|
2007
|
|
|
Ideia horren arabera, garai hartan, duela 65 milioi urte, meteorito handi batek Lurra jo zuen, eta, talkaren ondorioz, hauts ugari askatu zen atmosferara. Poliki poliki, airean esekiduran
|
zeuden
partikulak iridiotan aberatsak Lurrera jalkitzen joan ziren, eta guztia estali zuten. Estalki horixe da gaur egun kostan ikusten duguna:
|
|
|
Honelako partikula ezegonkorrak, atmosferako atomo eta izpi kosmikoen arteko interakzioetan edo partikula azeleragailuetako energia handiko talkatan sor daitezke. Eta, kasu honetan, egun munduan
|
dagoen
partikula azeleragailurik indartsuena erabiliz lortu dituzte, hain zuzen ere. Aurkikuntza honek, quarken teoria baieztatzeaz gain, quarketatik abiatuta materia nola eratzen den ikertzen lagunduko du, bai eta quarkak lotzen edo banatzen dituzten indar nuklearrak hobeki ezagutzen ere.
|
|
2008
|
|
|
Horrenbestez, partikula ultrafinen toxikotasuna eta osasunean dituzten eraginak askotarikoak dira. Edonola ere, frogatuta
|
dago
partikula ultrafinak larruazala zeharkatuta edo arnastuta iristen direla gorputzera, eta airean duten kontzentrazioa zuzenean erlazionatuta dagoela gaixotasun kardiobaskularrekin. Halaber, batzuek neuronen funtzionamendu egokia oztopatzen dutela ikusi dute, eta, arnas aparatuan, berriz, asma eta bestelako gaitzak sortzen dituztela.
|
|
|
Elektroiak Demokritoren ideia betetzen du ikuspuntu batetik, guk dakigula ez
|
baitago
partikula txikiagoz osatuta, baina arazoa da elektroiak ez direla materia puska guztien osagaia. Fisikariek aurkitu zuten protoia eta neutroia, adibidez, beste partikula batzuez osatuta daudela, eta partikula txikiago horiek ez dira elektroiak edo elektroiaren taldeko partikulak.
|
|
2009
|
|
|
Hala, DVDaren zati bat grabatuta gelditzen da. Laser horren norabidean orientatuta ez
|
zeuden
partikulak, ordea, erabili gabe gelditzen dira.
|
|
|
neutrinoak eta materia iluna, besteak beste. Neutrinoak karga elektrikorik ez duten oinarrizko partikulak dira; hau da, guk dakigula, behintzat, partikula sinpleagoz osatuta ez
|
dauden
partikula batzuk. Elementu erradioaktibo batzuek igortzen dituzte desintegratzean, adibidez, izarren nukleoetako erreakzioetan, supernobetan nahiz zentral nuklearretan eta partikula azeleragailuetan.
|
|
2010
|
|
|
Partikulek ez dute elkar ukitzen, baina, pantailari egiten zaion presioaren arabera, materiala hein berean deformatuko da, eta partikulak gehiago edo gutxiago hurbilduko zaizkio elkarri. Eta, zenbat eta hurbilago egon, aukera gehiago
|
dago
partikulen artean tunel efektu deritzon fenomeno kuantikoa gertatzeko, eta, horrenbestez, korronte gehiago edo gutxiago pasatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Partikulak batez ere koroan berotzen eta azeleratzen direnez, argi
|
dago
partikulek nonbaitetik xurgatzen dutela energia. Eta hor dago misterioa, alegia, nola gertatzen den hori.
|
|
|
Eguzki sistemaren masaren ia% 99 Eguzkia da. Inguruan dituen planeta, asteroide, kometa eta astro guztiak, libre
|
dauden
partikula guztiekin elkartuta, sistemaren% 1 besterik ez dira. Eguzkiak Jupiterrek baino 1.047 aldiz masa handiagoa du.
|
|
|
Tximistak korronte elektrikoak dira, eta elektroien mugimenduagatik sortzen dira. Ekaitz hodei bat sortzen denean, barruan
|
dauden
partikulek batak bestearen kontra talka egiten dute. Hala, kargak banatu egiten dira.
|
|
2020
|
|
|
Dasuopuko izotz zutabe bat ikertuta irisi dira ondorio horretara. Airean eta ingurunean
|
dauden
partikulen biltegi dira izotz zutabeak, eta, sakondu ahala, denboran atzera egiteko aukera ematen dute. Dasuopu da izotz zutabe bat hartu duten lekurik garaiena:
|
|
|
fosfolipidoak eta triglizeridoak. Horrez gain, LDLen proteina nagusia
|
dago
partikulak inguratzen: apoB B. HDLak:
|