|
2000
|
|
|
– Entzun don inoz
|
Emakume
Abertzale Batzaren konturik?
|
|
|
–
|
Emakume
Abertzale Batza. Ez zakiat.
|
|
|
– Ez zuan
|
Emakume
Abertzale Batzako kide izateko duin, ezta?
|
|
2001
|
|
|
Bi pertsonaia femenino hauen deskribapenak (dela fisikoak, dela psikikoak) emakume sendoaren irudia ematen dute: Florak Artetaren koadro batetik irtendakoa badirudi (13), Mikele
|
Emakume
Abertzaleen Batza zelakoaren (103) kide aktiboa dugu, Lauaxeta, Aitzol edo Orixe tartean, Euskal Herri osoan mitinak ematen dituena. Hogeita hamalau urtekin, lepoko orezta kausa hiltzen den pertsonaia honen izenak, Emakume Abertzaleen Batza zelakoan bazkide kopuru handiena izan zuenari, Abandokoari hain justu, egiten dio erreferentzia.
|
|
|
Florak Artetaren koadro batetik irtendakoa badirudi (13), Mikele Emakume Abertzaleen Batza zelakoaren (103) kide aktiboa dugu, Lauaxeta, Aitzol edo Orixe tartean, Euskal Herri osoan mitinak ematen dituena. Hogeita hamalau urtekin, lepoko orezta kausa hiltzen den pertsonaia honen izenak,
|
Emakume
Abertzaleen Batza zelakoan bazkide kopuru handiena izan zuenari, Abandokoari hain justu, egiten dio erreferentzia.
|
|
|
Bi pertsonaia femenino hauen deskribapenak (dela fisikoak, dela psikikoak) emakume sendoaren irudia ematen dute: Florak Artetaren koadro batetik irtendakoa badirudi, Mikele
|
Emakume
Abertzale Batza zelakoaren kide aktiboa dugu, Lauaxeta, Aitzol edo Orixe tartean, Euskal Herrian zehar mitinak ematen dituena. Hogeita hamalau urterekin, lepoko orezta baten kausaz hiltzen den pertsonaia honen izenak, Emakume Abertzale Batza zelakoan bazkide kopuru handiena izan zuenari, Abandokoari hain justu, egiten dio erreferentzia.
|
|
|
Florak Artetaren koadro batetik irtendakoa badirudi, Mikele Emakume Abertzale Batza zelakoaren kide aktiboa dugu, Lauaxeta, Aitzol edo Orixe tartean, Euskal Herrian zehar mitinak ematen dituena. Hogeita hamalau urterekin, lepoko orezta baten kausaz hiltzen den pertsonaia honen izenak,
|
Emakume
Abertzale Batza zelakoan bazkide kopuru handiena izan zuenari, Abandokoari hain justu, egiten dio erreferentzia.
|
|
|
FlorakArtetaren koadro batetik irtendakoa badirudi, Mikele Emakume Abertzaleen Batzazelakoaren kide aktiboa dugu, Lauaxeta, Aitzol edo Orixe tartean, Euskal Herrianzehar mitinak ematen dituena. Hogeita hamalau urterekin, lepoko orezta batenkausaz hiltzen den pertsonaia honen izenak,
|
Emakume
Abertzaleen Batza zelakoanbazkide kopuru handiena izan zuenari. Abandokoari hain justu, egiten dio erreferentzia.
|
|
2002
|
|
|
Jarraian, Mari Karmen Garmendiak osatutako"
|
Emakume
Abertzale Batza" lana, Mitxelena' tar Manuelen" Euskaldun izkillatuen azken mezuak zaintzen", Olazar' tar Martinen" Ogeta amaseigarren urteko guda eta elertia", eta 36ko Gerran hildako gudarien zenbaketa dituzue, besteak beste. Eta hortik aurrera, ehunen bat orrialdeetan zehar, Azkarraga eta Mozo' tar Jose Mari «Lurgorri»ren eta Jesus Peña «Aitza»ren bizitzak eta ahal izan zuten artean idatzi eta han hemen plazaratu zituzten lanak jasotzen dira.
|
|
|
3 Aipatutako egileez gain, hogeiko hamarkadakoak dira joera tradizionalistagoari jarraitzen zion Maddi Elissage eta herri ipuinen ekarriaz baliatu ziren Errose Bustintza eta Maddi Ariztia. Politikaren arloari dagokionez, urte horietan sortu ziren
|
Emakume
Abertzale Batza (1922) Bilbon, edo Begiraleak (1934) Iparraldean. Espainiako Gerra Zibilak eta Bigarren Mundu Gerrak, ordea, mugimendu hau guztia eten egin zuten.
|
|
|
Egun orretarako umientzat jai polita eratuko da.
|
Emakume
Abertzale Batza" kuak egun orretan bananduko dabez jantziajk euzko langillien eta biartsuben seme alabentzako.
|
|
|
...aga" tar Estepan, 1; Agirre" tar Justa, 1; Barbarias" tar Emili, 1; S." tar Julen, 0,50; Goikoetxea" tar Luki, 0,50; O" tar J., 1; Etxeberria" tar Kasilde, 1; Larreta" tar Albontsa, 2; Solano" tar K., 5; Jayo" tar Pilare, 0,50; Onandia" tar Jone, 0,50;" Emakume batek", 1; Sarasola" tar Anbortsi, 0,50; Urkiaga" tar Kelda, 1;
|
Emakume
Abertzale Batza" k, 15;" Galletas Arriola", 2; Sabutajon, 1; Barbarias" tar Jon, 1; Legarza" tar Paul, 0,50.
|
|
2005
|
|
|
II. Errepublikaren garaian, 1932an,
|
Emakume
Abertzale Batzak (EAB) EuskalEskolak irekitzearen aldeko deialdia egin zuen; deialdi hori egiteko arrazoienartean, hauek nabarmendu daitezke: alde batetik, Euskal Eskoletan euskararenerabilera bultzatzen zelako; eta beste aldetik, Madrilgo gobernuak ezartzen zuenheziketa publikoa antiklerikala zelako.
|
|
|
|
Emakume
Abertzale Batzak Euskal Eskoletan euskararen erabilera aldarrikatzen zuen Z O
|
|
|
Taldeak sortzeko bigarren aukera hurrengo hau da:
|
Emakume
Abertzale Batzan andre askok parte hartu zuten idazten, mitinak ematen, emakumeekin berba egiten eta EAJ ren ideologia zabaltzen. 1922 eta 1931 urte tarteetan ibili ziren talde honetan; amatasuna goratu eta seme alaba abertzaleak hezi, horiek ziren haien helburuak. Emakumeek abertzaletasun eta ohitura zaharren alde jokatu behar zuten politika alorretik kanpo, ohiko lanak utzi gabe eta gizonezkoen lekua hartzeko asmo barik.
|
|
|
1925ean Gregorio Errazti rekin ezkondu zen.
|
Emakume
Abertzale Batzako sortzaileetako bat eta arduratan ibilitakoa zen, abertzalea eta hizlari sutsua23.
|
|
|
Uruburu, Laura;
|
Emakume
Abertzale Batza. Bidegileak.
|
|
2006
|
|
|
Makinaz idatzitako hitzaldi bat zen, berba batzuk azpimarratuta zituena: demokrazia, ikastola, ertzaintza, idazleen elkargo, langileen bazkun, euskal irrati,
|
emakume
abertzale batza... Idazki hura hitz pikantez egindako saltsa lodia iruditu zitzaidan.
|
|
2007
|
|
|
Madeleine de Jaureguiberry zuberotarrak Begiraleen arautegia prestatu zuen550, Hegoaldeko
|
Emakume
Abertzale Batzaren arautegian oinarriturik; bertan adierazi zuen Begiraleak emakumezkoen taldea erregionalista zen eta euskara hizkuntza eta euskal ohitura zaharrak zaintzeko asmoa zuen. Beste aldetik, Begiraleak taldea euskaltzalea ere bazen; beraz, talde horren kidea izateko derrigorrezkoa zen euskalduna izatea, edo euskaltzalea behinik behin.
|
|
|
Pour le moment, laissons faire nos frères650), 1933ko Donostiako Aberri Egunean Goyheneche hizlarietako bat izan zen. Horren aurretik 1932ko uztailaren 24an Hondarribian izan zen
|
Emakume
Abertzale Batza eta Mendigoizaleen egoitza berria zabaltzeko ospakizunean eta bertan elkartu zen Piarres La, tte, Jean de Jaureguiberry eta José Ariztimuñorekin651.
|
|
|
Beste aldetik, jadanik azaldu dugun bezala, mugimendu euskaltzalea sortu orduko, Iparraldekoek Hegoaldeko EAJren pentsabidearen eragina izan zuten: Menditarrak eta Begiraleak taldeen egitarauak Hegoaldeko Mendigoizaleak eta
|
Emakume
Abertzale Batzaren egitarauei begira prestatzeaz gain, Iparraldeko mugimendua katolikoen pentsaera eskuindarrean oinarritu zen, Hegoaldekoa bezala, baita familia, lurra eta ohitura zaharren atxikimenduan ere.
|
|
|
Baionako txistularien biltzarrean parte hartu (1932). Hondarribiko
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932).
|
|
|
Baionako txistularien biltzarrean parte hartu (1932). Hondarribiako
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932). Eskualzaleen Biltzarraren bileretan parte hartu (1933).
|
|
|
Gure Herria elkartearen bileretan parte hartu (1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938). Hondarribiko
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932). Eskualzaleen Biltzarraren bileretan parte hartu (1933, 1935).
|
|
|
Gure Herria elkartearen bileretan parte hartu (1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938). Hondarribiako
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932). Gure> Herrian idatzi.
|
|
|
Baionako txistularien biltzarrean parte hartu (1932). Hondarribiko
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932).
|
|
|
Baionako txistularien biltzarrean parte hartu (1932). Hondarribiko
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932). Donostiako Aberri Egunean parte hartu (1932).
|
|
|
Gure Herria elkartearen bileretan parte hartu (1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938). Hondarribiko
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932). Eskualzaleen Biltzarraren bileretan parte hartu (1933, 1935).
|
|
|
Gure Herria elkartearen bileretan parte hartu (1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938). Hondarribiko
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932). Herriaren zuzendaria().
|
|
|
Gure Herria elkartearen bileretan parte hartu (1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938). Hondarribiko
|
Emakume
Abertzale Batzan parte hartu (1932). Herriaren zuzendari.
|
|
2009
|
|
|
Mitinlari sutsua.
|
Emakume
Abertzale Batzako kidea. Gerla zibila zela eta, erbesteratu beharrean izan zen:
|
|
|
|
Emakume
Abertzale Batzaren eta Kataluniako antzeko erakunde baten artekoalderaketa. Errealitate biak konparatzeko balio diguna.
|
|
|
Larrañaga, P. (1978):
|
Emakume
Abertzale Batza. La mujer en el nacionalismovasco, Editorial Auñamendi, Donostia.
|
|
2010
|
|
|
Laborista ikuspegia ere kutsatu zen zenbait taldetan, nahiz hemengo langile mugimendua ez zen sozialista senti.
|
Emakume
Abertzale Batza ere hortik sortu zen (Irlandako Cumann nan Ban-en ildotik), apirilaren 10ean emakumeen aurreko Martin O. Dailyren hitzaldi batean Gallastegik bertan aldarrikatutakoaren eraginpean. Urrats garrantzitsua izan zen emakumea bizitza publikoan, eta politikoan, murgiltzen hasteko.
|
|
|
Bidean, hara zihoan Mª Teresa Lardizabal anderea topatu zuten.
|
Emakume
Abertzale Batzako kidea zenez, Hernandorenari ezinago egokia zitzaion taldearen egitasmoan txertatzea irlandar emakumeei Batzaren agur eta atxikimendua helaraz ziezaien.
|
|
|
Testuinguru horretan sortu zen Bilbon Euzko Ikastola Batza (EIB), 1932 urtean, Euzko Gaztediaren eta
|
Emakume
Abertzale Batzaren eskutik. EIBk bultzaturiko hezkuntza ereduak bi oinarri nagusi zituen:
|
|
|
Zipitriaren etxe eskolan sartzeko ikasleen eskaera handitu ahala, andereñoak bere harreman sarera jo zuen irakasle berrien bila:
|
Emakume
Abertzale Batzaren ingurukoak ziren guztiak. Horrela, Faustina Karril edota Itziar Arzelus lanean hasi ziren Zipitriarekin.
|
|
2011
|
|
|
Biltzen ari zirenen artean Mixel Dihartze, Elise Aramendi, Piarres Lafitte, Eugène Goienetxe, Jauregiberri medikua, Iratzeder eta Madalena Jauregiberri xiberotarra zeuden. Emazteki gartsu honek Hegoaldeko
|
Emakume
Abertzale Batzaren antzeko zerbait egin nahi zuen Iparraldeko hiru probintzietan, eta ahalegin guziak bide horretatik bideratzen zituen.
|
|
|
1931n, emakumeen bozka eskubidea onartu zen, eta, apurka apurka, emakumeen partehartze publikoa eta protagonismo politiko eta soziala handitzen hasi zen. Horrela, Markinako eta Xemeingo emakume tradizionalistak Margaritak izeneko taldean antolatzen ziren; eta emakume abertzaleak
|
Emakume
Abertzale Batzan. Bereziki Emakume Abertzale Batzak garrantzi handia izan zuen emakumeen kontzientziak astintzen, emakumeak mugimendu politiko eta kulturaletara bideratzen, eta emakumeei ulertarazten mundua ez zegoela etxe edo eliza barruan.
|
|
|
Horrela, Markinako eta Xemeingo emakume tradizionalistak Margaritak izeneko taldean antolatzen ziren; eta emakume abertzaleak Emakume Abertzale Batzan. Bereziki
|
Emakume
Abertzale Batzak garrantzi handia izan zuen emakumeen kontzientziak astintzen, emakumeak mugimendu politiko eta kulturaletara bideratzen, eta emakumeei ulertarazten mundua ez zegoela etxe edo eliza barruan.
|
|
|
Hurrengo urtean bi sari eman ziren. Lehena ELEk eman zuen saiakera lan batengatik (1.000 dolar) eta bigarrena, berriz, Caracaseko
|
Emakume
Abertzale Batzak ikerketa lan batengatik (500 dolar). Uribarren, Kintana eta Irigoienek osatutako epaimahaiak Julian Alustiza frantziskotarrari eman zion saiakera saria Etnografiari buruzko lan batengatik (Lihoak lorea hurdin).
|
|
2012
|
|
|
Ez baitzen edozeinena. Gabardina hura Erraztik
|
Emakume
Abertzale Batza elkarteko kide Concha Azaolari erreleboan hartutako jantzi hura fusilamentu pelotoiaren aurrean jartzera zihoala erantzi baitzuen Estepan Urkiaga Lauaxeta-k, 1937ko ekainaren 25ean argitutako egunsenti makabro hartan.
|
|
|
Madalena Jauregiberri, Elise Aramendi, Madalena Bribet eta Antoinette Lakarra. Haien asmoa Hegoaldeko?
|
Emakume
Abertzale Batza, ren antzeko mugimendu euskaltzalea sortzea zen, euskara euskal kultura eta fede giristinoa zabaltzeko. Lehen lehendakaria Elise Aramendi izan zen hogeita hamar urte luzez.
|
|
2013
|
|
|
Aurten 90 urte bete dira
|
Emakume
Abertzale Batza (EAB) erakundea sortu zela. Urtemuga horren inguruan hainbat ekimen burutu dira, besteak beste, hainbat egileren artean osatutako liburu baten argitarapena, Emakumeak hitza eta bizitza, eta izenburu bera duen erakusketa bat.
|
|
|
UGALDE, M., 1992, Mujeres y nacionalismo. Génesis y desarrollo de
|
Emakume
Abertzale Batza. Bilbo:
|
|
|
Pizkundeko eta gerra-aurreko euskaldungo abertzale hartan amets baten eraikuntzan lerrokatuta bezala ikusten dira idazle, intelektual, akademiko eta politikari batzuk. Izen ezagunetan eta beren eztabaidetan jarri ohi dugu arreta, baina, adibidez,
|
Emakume
Abertzaleen Batzak hogei mila kide izan zituen, eta besteak beste ikastolen hazia erein zuten. Lizardik euskarazko egunkariaren proiektuari aurrekontua egin zion.
|
|
2015
|
|
|
Eskoiko eta ezkerreko politikari eta sindikalista ugari egon ziran bertan. Larrinagan preso arrunt eta politikoak nahastean egozan, hantxe izan ziran, esaterako, Haydée Aguirre eta Polixene Trabudua
|
Emakume
Abertzale Batzako kideak, edo EAJ alderdiaren sortzaile Sabino Arana Goiri bera.
|
|
|
Honezkero aipatua dugu Ataulfo Urmenetaren rol zentrala alderdi jeltzalearen organo ezberdinetan, bai eta Maria Ajarnauteren militantzia nazionalista ere, 1931tik
|
Emakume
Abertzale Batzaren junta direktiboko partaide. Elkartean, urte hartan berrezarria diktadura eta gero, egon ziren halaber Mertzedes eta Beatriz Urmeneta Lazkano ere, Anibal Urmeneta Zidriainen alabak.
|
|
|
Ajarnautear osaba izebek ere militatzen zuten. Teresak, konparaziora,
|
Emakume
Abertzale Batzan, eta Zeziliok, ikusi dugunez, Iruñeko Euzko Etxeko zuzendariak, erlojeria eta optika zeuzkan Zapatarien karrikan Batzokiaren egoitzan berean.
|
|
2016
|
|
|
Gerla Hegoaldean hasi eta egoera aldatzen hasi zen. Ordu arte, Lafittek Hegoaldeko kultura mugimenduaren berpizkundetik hartzen zuen eragina nabarmena zen, Eusko Alderdi Jeltzaleak zuen eragina ezaguna da, Madeleine de Jaureguiberryk ere, Begiraleen antolatzeko momentuan, Hegoaldeko
|
Emakume
Abertzale Batzatik eredua hartu zuen. Gerla hasi eta errefuxiatuak heltzen hasi ziren eta biek, Lafittek eta Jaureguiberryk, parte hartu zuten errefuxiatuen laguntzan.
|
|
|
Politika mailan, arras izen sonatua izan zen Juliarena.
|
Emakume
Abertzale Batzaren barruan, lehenbiziko lehendakaria izan zen Iruñeko taldean, eta geroantzean ere, horretan eratuko ziren kontseilu guztietan arduraren bat bazegokion beti. Emakume Abertzale Batza 1922.ean sortu zen Bilbon, eta handik gutxira, Primo de Riveraren agintaldian, debekatua izan bazen ere, 1931.ean berregin zitzaigun, Bizkaitik hasita.
|
|
|
Emakume Abertzale Batzaren barruan, lehenbiziko lehendakaria izan zen Iruñeko taldean, eta geroantzean ere, horretan eratuko ziren kontseilu guztietan arduraren bat bazegokion beti.
|
Emakume
Abertzale Batza 1922.ean sortu zen Bilbon, eta handik gutxira, Primo de Riveraren agintaldian, debekatua izan bazen ere, 1931.ean berregin zitzaigun, Bizkaitik hasita. Nafarroako lehenbiziko taldea Iruñean eratu zen 1931.eko urriaren 29an, eta Lizarrakoa azaroaren 14an.
|
|
|
Mateo Mujika Gasteizko apezpikuak berak eman zion saria, baina gerratearekin, argitaratzeko asmoak bertan behera geratu ziren, eta apezpiku berria izendatzearen kariaz, Teneren idazkia, beste gauza asko bezala, desagertu egin zen. Gerratearekin Iparraldera jo behar izan zuen ez ahantz Gipuzkoako
|
Emakume
Abertzale Batzako lehendakaria izan zela 1935.etik. Gerraostean hainbat artikulu eta ipuin idatzi zituen Debako jaien programetan; horiez gain, ia ezer gutxi gehiago laga zigun berria, ezpada 1964.ean Txomin Agirreren mendeurrena ospatzeko aitzakiaz Ondarroan egin zen literatur lehiaketan aurkeztu nekazari bizitzari buruzko lana, 1 saria eskuratu zuena.
|
|
|
|
Emakume
Abertzale Batzako kidea izanki, hamaika hitzaldi eman zuen ideia abertzaleak emakumeen artean sendotzeko, hala nola emakumeak gizartean parte hartu beharra duela aldarrikatuz hainbat artikulu idatzi eta argitaratu zuen garai hartan. Izkiriatu olerkietan ere bere isla izan zuen horrek, eta nazionalismoak eragin ditzakeen topiko arrazistak agerrarazi zituen nonbait, hiria/ baserria, herritarra/ kanpotarra, euzkotarra/ maketoa bereizten zituen banaketa manikeista batik bat:
|
|
|
Non eta hantxe harrapatu zuen betiko Frantzisko. Denboraren poderioz, Karmen Ondarroako
|
Emakume
Abertzale Batzako burua izango zen, mitinetan ere hizlari.
|
|
2017
|
|
|
Gerra hasi zenean, ordea, emakume horien egoera asko aldatu zen, eta asko atxilotu zituzten. Epe horretan,
|
Emakume
Abertzale Batzak protagonismo handia hartu zuen, eta hori izan da Kowaschen informazio iturri nagusia. Gudariei ez ezik presoei ere laguntzera joaten ziren emakume militanteak ziren.
|
|
|
Baina subjektu politiko izateko aukera euskarak eman zien, emakumearen balorizazio eta prestigioa ekarri zuen euskararen bide horrek. Aitzindari gisa aipatu beharra dago
|
Emakume
Abertzale Batza, EAJren emakumeen taldea, 1922an jaio zenetik, besteak beste, euskararen eta aberriaren transmisio soziala egiteko ardura izan zuena. Horretan guztian, kontzienteki edo inkontzienteki, euskara ahalduntze hizkuntza gisa hartu izan zutela esan liteke.
|
|
|
Ugalde, Mercedes (1993) Mujeres y nacionalismo vasco. Génesis y desarrollo de
|
Emakume
Abertzale Batza(). Bilbo:
|
|
2018
|
|
|
Karmen kaleko 8 zenbakian bizi izan zen Iruñeko Orfeoiko abeslari bakarlari Rita Aguinaga Viliato(). Antzezlaria ere bazen, eta"
|
Emakume
Abertzale Batza" euskal emakume elkarteko militante aktiboa izan zen, bertan antolatuko zituen kultura jarduerak, antzerki emanaldiak eta jaiak. Manuela Santamaria Azaceta() biolin jotzaile lehena izan zen 1934an Iruñeko Santa Zezilia Orkestran, eta Maria Luz Polo Lopez Iruñeko organo jotzaile lehena izan zen.
|
|
|
Julia
|
Emakume
Abertzale Batzako burua izan zen hiriburuan, eta euskararen aldeko ekimen orotan aritu zen buru belarri. Talde bereko bi emakume aipatu behar dira eginkizun horietan:
|
|
|
Talde bereko bi emakume aipatu behar dira eginkizun horietan: bata, Katalina Alastuey Garaikoetxea Mercaderes karrikan 1899an jaioa, ama euskalduna (gartzaindarra) izanagatik ere, heldutan euskaldundua, irakaslea ikasketez eta ogibidez, Iruñeko lehen euskal eskolaren bultzatzaileetarikoa, eta
|
Emakume
Abertzale Batzako buruordea. Bertzea, berriz, Maria Biskarret Nabatz, aurrekoak baino gazteagoa, Zapateria karrikan 1907an sortua baina Bigarren Zabalgunea eraiki ondoren, Gartzia Ximenez kalera bizitzera joana.
|
|
|
Afiliatuen kopuruaren arabera,
|
Emakume
Abertzale Batza elkartea zen emakumeen bigarren talde politikoa. Euzko Alderdi Jeltzalearen emakumeen sekzio hori Bilbon sortu zen 1922an, Primo de Riveraren diktaduraren bezperan.
|
|
|
Ez da ahantzi behar, Gerra Zibila hasi aurretik,
|
Emakume
Abertzale Batza (1922) abertzaletasun ideien zabalkundeaz arduratu zela, betiere gizonezkoek egiten zuten lanaren osagarri modura, eta Bigarren Errepublikako urteetan(), kulturaren esparruan eskolak eta hitzaldi zein mitinak emateaz aparte, antzezten eta teatro idazle lanetan ere aritu zirela batzuek. Baina, frankismoak usadio hertsi eta eskuindarrak berraldarrikatu zituen garaipena lortzearekin batera.
|
|
2019
|
|
|
EJ GEko J. A. Aguirre lehendakaria eta J. M. Leizaola eta T. Monzon sailburuak bertan izan ziren, baita Egunako kolaboratzaile andana ere, baina prentsako berrietan ez da euskaltzainik agertzen. Santos Juanes elizara bertaratutako guztiak jeltzale militanteak ziren eta ondoren bazkaria egin zuten
|
Emakume
Abertzale Batzaren egoitzan. 79 E. Urquiaga" Lauaxeta" ren ekimenez lau urte lehenago (hain zuzen, A. Osoro" Abeŕi" ri egindako omenaldian) sortutako Euzkel Idazle Batza(" Federación de Escritores Vascos") suspertzea zuten asmo, baina gerra egoerak ez zuen halakorik egiten utzi, eta EAJ PNVren Eguna bera izan zen idazleon bilgune historikoa.80 Egun berean Lekeition hil
|
|
|
Irakurketa sinboliko politikoari eutsita, pentsa genezake Mikele de Abando eta haren kideak,
|
Emakume
Abertzale Batzako emakumeak," erabiliak" izan zirela. Hau da, beren erromantizismoaz prebalitu zirela alderdikideak gero bazterrera uzteko.
|
|
|
Jakina denez, emakumeen boto eskubidea 1931tik aurrera onartu zen eta Espainiako Errepublikan 1933ko hauteskundeetan botatu zuten lehenik.
|
Emakume
Abertzale Batza Bilbon sortu zen 1922an, eta zailtasunez bada ere, azkar zabaldu zen, ikastoletako zereginetan (Euzko Ikastola Batza) eta alderdiaren jardueren antolatzaile gisa aritu zirelarik, bai eta gero ere gudako intendentzia lanetan ere 28.500 emakume baino gehiago48 Mikele de Abandoren deitura asmatua da, baina nortasun horretan izenaren ondoko herriaren esangura argitzean ikus genezake A... Mikelez dakigun gauza bakarra da izen asmatua duela, Bioleta bilobak ez baitu izen hori ezagutzen protagonistak galdetzen dionean.
|
|
|
Margaret Bullenek eta Jone Miren Hernandezek azpimarratzen duten moduan (2017: 179),
|
Emakume
Abertzale Batzako emakume aktibistek emakumearen leku tradizionalaren mugak gainditu zituzten, nahiz eta ez zen hori berez mugimendu abertzalearen helburua, haien mintza jardunaren energia emozionalaz baliatzea baizik. Emakumeak emozioen, bihotzaren ordezkari zirenez, egokienak ziren euskal arimaren sentimendua transmititzeko eta aberriaren kultura errotzen laguntzeko (2017: 176).
|
|
|
Mikele de Abandoren irudia (95 orrialdea)
|
Emakume
Abertzale Batzarekin eta Dolores Ibarrurirekin lotu daiteke. Ideia hau gure liburuaren 5.465 atalean garatuta aurki daiteke.
|
|
|
• Mikele de Abando
|
Emakume
Abertzale Batzako kide gisa aurkezten zaigu. Nola irudikatzen da emakumea eleberrian?
|
|
|
Madalena Jauregiberri, Elise Aramendi, Madalena Bribet eta Antoinette Lakarra. Haien asmoa Hegoaldeko"
|
Emakume
Abertzale Batza" ren antzeko mugimendu euskaltzalea sortzea zen, euskara euskal kultura eta fede giristinoa zabaltzeko. Lehen lehendakaria Elise Aramendi izan zen hogeita hamar urte luzez.
|
|
2020
|
|
|
|
Emakume
Abertzaleen Batzako kide
|
|
|
Gerra aurretik
|
Emakumeen
Abertzaleen Batzako militante izan zen, eta Arrasateko kideen artean Fani Garai zen bizirik geratzen zen azkena. " Euskal Herri mailan, gerra aurreko Emakume Abertzaleen Batzako kideen artean bizirik geratzen zen bakarra dela esango nuke.
|
|
|
Gerra aurretik Emakumeen Abertzaleen Batzako militante izan zen, eta Arrasateko kideen artean Fani Garai zen bizirik geratzen zen azkena. " Euskal Herri mailan, gerra aurreko
|
Emakume
Abertzaleen Batzako kideen artean bizirik geratzen zen bakarra dela esango nuke. Ez dut modurik hori guztiz ziurtatzeko, baina oso zaila litzateke besterik egotea", dio Intxorta 1937ko Juan Ramon Garaik.
|
|
|
Arrasateko
|
Emakume
Abertzaleen Batzako kideak, Gernikan. 1 lerroan:
|
|
|
|
Emakume
Abertzaleen Batza EAJ barruan sortu zen, 1922an, emakumeek arlo politikoan zituzten helburuei erantzuteko. Ambrosio Martin O' Daly irlandar abertzaleak Bilbon egindako hitzaldi batean, emakume irlandarrek mugimendu nazionalean zuten pisuari buruz jardun zuen, eta hark bultzatuta 50 emakumek sortu zuten taldea.
|
|
|
Urtebetetze egunean zendu zen, apirilaren 25ean, 106 urte bete berritan.
|
Emakume
abertzaleen Batzako kide izan zen eta emakumeen sufragioa bizi izan zuen 1931n. " Oso maitatua" izan den seinale, haren omenezko kandela piztea egin zuten Arrasaten, zapatuan.
|
|
|
Lekuko izateaz gain, argazkien zaintzaile ere izan zen. Arrasateko
|
Emakume
Abertzale Batzakoek Gernikan ateratakoa, batzokian egindako bilerenak, edota Arrasateko EAJkoak Bedoña auzoan Estepan Urkiaga Lauaxeta-rekin ateratakoa hari esker heldu zaizkigu", dio Intxorta 1937 elkarteko Juan Ramon Garaik.
|
|
|
Fani Garai Igartua hil da,
|
Emakume
Abertzale Batzako azken partaidea
|
|
|
106 urte betetzeaz bat hil da Estefania Garai Igartua arrasatearra gaur, apirilak 25
|
Emakume
Abertzale Batzako kidea izan zen gerra aurretik, eta ondoren, gerraren eta horrek ekarri zuen errepresioaren lekuko. Orduko argazkien eta kontuen zaintzailea ere izan da, Intxorta 1937 elkarteko Juan Ramon Garaik gogorarazi duenez.
|
|
|
|
Emakume
Abertzale Batzako Arrasateko kideak Gernikan.
|
|
|
Lekuko izatetik argazkien zaintzaile izatera pasatu zela dio horrek: Arrasateko
|
Emakume
Abertzale Batzakoak Gernikan, batzokian egindako bilerak, Bedoña auzoan Lauaxeta-rekin... Garaik adierazi du haren testigantzak eta bizipenak betiko geratuko direla herriaren historian jasota:
|
|
|
|
Emakume
Abertzale Batzako militantea gerra aurretik, Emakumerekiko Bigarren Errepublikak ekarritako sakoneko aldaketak ezagutu zituen, bozkatzeko eskubidea euren artean. Kolpe militarraren hasieran, anai bi, Pedro eta Felix, erresistentzian gudariekin irten ziren, Lenago hil eta Kirikiño batailoietan.
|
|
|
Lekukoa izatetik aparte, baita ere, argazkien zaintzailea izan zen. Arrasateko
|
Emakume
Abertzale Batzakoak Gernikan, Batzokiak egindako bilerak, Arrasateko EAJkoek Gernikan edo Bedoña auzoan Estepa Urkiaga Lauaxeta rekin…, batzuk aipatzearren.
|
|
|
Bittori, herriko ikastolaren bultzatzaileetako bat, ikastolaren egoitzan zegoen eta bere begiez ikusi zuen nola erretzen zituzten erreketeek ikastolako eta liburutegiko liburu eta material guztiak herriko plazan. Horrez gainera, Polonia etxea, Bittoriren bizilekua, suntsitu eta Baztango EAJren idazkari eta
|
Emakume
Abertzale Batzako lehendakari zen emakumeak herritik alde egin behar izan zuen Iruñera.
|
|
|
Benita gazte hasi zen
|
Emakume
Abertzale Batzan. Argazki marko batean dauka ezkutatuta Ezkaba mendian ateratako taldearen erretratua.
|
|
|
Gainera, nazio auziak berekin du gatazka politikoa garaien arabera adierazpen modu eta intentsitate diferenteetakoa, baina sakonean gatazka, eta gatazka ezin da ulertu sexu genero irudikapenik gabe eta sexu genero irudikapena gatazka politikoaren eraginik gabe. Alde horretatik, nago harreman horrek feminitate eredu propioan sakondu egiten duela, besteak beste, nazio auziaren bizipena izan delako emakume asko feminitateari atxikitako eremu pribatutik publikora eraman duena, eta, horrenbestez, bestelako emakumetasun bat gorpuztera adibidez,
|
Emakume
Abertzale Batzako mitinlariak, andereñoak, armak hartu dituzten emakumeak, askotariko praktika politiko eta erresistenteetara lerratuak....
|
|
|
Eta, bereziki,
|
Emakume
Abertzale Batzaren bueltan eratutako mugimendu hura guztia feminista izendapenetik kanpo uzteaz, katolizismoarekin zuten loturagatik, eta, batik bat, estatu nazio handien logikatik egindako ezker eskuin banaketa murriztailea aplikatzearen ondorioz. Hau da, Katalina Elizegi, Polixene Trabudua, Miren Etxabe edo Elbira Zipitriaren lana ez al dugu arlo honetan begi kolonialekin epaitu?
|
|
2021
|
|
|
(Azkoitia, 1912 Caracas, Venezuela, 1983).
|
Emakume
Abertzale Batzaren kidea eta Radio Euskadi irratiko esataria Caracastik.
|
|
|
Atxikallendek, 1935 inguruan,
|
Emakume
Abertzale Batzako kideen omenaldia izan zuen. Jimenezek liburuko argazkietako batean erakutsi ditu Atxikallenderekin, eta tartean dira, halaber, Jose Mari Korta Uribarren eta Jose Markiegi apaizak, Asturiasko frontean hildakoa bat, eta Oiartzunen faxistek fusilatua bestea.
|
|
|
Denbora tarte luzea zen haien oihartzunen bat gurera iristeko. Alde horretatik, aipagarria da euskal abertzaletasunaren bilakaeran"
|
Emakume
Abertzale Batza" izeneko erakundea sortu zela, emakumezkoen eskubideen alde.
|
|
|
Badakigu gerra hasi aurretik zenbait emakume poeta izan zirela olerkarien mugimenduaren garaikide. Hauetako batzuk, hala nola Sorne Unzueta" Utarsus",
|
Emakume
Abertzaleen Batzako kide ziren, eta EAJren ideologia zabaltzea zuten helburu (Alvarez Uria 2005: 51), baina beste askok tematika libreagoa erabili zuten, eta euren kezkei buruz idatzi zuten:
|
|
2022
|
|
|
|
Emakume
Abertzale Batzako kideen lanak digitalizatu dituzte, tartean eskualdeko hiru idazlerenak
|
|
|
Bederatzi egileren 1.292 lan digitalizatu dituzte, tartean Julene Azpeitia eta Elbira Zipitria zumaiarrenak eta Miren Etxabe zarauztarrarenak; Xabier Eizagirre zarauztarrak egin ditu koordinatzaile lanak.
|
Emakume
Abertzale Batzaren mendeurrena baliatu du' Jakin' aldizkariak herritarren eskura jartzeko lan horiek.
|
|
|
Jakin aldizkariak
|
Emakume
Abertzale Batzako bederatzi kideren 1.292 lan digitalizatu ditu, tartean Julene Azpeitia eta Elbira Zipitria zumaiarrenak eta Miren Etxabe zarauztarrarenak, eta horiek herritarren eskura jarri ditu jakin.eus atarian.
|
|
|
Erdaraz, jakina, baina nik ordurako banekien erdaraz hitz egiten. Eta maistra ondora etorri zitzaidan eta nondik gentozen galdetu zidan, eta nik dena kontatu nion, hasi eta buka uste dut maistrak izena zuela Menaia, eta, berak, berriz, gure berri eman zion
|
Emakume
Abertzale Batzari, eta haiek jatekoa eta ekarri ziguten, eta ni igandetan mendi aldera eramaten ninduten… Emakume haiek oso ondo portatu ziren gurekin. Beste bat ere bazen, Anjel Irigarai [Aingeru], hark ere asko lagundu zigun.
|
|
|
1932an ospatu zen lehen Aberri Eguna, EAJk antolatuta, eta urteurren hori presente izan dute ekitaldietan. Bestalde, aurten bete dira ehun urte
|
Emakume
Abertzale Batza sortu zela.
|
|
|
50 bat emakumek eman zuten izena; handik hilabera, 300 inguru ziren. Maiatzaren 7an bilera egin zuten, eta
|
Emakume
Abertzale Batza izeneko erakundea sortzea erabaki zuten.
|
|
|
Horrez gain, aipagarria da II. Errepublikaren garaian erakutsi zuten konpromisoa. Horretan ere Bittori Etxeberria nabarmendu zen,
|
Emakume
Abertzaleen Batza antolatu baitzuen Baztanen; bertze hainbatekin Baztango lehendabiziko ikastola sortu eta abertzaletasunaren bultzatzailea ere izan baitzen.
|
|
|
Euskal Herriko pentsamendu eta praxi feministaren ernamuina ildo politiko ezkertiar eta liberaletan baina nazio auziari dagokiola ardatz frantziar eta espainiarretankokatzen ziren emakumeengana eta horien borroketara mugatzeaz. Eta, bereziki,
|
Emakume
Abertzale Batzaren bueltan eratutako mugimendu hura guztia feminista izendapenetik kanpo uzteaz, katolizismoarekin zuen loturagatik, eta, batik bat, nazio estatu handien logikatik egindako ezker eskuin banaketa murriztailea aplikatzearen ondorioz. Hau da, Katalina Eleizegi, Polixene Trabudua, Miren Etxabe, Elbira Zipitria edo Maria Dolores Agirreren lana ez al dugu arlo honetan begi kolonialekin epaitu?
|
|
|
Hain zuzen ere, 1921eko udan gertatuko da gatazkaren une gorena, eta, badakizu, eszisioak alderdi barruko joera nagusi biak banandu zituen erabat, batetik korronte moderatua arestian aipatu dugun Euzko Jel Batza, Euzkadi egunkaria eraentzen zuena, eta bestetik korronte erradikala, Aberri delakoa, Aberri egunkaria kudeatzen zuena, Eli Gallastegi izan zuelarik buruzagi nagusietarikoa. Kontua da ze, zatiketa eta gero, Eli Gallastegik sustaturiko
|
Emakume
Abertzale Batza eratu zutela Bilbon berrogeita hamar emakumek 1922ko maiatzaren hasieran. Eta, norgehiagoka politikoaren saltsan, erantzun gisa edo, handik laster, 1923ko martxoan, Emakume Azarri Bazkuna agertuko zela, zeinaren ideologo eta bultzatzailea izan baitzen Tene Mujika, baina, egia esateko, inolako arrakastarik gabe, idazlesaren inguruan soilik antolatu baitziren bi talde, bata Ondarroan (hogeita hamalau emakume68) eta bestea Deban (hamazortzi emakume).
|