|
2000
|
|
|
Eta Txemak egun bi eman zituen proposamen harekin bueltaka, baietzaren eta ezetzaren arteko ika mikan sartuta. Harik eta, bi
|
egun
haien buruan, Eider azaldu zen arte Rocío eta Txema hitz egiten ari ziren tabernako izkinatxora. Aurpegi alaiz zetorren Eider, eta gogo nabarmenak erakutsi zituen Txemarekin hizketan zebilen hura ezagutzeko.
|
|
|
NOLA ahantzi
|
egun
haiek, noiz eta teleskopiotik beha jartzen baikinen harat eta honat...! Hura urduritasuna, eta hura asaldura, lehen egun haietan partikularzki...!
|
|
|
NOLA ahantzi egun haiek, noiz eta teleskopiotik beha jartzen baikinen harat eta honat...! Hura urduritasuna, eta hura asaldura, lehen
|
egun
haietan partikularzki...! Hainbertzekoa izaiten zen, non bi begiak ireki edo biak hersten bainituen, ezinegonak itsuturik.
|
|
|
Ezin hobeki oroitzen ditut osabak
|
egun
haietarik batean eman zizkidan lezioneak.
|
|
|
ZER gehiago erran diezazuket jaun Marcelez, jaun André? Oroit dezaket, konparazione, nola irakatsi zigun latineko dikzionarioa erabiltzen eta nola
|
egun
haietan erran zigun ezen dikzionarioa hitzen logela zela, eta hantxe genuela hura, guk noiz zabalduko zain, hitzek ezkutatzen zituzten ametsak eskura genitzan. Eta erran zigun, halaber, ezen dikzionarioa baso bat ere bazela, non pagorik lerdenenaren iduriko hitzak aurki genitzakeen edo belarrik xumeenaren idurikoak; eta zerurat beha zeuden hitzak zeudela, eta lurrari beha zeudenak eta lurrean sartzen zirenak, bertze hitzen ongarri bihurtzeko; eta hitz gozoa, komunzki eta eskuarki, ederra zela, eta hitz garratza eta pozointsua, itsusia; baina bazirela hitz gozoak, gozoaren gozoaz gibela eragin ziezaguketenak, okaztagarri egin arteraino, nola izan ohi baitziren usu gorteko poeten hitzak, kapare eta handikien zerbitzuetarat zeudenenak eta haien faboreen eskertzeko skribatzen eta deklamatzen zutenenak, eta bazirela hitz garratzak eta pozointsuak ere, garratzaren garratzaz eta pozoinaren pozoinaz eder bihur zitezkeenak, nola gertatzen baitzen osaba Joanikotek hain atsegin zituen Rabelaisen edo Quevedoren luma satirikoetan...
|
|
|
Zer
|
egunak
haiek...!
|
|
|
Jaun Marcel eri genuen, bada, eta aita kanpoan zegoen
|
egun
haietan, eta gure amak medikuaren baitan jarri zuen konfiantza... eta honek erran zion jaun Mar celi gehiago jan behar zuela.
|
|
|
Osaba Joanikot, bertzenaz ere, Donibane Lohizunerat joaitekotan zen
|
egun
haietan, zeren bere liburua —lehen liburua, haren erranetan— akabatutzat jotzen baitzuen eta Piarres Oihartzabal kapitainari utzi nahi zion, ez irakur zezan, baina honek Bordeleko unibertsitatean lagun zuen irakasle bati eman ziezaion, zeren irakasle hau Montpellierko unibertsitatean ibilia baitzen urte batzuk lehenago eta zeren hango unibertsitateko bertze irakasle batzuen eraginaz bal...
|
|
|
Eta, horrela, anitz izan ziren urbiaindarrak,
|
egun
haietako sermoietarat eta bertzelako ofizioetarat joan zirenak. Jauregitik ere guztiak joan ginen, etxea begiratu behar zuten borzpasei morroi neskame izan ezik... eta osaba Joanikot izan ezik, jakina.
|
|
|
Medikuaren joan jinak eta Uraitzeko barberarenak bi
|
egun
haietan...! Eta medikuak bere enplastoak eta bere erremedioak eskaintzen zizkion, eta barberak burua ebaki zion —zeren eta Mattinek buruan izan baitzuen kolpea—, harik eta buruko hezurra agerian jarri eta inguru hura garbitu zion arte, odol ustelik gera ez zekion...
|
|
|
Eta
|
egun
haietarik batean berriro hartu zuen oinaze handi batek aitaren bularra, nahiz eta berehala iragan zitzaion.
|
|
|
|
Egun
haien latza eta gaitza, jaun André...!
|
|
|
Eta tabakoa erre eta ahotik kea egotzi, ez zuen bertze atseginik ez bertze dibertimendurik... eta don Frantziskorekin xakean aritzea, edo bera bakarrik, hura etortzen ez zitzaionean.
|
Egun
haietarik batean, finean, Villagrandeko dukea etorri baino astebete lehenagoko igandean, aitona Nikolas nehoiz baino eriago eta erreumak joago jaiki zen, halako moldez, non etxeko sehietarik bati manatu baitzion ezen gaztiga ziezaiola, mezatarakoan, don Frantziskori, zeren konfesatu egin nahi baitzuen. Nik ez dakit zer kontatu zion aitonak apezari, baina kontua da ezen, aitorraren ondotik, aitona hobeki sentitzen hasi zela.
|
|
|
JAUREGIKO sehien ahotan zebilen berria, Pagabasoko herensugea —izen bereko leizean ezkutatzen omen zena— urduri ez ote zebilen
|
egun
haietan eta leizetik burua atera ez ote zuen, eta, hala, ingurune hartarik iragan behar zuten guztiei —neskatxei batik bat— gomendatzen zitzaien ezen ibil zitezela kontuz eta egin ziezaiotela otoitz san Migel arkanjeluari, zeren san Migelek bertze herensuge bat hil baitzuen jadaneko, han hegoaldean, Aralarko mendietan.
|
|
|
|
Egun
haietarik batean, ordea, irri egin beharrean ohi zuen bezala, herensugearena aditu bezain fite, sutan jarri zen. Eta hartu zuen soka ezin luzeago hura, muturretarik batean gako bat zuena eta zuhaitzen igaiteko erabiltzen zuena; bildu zituen hiruzpalau morroi eta bizpahiru neskame, eta guztiok joan ginen Pagabasoko leizerat.
|
|
|
—Mutil gaztea haiz, Joanes —erran zidan, Alessandroren goait geunden
|
egun
haietarik batean, biak ere aski antsiatsu orduko, kapitain italiarra uste baino berantago zetorrelako—, eta, gazte guztiak bezala, begiak kanporat zabalik dauzkak; ordea, nola kanporat beha dagoena kanpoan geratzeko perilean baita, heure baitari beha ere jarri huke, eta gogoeta egin, heure arimaren eta heure gogoaren indarztatzeko eta sendotzeko, bidaia honetan... —eta, betartea iluntzen zitzaiola, erran zidan—:
|
|
|
Eta hala zihoazkigun lehen
|
egun
haiek, baketsu eta jabaltsu, harik eta egun batean ohartu nintzen arte ezen Alessandro eta osaba Joanikot eztabaida bizian ari zirela popako gazteluan. Ene harridurarako gaztelaniaz ari ziren, nola ariko baitziren handik aitzina haserretzen edo odola berotzen zitzaien bakoitzean, zeren osabak ez baitzuen, artean, italianoz mintzatzeko erraztasunik, eta solasaren beroan gaztelaniarat arrastatzen zuen Alessandro bera ere.
|
|
|
Aitonak etxeko historiak kontatu zizkigun
|
egun
haietarik batean izan zen, noiz eta aitonak bere kontakizuna akabatu baitzuen, kokotsa jaso eta kezko eraztun haiek egiten zituela, gorako bidean gero eta zabalagoak egiten zirenak.
|
|
|
HURRENGO urteko garizuman, osaba eta biok Italiarat joan aitzin, aita Bartolome Ziaurrizkoa predikari ezagunak bere misioneak eman zituen Urbiaingo elizan: prediku nagusiak hiru egunetan, ortzegunetik larunbaterat; igandean, berriz,
|
egun
haiei azkena emaiteko, meza saindua eta komunionea.
|
|
|
Baina, neure zelataldiaren berri emaiteko, kontuan izan genuke oraintsu jakinarazi dizudan datua: izan ere,
|
egun
haietan doi, Pedro Huizi azken ukituak emaiten ari zitzaion santa Klararen erretratuari, han bere studioan, osabaren dorretxean, zeren eta Pedro ez baitzen artean osabarekin etsaitu, nahiz eta haien arteko harremanek okerrera egin zuten orduko... eta are okerragora eginen zuten handik gutirat, haiek hautsi eta eten arteino, Ubarnekoa, santa Klararen erretratuaren ondotik, kaperako freskoaren lane...
|
|
|
Eta
|
egun
haietarik batean, hain zuzen ere, gertatu zen gertatzekoa, noiz eta sugegorri batek Arkimedes —osaba Joanikoten txakurra— fizatu baitzuen, eta txakurrak fin gaitza egin.
|
|
|
NOLA egon nintzen
|
egun
haietan amari adi, aitari adi eta aita Bartolomeri adi, gogoetatsu...!
|
|
|
Eta deliberatua banuen ere ezen, neure konbertsionearen ondotik, ez nintzela bertzeen solasen aditzeari lotuko,
|
egun
haietan, haatik, ezin ekidin izan nuen.
|
|
|
Zeren eta halakoa baitzen ene buruko berotasuna, baita beroak eragin zidan min itsusi hura ere! Eta, ai, nola eskertu nion amari
|
egun
haietan ene ondoan egon izana! Zeren osaba Joanikotek bakarrik utzi baininduen, baina ez nengoen bakarrik bizitzan, han berean bainuen, neure alboan, ama.
|
|
|
Ai, nola maite izan nuen ama
|
egun
haietan...!
|
|
|
URBIAINGO apeza bisita egiterat etorri zitzaigun
|
egun
haietarik batean, gezur erran nion:
|
|
|
—Eta hala, bada, heldu zen, bai, halako batean, izurritea —erran zuen amak— Eta aita Bartolome
|
egun
haietarik batean Iruñatik etorri, eta ikusi zuenean izurriteak eragin miseria, erran zuen, ukabilak hertsatzen zituela: " Urbiainek ez du konponbiderik izanen, Pagabasoko leizea estali arte!" Baina aita jesuitak mintzagai gehiago zituen, itxura batean, bere zakuan, eta hala aritu ginen orduan ere honetaz eta hartaz... eta, Iruñarat itzuli aitzin, galdetu zidan:
|
|
|
—Ai, zenbat sufritu nuen nik
|
egun
haietan, sinetsirik bainengoen ezen ene seme bakarra infernuan zegoela, eta nola sartu zitzaidan are barrenago indiarrei nien gaitzerizkoa, halako moldez, non, sugeen putzua akabatu nuèn egun berean, hiru indiar gaixto egotzi bainituen harat, ene seme hilaren sufrimenduak gogoan, zeren eta, anitzetan erran izan dizudan bezala, indiarrak txakur errabiatuak baino gehiago ez baitira, eta halatan me...
|
|
|
ZORIONEKOAK
|
egun
haiek...!
|
|
|
Eta alferrikakoak izan ziren, halaber, nik urte haietan eraiki nituen irriak eta esperantzak, zeren eta Nenboz amorosturik nengoèn
|
egun
haietan heldu baitziren sei soldadu haiek don Venancioren etxalderat, jujearen manuarekin, zei nak behartzen eta obligatzen baitzituen ene buruaren eta ene pertsonaren atzemaiterat.
|
|
|
BAINA,
|
egun
haietarik deus ere aipatzekotan, aipatu behar nizuke Antonio Ibarbiaren otoitz egiteko modu hain berezi hura, hastetik beretik hunkitu ninduena, zeren, belaunak lurrean belaunikaturik eta besoak zabaldurik, egunoroz egunoroz emaiten baitzizkien eskerrak, goizez, anaia Eguzkiari, eta gauez, arreba Ilargiari, eta, bide batez, bertze anai arreba guztiei, zeinak baitziren kreazioko kreatura guztiak....
|
|
|
Eta guztiok ere egun hari beha jarri, eta ama izan genuen, ohi bezala, prestatze lanen eta gainerako trabailuen ardura bere gain hartu zuena. Eta nola hura baitzen, ordenazale itsuaz gain, zuhurra, ernea eta begi zolia, eta nola, ondorez, haren eskuko izaiten baitzen, jauregiko martxaz denaz bezainbatean, bat bederaren egunorozko lanen eta sailen banatzea eta esleitzea, hala izan zituen
|
egun
haietan ere xehetasunik xeheenak kontuan... baita eguraldiarekin lotuak egon zitezkeenak ere, manatzen zuelarik, hartarakotz, ezen piz zitzatela santa Barbararen ermitan hiru kandela, eta eduki zitzatela pizturik bisitarien egonaldian gau eta egun, Nikomediako birjina martiriak Urbiaingo inguru hura tormentatik, ihortzirietarik eta eguraldi gaixtotik libra zezan amoreakatik.
|
|
|
Eta itsutua nengoen festa haren handitasunarekin eta, osaba Joanikotekin izan nezakeen adiskidetasunetik harat eta agramondarren eta beaumondarren arteko sasoin bateko liskarretarik harat, harro nengoen etxean hain jende kontuzkoa eta kontuan hartzekoa geneukalako, haien handitasunak ni ere handi eginen banindu bezala. Zeren eta halakoak baitziren jendearen
|
egun
haietako harat honatak, gela guztiak apaindurik eta sukaldeko arasak hegaztiz eta bertze hamaika ehizakiz beterik, hauek apal batzuen gainean, haiek gako batzuetarik dilindan... Hargatik, osaba kexu eta arranguratsu sumatu nuenean, erran nion:
|
|
|
Eta, ai, nola sentitu nintzen
|
egun
haietan bekatuak usteldurik eta korronpiturik, zeren bere burua ustez hain ongi gobernatzen zuena galtzeko bidean baitzegoen, eta zeren orban haiek ezin baitzitezkeen izan ene bekatuaren seinaleak eta ene plazer desordenatuen ordain baizen...! Eta nola sentitu nuen orduan ezintasunaren sastada erraietan, bizitzaz etsirik banengo bezala eta bizitzarekin etsaiturik!
|
|
|
ORAIN berean erran dizut ezen Jainkoak ez ninduela bakarrik utzi, eta guztiarekin ere aihertzen naiz erraiterat eta erraiten dizut, berdinzki, ezen gutitan sinetsi izan dudala Jainkoaren Probidentzia nola
|
egun
haietan.
|
|
|
Eta gogatsu nindoan eta sinetsirik nengoen ezen Jainkoak gidatuko zituela gure urratsak, nola gidatu baitzituen ene konbertsione iduriko hartan, Antonio Ibarbia ene bidean jarriz. Eta nola oroitu nintzen
|
egun
haietan Miguel de Sandovalez, Salamancan ezagutu nuen zure lagun hartaz, zeina ere baitzen Utopiaren defendatzaile sutsu! Eta nola oroitu nituen haren hitzak!, Alfonso de Valdésen testu batetik ekarriak:
|
|
|
Baina ez nadin aitzina, eta natxekion gaiari. Eta derradan ezen,
|
egun
haietarik batean, osabari eta bioi gertatua izan genuela mintzagai bazkalorduan.
|
|
|
Eta, hala, apiril erdiko
|
egun
haietarik batean izan genuen kanoia jauregiaren aitzinean, bere numeroa grabaturik zuela: 101 Erran beharrik ez dizut ezen, egun haren ospatzeko, bertze festa bat prestatu zuela aitak —dukearen ohorez ospatu genuena baino xumeagoa eta apalagoa, jakina—, inguruko jauntxoak gonbidatzen zituela hartarakotz.
|
|
|
ENE malenkonia, oroitzen ditudanean neure haurtzaroko
|
egun
haiek, zeinetan ezin dohatsuagoa izan bainintzen...! Baina egun haiek ere handik gutira izan zuten, mundu honetan guztiak bezala, fina eta akabantza, eta, horrela, bertze egun hura oroit dezaket, noiz eta zorigaitzak atrapatu eta bere egin baininduen, berehala ohartuko zaren bezala.
|
|
|
ENE malenkonia, oroitzen ditudanean neure haurtzaroko egun haiek, zeinetan ezin dohatsuagoa izan bainintzen...! Baina
|
egun
haiek ere handik gutira izan zuten, mundu honetan guztiak bezala, fina eta akabantza, eta, horrela, bertze egun hura oroit dezaket, noiz eta zorigaitzak atrapatu eta bere egin baininduen, berehala ohartuko zaren bezala.
|
|
|
Eta, handik harat, Piarres Oihartzabal kapitaina joan zen, eta bakarrik geratu ginen berriro osaba Joanikot, Pedro Huizi, zeina
|
egun
haietan kaperako freskoa pintatzen ari baitzen, eta hirurok.
|
|
|
Dioskoridesen liburuari buruz, berriz, hauxe baizik ezin erran diezazuket: osabak kasik oharkabean erosi zuela, Marco Contirekin Bolognan egin genuen
|
egun
haietarik batean, liburu saltzaile baten dendan sartu ondoren. Zeren eta hatsarrean animaliei buruzko tratatu bat erostekotan egon baitzen, animaliak eta animalien ohiturak izan zituelako ordu arte ikusgai eta ikasgai.
|
|
|
Guztia bat batean izan zen,
|
egun
haietarik batean ekaitz hura lehertu zitzaigunean —haizea eta euria goiti beheiti, ihortziri eta oinaztura— itsasoaren erdian. Munduan aski ibilia banaiz ere, bertze ekaitz bat jar dezaket haren parean, noiz eta Indietarako bidean haize erauntsi izugarri batek inarrosi baikintuen.
|
|
|
Baina aski dut apez hartaz, eta, derradan, akabatzeko, ezen
|
egun
haiek ezin gogorragoak egin zitzaizkidala, dolorezko dolore hartan eta bakardadezko bakardade hartan murgildurik, neure eri handiaren galtzearen ondorez. Eta nola maradikatu eta nola gorrotatu nuen itsasoa egun haietan...!
|
|
|
Baina aski dut apez hartaz, eta, derradan, akabatzeko, ezen egun haiek ezin gogorragoak egin zitzaizkidala, dolorezko dolore hartan eta bakardadezko bakardade hartan murgildurik, neure eri handiaren galtzearen ondorez. Eta nola maradikatu eta nola gorrotatu nuen itsasoa
|
egun
haietan...! Hainbertze gorrotatu nuen, non segur bainengoen ezen han berean akabatu zela ene amorioa.
|
|
|
Neure orduko bizimoldearen berri emaiteko, ez dizut, ordea, portu haietan ezagutu nituen jendeen inventariuma eginen, zeren, bataz, luzaro luzatuko bainintzateke, eta zeren, berriz bertzea, zuhaurk imajina baitezakezu nolakoak izan zitezkeen ene
|
egun
haietako benturak eta desbenturak. Eta, imajina ez badezakezu, kontuan izan ezen, egia izanik Mignonekin gertatua ez zela egunoroz gertatzen zen gauza, egia zela, halaber, ezen gure egunorozkotasunaren erakusgarri izan zitekeela, gradu batean bai bederen, zeren egunorozkotasunak ere bere usainak baititu, eta gertaki hari zeriona zen, zalantzarik gabe, ene egunorozkotasunaren usainetarik bat.
|
|
|
Arestian aipatu dizut Buscón eta aipatu dizkizut Boccaccioren ipuinak... edo berdinzki aipa niezazukeen Tormesko itsumutila edo pikaroen bizimoldearen gaineko bertze edozein kontakizun edo nobela; izan ere, gero eta iduritzenago zait ezen liburu haien orrietarik atereak izan zitezkeela nik
|
egun
haietan bertze marinelei aditurikako hainbat historia, edo nihaurk neure begiez ikusi hainbat ikuskizun ikusgarri —konta niezazukeen, konparazione, arnoan zopatzen zen hordiaren kasua, arnoz bete tina batean ito zenarena; edo bertze gizon harena, zeinak amoranteari bihotza atera eta frijiturik jan baitzion; baina ez zintuzket kontakizun hauekin gogaitu nahi, zeren aitzinago ere izanen baitut...
|
|
2001
|
|
|
Pakistaneko Kipling herritik Indiara itzuri ezin izan ziren sikh gehienak garbitu egin zituzten. Independentziaren
|
egun
haietan bi milioi lagun inguru ehoak izan ziren. Milaka eta milaka emakume bortxatuak.
|
|
|
|
Egun
haiek bizitzaz eta memoriaz bete gintuzten eta ederraren ederrez ia gezurrezkoak iruditzen zaizkit.
|
|
2002
|
|
|
Eta ez zekien nola aldendu hura handik. Harik eta, Soniak dendara bisita egin zion beste
|
egun
haietako batean, iritzia eskatu zion arte. Soniak esan zion:
|
|
|
Hurrengo lau hilabeteak, hobeki esanda. Batzuetan, elkarrekin bizitzen jarri ginen lehen
|
egun
haietan batik bat, biok jada lotan geundela, mugimendu urduri batzuk egiten zituen Sarak, kasik elektrikoak, ustekabeko dardara batek hartu balu bezala. Eta ni itzarri egiten nintzen.
|
|
|
Eta Jonekin edo haren emaztearekin hitz egiten nuen. Ekainek onera egin zuen
|
egun
haietako batean, berriz, haurren sufrimenduaren zentzuaz aritu nintzen Jonekin. Baita hiesaz ere.
|
|
|
ama hilzorian zegoela. Zenbat agurmaria errezatu nizkion nik
|
egun
haietan etxean genuen Ama Birjinaren irudiari! Eta promes egin nion Itziarko erromesaldira joango nintzela, oinez, baldin eta gure ama sendatzen bazuen.
|
|
|
Zeinen poz handia hartu nuen,
|
egun
haietako batean aita irritsu itzuli zitzaigunean, ez dakit bederatzigarren edo hamargarren egunean! Esan zidan:
|
|
2003
|
|
|
|
Egun
haietan banderak eta mota guztietako ikurrak nahastu ziren Azpilen.
|
|
|
Bai, mendebala argiago zegoen ekialdea baino, dudarik ez! Eta jendea kantari hasi zen, oihu eta txilio, azken
|
egun
haietan bere egindako eslogana batera eta bestera astintzen zutela: " Pello Oilarra eta Azpil!
|
|
|
Horrela aritu nintzen, bospasei egunetan, Nekaneri enkarguak egiten.
|
Egun
haietako batean, hain pozik sentitu nintzen, non halaxe esan bainion:
|
|
|
egunero auskalo zenbat aldiz, Txominek etxetik alde egiteko erabakia hartu zuenetik. Ez, ez du negar eginen, Jesusen Bihotzari ere zin egin ez zion, bada,
|
egun
haietako batean, ez zuela negarrik egingo, baldin eta semearen bisita izateko grazia bazuen, zeren berak bere gorputz arimak baino gehiago maite baitzuen hura, eta zeren ez baitzuen, halatan, semea tristatzeko eta goibeltzeko eskubiderik!
|
|
|
Hara... Antzina, Lurra sutan zegoèn
|
egun
haietan, aingeru eta deabruen arteko borroka gertatu zuan. Borroka latz baten ondorioz, aingeruek deabruak garaitu, eta hauek sutara kondenatuak izan zituan, hori badakik.
|
|
|
Harrigarria izan zen oilarrak Azpilen izan zuen harrera, ezein azpildarrek ez baitzuen bizitza osoan halakorik ikusi! Ez don Esteberen sermoirik, ez Patxiren ezkutuko lanik...
|
egun
haietan Pelloren oilarra zuten herritarrek mintzagai bakar, halako moldez, non" Pello Oilarra" deitzen hasi baitzitzaizkion Pellori. Baina oilar hark bazuen akats bat:
|
|
|
Hamar egunetan luzatu zezaketen atxiloketa. Hamar
|
egun
haien eskuetan eternitatea da.
|
|
2004
|
|
|
–Inoizko astindurik handiena jasan izanaren zantzu guztiak ditugu euskal kulturarekin era batera edo bestera lotuta gauden guztiok?. 413 Halakoa lurrikara! Epelak ere hasi omen ziren berotzen
|
egun
haietan: –Epeletik gora egin behar luke euskal gizarteak ere, herri honen eraikiera zinez zein hizkuntzatan eta ze modutan ehundu nahi duen argi adieraziz.
|
|
|
Antza zenez, delako Otto Rahn hura Kufstein ondoko mendietan aurkitu berri zuten, hotzez hilda. Egunkariak zioenez, Rahn mendigoizale porrokatua zen eta azken
|
egun
haietan txango bat egiten ari zen mendialde hartan. Aztarna guztien arabera, gizona bidetik atera eta galdu egin zen.
|
|
|
Ni Markina herrian nintzen bonbardaketaren berri eman zigutenean. Lau aste lehenago Durango ere gogor bonbardatua zuten, eta azken
|
egun
haietan Kondor Legioaren hegazkinen burrunba ia eguneroko gauza bihurtu zitzaigun. Baina Gernikakoak marka guztiak hautsi zituen.
|
|
|
Ulertu ezin nuen misterioa zen hura.
|
Egun
haietako batean, egongela handian musika entzuten ari ginela (Brucknerren zerbait zela oroitzen naiz), galdera egitera ausartu nintzen, neure baitako beldur eta oztopoak gaindituta:
|
|
|
Batzuetan, morfinaren ametsik gabeko lotatik esnatu eta bertan kausitzen nuen, ohearen ondoan, niri kezkati begira. Gutxi hitz egin genuen lehenbiziko
|
egun
haietan. Nire osasunaren egoeraz, eguraldiaz eta halako kontuez.
|
|
|
Zorte hutsa izan zen harrapatu eta hil ez izana.
|
Egun
haietan Jainkoak bere esku mendekatzailea izateko aukeratu ninduelakoan nengoen. Azkenean, senak aginduta, gure lerroetara jo nuen.
|
|
|
–Kontatuko banik anai Robespierrek egiten zituenak... –esan zidan aitak,
|
egun
haietako batean.
|
|
|
–Pururik...? –galdetu nion
|
egun
haietako batean.
|
|
|
Gurasoekin deprimituta nengoèn
|
egun
haietako batean –institutua uzteko erabakia hartu baino lehentxeago–, beste idazlan bat eskatu zigun Ritxarrek, eta nik hiruzpalau egunera entregatu nion, bolalumatik atera bezala, zuzendu gabe apenas. Hamar orri ziren, aitaren kontakizun zuhurtasunik gabeko haiek oinarri zituztenak, sarkastikoak, krudelak eta ezin garratzagoak.
|
|
|
Baina, kontu kontari aritutako beste
|
egun
haietako batean –hamahiru hamalau urte izango nituen orduko–, beste datu bat eman zidan amonak, hormatik zintzilik zuèn Picassoren Gernikari so halaxe mintzatzen zitzaidala:
|
|
2005
|
|
|
Baina jantziak baino maizago izaten zuen buruan senar ohiarekin bizi izandako porrota, azken bolada hartan bai behintzat. Non geratu ziren Tomasekin maiteminduta bizi izandako
|
egun
haiek. Mutil hura, Tomas, eta bera, Teresa, T batetik eta T beretik sortutako izenak, Jainkoak edo patuak maitasunerako eta gozotasunerako baizik programatu ez balitu bezala?!
|
|
|
Izan ere, hantxe zuen berebiziko aukera,
|
egun
haietan buruan zerabilena, aurrera eramateko. Ideia obsesibo bat zen, edo, hobeto, irudi bat, emakume bati zegokiona eta uxatu orduko burmuinetan itsasten zitzaiona, nola behiaren begiari eulia.
|
|
|
Egoera hartan, ez zuen, ez, pentsatzeko astirik? baina neka neka arraio bukatu zuèn
|
egun
haietako batean, hasperen egin eta, hasperenarekin batera, pentsamendu bat sartu zitzaion buruan: –Zer demontre nabil ni hemen?
|
|
|
Maiatzaren hogeita bederatziko arratsaldean,
|
egun
haietan jasaten ari ginen sargoria hondatzera zetozen laino beltzak agertu ziren mendebaldetik. Hasieran mantxa ilun batzuk baino ez ziren izan, han zeru urdinaren kantoi batean, baina hurbildu ahala, sargoriak jarraitzen zuen bitartean, zeruaren zati gero eta handiagoa bereganatu zuten.
|
|
|
|
Egun
haietan, ziurrenik nirekin zertaz hitz egin ez zekielako, Monikak Mateo ikusi zuela hiletetan esan zidan. Irribarretsu esaten hasi zitzaidan eta, nik irribarre egiten ez nuela ikustean, serioago jarri zen bera ere.
|
|
|
Joxe Auxtin Arrietaren Labur aroz liburua irakurtzen hasia nintzen
|
egun
haietan, hain zuzen (Ixaskunek kostata sartua). Hura neukan neurekin.
|
|
|
|
Egun
haietan Ricardo Méndez Cascajal zeriztan niri, nire DNI faltsuan irakur zitekeenez. Bilbon 1946an jaioa," representante de comercio" (beti" viajante" edota" representante").
|
|
2006
|
|
|
Eta gero, azkenik, kontatu dudan gaixotasunaren esperientzia egon zen, eta erabaki nuen berriro sinistun bezala bizitzen hasiko nintzela.
|
Egun
haietako batean Lourdesek hauxe esan baitzidan: –Nik otoitz asko egin dut azken aste hauetan, eta hemendik aurrera ez daukat mutu gelditzeko asmorik?.
|
|
|
Baina hogei urte pasa ondoren, eta nere gaixoaldi oso larri baten denboran, bera eta ni errezatzen hasi ginen berriro, bakoitza bere aldetik. Pixka bat hobeagotzen hasi nintzenean, hilzorian egon ondoren, Lurdesek esan zidan
|
egun
haietan otoitz egin bagenuen ez zela bidezkoa gero mutu gelditzea. Arrazoi osoa eman nion.
|
|
|
Iraileko bigarren asteburuan joan zen lehenbizikoz Eguzkienean lan egitera. Bi
|
egun
haietan sukaldea besterik ez zuen garbitu, hain zen handia zikinkeria. Akiturik, auto barnean egin zuen lo:
|
|
|
Hamabost
|
egun
haietan plan zorrotz baten arabera bizi izan zen: goizeko zazpi eta erdietan jaikitzen zen.
|
|
|
Baina otsoa ez zegoen ardi bihurtuta.
|
Egun
haietako batean, Julianek deitzen ez zuela-eta, neroni azaldu nintzen bera egoten zen gela hartan, ondo zegoen ikusteko, ezer behar ote zuen galdezka.
|
|
|
Maritxu zuen andrea; hasieran ez zuen ia aipatzen, baina
|
egun
haietako batean, ez dakit nola, ni ariko nintzen neure amaz hizketan, bere andrea ekarri zuen ahora Julianek. Hizpidea eman zidanez, galdezka hasi tzen, zenbat urte eman zituzten elkarrekin, noiz ezkondu ziren, horrelako kontuak.
|
|
|
|
Egun
haietako batean ia bukatuan utzi genuen lana. Javeren azken hatzera iritsita zegoen Oriol, Adanen eskumuturrean ni.
|
|
|
Ez nire aldetik behintzat.
|
Egun
haietako batean, ordea, Cristina nire bizkarraldean masajea ematen ari zitzaidala, haren ezpainak sumatu nituen lepoan. Erdi lokartuta nengoen, eta kariñozko keinu txeratsua iruditu zitzaidan musu hura; beraz, ez nuen ezer esan, geldirik geratu nintzen.
|
|
|
|
Egun
haietako batean, inguruan egiten zituen ibilaldietako batetik bueltan, hatzetan putz eginez sartu zen Oriol etxera, hotzaz kexu, eta gero komentatu zidan basurdeak ikusi zituela.
|
|
|
Gazi gozo antzeko batekin esan zidan,
|
egun
haietako bere lan akigarri haren amaierak sentimendu kontrajarriak sortuko balizkio bezala: batetik lasaitu ederra, eta bestetik, akaso, nolabaiteko pena:
|
|
|
Begiratu egin nion;
|
egun
haietan, neure buruaz kezkatuta, ez nintzen konturatu ere, baina benetako basapiztia ematen zuen: mendiko hilabete haiek batetik, eta azken aste hura bestetik, ni zaintzen etengabe, bere itxuraz arduratu gabe...
|
|
|
Bestalde,
|
egun
haietan banuen aski zer egin bestela ere, zure gutun haietaz pentsatzen jartzeko. Ez eginkizun pila elkartu zitzaidalako, bat eta bakarra bainuen egitekoa:
|
|
|
Kochek hartu zuen Wulffen egunerokoa, honek hala eskatuta, eta Qaannaaqera eraman. Zoritxarreko
|
egun
haietako tragedia ahazten hasi zitzaionean, Kochek hauxe irakurri zuen egunerokoaren azken orrian:
|
|
|
Hilabete eta erdiz, euskaldunek Ihuri eta biarnesek Gave de Paue deitzen duten ibaiaren bertze aldeko ostatu batean xahutu zuen baroiaren agur saria. Bederen, bere gaskoi motza hobetu zuen
|
egun
haietan. Etxeko neskatoak mintzaira horren eskolak eman zizkion bere ohantzean.
|
|
|
Borboikoaren oldarra Bidasoako uretan baratu zen, lemari txarraren xalanta edo txalupa iduri. Erresumak ehunka gizon galdu zituen
|
egun
haietan, hilik franko, preso ez guti. Bizirik gelditu zirenek, berriz, kasik Baionaraino egin behar izan zuten atzera, espainola orpoz orpo segika zutela.
|
|
|
Huts egin zuten Amikuzeko apezek. Jainkoak egiteko handiagoak zituen
|
egun
haietan, Donapaleu aldera inazturarik igorri gabe.
|
|
|
Beharralditik engainuz ala ezpata ukaldika atera nintzenetz, ez nintzateke ez batera ez bertzera makurtuko. Itzulbideko bi
|
egun
haietan nire gorputzak egin zuenak ez dit hondarrik utzi oroimenean. Noiz nardatu nintzen nire buruaz penatzeaz ere ez dezaket erran.
|
|
|
Joana Albretekoak ez zuen nornahi hautatu bere fidelak errekatik ateratzeko.
|
Egun
haietan aditu nuen lehen aldiz Montgommeryko konde Gabriel de Lorgesen izena. Frantzian ez zen nornahi.
|
|
|
Garrüze utzirik Maulera jo arte, inoiz ez nintzen, ene bizi laburrean, Nafarroatik atera. Orobat, 1568ko otsailaren azken
|
egun
haietan, nire zangoek lehen aldiz zuten Biarnoko lurra zanpatu. Erlijioko edozein kiderentzat, are gehiago Joana Albretekoaren menpeko izanik, lur prometatuaren suerte bat zen Biarno.
|
|
|
Aitatxi oraino gaztea zen ohartzeko ezen, Katalinaren eta Joanesen tronua eta hiriburuko biztanleen ohorea ez ezik, gauza gehiago galduak zirela
|
egun
haietan. Nolabait begiratuta, Erresumaren hondamena Migel Antsarena ere izan zen.
|
|
|
jazarpena errotik mozteko, aski izanen ziren Baionako elizaren buruaren hitz batzuk.
|
Egun
haietako bigarren uste okerra.
|
|
|
|
Egun
haietan ikasi nuen betiko espainola ez ezik frantsesa ere izan genezakeela izterbegi. Ez nuen deus ere konprenitzen.
|