eskas zuen urteetako borrokak berak dakarren esperientzia. ...n Suffrage [Emakumeen sufragioaren historia] liburua idatzi zuen Susan B. Anthonyrekin batera, eta, liburu horretan, Stantonek gogora ekarri zuen 1840an Lucretia Mottekin izandako elkarrizketa hura,, hantxe eta orduantxe abiatu zen emakumeak askatzeko misio lana?, eta ez zituen aintzat hartu aurreko hamar urteetan ikasitako lezio guztiak, emakume abolizionistek hamarkada bat baitzeramaten borrokan
|
emakumeen
askatasun politikoa lortzeko.
|
|
|
Sexu askapenarekin batera aipamen labur bat egingo dugu
|
emakumeen
askatasunaren aldeko borrokaren inguruan. Esan beharra dago, borroka honek ez zuela garrantzirik izan 60 hamarkadaren bukaera arte.
|
|
|
bortxaketa saiakerak, abusuzko egoerak sexu harremanetan, eraso fisikoak, eta abar. Oharkabean pasatzen zaizkigun egoerak ere daude, jaiakaz guztiz normalizatzen ditugunak, baina
|
emakumeen
askatasuna urratzen dutenak: besteak beste, ahozko gehiegikeriak (komentario sexistak, gutxiesgarriak, uzkurgarriak...), gehiegikeria fisikoak (ukituak, bestearen espazioaren urratzea ligatzerako orduan...)", azaldu dute udal iturri sopeloztarrek.
|
|
|
Emakumeen jabetzea sustatzeko"
|
emakumeen
askatasuna urratzen duten indarkeria mota guztiei aurre egiteko" baliabideak irakatsiko dituzte.
|
|
2017
|
|
|
gizonak eta gogortasuna ardatz hartutako militantzia eredua, emakumeak poliziaren eskuetan, zaintza behar eta falta, babes femeninoa, amatasuna, komunikabideen tratua, eta premia eta min pertsonalak, besteak beste. Egun espetxean dauden 52 preso politiko
|
emakumeen
askatasuna aldarrikatuz amaitu dute idatzia.
|
|
|
" Patriarkatuaren eta
|
emakumeen
askatasun nahien arteko talka taularatuko dugu Federico García Lorcaren obraren bitartez"
|
|
|
Bestalde, herritarrei eskatu die arduratsuak izan daitezen, eta edozein eraso sexistaren aurrean inolako tolerantziarik eta inpunitaterik ez erakusteko. Erasoak gertatzen direnean,
|
emakumeen
askatasunaren errespetu galtze txikiak badira ere, gizarteak taldean erantzun behar du eta erabat gaitzetsi. Horrek esan nahi du mutilak, neskak, gizonak, emakumeak, lagun taldeak edo familiak ezin direla emakumeen aurkako indarkeriaren edozein adierazpenen sopikun izan.
|
|
|
Hain zuzen, Euskadiko federazioak ASBk erasoak jasan zituzten emakumeei bidalitako gutuna ere helarazi du. Gutunean"
|
emakumeen
askatasunaren kontrako jarrerak gaitzesten" dituzte eta" neurriak hartu" dituztela jakinarazten dute. Berriro gertatu ez dadin hezkuntzaren eta formazioaren alorrean neurriak hartuko dituztela adierazten dute.
|
|
2018
|
|
|
Esklabotzaren kontraesanaren mamuak etengabe itzal egiten dio kontratuaren teoriari, askotariko moduz, eta kontratuari eginiko kritiketan ez dute lortu mamu hori uxatzea. Gizarte zibilaren erabidearen bihotzean dago esklabotzaren kontraesana, kontratuaren teorialari klasikoek
|
emakumeen
askatasuna aldi berean ukatzen eta berresten baitzuten; gainera, kontraesan hori behin eta berriz agertzen da, askatasuna autonomia gisa sexu ugazabatzarekin lotzen baita oraindik. Rousseauk eta Hegelek sozialismoari utzi zioten ondarean, argi eta garbi ikusten da nola beretu duten kontratuaren kritikariek kontratu sexuala.
|
|
|
ez dagoela beharrik frogatzeko emakumeak izaki libreak direla (alegia, izaki libreen gaitasunak dituztela). Patriarkatu kontraktual modernoak aldi berean ukatzen eta segurutzat jotzen du
|
emakumeen
askatasuna, eta luke funtzionatu hori gabe. Kontratu sexualaren istorioa oroiberrituz gero, informazio zinez garrantzitsu hori azaleratzen da.
|
|
|
Beauvoirrek proposatzen du gorputz emea
|
emakumeen
askatasunerako egoera eta lanabesa izan litzatekeela, ez esentzia definitzaile eta mugatzailea. Argi dago Beauvoirren analisiaren baitan dagoen gorpuztearen teoria motz geratzen dela, kritikarik gabe erreproduzitzen duelako askatasunaren eta gorputzaren arteko bereizketa cartesiarra.
|
|
|
Ana Urrutia kazetariak bere irudia laga du
|
emakumeen
askatasuna aldarrikatzeko, baita jai inguruetan ere Jaietan ere, neure aukera lelopean emango da ezagutzera.
|
|
|
Bizkaiko Foru Aldundiak
|
emakumeen
askatasunaren aldeko eta eraso sexisten aurkako kanpaina bat kaleratu berri du, eta, batik bat, jai inguruetan gertatzen diren erasoak hartu ditu kontuan.Ana Urrutia kazetariak bere irudia laga dio kanpainari. Hain zuzen ere, berak gaur goizean aurkeztu du kanpaina Teresa Laespada Enplegua, Gizarte Inklusioa eta Berdintasuna Sustatzeko foru diputatuarekin batera egin duen prentsaurrekoan, eta Jaietan ere, neure aukera izan da leloa.
|
|
|
Laespada diputatuak azaldu du
|
emakumeen
askatasunaren aldeko kanpaina bat dela, baina arreta berezia jarri nahi dela uda osoan zehar egongo diren jai gune eta jaietan.
|
|
2019
|
|
|
–Azkenean, gazteentzat hain erridikulua eta anakronikoa bihurtu denez gauzak ulertzeko modu hori, gainezka egin dute. Funtsean esan nahi duguna da ez dugula bereizketarik nahi
|
emakumeen
askatasunaren aurkako erasoetan?.
|
|
|
a zer nolako lanak, bera beti arriskuan dagoen irudi bat osatzeko! Irudi horrek, ororekin ere,
|
emakumeen
askatasun apetatsua du oinarri: hura aldekoa izatea lortu beharra dago, denbora guzti guztian; gizasemea erabat higaturik dauka gizon gizon, printzipal, nagusi agertzeko grinak; itxurak egiten ditu itxurak egin ditzaten berarentzat; oldarkorra ere bada, urduria; ezinikusia die emakumeei haien beldur delako, eta haien beldur da, hain zuzen, bera omen den pertsonaia horren beldur delako.
|
|
2020
|
|
|
Oro har, iruditzen zait gizonezkoei askoz gehiago axola zaiela
|
emakumeen
askatasuna mugatzea beren askatasun per  tsonala baliatzea baino, esaten du Mariannek.
|
|
|
Badirudi feminismoa edota
|
emakumeen
askatasunak urrats bat aurrera dagianean matxismoak bere alde bere bidea gogortzen ziber jazarpenez edo abusuz okertzen duela. Kalea neska ehizaz betetako lekua balitz bezala.
|
|
2021
|
|
|
Areto bakoitzean islatuta agertzen dira, besteak beste, hamarkada hartan hirigintzan, familian, parte hartze politiko eta sindikalean eta aisialdian izandako aldaketarik eta aurrerakuntzarik nabarienak. Esate baterako, modaren garapena,
|
emakumeen
askatasuna, erotismoa eta abar agertzen dira piezen bidez. Horrekin batera, hainbat mugimendu aurrerazaleri erreferentzia egiten zaie erakusketan. Beste hainbaten artean, Bauhaus mugimenduari, dadaismoari eta objektibotasun berriari.
|
|
|
Zure amonari, ordea, halako kontuak belarri batetik sartu, bestetik atera; gero eta ideia aurrerakoiagoak adierazten zituen, aho bixarrik gabe. Jostuna eta biak elkarrekin topatzen nituenean, sarri hizketan hasten zitzaizkidan azken boladako
|
emakumeen
askatasunaren aldeko mugimenduari buruz; herriko emakume gazteen bileretara ere joaten ziren, morez jan  tzita, eta manifestazioren batera edo bestera ere bai. Zure amona aitona baino sueltoagoa izana da beti.
|
|
|
Azkenekoa, Lizasoko pestetan bertan gertatu zen, eta hura gaitzetsi nahi izan dute Ultzamako Udalak eta Lizasoko Kontzejuak, ohar batean. " Emakumeen kontrako indarkeriak eraso mota hauek bere baitan biltzen ditu eta pertsonen oinarrizko eskubideen eta
|
emakumeen
askatasunen urraketa larrienetako bat da", irakurri daiteke oharrean.
|
|
2022
|
|
|
• Laburbilduz,
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna sustatzea arlo guztietan: juridiko, politiko, ekonomiko, sozial eta kulturaletan.
|
|
|
Nola prebenitu daitezke halako erasoak
|
emakumeen
askatasuna mugatu gabe?
|
|
|
Iruindarrok Maiari bere txangoa bukatzea galarazteko erantzukizuna dugu, aurreko gobernuak mugimendu feministarekin eta gizartearen lankidetzarekin egindako lana deuseztatzea galarazteko. Sanfermin hauetan bere lehentasuna ez da izango erasotzaileak geldiaraztea edo
|
emakumeen
askatasuna defendatzea, baizik eta jaiaren irudi berezia babestea eta ezerk ez nahastea. Eta horren barruan sartzen da, behar izanez gero, indarkeria matxista San Ferminen mantupean sartzea.
|
|
|
«Emakumeok aske izateko eta nahi dugun bezala dibertitzeko eskubidea dugu». Horrekin batera, jaiak, kaleak eta gaua emakumeenak ere badirela aldarrikatu zuen, eta ohartarazi egoera ezin dela izan «atzerakada» bat
|
emakumeen
askatasunean, «hori baita benetako mehatxua». Horiek horrela, «lasai egoteko eta zuhur jokatzeko» deia egin zuen, eta berdintasunaren alde «eragile aktibo» bihurtzeko eskatu zien herritar guztiei.
|
|
|
Gero eta ziztada gehiago salatu dira jai giroan, eta, horrekin batera, indarkeria matxistari lotutako beldurra elikatzen duten alarma mezuak zabaldu dira gizartean. Hedatu den alarma sozialak, gainera, beldurra hauspotzen duten diskurtsoak zabaltzen dituela ohartarazi du Bilgune Feministak, eta horiek
|
emakumeen
askatasuna «mugatzen» dutela.
|
|
|
Euskal Herriko Bilgune Feministak jakinarazi duenaren arabera, ordea, Poliziaren presentzia handitzea ezin da izan egoerari aurre egiteko erantzuna. Izan ere, mekanismo polizial horiek,
|
emakumeen
askatasuna mugatzeaz gain, gehiago biktimizatzen dituela ere adierazi du: «Poliziak gorpuzten duen maskulinitate ereduak eta iraunarazten duen menderatze sistema berberak jotzen gaituzte».
|
|
|
«Europan zabaltzen ari den izurri matxista hau guztiz onartezina da. Ziztadek
|
emakumeen
askatasuna mugatzea eta mehatxatzea dute helburu. Hori dela eta, oso gogorrak izan behar dugu matxito harrapakari horien aurka».
|
|
|
Ideologia totalitarioek, nork bere erara, jarrera eta izaera berdintzen dituzte. Berdintze horrek giza espiritua, hau da, gizon
|
emakumeen
askatasuna, duintasuna eta identitatea ukatzen ditu. Ukatze horrek giza eskubideak galtzea, tortura eta heriotza dakartza, biolentoak eta terroristak, zelula gaiztoak edo izurrite bat bezala, txikitu eta garbitu behar direlako.
|
|
|
Neurri batean, bai. Ez dago zalantzarik, halere, finantza  kapitalismoaren supergizakiak ere
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna bultzatzen du. Are gehiago, Harariren supergizakiak erakusten digunez, emakumeen aldeko jarrera hori bere identitatearen marka da.
|
|
|
Supergizakia
|
emakumeen
askatasuna eta berdintasuna aldeztu eta babestera behartuta dago. Emakume aske eta berdina da amua, haren Politika Handia irentsarazteko.
|
|
2023
|
|
|
Guillaume Farel, François Vatable, Gerard Roussel, Martial Mazurier, Mi chel d ‘Arande, Pierre Caroli, Jodocus Clichtove eta Jean Lecomte Lacroixkoa. Garai hartako bizi ziren idazle asko oso gertu zeuden mugimendu hartatik, hala nola François Rabelais edo Erasmo. ideia erreformatzaileetatik hurbil baina Eliza katolikoari atxikia, Margarita Nafarroakoak XVI. mendetik aurrera
|
emakumeen
askatasunaren eta au to nomiaren kon tzientzia hastapenen aldeko aldarrikapenari bidea ireki zion.
|
|
|
Aldundiak" gertutasuna eta elkartasuna" adierazi nahi izan die erasotuari eta haren gertukoei. Horrez gain, Aldundiak bere konpromisoa berretsi du"
|
emakumeen
askatasuna eta eskubideak" urratzen dituen edozein eraso edota jarrera gaitzesteko
|
|
|
Emakumeek gizartean dituzten rolek aurrerapen handia egin dute azken bi mendeetan, Mendebaldean bereziki; bertan, hiru olatu feministen abaroan egin dute aurrera, azken hamarkadaren amaieran hasitako laugarren olatua hartzeraino. Alabaina,
|
emakumeen
askatasun eta eskubideak handituta ere, balio patriarkal eta hierarkikoen eraginpean daude oinarri oinarrizko egitura eta erakundeak oraindik ere; tartean, sistema politikoak, jabetza, erakunde ekonomikoak, armadak eta erlijioa.
|