|
2001
|
|
|
Erabilitako lagina 703 ikasle unibertsitariok osatzen dute. Horretarako, Hego EuskalHerrian
|
dauden
unibertsitate guztiak kontuan hartu dira, hau da: Deustuko Unibertsitatea, Euskal Herriko Unibertsitatea, Nafarroako Unibertsitatea eta NafarroakoUnibertsitate Publikoa.
|
|
2002
|
|
|
Proiektu berriak Arrasateko Eskola Politeknikoa, Eskoriatzako Irakasle Eskola eta Oñatiko Enpresa Eskola Teknikoa biltzen zituen; Ikerlan eta Ideko izenekoikertegiek osatu zuten, eta bere nortasun adierazleen artean euskal hizkuntza etakultura sustatzea dago. Gipuzkoako hegoaldean
|
egoteak
unibertsitaterik euskaldunena bilakatzen lagundu du, bai ikasleen aldetik? %70k zerbait ikasten zuteneuskaraz 2000 urtean?, baita irakasleen artean ere?% 67k klaseren bat euskarazematen zuten eta kredituen %46 eskaintzen dira euskaraz47?. Ikastetxeen aniztasunak, ordea, eragin nabarmena eduki du euskarak bertan duen tokian.
|
|
|
hots, gizarte adostasuna lortzea». Antzeko zerbait idatzi zuen bere artikuluaren bukaeranPaulo Iztuetak, «Gaur, ez aurrera eta ez atzera, impasse antzeko zerbaiten murgilduta gaudelakoan nago,(...) ez nuke esango une egokian ez
|
gaudenik
unibertsitate proiektu berri bati ekin diezaiogun,(...) Nolakoa ikusiko da, baina gurea». Errazantzematen denez, indefinizioa nabaria da.
|
|
|
Gerra Zibilaren ondoren Euskal Herrian
|
zegoen
Unibertsitate bakarra Deustukoa zen. 1945ean Zuzenbide Fakultatean Ekonomia Zuzenbidea espezialitateaezarri zuten eta 1953 urterako Deustuko titulu guztiek balio ofiziala izan zuten.1963an. Elizaren Unibertsitatea?
|
|
|
Bazeuden, ordea, funtsezko desberdintasun bi: zein harreman izan beharzuen Euskal Unibertsitateak indarrean
|
zegoen
Unibertsitate ofizialarekin eta zeinzen euskararen tokia eredu horretan.
|
|
|
unibertsitateen arteko alderaketa eginez, UPV EHUk derrigorrezkoeta hautazko kredituen %41 eskaintzen ditu erdarazko 1 eta 2 zikloko titulazioetan, baina, portzentaje hori %74ra igotzen da euskarazko eskaintzan. Horrek esannahi du, izugarrizko desoreka
|
dagoela
unibertsitateen artean, euskararen garapenaridagokionez behintzat.
|
|
|
2 zikloetan gorantz doa etengabe eta UPV EHU da erreferentzia nagusiakantitatearen aldetik. Desoreka
|
dago
unibertsitateen artean. UPV EHUkeuskarazko eskaintza osoaren %74 dauka bere gain, eta beste unibertsitateguztiek %26 inguru.
|
|
|
Beraz, 2000 ikasturtean, Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan etaIpar Euskal Herrian kokatuta
|
dauden
unibertsitateetan euskararen egoera aztertukodugu txosten honetan.
|
|
|
Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateetan, 1 eta 2 zikloko titulazioetan, batezbeste, euskarazko kreditu eskaintza osoaren portzentajea %34koa da, derrigorrezko eta hautazko kredituak batuta (6 taula).
|
|
|
Hortaz, zientzialari euskaldunek unibertsitate bat sortzeko beharrezkoa denmasa kritikoa gainditu dute, edo zenbait esparrutan gainditzear daude. Hala ere, buruan eduki beharra
|
dago
unibertsitateak bi betebehar garrantzitsu dituela: irakaskuntza eta ikerkuntza. Bigarren horretarako gaur egun Natur Zientzietanezinbestekoa da ikerkuntza tresneria, oso garestia dena.
|
|
|
5 Kalitateko hezkuntzaren beharra
|
dago
Unibertsitateko kudeaketan etaegituran.
|
|
|
Etorkizuneko egoeran erabateko garrantzia duenbeste aldagai bat ere bada. Aldagai hori oso lotuta
|
dago
unibertsitateko agintarienborondatearekin. Esperientziak dioskunez, etorkizunean borondate gutxiko edoepeleko agintariak baditugu, euskalduntze prozesuak aurrera jo beharrean atzerakada nabarmenak izan ditzake.
|
|
|
EUSTATen azken datuen arabera, 1998/ 99 ikasturtean ia 70.000 gazte, zehazki esanda, 68.698?
|
zeuden
unibertsitate ikasketak egiten15 Hamar urtelehenago, 1988 ikasturtean, kopurua zerbait altutxoagoa zen: 72.518 gazte16.
|
|
|
Bestalde, gizartearen premiei erantzun behar zaie, horretarako
|
dago
Unibertsitatea. Gizarteak hizkuntzetan trebatzea eskatzen digu.
|
|
|
2 Liburutegia. Eraikinak edo
|
dagozkion
unibertsitate liburutegikozerbitzuek gaitasun nahikorik izan behar dute, beren osotasunean ikusita, gutxienez aurreikusitako ikasle kopuru guztien %10ek aldi berean erabiliakizateko. Irakurtzeko gelak, artxiboa eta mailegu sistema izango ditu, asterogutxienez berrogeita hamar orduko erabilera bermatuz.
|
|
|
euskal gatazkarenkonponbidea argitzeko lanetan, eta, aldi berean, alderatu gure ahaleginak munduosoko beste unibertsitateek egiten dituzten saiakerekin. Hartara, Intemet sarearenbitartez, mundu osoan gatazken konponbidearen (conflict resolution) eta bakearenikasketen (peace studies) inguruan eratuta
|
dauden
unibertsitate, ikerketa zentro, gradu ondoko ikastarb eta masterrak aztertu ditugu. Arreta berezia jarri dugu ezsoilik Euskal Herriko unibertsitateetan; horrez gain, arrazoi desberdinak direlamedio, Espainia, Frantzia, Erresuma Batua eta Irlandako unibertsitateek auzihorien inguruan egiten duten eskaintza ere aztertu dugu.
|
|
|
Gaur egun Euskal Herria hiru barruti unibertsitario desberdinetan banaturik dago: Baskongadetako barrutia, Nafarroakoa eta Pirinio Atlantikoak izeneko departamenduari dagokiona. Guztira, Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitate mailako erakundeak sei dira. Horietariko hiru publikoak dira:
|
|
|
Herri baten egituraketan oso garrantzitsua da unibertsitatearen antolaketa. Zoritxarrez, EuskalHerriak ez dauka bere burua antolatzeko aukerarik ez unibertsitate arloan, eztabestelakoetan ere, Espainiak eta Frantziak ukatzen baitigute eskubide hori.Horrela, gaur egun indarrean
|
dauden
unibertsitate ereduek ez dituzte EuskalHerriaren behar kulturalak, linguistikoak, sozialak, zientifikoak, ekonomikoak... asetzen, eredu horiek interes arrotzen zerbitzuan jarrita baitaude.
|
|
|
Esandakoak esanda, gure kultur baldintzak eta Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateen zirkunstantziak xehetasun gutxirekin deskribatzea zaila bada ere, ez dahain zaila egoeraren larritasunaz ohartzea, gabeziak nabarmenak baitira, bai Unibertsitateari bai, oro har, kultur arloaren eraketari dagokienez. Euskal Herriak, eraketa politikorik ez izatean, ez du historia modemoan euskarazko eskola sistemabateratu eta propioa sortzea lortu.
|
|
|
Eragozpenak eragozpen, EIRE elkarteak Biltzar honen bitartez mahai gaineanjarri duen gogoeta erronkari erantzun apal bat emateko, euskal inielligentsia taldebaten trinkotze bidean, gaur egun Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateetako kultursortzaileen aldetik burutu daitezkeen egintza mota orokorrak zehazten dira ondoren, hainbat jarduera mailatan bereizirik.
|
|
|
Azkenik, Ipar Euskal Herriari dagokionez, bertan
|
dauden
unibertsitate ikastetxeak Bordele edo Paueko unibertsitateetako zatiak izanik, ezinezkoa egitenda euskal irakaskuntzaren garapen minimoa ziurtatzea, hango hainbat erakundekaskotan galdegin dutenari muzin eginez.
|
|
|
ajEuskal Herrian
|
dauden
unibertsitateek menpekotasun juridiko eta politikonabaria erakusten dute Frantziako eta Espainiako Estatuekiko. Menpekotasun egoera horrek baldintzatzen ditu unibertsitateetako hezkuntza politika, curriculumak, ikerkuntza, antolakuntza, eta, oro har, plangintza unibertsitarioaren atal nagusiak.
|
|
|
Beste hiruprobintzien presentzia, ikuspuntu demografikotik, nahiko orekatua baldin bada ere, Erresuma Zaharrak bizitasun esanguratsua azaltzen du. Bertan
|
dauden
unibertsitateen arteko lehia, batetik, eta egoera politikoa, bestetik, izan daitezke sormen iturri horren abiapuntua. Badago, dena den, azpimarratu beharreko beste datu bat: ikuspegi orokorreko tesien urritasuna.
|
|
2003
|
|
|
Foru Hobekuntzaren Legeak euskara bakarrik euskalduntzat jo zitezkeen lurraldeetako hizkuntza ofiziala deklaratzean, erabilera, indio erretserbako erregimenean? kokatzen zuen110 Unibertsitateari zegokionez, Felonesen iritziz, sortzear
|
zegoen
unibertsitate publikoan itzulpen eta interpretazio saileko lizentziaturara mugatu behar zen euskararen tokia111 Beraz, bide hori antzua izan zen hasiera hasieratik.
|
|
|
Hala ere, horrek ez zuen esan nahi UEUk unibertsitate paralelo baten bila joan behar zuenik. «Gaurregun
|
dauden
unibertsitate gaindiketa izan nahi du UEUk epe luzean erdietsi gura duena».
|
|
|
Gerra Zibilaren ondoren, Euskal Herrian
|
zegoen
Unibertsitate bakarra Deustu koa zen, nahiz eta 1953 urtera arte Deustuko titulu batek ere balio ofizialik ez izan. 1963an Elizaren Unibertsitatea titulua lortu zuen, eta hamarkada horren bukaeran Gasteizeko eta Donostiako campusak ireki ziren.
|
|
|
|
Bazegoen
unibertsitate publiko bat, nahiz eta arazo handiak izan: unibertsitatearen beraren estatusa, barne antolaketa, finantziazioa, ikasle kopuruaren izugarrizko hazkundea edota irakasleria erakartzeko zailtasunak80 Euskara unibertsitatean ikusi nahi zutenek ez zuten eremu erraza aurrean.
|
|
|
Santamariaren 1974ko hitzak erabiliz, Unibertsitateak Euskal Herriaren kulturazaleen gosea ase behar zuen, azken horiek «behar duten buruzko janaria ematen ez dienean, beste kultura baten bila joan behar dute hauek, nahiz ta nahiez»10 Edozein kasutan, unibertsitate osoa izan behar zuen (fakultate klasikoak izango zituen, eta Euskal Herriari eta munduko beharrei zegozkien ikerketa guneez hornituta) eta Euskal Herriaren berezko ezaugarriak (hizkuntza, legedia, historia, bizimoduak eta abar) aztertuko zituzten, beste edozein unibertsitateren ahalmenekin11 Bazeuden, aldiz, funtsezko desberdintasun bi: zein harreman izan behar zuen Euskal Unibertsitateak indarrean
|
zegoen
Unibertsitate ofizialarekin eta zein zen euskararen tokia eredu horretan.
|
|
|
Osatu berria zen Eusko Kontseilu Nagusiko Hezkuntza Kontseilari izendatu zuten Santamaria bera, baina Unibertsitatea ez zen egon bere gain hartu zituen eskumenen artean. Edozein modutan, kontseilari berriak hainbat bilera izan zituen errektorearekin eta Hezkuntza Ministerioarekin, ustez onartzear
|
zegoen
Unibertsitate Autonomiaren Legeak euskal autonomia errespeta zezan. Ez zitzaion eskaririk falta unibertsitate ereduaren aldaketarako.
|
|
2006
|
|
|
Esan bezala, kontakizun horiek nire bigarren eleberrian agertuko ziren gero.Bertan ETAk mehatxatuta
|
dagoen
unibertsitateko irakasle baten istorioa kontatzenda. Mehatxatuta dagoenez, eta Euskal Herriaz zeharo aspertuta, Italiako unibertsitate batera doa lan egitera.
|
|
2007
|
|
|
Definizio horiek egiteko hor
|
daude
unibertsitateak. Baina esango nuke, komunikazioa, dena?
|
|
2009
|
|
|
Horrekin lotuta, ezinbestekoa da historialarien eta bestelako ikertzaileen lana, baina, kontuan hartubeharrekoa da, 40 urtetan egon zirela unibertsitatea bera suntsitzen. Europan edoEstatu Batuetan
|
dagoen
unibertsitate ereduaz ari bagara, eredu desberdinak direnak, 200 urte daramatzate lanean. Horrek egonkortu egin du haien funtzioa, haien papera, haien funtzionatzeko modua, baita gizartearekin egon behar den interlokuzioaere.
|
|
2010
|
|
|
– Merkatutik hurbil
|
dagoen
unibertsitatea.
|
|
2011
|
|
|
Fakultateei dagokienez, Lantaldeak proposatutako neurriak apalagoak ziren. Utiltasun faktorea aplikatuz, euskal barruti unibertsitarioan
|
zeuden
unibertsitate ikastetxeak 3 motatan bereizten zituen. Funtsean utiltasun faktorea, eragin sozialari zegokion:
|
|
|
Hirugarren atalean, berriz, ez zuen auziaren egoerarik aurkezten, batetik, unibertsitateko administrazio eta zerbitzuan euskararen presentzia hutsala zelako, eta, bestetik, ez zuelako lehentasunik unibertsitatearen barne zerbitzuak euskalduntzeak (ez behintzat irakaskuntzarako irakasleak lortzeak bezainbeste). Halaber, txostenak ez zuen aurreikusten unibertsitatean lehendik
|
zeuden
unibertsitateko irakasleen euskalduntzea. Beraz, Premia larriko neurrien txostenaren helburua ez zen unibertsitatea erakunde gisa euskalduntzea, baizik eta ikasketa unibertsitarioen zati bat euskaraz eskaintzea, unibertsitate aurreko hezkuntza zikloetan euskaraz lan egingo zuten maisu maistrak prestatzeko eta hezkuntza elebiduna abian jartzeko527 Horretarako noski irakasle eskolak irakasle euskaldunak behar zituen, eta hori lortzeko Premia larriko neurrien txostenak kontratazio berrien bidea lehenesten zuen, irakasleen euskalduntzea baino.
|
|
|
Kabinetea dena den, Gregorio Monreal unibertsitateko errektoreak sortu zuen, «UPV/ EHUan hizkuntz politika berria bideratzeko asmoz»538 Arestiko kapituluan aipatu dugunez, unibertsitateko barne zerbitzu berri honi Euskararako Kabinete Tekniko izena jartzea ez zen kasualitatea izan. Kabinetearen laburdura EKT baitzen, eta Z EKTko kide izandakoek izen hori proposatu zioten errektoreari, Kabineteak EKTen lekukotza hartzea nahi zutelako, ordurako hilda
|
zeuden
unibertsitateko kultur taldeen omenez.
|
|
|
1982/ 83 ikasturteko memorian, berriz, euskara ikasten ibilitako unibertsitateko ikasleak 862 izan ziren541 (ikus 10 taula). Euskara ikasten zuen ikasleen kopurua erdira jaitsi arren, aurrekontua gutxitu beharrean, pixka bat igo zen542 Bestalde, unibertsitateko ikasleen% 60 lehenengo eta bigarren mailetan zegoen eta alfabetatze klaseetan% 8 Beraz, unibertsitario euskaldun gutxi
|
zegoen
unibertsitate publikoan.
|
|
|
Ikusten denez, unibertsitatean euskara ikasten zutenen kopuruak urte gutxiren buruan eta arrapaladan behera egin zuen. Premia larriko neurrien txostenean ikusi dugunez, 1978/ 79 ikasturtean gutxienez 4.000 ikasle
|
zeuden
unibertsitatean euskara ikasten, eta 1981/ 82 ikasturtean, berriz, erdia baino gutxiago (1.877), eta hurrengo ikasturtean beste horrenbeste gertatu zen. Kabinetearen 82/ 83ko memorian bertan aipatzen da zein izan daitekeen fenomeno horren arrazoia:
|
|
|
Laburbilduz, unibertsitate katedretan euskara ikas zitekeen arren (eskolak erdaraz jasoz), euskarazko irakaskuntzarik ez
|
zegoen
unibertsitatean, eta Iparralde zein Hegoaldeko hezkuntza sistematik kanpo zegoen. Aipatu ditugun unibertsitateko euskara katedrak aditu euskaldunen esku egon ziren (R.
|
|
|
Noski, horren baitan Udako Ikastaroetako materialak sartzen ziren, baina baita Udako Ikastaroekin lotura zuzena ez zutenak ere. Dena egiteke
|
baitzegoen
unibertsitate mailako testugintzaren arloan, eta barne zein kanpoekoizpena uztargarriak ziren. Lan bakoitza jakintza arlo batean hutsune bat betetzen saiatzen zen.
|
|
|
Hirurek urtero UEUren Udako Ikastaroetan parte hartzen zuten. Hirurek, eta beraien inguruan
|
zeuden
unibertsitateko ikasleek, hasieran Udako Ikastaroetako materialak prestatu zituzten (adibidez, Ekologia I, II eta III (1977), Fisiologiazko ikastaroa (1978) eta abar), baina 1977/ 78 ikasturtetik aurrera unibertsitateko irakasgaiei lotutako testuliburuak prestatu eta argitaratu zituzten.
|
|
|
Bultzak Akerlandarekin harreman estua zuen588 eta beste campusetako ikasle euskaltzaleekin harremanetan
|
zegoen
unibertsitatean euskal adarreko ikasleek 1986an osatutako talde euskaltzaleen koordinadoran. Zientzia Fakultateko Euskara Batzordearekin kolaboratzen zuen euskararen sustapenean.
|
|
|
UEUn gordetzen den dokumentazioaren arabera, 1977an 16 euskal kultur elkarte
|
zeuden
unibertsitateetan (ikus 3 taula). da UEUk zerrenda hori prestatu zuela urte horretan bertan Iruñean uztailean antolatuko ziren Udako Ikastaroen berri emateko, EKTko kideek UEUren sare naturala osatzen baitzuten (unibertsitarioak, euskaldunak eta euskaltzaleak).
|
|
|
Gauzak horrela, EKTan
|
zeuden
unibertsitateko ikasle batzuek, zientzia arloko euskararen gaineko kezka zutenek eta karrera amaituta zuten beste ikasle batzuek, kezka berdintsua zuten, hots, euskara zientzia eta teknikarako egokitzea. Ikasle horiek ziren:
|
|
|
Amaitzeko argitu behar da, UPV/EHUko Irakasle Eskoletan euskararen sarrera goiztiarra izan zen arren, horrek ez duela esan nahi ezein kasutan ikastegiaren euskalduntzea, baizik eta ikastegiko eskaintzaren euskaratzea gertatu zela, gerora noski zentroaren euskalduntzea erraztuko zuena. Hau da, unibertsitatean euskaraz egiten zena, ez
|
zegoen
unibertsitatera bideratuta, ez zen unibertsitaterako, handik kanpora aplikatzeko baizik, umeen irakaskuntza eta helduen euskalduntze alfabetatzerako. Horregatik euskara irakasleak ez ziren unibertsitateko irakasleak, baizik eta unibertsitateak orduka ordaintzen zituen euskaltegi edota gau eskoletako irakasleak.
|
|
|
Iparraldean egoera atsekabegarriagoa zen. 70eko hamarkadara arte ez
|
zegoen
unibertsitate mailako ikasketarik. «1974an sortu zen Zuzenbide eta Ekonomia Institutua eta urtebete beranduago Teknologiaren Unibertsitate Institutua.
|
|
|
Bestalde, Iparraldean bertan ez
|
zegoen
unibertsitaterik, baina Paueko eta Bordeleko unibertsitateek bazituzten Ekonomia, Zuzenbide eta Teknologia Institutuak Baionan 1974tik. 70eko hamarkadan unibertsitateko eskaintza frantsesez zen.
|
|
|
Barandiaran 1964an hasi zen Etnografiako eskolak (gaztelaniaz) ematen35eta hurrengo ikasturtean, unibertsitateak Ana Mª Etxaide, Ignacio Mª Etxaide euskaltzainburuaren alaba, irakasle laguntzaile gisa hartu zuen, katedraren baitan euskara irakasteko klaseak emateko. Ana Maria Etxaideren arabera, katedra bera, baita haren baitan ematen ziren euskara ikasteko eskolak ere, ez
|
zeuden
unibertsitateko ikasketa planen baitan, ezinezkoa baitzen, eta beraz ez ziren ofizialak (Etxaide, 2006: 14).
|
|
|
Ikusten denez, hasieran UEUko hizlari gehienak euskaltzainak (oso, urgazle edo ohorezko) ziren, baina gerora, urte gutxiren buruan, unibertsitario euskaldunak nagusitzen hasi ziren, tradiziozko euskal kulturgileak (hots, Euskaltzaindikoak) proportzioan erabat gutxitu zirelarik. Eta fenomeno hori, hots, unibertsitario euskaldunen agerpen gero eta handiagoa, estuki lotuta
|
dago
unibertsitateko euskal kultur elkarteen (EKT, EKM...) parte hartze gero eta handiagoarekin. Bestalde, gure ustez, Euskaltzaindiaren eta euskaltzainen parte hartzea UEUn, erlatiboki, txikia, faktore garrantzitsua izan zen bi erakundeen arteko harremana hozteko, eta bi erakundeen arteko konfiantza giroa apaltzeko.
|
|
|
Noski, hizkuntzaren ideologia hertsiki lotuta
|
zegoen
unibertsitate proiektuarekin. Hala, euskal unibertsitate (universidad vasca) baten alde zeudenak bai gerraurrean bai gerraostean, unibertsitate proiektua zenbat eta gehiago lotu unibertsaltasunarekin eta ezagutza abstraktuarekin, orduan eta hizkuntza jarrera erdaltzaleagoa izaten zuten.
|
|
|
euki behar ditugu. Anitz euskaldun
|
dago
Unibertsitateetan. Mugaz handik ere bai.
|
|
2012
|
|
|
Gaur egun, 4.000 ikasle baino gehiago
|
daude
unibertsitate ikasketak egiten, campus hauetan: Arrasate, Oñati, Eskoriatza, Markina, Goierri, Irun eta Donostia.
|