|
2001
|
|
|
Urte batzuetara, neskatila hori ama egin zenean, hogeita lau ordu aurretik aita zenaren hilkutxa egonda  ko lekura hurbildu zen. Argi mutilak gordetzera zihoala, bezperatik mahitxo gainean
|
zegoen
liburu sakratua erori zitzaion lurrera:
|
|
|
Horretaz gainera, makurtu ziren batzuen batzuk, garai haietako joerari amore emanaz, bestelako irakaskuntzak jendeari eskaintzera. Etxaldeko ekonomiari Â
|
zegozkion
liburuez ari naiz, eta etxeko ondasunak (etxeko gazteagoak eta mirabeak barne) ongi gobernatzeko lanez. Ez zen, noski, inolako bereiz  kuntzarik egiten zerurako nahiz lurrerako diren jomugez, behekoak goikoa zerbitza dezakeelakoan.
|
|
|
berriz ibili behar ez ditugun bideen irudia, besterik ezean, kontuak arretaz ateratzen baditugu behintzat. AzorÃn batek, de mortuis delako sonatu hartaz ahaztu gabe3, ez du neure gogorako irakurgarri den gai mamitsurik aski eman, baina itsukeria litzateke âlekuak, jendeak eta hautsez orakatuak
|
zeuden
liburu zaharrak begi berriz ikusten erakusle eta gidari izateaz gaineraâ gaztelaniaren ibilera eta hotsa bera aldatu zituela ez aitortzea, nahiz gero aldaketa hura cliché zurrun aspergarri bihurturik akabatu. Eta alde horretarik âbestetarik ere bai, tokirik eta astirik balitz hemen bertan ager zitekeen bezalaâ zordun dira aurrekoen gaurko idazleak, baita berrienak ere, konturatzen direlarik nahiz ohartzeke, beren baian eta beren ezean.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, azkar asko jabetuko ginen gutunek ez zutela inolako harremanik errotuluko izenarekin. Datak errepasatzen hasita, gure gau mahaian
|
egondako
liburuaren izenburua etorriko zitzaigun gogora: Cartas a Felice (1912).
|
|
2003
|
|
|
Hildakoak ere piztu ondoren," Adanen ume" guzti guztiak Josafateko zelaian bilduko dira, Jainkoari" contuac emateco". Judizio handi hartan norbere pentsamendu, hitz eta ekintzak xehetasun osoz jasoak
|
dauden
liburuaren irakurketa guztien aurrean egingo da, horrek dakarren lotsarekin; gainera, ezagutu gintuztenek, senideek, lagunek, gure aurkako salaketak eta irainak egin ahal izango dituzte.
|
|
2006
|
|
|
Baina, berehala ohartu nintzenez, pilaketa kaotiko hartan bazegoen antolamendu bat: gaien arabera osatuta
|
zeuden
liburu metak. Bazter bateko kaosean, geografia eta bidaiak; beste batean, historia, Garibaldi eta Victor Manueli buruzko biografia askorekin; hangoan, filosofia...
|
|
|
Caffarelli kaleko sotoa nire ganbaratxoa baino askoz ere hurbilago baitzegoen tren geltokitik, bezperan han egin nuen lauzpabost ordu doiko loa, eta ez nuen nire apartamendutik pasatzeko egokierarik izan. Horregatik
|
nengoen
libururik gabe.
|
|
2008
|
|
|
eskainia
|
dago
liburu hau:
|
|
2009
|
|
|
Zer presa dute, ba, ditxosozko liburu hori irakurtzeko, e? Ez al
|
daude
liburu gehiago munduan. Eta hobeak, gainera!
|
|
|
Gure memoriak liburutegi galduen berri gehiago du, liburutegi zaindu eta gordeena baino. Utzikeria horren arrasto asko
|
dago
liburu zaharren dendetan eta bigarren eskuko liburuen azoketan. Bi sosetan saldutako liburutegiak, zaborretara boteak, sakabanatuak, erreak...
|
|
|
Modu bat baino gehiago
|
dago
liburu bat erretzeko.
|
|
|
Eta behazuna borborka dutelarik, fraideek agur festa bat antolatzen dute. Ikasleei deitu eta ikastetxean han hemen
|
dauden
liburuak botatzen hasten dira leihoetatik patiora. Ikasleen poza, haien karkaila!
|
|
|
Orain gutxi, nongoa den oroitu nahi ez dudan liburutegi publiko batean, liburuz betetako kartoizko kutxa batzuk ikusi nituen bazter batean pilatuta. Frantsesez
|
zeuden
liburuok eta XIX. mendekoak ziren gehienak: Alphonse de Lamartine, Victor Hugo, Alphonse Daudet, Alexandre Dumas...
|
|
2011
|
|
|
Astiro astiro, zutitu eta denda hutsera itzuli da eta, hango erdi ilunpetan haztaka, atzamarrak lerratu ditu ezpainen gainean eta azal zatitxo bat erauzi du; gero, bere gelara itzuli da eta irakurtzen hasi da irrikaz eta beldurrez. Izenburua tintaz idatzia
|
dago
liburua babesteko paperezko azalean: A. Dumas semea, Kameliadun dama.
|
|
|
Eta poema hau, poema honen zera, istorio oso laburra, gainera oso bitxia izan zen: Nik liburua [Egunsentiaren esku izoztuak] amaitua nuen joan den ekainean, San Joanetarako konprometitua nintzen entregatuko nuela, eta hortxe nenbilen bukatzen, bukatua
|
zegoen
liburua, eta halako batean, liburuaren testua egin eta lanean ari nintzen gau batean, ia goizaldean, poema hau etorri zitzaidan, horrela, bat batean etorri zitzaidan burura: Gure aita, lehenengo lerroa etorri zitzaidan burura, nik gauean askotan, bakarrik nagoenean, halako otoitz baten zurrumurruetan aritzen naiz:
|
|
|
Eskatu, Jainkoari eskatzen diot, bai.
|
Badago
Liburu Sakratuan esaldi bat, orain egun gutxi irakurri dut gainera nobela batean: " Portatu zaitez fededun bezala eta fedea emanen zaizu".
|
|
|
Baina ez naiz gustura gelditu jendeak hau edo hura esan duelako. Jendeak liburua zoragarria dela badio, hobe; baina nahiz eta mundu guztiak esan txarra dela ni gustura
|
nengoke
liburu honekin. Ez dakit poema onak edo txarrak idatzi ditudan, baina badakit neure barruko egia agertu dudala, egiatia izan naizela eta hor ez dagoela betelanik, ez dagoela txorakeriarik.
|
|
|
Hogei bat urteko tartea, gaixoaldiaren lehen kolpe gogorretik hil arterainokoa?
|
dago
liburu honetako lehen elkarrizketaren eta azkenekoaren artean. Denetan agertzen dira Leteren kezka nagusiak, mundu pertsonal baten sakonerari dagozkion lerro behinenak, baina elkarrizketa batetik bestera, poetaren mundu pertsonala egiten eta egituratzen doa, ez kontraesanik gabe, eta haren eboluzioa jarraitzen dugu, aldian aldiko pertzepzio, zehaztapen, kolore eta sentipenen bidez. Urteari urte, elkarrizketatik elkarrizketara, irakite etengabean ikusten ditugu Leteren obsesioak, konstanteak, haren pentsamenduaren habe nagusiak.
|
|
|
Oiartzungo bi osabaren etxeetan ere
|
bazeuden
liburuak, baina haien dastatzea geroxeago etorri zen, hemezortzi urtetik aurrera. Nik txikitan irakurriak nituen Xabiertxo, Noni eta Mani, Urruzuno apaizaren ipuinak.
|
|
2012
|
|
|
Zorro bat darama bizkarretik zintzilik, gutun zertifikatu bat du eskuan. Itzultzaileak atea zabaldu dionean, postariak tanpoi baten itxurako bere buruñoa luzatu du atearen markoak eta itzultzailearen gorputzak uzten dioten zirritutik, eta nonahi pilatuta
|
dauden
liburu, aldizkari eta paperei begiratu die postariak, inbidiaz begiratu ere.
|
|
|
Hor
|
dauden
liburuen artean
|
|
|
Liburu honetan dauden aipuak ez dira gerrarako deia, zin dagit. Beraz, hasierako asmoetara emana, hemen
|
daude
liburuko azken hitzak, Madame de Sevigné renak, eta barkatu frantses gehiegi baldin badago: Tout est dit, tout est senti, et tout est cru.
|
|
2018
|
|
|
–Kasualitatez... bigarren eskuko dendan atzeman dut, eskutan duen liburuaren orriak pasatzen ari da?. Hainbeste gauza interesgarri
|
daude
liburuetan, testuetan... Baina orain suposatzen da ezagutza ikus entzunezkoen bidez landu behar dela gehienbat.
|
|
|
Euskaltzaindiaren aurretik ibili ginela esan daiteke Hiztegi Batu baten eraikuntzan (ez ginen gehiegitan baztertu bide zuzenetik).
|
Badago
liburuan zehar teoria oso bat marratxoaren erabileraz, ni gaur egun aurkezten ari naizen ediziorako puskatzera ausartu ez naizena (eta orraztaile zorrotza izan zuena, Eskarne Mujika Gallastegi).
|
|
2019
|
|
|
Pilatu den hautsak apenas uzten dion kanpoko argitasunari leihoetako kristalak zeharkatzen. Etxe guztian sakabanaturik
|
daude
liburuak, edalontzi eta plater zikinak. Hormetako pinturak galdua dauka kolorea, altzariek ere berdin, nahiz eta erosi zaharrak ez diren zaharkituak eta lekuz kanpo dirudite, aita bat bere alabaren urtebetetzean haren lagun nerabeen aurrean graziosoarena egiten ahalegintzen denean bezala.
|
|
|
Orduan gure erantzukizuna izatera pasatzen da. Amak kontu handiz jarriko du auzoaren mapa bere motxilan, arima galduei zuzenduta
|
dauden
liburuekin eta informazio orriekin batera. Gure altxor mapa.
|
|
|
Ez
|
dago
libururik, bakar bat ere ez, Mario, maitasuna benetan zer den esplikatuko dizuna. Ez dago eta, aukeran, hobe ez egotea.
|
|
|
Maitasuna sentimendu pertsonal bat da, eta ez
|
dago
libururik unibertso mugagabe hori jasoko duena.
|
|
|
Baita itzultzaile distiratsuenaren lanarena ere. Eta egoerarik onenean, lan bat bukatutakoan, itzultzaileak beste lan bat dauka zain, hura ere epe itogarri batean itzuli beharrekoa, eta ez litzateke batere harrigarria eskaini dioten lana antipodetan
|
egotea
liburu itzuli berriko giro, estilo, ezaugarrietatik.
|
|
|
bizia hauspo  tzeko dugu bizia itzultzen, heriotzarekin ez ahazteko dugu heriotza ere itzultzen. Itzulpenak zenbat aldiz ez dio bizia itzuli ahanzturaren atzaparretan
|
zegoen
liburuari, bertako testuari, liburuko egileari! Italo Svevok Zenonen kontzientziaren itzulpen frantsesak izandako arrakastari esker lortu zuen italiarren onespena.
|
|
|
Bi irakurle presturen azpimarrez betea
|
dago
liburua, batzuk beltzez (Elenerenak), beste batzuk urdinez (Berbelitzenak).
|
|
|
Testu hauetan ageri direnak ere halaxe, noski: saiatu naiz euskarara ekarrita
|
dauden
liburuetakoak euskaraz ematen, inoiz ihes egingo zidan baten batek.
|
|
|
Esker oneko zerrendatxo honetan ezin ditut aipatu gabe utzi Juan Garzia eta Juan Kruz Igerabide ere: biengandik ikasitako asko
|
dago
liburuan. Azkenerako utzi dut lehen zorra, Ane eta Leire alabek emandako sosegurik gabe ez zen liburu hau kalean izango.
|
|
|
Handik dakigu, dakigula esan genezakeen hainbestean. Elezaharretik gehiago
|
dagoelako
liburu hauetan, datu eta data historikoetatik baino.
|
|
2020
|
|
|
Medikua zutik jarri da eta alkandora lisatu du, leku dotore batera joan eta jendartean txukun agertu nahiko balu bezala. Mahaira hurbildu, eta larruzko orri markatzaile bat hartu du, betidanik han egon dena, edo Dariok behintzat hala gogoratzen du?, eta mahaiaren gainean
|
dagoen
liburu bakarraren orri artean sartu du, inork ez du ikusi ordura arte, seguru asko denon bistan zegoelako?.
|
|
|
Esadak: non
|
dago
liburua?
|
|
|
–Horixe esango dugula non
|
dagoen
liburua; besterik ez du nahi. Zu lasai, aita.
|
|
|
–Egin diezadala nahi duena, esaten zion on Emiliori behin eta berriz?, baina zuk ez esan inola ere non
|
dagoen
liburua.
|
|
|
Zer egin behar dugu? Esango al didazue non
|
dagoen
liburu hori?
|
|
|
Barregura eman zion giltza hain bistan ikusteak. Nolanahi ere, apalategi hark sarraila izateak garbi adierazten zuen jabeak balio handia ematen ziela han barruan
|
zeuden
liburuei, altzari hura baitzen liburutegi osoan giltza emanda itxi zitekeen bakarra. Bestetik, ordea, liburu haiei halako balioa ematen bazitzaien, ez zen normala giltza jarrita uztea.
|
|
|
–Aita, esadazu non
|
dagoen
liburua.
|
|
|
Mari Gabonen etxeko subilostean, beren beregi egindako apalategi xume batean
|
zeuden
liburu biri erreparatu zien Manuelak:
|
|
|
–Bai, baina... Gizonezko batzuekin
|
dago
liburu batzuk arakatzen. Dominikak.
|
|
2021
|
|
|
Garai hartan ohartu nintzen aitona baino putakumeagoa bihurtzeko zorian nengoela, sugegorriagoa, edo, metamorfosia ongi burutuz gero, astasugeagoa; inguruan ezagutzen nituen bizitzaren lore eta arrosa garbi lurrintsuak zapuzten eta murtxikatzen ari nintzen batere axolarik gabe, Apuleioren Urrezko astoako pertsonaiari gertatutako sorginkeriaren antzeko zerbait nabarituz neuregan; jakingo duzu noski pertsonaia hura arrosa ura edanaraziz bihurtu zutela asto. Aurrerantzean, bada, areago gozatu nuen literatura, ezen, ondo begiratuz gero, astasuge fin ustez mukuru
|
daude
liburuak eta liburugileak, hasi pertsonaietatik, eta idazlerik finenetaraino; sentitzen dut zure ikuspegi idealizatu hori zapuztea. Uste dut puntu hartan jo zuela goia bekatua eta kulpa nire barrutik ezabatzeko ibilbideak, asto eta suge.
|
|
|
Bere buruaren gainetik, oso goian,
|
zeuden
liburu ba  tzuk seinalatu zituen. Hanka puntetan jarrita, ahal zuen gehiena luzatu zen haietako bat hartzeko.
|
|
2022
|
|
|
Eta horregatik
|
dago
liburu hau osoki asoziazioz egina, hortik dator behin eta berriz ekin beharra, hortik progresio  gabezia, hortik bere dimentsio intimo eskandalagarria, hitzek ez dute, desfilatzeko, nire buruaren tartea baizik, eta ez dira hitz asko ere, nire aita, nire ama eta nire ahizparen fantasma, nire bezero pila, nahiz eta bezero pila hori buztan bakarrera murrizten dudan haien guztien artean neure burua...
|
|
|
Alferrik daude, ahotsak asaldatzen direnean, ahoak dardaratzen direnean, isilaldi luze horiek gertatzen direnean... Lucilek emeki ferekatu zituen mahai gainean
|
zeuden
liburuak, liburu alemanak, hain bitxia eta hain higuingarria gertatzen zen idazkera gotiko hartan inprimaturiko orrialdeekin... " Frantses batek ez zidakeen utziko alde egiten eskuetan eta soinekoan muin ematea beste maitasun frogarik gabe...".
|
|
|
Halatan, alemanek Benoîten herrixkan eginiko sarreraz hasi beharra
|
dago
liburua (sinbolikoa, ez da lehendabizikoa izan), eta bukaera haien irteerak eman liezaioke (baina ederregia izango litzateke guztia), edo Jean Marieren eta Huberten arteko adiskidetasuna eraku  tsiko lukeen zerbaitek (honela hartu nuen gogoan hasieran: maitasun eszena bat, Jean Marie/ Brigitte, baina haren izaera hutsalaren beldur naiz).
|
|
|
Gisa horretan osatuta omen zegoen bere biblioteka pertsonala: lepo omen
|
zegoen
liburu erdi hondatuekin, flakiak jotako liburu mehetuekin, galdu nahi ez zituen orri solteekin...
|
|
|
Borgesen Unibertsoarekin (bestelako deituraz, Liburutegiarekin). Labar sekulako baten aurreko zelai infinituan pilatuta
|
daude
liburuok, euriteek bustiak eta eguzkiak lehortuak, zabor meta infinitu baten antzeko paper ore horikara bat bihurtzeraino. Izan litekeen labar sakonenaren ertz ertzean pilatzen eta pilatzen ari da paperezko zabortegia, oso biguna da euria denean, oso malgu irristakorra eguzki berritan, amildegian behera jausten hasteko zorian...
|
|
|
Bere betiko gaiekin etorri zaigu baina zer esan berriekin. Fedea, Jainkoa eta eliza bai, ohi bezala, baina baita kabala eta espiritualitatea ere; bere fede propioaren bilaketa
|
baitago
liburu honetan. Heriotza ere bai, hemen gelditzeaz eta alde egiteaz.
|
|
|
Baina biblioteka perfektuaren urrezko araua beste bat da, bizilagun onarena: alegia, liburu jakin bat bilatu, baina ondoan
|
dagoen
liburua hartzera eramaten zaituena. Liburu batzuk ez baitira eskuratzen berehalakoan irakurtzeko, baizik eta denbora batera.
|
|
|
jarraitutasuna eta haustura" gaiari buruzko programazio oparo bat prestatzeko ere nire lankide eta Nazioarteko Harremanetako Ikerketa Zentroaren zuzendari Alain Dieckhoffekin batera. Ikasketa Politikoen Institutuan egindako kongresu haiek oso lotuak
|
daude
liburu honen edukiarekin. Izan ere, testuinguru multinazional eta demokratikoko nazionalismoaren eta bizikidetzaren inguruko ikerketa garaikideak eztabaidatzea zen hizlarien eginkizuna.
|
|
2023
|
|
|
Baina hartarako kontuak egiten eta irakurtzen irakatsi zidan. Luze gabe irakurri nituen etxean
|
zeuden
liburu guztiak, asko ere ez ziren eta. Astiro astiro, Ramón jaunari osaba esaten hasi nintzaion, eta elkarrekiko joera sortu zitzaigun.
|
|
|
Euskal literaturako poema liburu ederrenetako bat da Gandiagaren Elorri. Izadia borborka
|
dago
liburu osoan zehar. Elorri baten gainean agertu zen Arantzazuko Ama Birjina, eta Euskal Herriko sinbolo espiritual nagusi bihurtu.
|