|
2010
|
|
|
...ek sentitua eta interpretatua; azken finean, liburu osoa kutsu modernista nabarmeneko kontzeptu eta esaldien multzo bat da, eboluzio materialistaren printzipioan oinarritua; bai, egileak gazte euskaldunen kastitatea du helburu liburuan, baina hortik urrun, galgarria da gazte horien federako eta heziketa moralerako, eta, hortaz, beren bizitzaren garbitasunerako eta kastitaterako; halaber, gure gain
|
dagoenez
liburu honen hartzaile diren gazte euskaldun gehienen zaintza eta arreta pastorala; eta egileari era aitatiar batean eta pribatuki zuzendu gatzaizkionez ez edukitzeko liburua jendaurrean gaitzesteko behar mingarririk, baina alferrik.
|
|
|
979. Are berri hobea da memoria duenarentzat. Memoria horren seinale batzuk kronologikoki bildurik
|
daude
liburu batean: Joan Mari Torrealdai, El libro negro del euskera, Ttarttalo, Donostia, 2003.
|
|
|
1026. Babeleko mitoaren harian, hizkuntza bakar eta perfektu baten bilaketak badu historia luzea Mendebaldean.
|
Badago
liburu eder bat gai horri buruz: Umberto Eco, La busqueda de la lengua perfecta, Grijalbo Mondadori, Barcelona, 1994.
|
|
|
1273. Emakumearen ikuspegitik Fatima Mernisi marokoarrak ikertu du Islamaren historia eta gaur egungo gizartea. Euskarara itzuli gabe
|
daude
liburuok: Sexua, ideologia eta Islama, 1975; Maroko emakumeen bidez, 1983; Harem politikoa, 1988; Sultanesa ahaztuak; 1990 Modernitateari beldurra:
|
|
|
Goiz batean, bibliotekan goi samarrean
|
zegoen
liburu bat hartu nahian, koran pila baten gainean igo zen. Bere lagunetako batek:
|
|
2011
|
|
|
Izenburua beste bereizgarririk ez daukate; bospasei karaktere bizkarrean txertatuta. Ezkutuan, hizkuntzaren azpian gordeta
|
daude
liburuak ere. iparraldi beltzetan beltzena ihesian etsaiagarengandik gau ilunak Peng Yara bitarte Bai Shui mendi gainean ilargi zenbat urrats emazterik gabe arrotzaren aurrean lotsati itzuliko bidean inor ez beleak goi azpitan ausarki alabak kosk egiten dit gosez ezin eutsi besoetan isil etsi gabe garraisika ditu otso eta tigreak atzarri barrenak gur gur, aranak mikatz ume batek ezin du konpreni ...
|
|
|
—Ba, Bernard
|
zegoen
liburu dendan. Ospitale sarreran badago denda handi bat, bertan opariak, loreak, prentsa, aldizkariak, liburuak, bonboiak eta bestelako goxokiak... saltzen dituzte.
|
|
|
—Liburutegian ez
|
daude
liburuak bakarrik...
|
|
2012
|
|
|
Bukatu egin nahi zuen; estutu bere musa, hasierak bakarrik ematen zizkiona. Hasierekin bakarrik ez
|
zegoen
libururik. Sei urte zeramatzan ezer argitaratu gabe, Yangambin pasatako guztiak.
|
|
|
Uda honetan gertatu zait: plaza bateko eserlekuan utzi nuen liburua eta bi minutu joan baino lehen berriz pasatu nintzen leku hartatik. eta han ez
|
zegoen
liburu arrastorik!
|
|
|
Literaturan, garai batean oso ezagunak izandako idazleak urteen poderioz ahaztuz joaten dira. Baina itsasoan olatuak inoiz edo behin hondartzaraino mezudun botila ekartzen duen modura, horrela gurera iristen dira garai batean izugarri famatuak eta gaur egun guztiz baztertuta
|
zeudenen
liburu bat edo beste. Eta liburu hori euskarara itzulita badator pozik hartzen dugu lehenbizikoz delako.
|
|
|
Gracias por no leer deitzen da eta egilea Dubravka Ugresic da. Literaturaren gaur egungo egoera dela-eta, esan beharra
|
dago
liburu hori nahikotxo pesimista dela. Liburuen mundua nola dagoen esplikatzeko modu ezkor eta ziniko samarra aukeratu du egileak.
|
|
|
Horrela, papera ez da beharrezkoa izango, gure basoek deskantsu ederra hartuko dute eta, sistema digital horren bitartez, literaturaren mundua ere erabat aldatuko da. Konektibitatea martxan jarriko da, idazleak kasik irakurle batentzat propio idatzi dezake, kapituluka, aldatu dezake liburuaren amaiera (XIX. mendeko idazleak, Dickensen garaian, foiletoiak asmatzen zituztenean bezala) eta aspalditik agortuta
|
dagoen
liburu bat momentuan lor dezake irakurleak editorial etxeari dei bat egin ondoren, minutu batean deskargatuko duelako aurki ezina den obra hori. Gainera, sistema digital horrekin, lortuko omen da belaunaldi gazteenak, paperaren mundutik urrun baina oso gertu pantailetatik daudenak, berriz ere itzultzea literaturaren mundura.
|
|
2013
|
|
|
Era berean, dagozkion legezko mugen arabera, debekaturik
|
dago
liburu hau bera edo bertako edozein zati inolako lehiaketara aurkeztea, aurkeztutzat ematea, saritzea, omentzea edo musikatzea.
|
|
2014
|
|
|
Abenturazko liburuak ere bai, beti tokatzen baitzitzaigun libururen bat erregetan. Baina hori guztia ez zen aski eta amak Nerecanetik ekartzen zizkidan bertan salgai
|
zeuden
liburuak, Guillermo sailekoak, adibidez. Kasu horretan kontuz erabili behar nituen, liburua erabat zabaldu gabe, gero erosiko zuenak liburu hura erabilia zela ez nabaritzeko moduan.
|
|
2015
|
|
|
Eraikinen altuerak mendia ikustea galarazten du. Baina Gazteluko Plazan
|
nengoen
liburu feria inauguratzen zen goiz hartan, Ezkabarekin nolabaiteko zerikusia zuen poema liburu bat aurkezteko; eta nire harridurarako bai, mendia han zegoen, eraikinen gainetik begira, tente eta presente, bere gailurreko zauria eta zauriaren lekua markatzen duten orratz zuri gorriak ere ikusgarri zirelarik.
|
|
|
—Dakizun bezala, dena
|
dago
liburuetan jasota. Ez dakit horretaz gain zer gehiago nahi duzun.
|
|
2016
|
|
|
Apirila eleberrirako bildutako dokumentatze lana
|
dago
liburuaren oinarrian. Eta uste dut behar egiteko modu hori ere aski ezohiko badela gurean.
|
|
|
Ez dira guztiak loreak izanen, aldiz. Bibliografia interneten egonen da, jada ez badago behinik behin, eta ziur
|
gaude
liburuak dituen hutsune txiki batzuk aipatzeak Urkizaren lana ez duela ezertan lurrinduko. Badira argitalpen batzuk bibliografian Urkizak aipatzen ez dituenak eta euskal bertsoak dituztenak.
|
|
|
Fdbulas dateke, agian, Iturriagaren lanik ezagunena, edizio gehien pairatu duena halaber. Alta ez dira alegiak bakarrik, izan ere, Samaniegoren 55 ipuinen itzulpenarekin batera, Bergiliren lehenbiziko eta hirugarren eglogak, San Ignazioren martxa eta ezpata dantzaren hitzak
|
baitaude
liburuan jasorik.
|
|
|
Ziburuko idazle izenkidearengandik bereizteko sorterriari lotua aipatzen ohi da beti ere. Saran jaio zen hortaz, Orpustanen arabera Lekuberri etxean, eta 1668an, ez Sarako artxibategian
|
dagokion
liburuan hala jasotzen delako, izan ere, eta Websterrek aspaldian esan bezala, tarteko jaiotze agiriak jasotzen zituzten liburukiak desagerturik baitaude Sarako artxibategitik. Azkoitiko medikua izanik, berau ordezkatzeko galdetegia 1748an karrikaratu zenean Etxeberri 80 urtetik gorako agurea zela esaten zen, eta hortaz, Urkixok jarritako jaiotze dataren hipotesiak berean dirau, oraindik ere inork zalantzan jarri ez duena.
|
|
2018
|
|
|
etxe biotariko bat bizitegia zen, eta bestea zientziari emana zeukan, bertan apailatu zuelarik biblioteka filologiko ezin hobea eta kimika laborategi bat sotoan. Edward Legge k 1887an egoitza apain horretako saloi nasai batean elkarrizketatu zuen printzea, zeina besaulki handi batean jesarrita
|
baitzegoen
liburuz inguratuta, liburuak apaletan sabairaino, zazpi edo zortzi gela liburuz mukuru British Museumeko biblioteka miniaturan, hizkuntza guztietakoak... tartean printzeak berak plazaratutakoak. Horien artean aipatu zizkion haidorkiLapurdiko euskarara itzulitako Biblia, eta bai Genesia Gipuzkoako hizkuntzan emana, eta beste.
|
|
2019
|
|
|
Zertan luza azalpen hobeak ematen. Pasarte horretxetan
|
baitago
liburu honetako balio guzien iturri agorrik gabea, edozein herri gurutzatzen duen erreka baten marmari goxoa bezain xalo, gure arima xaharberritzen ari dena; barka, ari lukeena.
|
|
|
They’re still there, he’s all gone, Bruce Springsteen abesten. Begiak joaten zaizkit apalean
|
dagoen
liburura: Euskaldungoa erroizturik.60 Euskaldun guztiek irakurri beharreko liburua jazo zaiguna jakiteko.
|
|
|
Zutabegile gisa egindako lanarekin lotuak
|
daude
liburu honetako kronikak.
|
|
2020
|
|
|
—Ez
|
dago
liburu zahar anitz; garai batean bai, hau izan zen ongi hornitutako biblioteka. Literaturazale baldin bazara, hemen ez duzu aurkituko interesa dakizukeen ezer askorik.
|
|
2021
|
|
|
Haren ateak jakin gosea zuten pertsona guztientzat zeuden irekiak, edozein herritartasuneko ikastunentzat eta helburu literario frogatua zuen ororentzat. Halako lehen liburutegia izan zen, eta hurbilen egon zena garai hartan
|
zeuden
liburu guztiak edukitzetik.
|
|
|
Txikitan uste nuen liburuak niretzat idatziak zirela, nik nuela etxean ale bakarra, munduan ez
|
zegoela
liburu horren beste alerik. Sinetsia nengoen nire gurasoak —bizitzako garai hartan niretzat erraldoi ezin hobeak eta guztiahaldunakberen tarte libreetan ibiliak zirela niri oparitzen zizkidaten ipuinak asmatzen eta fabrikatzen.
|
|
|
Edonork drakma baten truke, dio Sokratesek Platonen solasaldi batean, filosofia tratatu bat erosten ahal du azokan. Harrigarria da garai hartan hain eskura
|
egotea
liburuak; are gehiago, obra filosofiko zailak. Halako prezio merkea izanik, segur aski formatu txikiko edo bigarren eskuko kopiak izanen ziren.
|
|
|
Guk dakigula, gertaera horrek zentsura moralizatzailea inauguratu zuen Europan, kontrol obsesio bat, hemen bere lehenbiziko porrota lortu zuena. Maita bideak, Inperioko enperadorerik boteretsuenetako batek jazarrita eta ondorengo garaietan lizunkeriagatik eta eskandaluagatik behin baino gehiagotan debekaturik
|
egondako
liburu alai eta erotiko horrek, gure liburutegietarako bidea aurkitu du. Haren historia salbamendu luze batena da, mendez mende Ovidioren konfiantza izan zuten irakurleek salbatu baitzuten agintariak kontra izanik ere.
|
|
|
Aberatsen leinuak bezala, klasikoak ez dira bazter eta elkarrengandik bereiz
|
dauden
liburuak, mapak eta konstelazioak baizik. Italo Calvinok idatzi zuen klasiko bat beste klasiko batzuk baino lehenago dagoen liburu bat dela; baina besteak irakurri eta gero hura irakurtzen duenak berehala daki zer toki duen genealogian.
|
|
|
Aberatsen leinuak bezala, klasikoak ez dira bazter eta elkarrengandik bereiz dauden liburuak, mapak eta konstelazioak baizik. Italo Calvinok idatzi zuen klasiko bat beste klasiko batzuk baino lehenago
|
dagoen
liburu bat dela; baina besteak irakurri eta gero hura irakurtzen duenak berehala daki zer toki duen genealogian. Haiei esker, jatorria, harremanak, menpekotasunak aurkitzen ditugu.
|
|
|
Museora behin betiko eramateko zain
|
zeuden
liburu berriak, edo, besterik gabe, merkatarien biribilki erabili gabeak, Mediterraneoko merkataritzako ibilbideetan saltzeko erabiltzen zituztenak.
|
|
|
Poetak, jakintsuak eta filosofoak, salbuespenak salbuespen, ez ziren pribilegiatuen zirkulu horietakoak. Haietako batzuek zeharka begiratzen zieten beren eros-ahalmenetik kanpo
|
zeuden
liburu ederrei, eta, hortz artean marmarka, mendeku gisa, satira zorrotzak idazten zituzten bildumagile ezjakinen kontra. Liburu asko erosten zituen ezjakin baten kontra izenburuko libelo herratsu horietako bat iritsi da guregana:
|
|
|
Bi hiritako bost liburu saltzaile elkarrizketatu nituen —Borrowk ezagututako haien oinordekoak— Arrazoi intimoengatik aukeratu nituen, haiengandik guztiengandik ikasi baitut irakurtzen nire bizitzako garai desberdinetan. Haurtzarotik atsegin ematen dit denda gorde zulo horien atalasea gurutzatu eta zaindari
|
dauden
liburu saltzaileak han aurkitzeak liburu mendiz inguraturik: begiratu, usnatu edo laztandu beharreko liburuak, liburu ordenatuak eta desordenatuak, liburu garaileak edo gainbehera egindako liburu umezurtzak, artisau lan delikatuz eginak edo errentagarritasunaren ume zurrunak.
|
|
|
Bereziki eskertu behar dut zenbait ofiziokideren prestasuna ere. Lehendik euskarara ekarriak
|
zeuden
liburu batzuen pasarte edo aipuak bilatu dizkidate, liburu haien itzultzaile edo editore izan diren aldetik. Beraz, Aitor Arana, Garazi Arrula, Joseba Berriotxoa, Nagore Tolosa, Patxi Uribarren, mila mila esker.
|
|
|
Hemen dituzue zerrendaturik lehendik argitaratuak
|
zeuden
liburuen pasarteak, ongi zehaztuta nor izan zen itzultzailea, argitaletxea eta argitaratu zen urtea.
|
|
|
Tzetzes idazle bizantziarrak dio Serapeoko liburutegiak berrogeita bi mila eta zortziehun biribilki ere izan zituela. Gustu handiz jakinen genuke zein ziren bi liburutegietan
|
zeuden
liburuen egiazko kopuruak. Gai zirraragarria da historialari eta ikertzaileentzat.
|
|
|
Asteburua hurbil bazen, epea hiru edo lau egunekoa ere izan zitekeen. Non
|
daude
liburuak?, galdetu nuen. Eta orduan bata bestearen gainean dauden bi hiriz hitz egin zidaten.
|
|
|
Botatzen zituzten mehatxu beldurgarriak irakurtzean, aisa susmatzen ahal dugu nolako inportantzia zuten antzinako bilduma haiek beren jabeentzat. Garai hartan oraindik ez
|
zegoen
liburuen salerosketarik, eta zuk zerorrek kopiatuz baizik ezin zenituen lortu (eta, horretarako, eskriba profesionala izan behar zenuen) edo beste batzuei kenduz gerra harrapakin gisa (eta, horretarako, etsaia garaitu behar zenuen bataila arriskutsutan).
|
|
|
Hattusako Liburutegian —eta lehenago Nipurren, Mesopotamiako hegoaldean—, bildumen katalogoak dituzten taulatxoak agertu dira. Haietan, oraindik ez
|
zegoenez
liburuei izenburua emateko ohiturarik, lan bakoitza lehen lerroaren bidez edo edukiaren laburpen txiki baten bidez identifikatzen zen. Oso luzeak ziren testuak barreiatu ez zitezen, haiek osatzen zituzten taulatxoen kopurua aipatzen zen.
|
|
|
Begiradaz besarkatzen omen zuen apaletako bakoitza, argi ikusi gabe ordurako. Ongi zekien non
|
zegoen
liburu bakoitza, eta, hura irekitzean, berehala aurkitzen omen zuen nahi zuen orrialdea. Liburuz tapizatutako korridoreetan galduz, toki ia ikusezinetan irristatuz, Borgesek ekilibrista baten zehaztasun delikatuaz egiten omen zuen aurrera liburutegiaren iluntasunean; Jorge Burgoskoa bezala, Larrosaren izena filmeko abadiako liburutegiko zaindari itsu eta hiltzaile isil gordekakoa, Umberto Ecok Borges inspirazio iturri hartuta imajinatu zuena idazlearentzako omenaldiaren eta aldi berean begirune faltaren arteko mugan.
|
|
|
Eta horrek esan nahi du ibilbide gorabeheratsu honetan kopien kopien kopiak ailegatu zaizkigula eskuetara, eta haien lehenbiziko katebegia Liburutegi galduan dagoela. Ehunka eta ehunka urtetan, Alexandrian eskuragarri
|
zeuden
liburuen edizio zainduak liburutegi xumeagoen eta bilduma pribatuen sare batean kopiatu eta barreiatu ziren, gero eta toki gehiagotako irakurle gehiago elikatzeko. Ale kopurua handitzea zen obrak babesteko eta salbatzeko aukera bakar eta aski ahula.
|
|
2022
|
|
|
Ez da ezta ere irakurketaren inguruko ariketa multzo edo bakar-lan proposamenik, baizik eta irakurketak irakurle gazteengan, nerabeengan sortzen dituen kezka, iritzi eta gogoeten adibidea. Idazlan batzuen ondoko gogoetek eragindako aurre pausoak ikus daitezke hemen, eta agian, baita ere, ez
|
dagoela
liburu zailegirik, elkartean, kidegoan eta elkarrekin irakurtzen badira; liburuek eragindako iradokizun eta uste sakonak elkarren artean jartzen badira.
|
|
|
Literatura idatziaz izan nuen lehen esperientzia birgogoratzen dut orduan. Nola sartu nintzen auzoan ireki berri zen liburu dendan eta eskatu nion amari han
|
zeuden
liburuetako bat erosteko. Ez dut gogoratzen dagoeneko nola aukeratu genuen bereziki eskuartean dugun liburu hau.
|
|
|
Zentzumenak erne zituzten arteak eta literaturak, margolanek eta liburuek beraiei eta beraien ondorengoei eskain ziezaiekeen guztiari, eta bere jakin min horrek aberastu egin zituen. Ez dakit nolakoak ote ziren Benjamin Carsonen amak garbitzen zituen etxeetan
|
zeuden
liburuak, edo seme alabek liburutegian hartzen zituztenak, zientziazkoak ala literatura fantastikokoak ote ziren, baina bost axola. Misterioa egiazko artearen eta zientziaren iturri dela zioen Albert Einsteinek, eta misterioak hitzez, hizkuntzaz azaltzen dira, eta liburuetan ageri dira.
|
|
|
Baina haitiarrek txinparta gehiago dute, jakin min handiagoa, jende prestatuagoa ere badela esango nuke gauza batzuetan. Errepublika Dominikarrean ez
|
dago
liburu denda fundamentuzkorik hirietan.
|
|
2023
|
|
|
—Hemen
|
dauden
liburuek ez dute batere balio —esan zuen apalak seinalatuz.
|
|
|
—Dena dela eskertzen dizut egunkari zaharrak gordetzea. Horrela gutxiago ibili behar naiz kontainerren artean sofan atzeraka egin, Ducadosari zupada luzea eman eta apaletan
|
dauden
liburuei so jarraitu du. Noiz libratuko zara liburu hauetaz guztietaz?
|
|
|
Rosa ziur dago polizia horiek inoiz ez direla hainbeste denbora
|
egon
liburu artean. Agian zortea izanen dute eta zerbait geratuko zaie, izenburuak irakurtzeagatik besterik ez bada ere.
|
|
|
Ez
|
dago
libururik gure barnatasuna Montaigneren Entseiuek() bezain ongi astintzen ahal duenik. Hala ere, egileak aditzera ematen du ez duela idazketan jardun helburu zehatz batengatik(" harekin [nire liburuarekin ez nuen] batere helbururik, etxeko eta barrenekoa salbu"), baizik eta, intimitatean, Fausta Garavinik bikain iradoki duen bezala," bere burua zatikatua eta dibertsifikatua sumatzen duen izaki baten beldurrak eta defentsak" aipatzeko:
|