|
2005
|
|
|
ez zuen jo. Eta bestetik, arratsaldean ere, Bastida-k publikoan
|
zegoen
ume bat hartu zuen eta berarekin desfilatzeko saiakera egin zuen23.
|
|
2006
|
|
|
Guraso biek etxetik kanpoko lana eginez gero lau aukera
|
leudeke
ume txikiezarduratze aldera: gurasoetako batek baimen luzea hartzea, senitartekoren bategotea umearen kargu (amona bat izan ohi da), zaintzaile ordaindu bat kontratatzeaedo haurtzaindegira eramatea.
|
|
|
Kapitulu honetanaspektu honetan sakondu ezin dudan arren, esan daiteke goian aipatutako aukeraren ideologia eta amatasun intentsiboaren ideologia, amatasuna/ aitatasuna indibidualizatu eta pribatu egitearekin sakonki lotuta dagoela. Izan ere, umea edukitzeaaukera pertsonala bada, norberaren asuntoa da eta norberari
|
dagokio
ume horrenhazkuntzaren, zainketaren eta heziketaren ardura. Laburki esanda, umegintzagizartetik ateratzen du, indibiduo isolatu konkretu batzuen eskuetan uzten du, etaez da kontuan hartzen gizartearen funtzio beharrezkoa dela umeak haztea.
|
|
2008
|
|
|
Batez ere 4 urtetik 7 urtera bitartean garatzen da kontzientzia fonologikoa: Haur Hezkuntzan
|
dagoen
umearentzat zaila da hitzak fonematan zatitzea. Lehen Hezkuntzan eskuratzen da horretarako gaitasuna.
|
|
2010
|
|
|
Ez zen erraza izan Antoniuttiren lana, batez ere ez zuelako inongo neutraltasunik erakutsi bere zereginean Erromako erdi enbaxadore honek, eta behin bainogehiagotan euskal agintariekin enfrentamenduak izan zituen umeak herriratzerakoan. Euskal Gobernua ez
|
zegoen
umeak etxeratzearen kontra, baina horretarakogurasoen baimena eskatzen zuen eta nazionalen bandoak atzerriraturiko umeenkasuarekin propaganda ere egin nahi zuenez, sarri gertatu ziren umeen gurasoekustez idatziriko eskaera kartak agintari frankistek prestaturiko paper faltsuakizatea. Horrela 1939ra arte ume erbesteratuak gutxika gutxika bakarrik itzuli zirenberaien etxeetara.
|
|
|
Haien biziitxaropena 50 urtekoa da, garapen bideko gainerako herrialdeetan 67 urtekoa denbitartean; umeen heriotza tasa% 14koa da, gainerakoen% 4aren aurrean. Desnutrizio egoeran
|
dauden
umeen ehunekoa% 36koa da, gainerakoen% 20aren aurrean.Hirurogeita hamarreko hamarkadan zehar hazkundea urteko% 0,5ekoa izan zeneta laurogeiko hamarkadan urteko% 0,4 txikiagotu zen, hamarkada horrenamaierarako 1970ean zuen maila arte jaitsi zelarik. Laurogeita hamarreko hamarkadan, gehiengoarentzako loraldi garaian, Miseriaren klubak bere hazkunde negatiboaren abiadura% 0,5era areagotu zuen, hau da, milurtekoa bukatzean 1970eanbaino txiroagoak ziren.
|
|
2011
|
|
|
Animaliak
|
daudenean
umeei erakargarria egiten zaie. (?) Pelikula hamabost aldiz ikusita ere, animaliak oraindik dituzte gustuko.
|
|
|
Era berean, gazteek uste dute ikus entzunezko produktu batzuk beste batzuk baino baliagarriagoak direla umeei balio positiboak irakasteko eta mezu batzuk arriskutsuak izan daitezkeela. Haien ustez,
|
badaude
umeentzat egokiak ez diren baina haiei gustatzen zaizkien ikus entzunezko produktuak, eta hainbat eredu jartzera ere ausartzen dira. South Park eta Family Guy, besteak beste?. Nahiz eta kritikatuak izan, Disney enpresaren produktuak umeak hezteko erabiltzen direla onartzen dute, haien ustez aproposak ez diren beste batzuekin alderatuz.
|
|
|
Ikusitako marrazki bizidunezko sekuentziak maila desberdinetako irakurketak egiteko aukerak ematen ditu. Lehoi Erregeak publiko familiarra duen heinean,
|
badago
umeei zuzenduriko istorio bat, erraz ulertzeko narrazio bat, protagonistak bizi diren pasadizoak kontatzen dituena eta arazo dramatikoari irtenbidea ematen diona. Disney pelikula guztietan, hau barne?
|
|
2012
|
|
|
osasun faltaren egoerak gorputzak toxikoei aurre egiteko ahalmena gutxi dezake. Fisiologikoki guztiz garatuta ez
|
dauden
umeengan edo organoen funtzionaltasuna hondatuta duten pertsonengan (zaharrak, ebakuntza egin berriak?) toxikoen eragina larriagoa izan daiteke
|
|
|
b) Publizitatean debekatuta
|
dago
umeak gurasoak konbentzitzen agertzeahauek produktu bat edo zerbitzu bat eros dezaten
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 3.b artikuluak in fine jasotzen du publizitatean debekatuta
|
dagoela
umeak gurasoak konbentzitzen agertzea, hauek produktu bat edo zerbitzu bat eros dezaten.
|
|
|
Produktuaren ezaugarriei buruz engainua edo errorea ekiditeko, kontuan hartu beharra
|
dago
umeek, berez, publizitate mezuen interpretazio literala egiten dutela. Beraz, enpresaburuek edo merkatariek ardura handia jarri behar dute jostailuaren edo produktuaren ezaugarriak eta prestazioak adierazten dituztenean.
|
|
2014
|
|
|
Beharbada, esango digu, desberdina dela iruditu arren, egia esan, bi irudiak karratu bat direla, bi kasuetan lau alde berdinak dituztelako (Piaget, Sinclair eta Bang, 1968). Adibide hori baliagarria da, halaber, 6 urtetatik 11 urteetara bitartean
|
dauden
umeek egin behar dituzten probetan arrazoibidea eta logika erabiltzen dutela jakiteko eta objektuen itxuran arreta ipintzen ez dutela azpimarratzeko. Horrenbestez, eragiketa aurreko estadioan dauden umeen erantzunetan, sarritan, lotura gabeko ideia kontraesankorrak aurkitzen dira; haurtzaro berantiarrean, berriz, diskurtsoa berezko ondorio logikoen inguruan antolatzen da, koherentzia handiagoarekin.
|
|
|
Adibide hori baliagarria da, halaber, 6 urtetatik 11 urteetara bitartean dauden umeek egin behar dituzten probetan arrazoibidea eta logika erabiltzen dutela jakiteko eta objektuen itxuran arreta ipintzen ez dutela azpimarratzeko. Horrenbestez, eragiketa aurreko estadioan
|
dauden
umeen erantzunetan, sarritan, lotura gabeko ideia kontraesankorrak aurkitzen dira; haurtzaro berantiarrean, berriz, diskurtsoa berezko ondorio logikoen inguruan antolatzen da, koherentzia handiagoarekin.
|
|
|
Gogora dezagun likidoaren edo kantitatearen kontserbazioari buruzko probaren adibidea. Arestian aipatu dugun bezala, eragiketa aurreko estadioan
|
dauden
umeek ondorioztatzen dute kantitatea ez dela mantentzen kantitate hori bera beste forma bateko ontzi batera pasatzen denean. Nabarmentzea interesatzen zaiguna zera da:
|
|
|
Alegia, estadio horretan, pertsonak gai dira imajinatzeko, potentzialki edo egiazki, egoerak eta eraldatzeak beren artean erlazionatuak daudela. Beste modu batera esanda, eraldatze guztiek aldaketa prozesu bat dakartela ulertzea lortzen dute, eta, arreta hasierako eta amaierako egoeran soilik jarri ordez (eragiketa aurreko estadioan
|
dauden
umeengan berezkoa den ekintza), gai dira prozesuari jarraitu eta gaurko egoera lehenaldiko edo etorkizuneko beste batzuekin lotzeko. Adibidez, konturatzen dira elementu kopurua ez dela aldatzen, nahiz eta elementuek osatzen duten ilararen luzera aldatu; izan ere, gai dira elementuetatik urruntzeak dakarren eraldatzearen jarraipena egiteko.
|
|
|
Eraldatzea: Eraldatze guztiek aldaketa prozesu bat dakartela ulertzea lortzen dute, eta, arreta hasierako eta amaierako egoeran soilik jarri ordez (eragiketa aurreko estadioan
|
dauden
umeengan berezkoa den ekintza), gai dira prozesuari jarraitu eta gaurko egoera lehenaldiko edo etorkizuneko beste batzuekin lotzeko.
|
|
|
Argudiatzen diren arrazoietako bat da hizkuntza errealaren ikasketa prozesua testuinguru sozialean gertatzen dela, helduen irakaskuntzarekiko sentikortasunak eta umeek ikasteko duten gaitasunak baldintzatuta. Haurrak genetikoki prestatuak daude informazio linguistikoa jasotzeko, eta haurren zaintzaileak, oro har, oso ongi hornituak
|
daude
umeei hizkuntzaren ikaskuntza errazteko (Akhtar, 2004; Bohannon eta Bonvillian, 1997; McKee eta McDaniel, 2004; Tomasello, 1995, 2003).
|
|
|
Hau da, serie ordenatu bat eraiki behar du, baina objektuen arteko desberdintasuna hartuz erreferentzia gisa (eragiketa aurreko estadioan ez bezala). Proba horren aurrean, eragiketa konkretuen estadioan
|
dauden
umeek jada badakite makilatxo bat beste bat baino luzeagoa izan daitekeela eta, aldi berean, hirugarren bat baino motzagoa. Ezagutza horrek seriea zuzen eraikitzeko balioko die.
|
|
|
Pentsamendu mota horrek eragiketa konkretuak darabiltza oinarri gisa, baina kualitatiboki desberdina da aurreko etapan
|
dauden
umeek erakusten duten pentsamenduarekin alderatuta, eta arazoetan arreta jartzeko eta bestela arrazoitzeko gaitasuna ematen du. Eragiketa formalen eta konkretuen arteko bereizketa garrantzitsuetako batzuk agerian gelditzen dira Piagetek planteatutako arazoetan umeek ematen dituzten erantzunetan.
|
|
|
Haurren lehen soinuak «leunak» dira, baina, azkenean, ahoskatzea lortzen dute. Halaber, soinuak igortzea dibertigarria dela ohartzen dira; esaterako, pozik
|
dauden
umeek orduak pasa ditzakete zezelka, inongo estimulurik gabe. 10 hilabeteetarako, ia guztiak gai dira modu argi, sistematiko eta errepikatu batean zezelka aritzeko.
|
|
|
Beraz, zientzialari askok pentsatzen dute nerbio sistema hazten laguntzen duen estimulazioa ematen diola garunari (Halpen, Maclean eta Baumeister, 1995; Roffwarg, Muzio eta Dement, 1966). Loaldiaren ohiturak ondo finkatuta
|
daude
umea ibiltzen hasten denean.
|
|
|
Nahiz eta etapa intelektualen ordena finkoa edo aldaezina dela pentsatu, onartu zuen desberdintasun indibidual handiak
|
daudela
umeak estadio partikularrera zer adinetan sartzen edo amaitzen diren erreparatuz gero. Benetan konbentzituta zegoen faktore kulturalek eta ingurune izaerako beste batzuek garapen intelektualaren erritmoa bizkortzen edo atzeratzen dutela.
|
|
2015
|
|
|
Ondorioz, argumentuzerrendan datiboa eta absolutiboa geratzen dira. Ondoren, perpausean datibo kasuan
|
dagoen
umea dagoeta mekanismoak zerrendan hurrengo osagaia den datiboa hartzen du. Beraz, aditzaren argumentuzerrendan absolutiboa geratzen da.
|
|
2019
|
|
|
Bertan, adin taldeen artean, genero eta gorputz masaindizean ezberdintasunik ez zegoela ikusi zen. Hala ere, Lehen Hezkuntzan
|
zeuden
umeen gurasoek, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan zeuden gurasoek baino ikasketa maila altuagoa zutela deskribatuzen (p< 0,01).
|