|
2002
|
|
|
Batetik, unibertsitatetik kanpoko gizarte edo politika eragileen esku gera daiteke unibertsitatearen zuzendaritza nagusiaren izendapena. Hortik aurrera, agintzaritza nagusiari
|
legokioke
unibertsitate maila guztietako arduradunen izendapena eta, beraz, hartutako erabaki guztien eta egindako lan osoaren ardura. Bide horri jarraituz gero, lehen aipatu ditudan eragile horien esku geratuko litzateke erantzukizuna; horrek ondorio garrantzitsuak ekarriko lituzke, noski.
|
|
|
Eta horretan ere, gaurko arautegiak ez du erraztasun handirik ematen. Lausotu samartuta
|
dago
unibertsitateek eman behar duten zerbitzuaren erantzukizuna. Gauzak horrela, edozein oztopo txiki, erraldoi bihur daiteke.
|
|
|
Duela hogeita bost urte ia ez zen ikerkuntzarik egiten Euskal Herrian. Ez zegoen ia bat ere ikerketa erakunderik, eta
|
zeuden
unibertsitate guneetan ere ez zen gehiegi egiten. Ikuspuntu horretatik, zientzi basamortu bat zen Euskadi osoa.
|
|
|
Hala ere, alde handiak
|
daude
unibertsitatearen barneko arloen artean. EHUn, adibidez, gizarte zientzien alorrean zatidura hori 20tik gorakoa den bitartean, 4koa da osasun zientzien ikasketetan.
|
|
|
3. Ahal izanez gero, orain zutik
|
dauden
unibertsitateak erabat euskaldundu genituzke.
|
|
|
azken hogei hogeitamar urteetan euskal komunitate zientifiko intelektual bat sortu eta garatu da, ia ia ezerezetik abiatuta. UEUren Inguma proiektuan egiazta daitekeen bezala, une honetan gutxienez lau mila pertsona
|
dago
unibertsitate mailako kultur produkturen bat (liburu, artikulu, hitzaldi) sortuduena euskaraz. Datu hori publikoa da eta internet bidez kontsulta daiteke (www. inguma. org).
|
|
|
Horretarako nahikoa baliabide ekonomiko egonik ere, arriskutsua deritzot. Unibertsitate komunitate sendo batso rtu litzateke hasiera hasieratik gainerako unibertsitateekin lehiatzeko gai izateko, eta
|
nago
unibertsitate komunitatearen zati adierazgarri batek abenturatan sartzeko gogorik ez duela. Nola, bada, ailegatu euskal unibertsitatera?
|
|
|
Baldintza juridikoei erreparatuz, oso urrutira joan gabe, Espainiar estatuaren barruan, Katalunian, hain zuzen,
|
badaude
unibertsitate katalan elebakarrak, Generalitateak berak sortuak.
|
|
|
1977 urtea zen, eta gaia pil pilean zegoen. Arazo bizienetako bat zen zer nolakoa behar zuen sortzear
|
zegoen
unibertsitateak. Sortuko dena Euskal Herriko Unibertsitatea da, ez Euskal Unibertsitatea.
|
|
|
Bestela esanda: publikoa, pribatua, bestelakoa?; indarrean
|
dagoen
unibertsitateren bati lotua, autonomoa?; osoa, berezitua?; eraikin konbentzionalean kokatua, birtuala?;...
|
|
|
Sinetsita
|
gaude
unibertsitate euskaldun batek benetako unibertsitate soziala izan behar duela, ikasleen, langileen eta gutxiengoen eskubideekiko begirunea bere izaeran duelarik.°
|
|
|
Eta heziketaren edo komunikazioaren arloetan badauzkagu Euskal Herrian horrelako esperientzia eredugarriak.
|
Dagoen
unibertsitate sistematik, unibertsitate estataletatik bereziki, bideratutako euskal unibertsitatea, bigarrena. Jakina, UPV EHU hartuko dugu horretarako erreferentzia nagusi gisa.
|
|
|
|
Dagoen
unibertsitate sistematik ere bi norabide jarrai ditzakegu. Gaur egungo unibertsitateetan irakasle elebidunak eduki lukeen" zentralitate" estrategiko berria aldarrikatzea lehena.
|
|
|
3. Euskal unibertsitatearen izaerak argitu beharreko alde asko ditu, dudarik gabe. Nire ustez, oinarrizkoenak diren bi puntu besterik ez ditut aipatuko, hots,
|
dagoen
unibertsitateren bati lotua ala autonomoa izango litzatekeen.
|
|
|
zer gertatuko litzateke besteun ibertsitateen euskalduntze prozesuarekin? Kontuan hartu beharra
|
dago
unibertsitate" zahar" horiek nahikoa finkatuta daukatela bere merkatua. Beraz, nahiz eta epe laburrean merkatu horren zati bat unibertsitate berrira bideratu, zalantzarik gabe, euskal gazteriaren gehiengoak ohiko bidetik jarraituko luke.
|
|
|
hizkuntzen tratamendua...). Horrek bere ondorioak ekarri ditu, eta egun indarrean
|
dagoen
Unibertsitate Publikoak besteek dituzten akatsak ditu:
|
|
|
Hori bai, puntu bat definitu dugu hasiera hasieratik: Campus horrek zein motatako harremanak izango ditu Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateekin. UPV/EHUn kokatuta egongo al da?
|
|
|
Puntu honetan ez dut hemen asko insistitu nahi. (Edonola, begiratu Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitate publiko nahiz pribatuen merkatuarekiko ajuste akritiko etengabeak egiteko joera.) Titulazio horien aukera egiterakoan alderdi demografiko akademikoak hartu behar dira kontuan eta irakasle ongi prest atuen existentzia. Honetaz oso argi hitz egin behar da:
|
|
|
bat, euskal unibertsitatea egiterakoan behetik gora egingo litzatekeen heinean egingo litzateke goitik behera ere, alegia, berehala ikerketa zentroak irekiz eta doktorego programak bultzatuz, hain zuzen lehenbailehen barnee rreprodukzioalortu ahal izateko. (Ez dut konfiantza handirik gaur Euskal Herrian
|
dagoen
unibertsitateetako irakasle euskaldun asko honelako proiektu batean sartuko litzatekeenik: bizimodu on samarra daukate, egiten duten lanarekiko ordain ekonomikoa ez da batere txarra eta, jakina, euskal unibertsitatea hutsetik eraikitzeak militantzia gogorra eskatzen duen ekintza da.
|
|
2005
|
|
|
Alde positiboan
|
daude
Unibertsitate legea, bere sortzep rozesu ereduga rria rengatik, Osakidetzaren euskalduntze plana, nahiz eta 20 urte igaro eta gero sortua izateko eduki urrikoa izan, baita ahozkotasuna (Min tzol a) etahaur literatura (Ip upomamua) lantzeko oinegiturak sortuizana ere. Estatistika Plana eta EAEko II. Gazte Plana bi ekimen interesgarri dira baina azterketa gehiagoren hutsunea ere nabari da:
|
|
2008
|
|
|
Eta zergatik ez dugu sakontzen daukagun unibertsitatea erregulatzen duen arau markoak ematen digun aukeran? Eta zergatik ez gara, orain artean behintzat," Euskal" kontzeptua garatzeko indarrean
|
dagoen
Unibertsitate Lege horrek eskaintzen dituen bideak garatzeko gai izan (hau da, unibertsitateen arteko elkarlana bultzatzea, edonon kokatuta egon arren, izaera hori elkarlanean lantzea euskaraz eta euskal gaiez arituz ikerketan, berrikuntzan, irakaskuntzan eta abar). Beraz, horretarako mugak ez dira Bolognaren planteamenduarekin etorriko, jada geuregan ditugulakoan nago.
|
|
|
Ez die ez Euskal Herriari ez eta euskal herritarren beharrei ere erantzuten, interes ekonomiko eta komertzialei baizik. Ez du euskalduntzeko borondaterik, euskaldunon hizkuntza eskubideak inoiz ez baitira
|
egon
unibertsitateko helburuen artean lehen lerroan. Eta, gainera, unibertsitatearen izaera antidemokratikoa inoiz baino gordinago ageri zaigu, kritikotasun eta askatasun girotik urrun, sufragio unibertsaletik urrun, despotismo ilustratuaren garaietara eramaten baikaitu bere politikarekin.
|
|
|
Ipar eta Hego Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateetan aurki daitezkeen ezaugarriak Mendebaldeko Europako edozein zentrotakoak bezalakoxeak ditugu, euskarak dakarrena izan ezik. Beraz, orokorreko gogoeta osoa Euskal Herriko gune unibertsitarioari aplika diezaiokegu.
|
|
|
Bestela ezin liteke. Baina, aldi berean, eta arrazoi bertsuengatik ez dugu gustuko gaur egun indarrean
|
dagoen
unibertsitatea. Gure dilema da, okerra eta txarraren artean hautu behar izango dugula.
|
|
|
Bolognako prozesuak euskal unibertsitatearen esparruan izaten ari den eta izango duen eragina aztertzen hasi aurretik, euskal unibertsitatearen esparruaz ulertzen dena argitu genuke. Euskal unibertsitatearen esparruaz baino, alde batetik Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateez eta bestetik Euskal Unibertsitateaz hitz egin genuke. Euskal Herrian dauden unibertsitateak, Euskal Herrian dauden unibertsitate guztiak dira; salbuespenak salbuespen, gure herrian dauden unibertsitate arrotzak, eta ez dira inondik inora, Euskal Unibertsitatea.
|
|
|
Euskal unibertsitatearen esparruaz baino, alde batetik Euskal Herrian dauden unibertsitateez eta bestetik Euskal Unibertsitateaz hitz egin genuke. Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateak, Euskal Herrian dauden unibertsitate guztiak dira; salbuespenak salbuespen, gure herrian dauden unibertsitate arrotzak, eta ez dira inondik inora, Euskal Unibertsitatea. Euskal Unibertsitatea, herri honek behar duen unibertsitate nazionala, euskalduna, Euskal Herriaren beharrei eta garapenari erantzungo diena, herritarra, demokratikoa eta euskal herritarron hezkuntza eskubideak beteko dituena da.
|
|
|
Euskal unibertsitatearen esparruaz baino, alde batetik Euskal Herrian dauden unibertsitateez eta bestetik Euskal Unibertsitateaz hitz egin genuke. Euskal Herrian dauden unibertsitateak, Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitate guztiak dira; salbuespenak salbuespen, gure herrian dauden unibertsitate arrotzak, eta ez dira inondik inora, Euskal Unibertsitatea. Euskal Unibertsitatea, herri honek behar duen unibertsitate nazionala, euskalduna, Euskal Herriaren beharrei eta garapenari erantzungo diena, herritarra, demokratikoa eta euskal herritarron hezkuntza eskubideak beteko dituena da.
|
|
|
Euskal unibertsitatearen esparruaz baino, alde batetik Euskal Herrian dauden unibertsitateez eta bestetik Euskal Unibertsitateaz hitz egin genuke. Euskal Herrian dauden unibertsitateak, Euskal Herrian dauden unibertsitate guztiak dira; salbuespenak salbuespen, gure herrian
|
dauden
unibertsitate arrotzak, eta ez dira inondik inora, Euskal Unibertsitatea. Euskal Unibertsitatea, herri honek behar duen unibertsitate nazionala, euskalduna, Euskal Herriaren beharrei eta garapenari erantzungo diena, herritarra, demokratikoa eta euskal herritarron hezkuntza eskubideak beteko dituena da.
|
|
|
Lehenengoei dagokienean, hau da, Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateei dagokienean, Bolognako prozesua agerian uzten ari da unibertsitate horiek dituzten egiturazko arazoak. Egiturazko arazoak, ez baitira gai herritarron hezkuntza eskubideak bermatu eta herri honi, bere beharrei zein garapenari, erantzungo dien unibertsitate eredurik eskaintzeko.
|
|
2015
|
|
|
Denok geunden, anaia falta zen bakarrik, hurrengo egunean ezkontzen zelako. Eta gurekin
|
zeuden
unibertsitateko estudiante batzuk ere, lanaren truke jan eta lo egiten zutenak, tartean Roberto Lertxundi, gerora ginekologo mediku famatua izango zena. Denok, medikuntza estudiante neska, nire emaztea eta alaba hau kasualitatez gaixo zegoelakoez besteok, Gasteizko Castilla etorbideko kuartelera eraman gintuzten.
|
|
|
Globalizazioaren eta nazioartekotze prozesuaren ondorioz, Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparruan (GHEE)
|
dauden
unibertsitateek hainbat aldaketa bizi izan dituzte azken urteotan, esparru akademikoan, antolakuntza eta kudeaketaren esparruan eta, oro har, instituzioaren beraren kulturan eta balioetan. Egiturazko aldaketa horiek eraginak izan dituzte, besteak beste, irakasle eta ikertzaileen lanbidea ulertzeko eta gauzatzeko moduetan.
|
|
|
Modu inplizituan bada ere, managerialism ereduaren logika instrumentala, poliki poliki, lanbide jardueran gauzatzen diren hizkuntza praktiken balio sinbolikoa ezarriz joan da, bai irakaskuntzan bai ikerkuntza jardueretan. Ildo berean, nazioarteko kalitateeta bikaintasun arauei lotuta
|
dauden
unibertsitate errendimenduaren adierazleek gero eta gehiago baldintzatzen dituzte hizkuntza praktikak ere. Irakaskuntzari dagokionez, orain arte elebidunak izan diren testuinguruetako rol akademikoa bestelakotu egin du eleaniztasunaren paradigma nagusiak, dagoeneko ingelesa hizkuntza ofizialekin curriculuma partekatzen hasi den heinean.
|
|
|
Bigarren diskurtso gisa identifikatu dena, berriz, bigarren belaunaldian sustraiturik ikusi da, batik bat. Diskurtso horrek eten handia agertzen du aitzindarien belaunaldiarenarekin, bai hizkuntza jarrerei dagokienez bai lanbide identitatearen eraikuntzari dagokionez, azken hori indarrean
|
dagoen
unibertsitate ereduaren eskakizunei erabat egokiturik agertzen baita.
|
|
|
Jarrera instrumentalak agertzen dituzten bigarren belaunaldiko irakasleen adierazpenetan, indarrean
|
dagoen
unibertsitate ereduaren onarpen inplizitua hautematen da, baita nazioartekotzeak eta lehiakortasun ekonomikoak ekarritako kulturaren barneratze naturalizatua ere. Bestela adierazita, irakasle ikertzaile horien identitate akademikoen eraikuntza eredu berriaren baitan hezurmamitu da, zeharo.
|
|
|
Izatez, unibertsitateak modu askotara izan dira internazionalak. Nazioartekotze eredua harremanetan
|
dago
unibertsitatearen identitatearekin, unibertsitatearen helburuen definizioarekin eta unibertsitatearen erantzukizun sozialarekin. Aldez aurretik egindako eztabaida horrek baino ez digu argituko zeintzuk diren eredu bakoitzean inplikaturik dauden identitate akademikoak eta eredu horien ondorio linguistikoak.
|
|
2019
|
|
|
Beren filosofiaren barnean, bizitzak eta ekosistemak sostengarriagoak egitea da xede nagusia, eredu periurbano sostengarriak eraikiz. Isolamendua saihesten dute erreferente erreal eta hurbila izaten saiatzeko, hurbil
|
daude
unibertsitate campusetik, beste etxebizitza kolaboratiboetatik, hiritik...
|
|
2022
|
|
|
Errealitatea agerikoa da: ez dago Euskal Unibertsitaterik, ez
|
baitago
unibertsitate nazional herritarrik, ezta %100 euskalduna denik ere, edo, behintzat, ikasketa guztiak euskaraz egin ahal izatea bermatzen duenik. Azken horri dagokionez, EHU da helburu horretara gehien hurbiltzen den unibertsitatea.
|
|
|
Orain aipatu muga horiek garbi erakusten dute ezetz, baina irakasten diren edukietara so eginez gero ere nekez erantzun daiteke baietz. Unibertsitateen arabera, graduen arabera eta irakasle ikerlarien arabera, edukien interes eta izaera nazionala kontuan hartzen da gehiago ala gutxiago; baina, estrukturalki, erran ote dezakegu Euskal Herrian
|
dauden
unibertsitateek Euskal Herriaren beharrei erantzuten dietela?
|
|
|
Oraingo unibertsitateak dira irakasleak kontratatzen dituztenak eta ikasleak hartzen dituztenak. Irakaslerik eta ikaslerik gabe ez
|
dago
unibertsitaterik. Beraz, zer egin daiteke, dagoen horretatik abiatuta, Euskal Unibertsitatea sortzen hasteko?
|
|
|
UEUk behinola aldarrikatu zuen unibertsitatearen herritar izaera hezurmamitu gura bada, publikotasuna beste modu batean birformulatu beharra dago gaur egun. Ohiko zirkulu kulturaletatik at, nago euskal gizartean ezagutza gutxi
|
dagoela
unibertsitateaz, haren funtzioez eta bizi dituen aldaketez. Eta horrek unibertsitate ereduen inguruko eztabaida publikoa eta parte hartzailea eragozten du.
|
|
|
Era berean, instituzio preziatuak diren arren herritarren artean hala erakusten dute inkestek, unibertsitate publikoek ez dute jakin goi mailako hezkuntzaz gain betetzen dituzten funtzioen berri zabala ematen gizartean. Egon
|
badago
unibertsitatetik gizarterako ezagutzaren transferentzia garrantzitsua, baina ez da oso ezaguna. Eta kontrako norabidea, gizartetik eta komunitatetik unibertsitaterakoa, eskas urratu dute modu instituzionalean unibertsitateek, nahiz eta irakasle ikertzaile askok konpromiso hori jorratzen duten beren ohiko lanean.
|
|
|
Horrela, estatuaren eta erkidegoen muga juridiko politikoek isla zuzena izan dute unibertsitate publikoen eraketan eta funtzionamenduan. 2004an EAEn Euskal Unibertsitate Sistema delako legea onartu zen arren," euskal" horrek erkidegoko mugarrien barruan
|
dauden
unibertsitate publikoak eta pribatuak baino ez ditu hartu barnean. Era berean, sistema batek, sistema izateko, bere funtzionamendurako lukeen unibertsitateen arteko konexio instituzionalizaturik eta helburu partekaturik ez da sortu harrez gero ekimen txiki batzuk alde batera utzita.
|