|
2023
|
|
|
Bermeak estali behar duen kopurua soilik kalkulatzeko, berandutzearen interes tasa bezala erabiliko da geroratzea onartu den
|
egunean
indarrean dagoena.
|
|
|
Hiru urte geroago, Gizarte Segurantzako Oinarriei buruzko Legearen testu artikuluduna onetsi zen, apirilaren 21eko 907/ 1966 Dekretuaren bidez. Handik gutxira, gauzatutako eraldaketa ugarien ondorioz, eta batik bat ekainaren 21eko 24/ 1972 Legeak, Gizarte Segurantzaren Araubide Orokorraren babes ekintza finantzatu eta hobetzekoak, eragindakoen ondorioz (adib. kotizazioa ezarri zuen benetan jasotako alokairuen gainean, bazter utziz oinarri tarifatuen sistema, lanbide kategorien arabera antolatzen zena) Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren testu bategina onetsi zen, maiatzaren 30eko 2065/ 1974 Dekretuaren bidez. Demokrazian jada, ekainaren 20ko 1/ 1994 Legegintzazko Errege Dekretuak, Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren testu bategina onestekoak, indargabetu zuen aurreko testu bategina, osasun laguntzari buruzko gai batzuei dagokienez izan ezik. Era berean, azken arau hori indargabetu zuen gaur
|
egun
indarrean dagoen urriaren 30eko 8/ 2015 Legegintzazko Errege Dekretuak, Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren testu bategina onestekoak (GSLOTBk).
|
|
|
langileen eskuordeak eta enpresa batzordea. Geroago, ordezkaritza bateratua arautu dute martxoaren 10eko 8/ 1980 Legeak, Langileen Estatutuari buruzkoak; martxoaren 24ko 1/ 1995 Legegintzazko Errege Dekretuak, Langileen Estatutuari buruzko Legearen testu bategina onestekoak; eta gaur
|
egun
indarrean dagoen LELTBk. Edonola ere, arau horiek guztiek enpresan langileen ordezkaritza bikoitza ezarri dute, hau da, sindikatu ordezkaritza eta ordezkaritza bateratua.
|
|
|
1975.eko Legea, aldiz, Toki Araubidearen Oinarriei buruzko Estatuaren 41/ 1975 Legeak, ez zuen ibilbide luzerik izan, Franco Diktadorea hil eta aurreko
|
egunean
indarrean sartu eta laster hasi zen sistema politikoaren aldaketa; batez ere, Mugimenduko Idazkari Nagusi bezala Alfonso SUAREZ GONZALEZ jauna izendatu zutenean. 1975.eko lege honek zioen azalpenean argi eta garbi adierazten zituen zeintzuk ziren bere bi printzipio garrantzitsuenak:
|
|
|
Azpi epigrafe honetan gaur
|
egun
indarrean dagoen arauen inguruko hausnarketa dogmatikoa gauzatu nahi da, alde batera utzita aipatutako legeek 80 hamarkadakoak direla eta euren garapenean aldaketa asko jaso dituztela. Gaur eguneko arauketak, aldiz, Toki Administrazioaren Arrazionalizazio eta Jasangarritasunari buruzko abenduaren 19ko 27/ 2013 Legean (hemendik aurrera TAAJL) du oinarri, lege horretatik etorri direlako toki autonomiaren inguruan KAren azkeneko epaiak:
|
|
|
Bilakaera historiko honi dagokionez ere amaiera puntua 1978ko EK aldarrikatzean jarriko da. Gaur
|
egun
indarrean dagoen erregimena, 1978ko Konstituzioarena alegia, tratamendu bakoiztua izango du gaur egungo toki autonomiaren kontzeptua azaltzeko. Beraz, bilakaera historikoaren errepaso hau XIX. mendeko Baionako Estatutuarekin hasiko dugu eta XX. mendeko diktadura frankistarekin bukatuko dugu.
|
|
|
Ideia hori barneraturik, egokia izango litzateke gaur
|
egun
indarrean dagoen Administrazioen arteko harremanen arauketa ezagutzea. Arauketa hori gaur egun Sektore Publikoaren Araubide Juridikoari buruzko urriaren 1eko 40/ 2015 Legeak zehazten du.
|
|
|
Administrazio harremanak harremanaren alde bien erabakiaren mende geldituko diren tresna isolatuak bezala eratu dira. Horien eragina eskumenen araubidearen mende gelditzen da eta alderdiak aldebiko edo aldebakarreko betebeharren mende gera daitezke226 Sistema hori ere gaur
|
egun
indarrean dagoen SPALean ezarri da. Sosa WAGNERrek eta Fuertes LoPEzek honakoa adierazten dute erakundeen arteko leialtasun printzipioaren inguruan:
|
|
|
Atal honetan ez dut luzatuko gaur
|
egun
indarrean dagoen toki ogasunei buruzko arauketa zehazten, hurrengo ataletan egiten delako lan hori. Derrigorrezkoa jotzen dugu, ordea, zein izan den azken 40 urteetako bilakaera historikoa aipatzea, horrek zuzeneko eragina izan duelako ez bakarrik toki ogasunen betebeharretan, baizik eta toki ogasunen finantza jardueraren gaineko kontrolean ere.
|
|
|
Urte horretara arte aldaketa sakonak eta arinak eman ziren, nahiz eta sistemari berari eragin handia izan ez. Gaur
|
egun
indarrean dagoen Toki Ogasunei buruzko Legearen inguruko Testu Bateratua onetsi egin zen martxoaren 5eko 2/ 2004 Legegintzazko Errege Dekretuaren bidez (hemendik aurrera TOLTB).
|
|
|
Zuzeneko bi arrazoiengatik: alde batetik, gaur
|
egun
indarrean dagoen ETELk toki autonomiaren printzipioaren oinarrietariko bat bezala finantza autonomia hartzen duelako; eta bigarrenik, lurralde historikoek toki erakundeen finantzazioan duten garrantziagatik. Azken finean, ETELk toki erakundeen finantza sistemari garrantzia ematean tokiko administrazio mailari bere finantzazioan parte hartzeko sistema egituratzen duelako; nahiz eta, toki erakundeen diru sarrera kopuru handienaren zenbatekoa ezartzeko modua (itundutako eta itundu barik dauden zergetan parte hartzeari dagokiona) lurralde historikoek arautzen dutelako.
|
|
|
2002an gaur
|
egun
indarrean dagoen Ekonomia Ituna onetsi zen eta horren 48 artikuluan finantza zaintzaren inguruan aldaketa handiak ekarri zituen. Geroago garatuko ditudan arren honako modu honetara labur bildu daitezke: Finantza zaintzari dagokion 48.5 artikulua finantza harremanen inguruko kapituluan printzipio orokorren artean jasotzen da.
|
|
|
Baina 2002an Ekonomia Ituna onartzen zuen Lege berria onetsi zen, gaur
|
egun
indarrean jarraitzen duena, eta Lege berriak 48.5 artikuluan finantza zaintzako ahalmenen hedadura zabaldu egiten du, Estatuak duen finantza zaintzako ahalmenekin berdinduz. Artikulu berriak finantza zaintzaren hedadura handitu egiten dela adierazten dugu Estatuak duenarekin berdintzen duelako, nahiz eta beste autore batzuek, Gonzalez de Zarate LoRENTEk besteak beste, finantza zaintzako ahalmenen murriztapenaz hitz egin.
|
|
|
EK garaiko lehen Ekonomia Itunak, 1981ekoak, argi uzten zuen zein zen finantza zaintzako jardueraren esparrua eta nork egikaritzen zituen finantza zaintzako ahalmenak. 2002ko Ekonomia Itunak, gaur
|
egun
indarrean dagoenak, aldiz, finantza zaintzaren ahalmenak hedatu egiten ditu, handitu, baina ez du zehazten finantza zaintzako ahalmenak nork egikaritzen dituen. Indarreko Ekonomia Itunak honako adierazpena erabiltzen du:
|
|
|
Finantza zaintzari dagokionez Euskadiko Ebazpen Batzordearen 2/ 2003 Ebazpenaren 2 oinarri juridikoak horrela dio: " Egia da, arazo honetan interesa duten alderdi guztiek gaur
|
egun
indarrean dagoen 2002ko Kontzertu Ekonomikoaren 48.5 artikuluaren aipamen berezia egin dutela, eta honela dio artikuluak: " Toki erakundeen inguruan Estatuak gauzatzen dituen finantza zaintzaren ahalmenak Euskal Autonomia Erkidegoan eskumena duten erakundeei dagozkie; hala ere, horrek ez du esan nahi Euskal Autonomiako Toki erakundeek erregimen arruntekoek baino maila txikiagoa dutenik".
|
|
|
Gaur
|
egun
indarrean dagoen xedapen horretatik ondorioztatzen dira toki erakundeen ogasunari buruzko lurralde historikoen eskumenak. Horrela adierazten zuen 1981ean 1978ko EKren baitan onartutako lehenengo Ekonomia Itunaren Legean:
|
|
|
Gaur
|
egun
indarrean dagoen Ekonomia Itunaren 3 xedapen gehigarriak, beraz, ekonomiaeta administrazio ahalmenak aitortu egiten ditu historikoki 1906ko eragin berdinarekin. 1906 aurretik sortutako arazoak konpontzeko formula batzuk aitortu ziren.
|
|
|
Zalantza gehiago sortzen dira kreditu eragiketa finantza erakunde pribatu batekin gauzatu behar denean, erakunde hori nola aukeratu. TOLTBren 52 artikuluak456 Sektore Publikoaren Kontratuei buruzko arauketara eramaten gaitu eta gaur
|
egunean
indarrean dagoen SPKLren 10 artikuluak kreditu eragiketak legearen aplikaziotik kanpo uzten ditu maileguko eta diruzaintzako eragiketak, horiek balore edo finantza tresnen jaulkitzea, erostea, saltzea edo eskualdatzea egin edo ez. Beraz, zein da lege aplikagarria?
|
|
|
Urte horretara arte aldaketa sakonak eta arinak eman ziren, nahiz eta sistemari berari eragin handia izan ez. Gaur
|
egun
indarrean dagoen Toki Ogasunei buruzko Legearen Testu Bategina onetsi egin zen martxoaren 5eko 2/ 2004 Legegintzazko Errege Dekretuaren bidez (hemendik aurrera TOLTB).
|