|
2000
|
|
|
EUSKALDUNONEGUNKARIA eta GARA. Bi egunkari hauek, aurrerago ikusiko ditugun aldeak dituztelarik, mundua dute bigarren erreferentzia eremu, eta gaur
|
egun
Euskal Herria barneanhartzen duten bi estatuak (Espainia eta Frantzia) ez dituzte erreferentzia eremu esangu
|
|
|
Atal honen helburua, gaur
|
egun
Euskal Herriko komunikazio sistema araupetzenduen instituzio eta legeen multzoa eta bertan eragiten duten enpresen egitura aztertzeada. Arauketa irrati eta telebistari dagokionean bakarrik aztertuko da.
|
|
|
Hiru izango dira, beraz, lan honen ardatz nagusiak: lehenik, terminologia mailan, aipatutako hitzeninguruko hausnarketa, ondoren, gaur
|
egun
Euskal Herrian nortasuna bermatzen dutenagirien inguruko eztabaida eta proposamen desberdinak, eta azkenik, gure herria zatitzen duen mugaldean aski zabaldua den nazionalitate bikoitzen azterketa laburra.
|
|
|
Haiek kolokan jarri eta oinarri justuago eta berrietan finkaturiko akordioaklortu behar baitira. Gaur
|
egun
Euskal Herrian bizi dugun egoera sozio-politikoak ezinargiroago erakusten digu paradigma horren garrantzia.
|
|
|
Izan ere, gaur
|
egun
euskal irrati publikoa zeharo erroturik dago komunitate euskaldunean, bai Iparraldean, bai Hegoaldean. Gainera, hirugarren milurtekoaren hasieran indartsu agertzen da audientzien rankingan bere lau estazioekin (Bilboko Radio Euskadi, Donostiako Euskadi Irratia, Gasteizko Radio Vitoria eta gazte jendearentzat den Euskadi Gaztea).
|
|
2002
|
|
|
Edonola ere gaur
|
egun
Euskal Herriko azpiegitura sarea hainbat administrazioren eskumena da. Horrek administrazio guztien arteko koordinazioa eskatzen dusarea diseinatzeko, garatzeko eta kudeatzeko orduan.
|
|
|
Ezbairik gabe, gaur
|
egun
Euskal Herriko ekonomia sozialeko erakuslenagusia Mondragon Corporacion Cooperativa dugu. Euskal Herrian ez ezik, estatuan ere hori da ekonomia sozialeko erakunde nagusi eta ukaezina.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskal ekonomiaren etorkizunari buruz hausnartzean, beharrezkoa daEuropako Batasunak hainbat eremutan jarrai ditzakeen joerak ezagutzea. Estatuakbere eskumenen harribitxia nola ebaki eta leuntzen dioten behatzen du.
|
|
|
Gaur
|
egun
Euskal Herriaren elikagai subiranotasuna erreibindikatzeke dago.Elikagai subiranotasuna horrela ulertu behar da: gizabanakoek, gizarteek eta nazioek elikagaien produkzio, hornidura, komertzializazio eta kontsumo estrategiakerabakitzeko askatasuna eta ahalmena.
|
|
|
Nahiz hurrengokapituluan aztertuko den, aurrera dezagun ezen euskal ekonomiaren kanporakoestrategia oro Europako Batasunarekiko atxikipenak baldintzatzen duela ezinbestez.Ipar Euskal Herriak Europako Batasuna (EB) bere sorkuntzatik atxiki bazuen, Hego Euskal Herriak 1986ra arte itxaron behar izan zuen horretarako, EstatuEspainiarra eta Portugal bertaratu ziren arte, hain zuzen. Horrela, Europako Batasuna da gaur
|
egun
euskal ekonomiarentzat integrazio ekonomikorako naziozgaindiko esparrua, eta baita araugintza ekonomikorako gorengo eremua ere. Hots, EBda ekonomiaren globalizazio prozesuaren eskualdeko adierazpena eta euskal ekonomiaren kanpo sarbiderako esparrua.
|
|
|
Lehenengo unibertsitate publikoa 1968 urtean ireki zen, BilbokoUnibertsitatea, gero 1977 urtean Universidad del Pafs Vasco/ Euskal HerrikoUnibertsitatea (UPV/EHU) bihurtu zena. Horixe da gaur
|
egun
Euskal HerrikoAutonomia Erkidegoko (EAE) unibertsitaterik garrantzitsuena. Nafarroan 1987.urtean Nafarroako Unibertsitate Publikoa (UPNA/ NUP) sortu zen.
|
|
|
Gaur
|
egun
Euskal Unibertsitatearen parte, zentzu zabalean ulertuta, euskarazirakasten duten unibertsitateak dira.
|
|
|
«euskal gizarteak dituen betebehar historiko, kulturalak eta politikoak asetzea», alegia. Inork gutxik ukatuko du, gaur
|
egun
Euskal Herrian bakea lortzea lehen mailako premia dela, justizia eta gizalegea aintzathartuko dituen bakea, alegia. Deustuko Unibertsitateak ere helburu bera azpimarratzen du bere egitasmo unibertsitarioan 3, «gizartearen zerbitzuan» egon nahi duela, «eta bereziki bera kokatuta dagoen ingurukoen zerbitzuan», alegia.
|
|
|
Euskal Herriak mundukobeste edozein herriren moduan bere burua antolatzeko eskubidea du.Herri baten egituraketan unibertsitatearen antolaketa oso garrantzitsuada. Zoritxarrez, gaur
|
egun
Euskal Herriak ez dauka bere burua antolatzeko aukerarik, ez unibertsitatearen arloan, ezta bestelakoetan ere.Estatu Espainiarrak eta Frantziarrak antidemokratikoki inposatzendizkigute beren unibertsitate markoak.
|
|
|
Gaur
|
egun
Euskal Herria hiru barruti unibertsitario desberdinetan banaturik dago: Baskongadetako barrutia, Nafarroakoa eta Pirinio Atlantikoak izeneko departamenduari dagokiona. Guztira, Euskal Herrian dauden unibertsitate mailako erakundeak sei dira.
|
|
|
Gaur
|
egun
Euskal Herrian daukagun sistema unibertsitarioa gurea denik ezindugu esan. Sistema unibertsitario koloniala daukagu, Espainiak eta Frantziakantidemokratikoki inposatuta.
|
|
|
Eragozpenak eragozpen, EIRE elkarteak Biltzar honen bitartez mahai gaineanjarri duen gogoeta erronkari erantzun apal bat emateko, euskal inielligentsia taldebaten trinkotze bidean, gaur
|
egun
Euskal Herrian dauden unibertsitateetako kultursortzaileen aldetik burutu daitezkeen egintza mota orokorrak zehazten dira ondoren, hainbat jarduera mailatan bereizirik.
|
|
|
Ikertzen ari garen lurraldeko hirigintza tradiziotik birpasatxo bat egiten badugu, esan dezakegu ezen, gaur
|
egun
Euskal Autonomia Erkidegoa den lurraldean, hiritzat har daitezkeen lehen guneak erromatar garaikoak direla; eta horrez gain, osogutxi direla, batez ere Bizkaian eta Gipuzkoan. Era berean, oso ezaguna da Antzinate Berantiarreko eta Goi Erdi Aroko, iluntasun historikoa?
|
|
|
Araban, gaur
|
egun
euskal irrati aske zaharrena den Hala Bedi Irratia sortu zen 1983ko abuztuaren 5ean Gasteizen. Ezker mugimenduaren barruan kokatzen zuen bere burua, eta horregatik bere helburu nagusia honako hau zen:
|
|
2003
|
|
|
Horrela, Hemen eta Munduan taldeko kideentzat Euskadiko lurraldea kaltetzen duen edozein esku hartze edo interbentzio mota, balio ekologikoenganakomehatxua izateaz gain, Euskal Herriaren autodeterminazio printzipioenganakomehatxua ere bada. Hortaz, ziklo bateratuko indar plantak eraikitzeko proiektuak(
|
egun
euskal lurraldean sei eraikitzeko asmoa dago) edo abiadura handiko trenaren. Y, deritzon euskal proiektua erasotzat jotzen dituzte.
|
|
2004
|
|
|
)= J) £ D. Hau da, predikatu sinbolo n tar baten irudia Dn ren azpimultzo batda.' Adibidez, interpretazio eremua zenbaki arruntena bada, sinboloaren interpretazioa zenbaki arrunten arteko erlazio bitar bat izango da, esaterako,, txikiagoizan?. Interpretazio eremua gaur
|
egun
Euskal Herrian bizi diren gizakien multzoa bada, Ff ren interpretazioa gizaki horien arteko erlazio bitar bat izango da, adibidez, adinberbera izan?, Sinboloaren goi indizea 1 bada, hau da, sinboloak/ j1 forma badu, hareninterpretazioa eremuaren elementuen propietate bat izango da, esate baterako, lehenengoeremuan, bikoiti izan, eta bigarrenean, ikaslea izan?.
|
|
2005
|
|
|
Azkenik, hirugarren atala aipatuko dugu, egungo Euskal Eskolako hezkuntzaerakunde sozialak, alegia. Bestela esanda, zeintzuk dira gaur
|
egun
Euskal Herrianeuskarazko eskolatzean lanean diharduten hezkuntza erakundeak?
|
|
2006
|
|
|
Lehen euskal gatazka hura gainditzera etorri ziren Txillardegiren Leturiarenegunkari ezkutua eta Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako eleberriak,
|
egun
euskal eleberrigintzaren giltzarritzat hartuak direnak. Beranduago, bi egilehoriek izango dira euskal gatazkaren gaineko literaturan pauso garrantzitsuakemango dituztenak:
|
|
|
Galdera ezaguna bezain eztabaidatua jaurtiko dugu berriro: ea gaur
|
egun
euskal kooperatiba esperientzia ez ote den labaindu utilitarismorantz, emaitzak soilik balioestera, konbikzioaren etikatik etika pragmatiko batera.
|
|
2007
|
|
|
Familia mota horietatik, nuklear seme alabaduna da
|
egun
Euskal Herrianhedatuena (AZTIKER, 2006). Hori dela-eta, atal honetan hizpide izango da familianuklearrean gertatzen diren eragin trukeek gizarte ezagutzaren garapenean duteneragina.
|
|
2009
|
|
|
–Tratu hobezina?. Pelikulazko
|
egunak
Euskal Pirinioko errepideetan,()?, in J. M. Gaston eta F. Mendiola (koord.), Bortxazko lanak diktadura frankistan, Geronimo deUztariz Institutua eta Memoriaren Bideak, Iruñea.
|
|
|
Euskarazko planet bi dauzkagu beraz; zein da, ordea, planet horietan ageri den panorama? Zertan da gaur
|
egun
euskal ziberespazioa. Amezaga, Arana eta Azpillagak hedabide elektronikoei erreparatu diete batik bat, eta, horiei buruz berbetan hasita, faktore nagusi bi izendatzen dituzte (2010:
|
|
|
Eguneroko edota asteroko maiztasuna duten euskarazko informazio orokorreko kazeten artean, lau dira gaur
|
egun
Euskal Herri guztian (edo beronen zati handi batean) zabaltzen direnak: Herria, Argia, Berria eta Aldaketa 1694 Kazeta nazional modura izendatu ditugu horiek atal honen goiburuan, baina jakin badakigu, aipu honek iradokitzen duen moduan, etiketa hori ez dela erabat zuzena (Zuberogoitia, 2006:
|
|
2010
|
|
|
Hasteko, gaur
|
egun
Euskal Herriak ez du konpetentziak dituen organo politiko administratibo juridiko legislatibo bat. Hau da, ez dauka legezko entitaterik.Are gehiago, hori gutxi balitz, Gaztela Leon, Kantabria, Errioxa, Aragoi, gainerako Akitania eta Biarnoko lurraldeekin derrigorrez sortu behar ziren loturak etakoordinazio ahaleginak ez dira normalean gertatzen.
|
|
|
Joan denudaberrian Bilbon jendez betetako liburu aurkezpen batean Carlos Taibo irakaslearibertoko gazteek galdetzen zioten ea non ari diren antolatzen deshazkundearenaldeko kanpainak eta borrokak. Publikoaren arteko batek esan zuenez, AHTrenaurkako mugimendua da gaur
|
egun
Euskal Herrian deshazkundearen aldekomugimendu zabala eta nik gehituko nuke, mugikortasun iraunkorraren aldekoa ere.Bada garaia NIMBY kulturatik (Not in my backyard! Ez nire etxearen atzekopatioan!!) NOPE planteamenduetara (Not in planet Earth!! Ez hemen ez inon!!) aldatzeko. Gure artean dugun errealitatean, AHT dugu iraunkortasuntasun fisikobiologikoaren aurkako proiektu txikitzaile nagusia, ez da erraza izan haren kontraaritzea eta ez da izango baina geldituko dugula inongo segurtasunik gabe ere, badakigu indarrak bilduz, aniztasuna onartuz eta sektakeria baztertuz bakarrik amets horilortu dezakegula.
|
|
2011
|
|
|
553 Horietako asko gaur
|
egun
Euskal Herriko komunikabideetan lan egiten dute: EITB, Berria, Diario Vasco, Gara eta abar.
|
|
|
Erregimenaren halako irekitze batean frankismoan bertan sortutako Bilboko Unibertsitate Autonomoaren (1968) ondorengoa bada ere, zinezko garapena eta bilakaera diktadura ostean izan zuen. Eta gaur
|
egun
Euskal Herriko unibertsitate guztietan handiena da.
|
|
2012
|
|
|
Euskal eragileen arteko lankidetza ere aberatsa izan da urte hauetan guztietaneta horri esker dugu gaur
|
egun
Euskal Herri mailako egitura lortu duten hainbateragile politiko eta sozial, hala nola Batasuna, EAJ PNV eta Eusko Alkartasuna, Partaide Ikastola, LAB sindikatua... Horrez gain, areagotu dira Ipar eta Hego EuskalHerriko eragileen arteko lankidetzak, esaterako, kooperatiben mugimendua, EuskalHerriko Laborantza Ganbara, Gaindegia, Udalbiltzak sustatutako Euskal Herrikoudalen arteko anaitasunak...
|
|
|
Gaur
|
egun
euskal lurraldeen arteko lankidetza legez mugatuta eta guztiz kontrolatuta dago, zeredo zer txarra balitz bezala. Hego Euskal Herriari dagokionez, Espainiako Konstituzioaren 145 artikuluakautonomia erkidegoko federazioak debekatzen ditu eta Espainiako Gorte Nagusien esku uzten ditu autonomia erkidegoen lankidetza hitzarmenak baimentzea eta kontrolatzea.
|
|
|
Orain arte azaldutako estrategia eta neurri politiko horiek guztiak EuskalHerrian ere aplikatu izan dira modu zabal batez, banaketa administratiboak politikenhedapen mailan eragin handia izan badu ere. Hegoaldean, Espainiako estatuakezarritako ereduari eutsi zaio, eta horrela berdintasun politikak bideratu ahal izatekoEmakumearen Erakundeak sortu ziren 1980ko hamarraldian, Euskal EmakumearenErakundea eta Nafarroako Berdintasunerako Institutua29 Erakunde horien egintzagaitasuna dagozkien administrazioetan lortutako legitimitate mailaren araberakoaizan da, ildo horretan argitu behar da,
|
egun
Euskal Emakumearen Erakundea V.Berdintasun Plana martxan jartzen ari den bitartean, Nafarroako BerdintasunerakoInstitutuak duela urtebete eskas itxi duela I. Aukera Berdintasunaren Plana (20062010) 30 (halaber, Euskadiko Autonomia Erkidegoak Espainiako estatuak baino hiruurte lehenago onartu zuen Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legea). Badirudi, beraz legitimitatea zabalagoa lortu duela Eu... Datuen argitan ere administrazio bien arteko aldeanabarmena da:
|
|
2013
|
|
|
Hortaz, Eibarren gerran txikitutako eskolen berreraikuntzaz aparte, gerraosteko hezkuntza arkitekturaren garapen nagusia iniziatiba pribatuaren esku egon zen, batez ere Bigarren Hezkuntzaren formazioa. ...erlazioa zuela ulertu ez zuen arte, 50eko hamarkadaren bukaera arte, ez zuen hezkuntzarekiko jarrera aldatu eta, hortaz, hezkuntza bermatu eta ziurtatzeko eskolak eraikitzeko planak martxan jarri211 Ordutik aurrera beste herrietan egiten ari ziren eskola antolakuntzak kontuan hartu eta hezkuntza arkitektura berritu zen, Eibarren kasuan beranduago Alvaro Libanok 1967an egin zuen Lan Unibertsitatea,
|
egun
Euskal Herriko Unibertsitateko egoitza dena, horren eredu izan daiteke (Palacio Díaz, 2004: 68).
|
|
2014
|
|
|
Hori ere badago! Nik badakit azkenean euskal kulturan askozere gehiago aipatzen dela kategoria bezela indarra eta sendotasuna, eta hori dudarikgabe sekulako garrantzia euki du, eta jarraitzen du eukitzen bizitza tradizionalean, eta gaur
|
egun
euskal nortasuna bizitzeko, agian estrategikoki, ba bueno, arrazoihistoriko eta politikoengatik eta ekonomikoengatik, ba eraginkorra izan delasendotasuna, erresistentzia anitz planteatzeko, dela herri mugimenduetan, dela euskalnazionalismoan, dela feminismoan. Baina, niri, gaur egun, askoz ere interesgarriagoairuditzen zait arintasuna.
|
|
|
Gaur
|
egun
euskal musikan badago hedapenerako gune propioak eta entzulesare konprometitua dituen musika talde bat: Pottors eta Klito.
|
|
|
Gizarte aurreikuspenak, irudikapenaketa desioak hor islatuko dira. Gauzak horrela, Bergerren planteamenduak bideaematen digu hausnartzeko
|
egun
euskal kulturan gizon eta emakumezkoen inguruandauden ezagutza eta, batez ere, usteei buruz. Nola ikusten ditugu gizonezkoak etaemakumezkoak?
|
|
2015
|
|
|
Gaur
|
egun
euskal gizartean ikus entzuleriaren parte izatea ez dela aparteko egoera, ohikoabaizik. Ikus entzutea gizarte industrializatuetako egunerokotasunean bertan ehundutako jarduerada, bizitza eta iritzi publiko eta publikatuarekin estu lotutakoa.
|
|
|
Ikerketahau burutu zenean Erika Herrero Garciak Eusko Jaurlaritzaren beka predoktorala zuen eta ElixabetPerez de Nanclares Arregik Euskal Herriko Unibertsitatearena. Oier Etxebeste doktorea, aldiz, kontratudun ikertzailea zen (BFU2010 beka) eta
|
egun
Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleatxikia da. Ane Markina postdoktore ikertzailea da (IT599 beka).
|
|
|
Hala ere, oraingo mahai inguruan gehiago lotuko gatzaizkio ordenamendu juridikoari, iaz ordenamendu juridikoak
|
egun
Euskal Herrian arnasguneei beharrezko arreta jartzen ez diela esangenuelako, eta batzuetan gainera aurrerapausoak eman izan direnean hainbat oztopo egoten direlako. Iaz jada aurreratu genuen hausnartzekoa litzatekeela hizkuntza politika territorializatzea edoarnasgune horietan lurraldetasun printzipioa aplikatzea.
|
|
|
Gure taldeak bere unean alegazio dezente egin zituzten gai honekin, eta hainbat eragileksinatu zituzten, eta horiek direla bide, beste gauza batzuen artean, 2013ko otsailean EAJ eta Bildukprozesu hau geldiaraztea erabaki zuten. Horri esker, gaur
|
egun
Euskal Hiria dokumentu hori ez dagobehin betiko onartuta, eta beraz LAA berrikusiak.
|
|
|
Gazteako Twitter, Facebook eta Youtube erabilera nitxo berriek erraztu dute hizkera bernakuluen hedapena. Youtuberrak proiektuko bideoek erakusten digute euskalkiek gaur
|
egun
euskal gazteen media eremu publikoan duten lehentasunezko tokia, eta bide batez sendotzen dituzte globalki zirkulatzen duen ikus entzunezko kultura popularrean dialektoak hartzen ari diren garrantzia azpimarratzen duten ikerketen ondorioak (Androutsopoulos & Tereick, 2016).
|