|
2000
|
|
|
Enpresa hauek ez dira, gainera, El Correo taldearekin alderatuta, hedapen multimediatikoa edota territoriala garatzeko gai izan, edo ez dute bide horibehar adinako indarrarekin hartu, oraindik behintzat. Frantziar Estatuan ezberdina daegoera, bertako enpresa esanguratsurik ez
|
baitago
Ipar Euskal Herrian. Estatu honetako prentsaren merkatua lurralde mailan zatikatuta badago ere, Espainiar Estatuanbezala, zonaldeen dimentsioa askoz zabalagoa da han, erregionalagoa, zentzu horretan.Baita egunkarien tamaina ere.
|
|
2002
|
|
|
Ba al
|
dago
Ipar Euskal Herriaren historiarekiko sentimendurik azaldu duenik?
|
|
|
Eta horilortzeko, gizarte euskaldunak bultzatu du, unibertsitate bakoitzean titulazioak osorik euskaraz izan arte. Baina, aldi berean, hor
|
daude
Ipar Euskal Herrikoeuskaldunak, euskaraz ikasteko gaztelaniazko azterketak egin behar dituztenak.Beraz, euskaldunak euskaraz ikasteko dugun hizkuntza eskubidea ez dago betetakasu batzuetan, eta urratuta dago besteetan.
|
|
|
estatu esparrutik kanpo kokatu behar ziren, barruan jartzea debekaturik baitzegoen. ORTFk, lehen, eta Radio France delakoak, ondoren, oso berandu hartu zuten programazioa deszentralizatzeko erabakia; beraz, 1945az geroztik, eta ia berrogei urtez, ez zen tokiko edo eskualdeko irratirik
|
egon
Ipar Euskal Herrian.
|
|
2004
|
|
|
Kontuak gero eta itxura hobea hartzen zuen. Izan ere, Del Valle zeharo asperturik
|
zegoen
Ipar Euskal Herriko giro itxiaz. Eraman ezinezko tristura ematen zioten hango herri zuriek eta mendi ilunek.
|
|
2005
|
|
|
Zazpi Euskal Herrietatik milaka euskaltzale elkartuko dira Senpereko aintziran Seaskak antolatutako 21 Herri Urratsean. 1969an 8 ikasle zeuzkan ikastola bakarra
|
zegoen
Ipar Euskal Herrian, 2005 urtean, berriz, 24 ikastola eta 2.129 ikasle dira. Halere, oraino, bidea luze da eta pausoa labur.
|
|
2006
|
|
|
Baina ez zen nonbait nahikoa izan bien arteko gatazkari amaiera emateko. Errege ingelesak, urte bereko irailaren 8ko agindu baten bidez, orduan ingelesen menpe
|
zeuden
Ipar Euskal Herriko biztanleei eskatu zien, Hegoaldekoen aurka borrokatzeko. Madozen kontakizuna, ordea, zalantzan jarri beharra dago, besteak beste, Kanariar Uharteak euskaldunek 1393an deskubritu zituztela esan baitzuen, historiagile gehienek gutxienez 80 urte lehenago dagoeneko irlak ezagunak zirela dioten bitartean.
|
|
2008
|
|
|
Irakurtzeko nahikoa zaila den etxe aitzinaldeko plaka batek gogorarazten du hori. Tamalez baina, bere historiaren sustrai eta ibileretan erabat ukatua izan den eta oraindik ere halaxe
|
dagoen
Ipar Euskal Herrian, bakan batzuek bakarrik dakite zerbait Agosti Xahoren kontura. Hego Euskal Herrian jende nabarmen gehiagok jakiterik badu pertsonaia historiko guztiz garrantzizko horretaz.
|
|
|
Hortan hizkuntza politika kudeatzen duten arduradun publikoek beren ustea aldatu lukete. Iñaki Martinez de Lunak eta Ibon Usarraldek Hego Euskal Herriaz esaten dutena indarrean
|
dago
Ipar Euskal Herrian, era biziagoan: " Gure ingurunean argi dago, oro har eremu batzuetako funtzio batzuetarako izan ezik, erdaren aldeko erakarpen faktoreak askoz indartsuagok dira euskarara erakartzen duten faktoreak baino" (2004, www.erabili.com).
|
|
2009
|
|
|
Hamar bat puntu behetik dago Bizkaia, gehienetan. Euskaltzain osoen kasuan Gipuzkoatik ez urruti
|
dago
Ipar Euskal Herria, Bizkaiaren gainetik.
|
|
2011
|
|
|
Euskaraz, Iparraldean, Bakalore orokorra prestatzen da bakarrik, Baionan Seaskak duen Bernat Etxepare lizeoan. Nahiz eta Seaskaren asmoa ahal bezain lasterren Baxo teknologikoari eta profesionalari heltzea izan, gaur egun oraindik ez
|
dago
Ipar Euskal Herrian ikasketa hauek euskaraz burutzeko aukerarik.
|
|
2012
|
|
|
Dauden egitura apurrak kolokan ezarriko lituzke, ekimena desobedientzia zibilaren pare utziz. Horrelako aurrekaririk ez
|
dago
Ipar Euskal Herriko politikan.
|
|
2013
|
|
|
Iazko urteari konparaturik, ohartaraztekoa da Seaskak 25.000 euro gutxiago jasoko dituela. Horrez gain, 350.000 euro jarriko dituzte diru laguntzen bidez. 57 proiektu dituzte lagunduko, eta horien artean
|
dago
Ipar Euskal Herriko Hitza, 24.000 euro jasoko ditu. Lagunduriko egituren artean aniztasuna dagoela azpimarra daiteke.
|
|
|
Senpereko aintziran dena prest
|
dago
Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko egun haundirakoHogeita abar urte lelopean eginen da aurten 30 aldiz eginen den Herri Urrats besta. Gisa honetara, orain artean egindako ibilbidea gogoratu eta euskararen normalizazioan egiteko gelditzen den guztia adierazi nahi izan dute.
|
|
2015
|
|
|
Gaur egun, Euriborra beherantz doa, eta gustura dago.Ordaintzeko mugaSabri Bouchfar hilabete honetan da joatekoa bizitzera erosi berri duten etxera, Baiona iparraldera. 89 metro koadrokoa, bi terrazekin eta 206.000 eurotan.Lehen apartamentu baten erosteko proiektua abiatzen delarik, egoitza sozialak erosteko aukera ematen duten hiru egitura
|
daude
Ipar Euskal Herrian: Habitat Sud Atlantic, Col eta Office 64 Hiruei bidali zien txosten bana Sabri Bouchfarrek, iazko abenduan, eta urtarrilean ukan zuen baiezkoa.
|
|
|
Ildo beretik mintzatu da Emmanuel Alzuri Bidarteko auzapeza ere: «Herritar xumea banintz dudarik gabe eginen nuke egitura bakarraren alde, baina hautetsi izateak berekin dakar zalantzak argitzeko erantzukizuna».Michel Veunac Miarritzeko auzapezak ere berretsi du ez
|
daudela
Ipar Euskal Herria bateratzearen aurka, eta ez diotela urteetako «aldarrikapen identitarioari» oztoporik jarri nahi: «Gure helburua ez da ilusio hori zapuztea».
|
|
|
Pirinioetatik iparraldera ere ez zen aldaketarik izan, hasiera labur batean: ETAko kideak salbu
|
zeuden
Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Noski, itun aurrepolitikoa izanik, batasun politikoak garrantzia galduko luke, baina hemen horrantz abiatzeko aukerez ari naiz. Prest
|
leudeke
Ipar Euskal Herriko abertzaleak horrelakorik onartzeko Frantziatik orain arte jaso duten administrazio laguntza urria ikusita. Eta Hego Euskal Herrian, onartuko lukete euskal nazionalistek Espainiarekin baturik jarraitzea?
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Idazkaritza Nagusiaren arabera, hamasei urtetik gorako biztanleen artean, 1991n 85.302 euskaldun
|
zeuden
Ipar Euskal Herrian. Bost urte geroago, beste datu hauek plazaratu zituen Siadecok (1996b:
|
|
|
Ildo honetan, Eusko Jaurlaritzak Andres Alberdi egile duen Ahoskera izeneko liburua argitaratu du berri. Haren orriak eskuztatzen hasi orduko ohartu naiz lana Hegoaldetik begira idatzi dela, nahiz laguntzaile eta lankideen artean badiren Ipar Euskal Herriko ahoskera ongi ezagutzen duten bi lagun, baina zerrendan ez
|
dago
Ipar Euskal Herriko edo Nafarroako inor. Liburuaren helburu eta iparra balirudike dela, Bilbon, Durangon, Amurrion, Gasteizen, Agurainen, Lizarran, Tafallan edo Iruñean ikasle euskaldun berrien aitzinean eskolak eman behar dituenak halako oinarri bat edukitzea ahoskera gaietan.
|
|
|
Elementu batzuk jarriak ziren, gogoetan zeuden eta ekintzak bultzatzen ziren, antzerkiak sortzea alegia. Artikulu honetan ikasten dugu talde antolatu asko
|
zeudela
Ipar Euskal Herrian zehar. Honela zioten:
|
|
2016
|
|
|
Sorkuntzaren inguruan gaur egun behar gorriak
|
daude
Ipar Euskal Herriko sortzaileen artean. Sortzaile gutxi, eremu hertsia hedatzeko ahalei dagokienez, baina hala ere, ororen gainetik haien lana defenditzeko nahikeria azkarra eta publikoarekiko interes sakona.
|
|
|
Antzerkia aberastu da horretaz, dinamika handian eraman baita garapena. Gaur egun, eragin horietatik edaten du euskal kulturak, baina erronka berri baten aurrean
|
dago
Ipar Euskal Herrian, euskararen desagertzeko arriskuaren aurrean dago. Horretaz jabetua zen Larzabal, horregatik idatzietan ere, gorago ikusi dugun moduan, aldaketa politikoa aldarrikatzen zuen.
|
|
|
Aresti horretan kokatzen zen, gazteak zeuden horren barnean eta antzerkiak zituen arazoen aipatzera etorria zen mintzaldi horretara. Alta, pizkundea
|
zegoen
Ipar Euskal Herrian, baina horren aztarnarik ez zen sumatzen mintzaldi horretan, bestelako goseaz ari zen Aresti:
|
|
|
Laburbiltze lasterreko iritzia dirudi. Egia da euskararen eta euskaltasunaren egoera orokorra kinka larrian
|
dagoela
Ipar Euskal Herrian. Horren isla antzerki testuetan eta antzerki emaileetan sumatzea, baldintzak okertzen ari baita.
|
|
|
Hegoaldean antzerkiaren kezka aspaldikoa zen, XVII. mendetik Azkoitiko Zaldunen gogoetan zegoen, eta dagoeneko haiek euskaraz sortutako obrak erakusten ibili ziren. Horrelakorik ez
|
zegoen
Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Horretan
|
zegoen
Ipar Euskal Herrian antzerkigintza, bigarren gerla denboran eta gerla bukatu eta. Egoera hau zen nagusitzen, Larzabalek eta Laffitek kontatzen dutenez, komediak ziren nagusi garaiko aldizkariek frogatzen duten bezalaxe.
|
|
|
Piarres Larzabali esker gehiago dakigu eta idazle batzuen izenak, lan horretan agertzen baitira, ez dira galdu. Lan horri esker ohartzen gara idazle franko
|
zeudela
Ipar Euskal Herrian ere, hor dugu euskal kulturaren presentziaz froga inportante bat.
|
|
|
Beraz, hor badaukagu elkarlanerako parada, eta parada hori gure artean azkartu behar dugu. Euskalgintza egituratua
|
dago
Ipar Euskal Herrian, bai, baina erronkak ikusirik, normala da gure elkarlana zentzu horretara indartzea eta estrategia batzuei begira elkarrekin aritzea?.
|
|
2017
|
|
|
Beste datu batzuk ere atera ditu: garai batean, mila euskal iheslari inguru
|
zeuden
Ipar Euskal Herrian, 240.000 biztanle zituen lurralde batean. –Beraz, ez da pentsatu behar Ipar Euskal Herriko jendeak ez duela sentitu eta ez duela ikusi gatazka hau?.
|
|
|
Aplikazio hori, momentuz, Iparraldeko hizkeren azterketara mugatu da. Alde batetik, Iparraldeko testugintzaren izaera dialektala lurraldeko beste hizkuntza ereduetan baino markatuagoa delako, eta bestetik, gaur egun ez
|
dagoelako
Ipar Euskal Herriko hizkeren inguruko informazioa corpusen ikuspegitik modu eskuragarrian biltzen duen datu base edo plataformarik. Hala ere, BASYQUE prest dago edozein hizkeraren azterketa egin ahal izateko.
|
|
|
Ekintzaileek etxebizitzaren problematikari lotzen dute eta justifikatzen beren egitatea. Giza Eskubideen Komiteak azpimarratzen du badaudela hamarnaka urte arazo hori
|
badagoela
Ipar Euskal Herrian, sofrikario eta sozial sumindura askoren iturri. Berasategui Erdocio familiak gaur jasaiten duenaren gisakoak.
|
|
2019
|
|
|
Bigarren adibidea hartuko dut. 5 urte nituelarik bost ikastola
|
zeuden
Ipar Euskal Herrian, 36 urte ditudalarik 36 ikastola. 36 ikastola kudeatu behar dira:
|
|
|
Gerora ikusi da ez zutela hauturik egokiena egin. Horrez gain, argi dago bilera hartan gutxiegi zirela horrelako erabaki bat hartzeko eta, are larriagoa dena, ez
|
zegoela
Ipar Euskal Herriko ordezkaririk. Baina kontu horiek alde batera utzita, bilera horrek, Hendaia eta Hondarribiko kongresuak bezala, erakusten du batasunerako urratsak eman beharraren kontzientzia oso errotua zutela euskaltzale batzuek bederen, horregatik euskalkiak zaintzeari eta euskalkiei zegokien garrantzia emateari utzi gabe.
|
|
2020
|
|
|
Ondorioz, zentroak erakargarritasuna esan nahi du eta euskal idazleek hainbat estrategia martxan jartzen dituzte esparru literario nazionalaren erdigunera heltzeko.269 Ipar Euskal Herriko esparru literarioa bereizia" azpi sistema" 270 bat dateke. Beraz, Gipuzkoako erdigunearekiko menperatze egoeran
|
dagoke
Ipar Euskal Herriko esparru literarioa (baina bai eta Bizkaia edo beste probintzietakoak ere). Egoera horretan, idazleak" balizkoen espazio" 271 zenbait ditu.
|
|
|
158 herri
|
daude
Ipar Euskal Herrian eta guztiak ezin aipa. Batez ere horietarik anitz direlako 1.000 biztanlez gutxiagokoak, hots, bozka sistema ezberdin batean:
|
|
|
Baigorri eta Uztaritzez gain, orokorki emaitza onak lortu zituzten abertzaleek, hauteskundez hauteskunde haien pisua emendatzen segituz. Hogei bat auzapez abertzale
|
daude
Ipar Euskal Herrian. Bukatu da garaia zeinetan aldarrikapen abertzaleak ez ziren kontuan hartuak eta zeinetan alderdi abertzaleak alde batera utziak ziren.
|
|
|
* Zuberoa, Lapurdi eta Nafarroa Beherera mugatzen den hauteskunderik ez
|
dago
Ipar Euskal Herrian. Egitura horretara gehien hurbiltzen direnak departamendu mailako hauteskundeak dira.
|
|
|
Lafittek argitu zuen apaiza zela, baina ez bertzerik. Garai haietan Berho deitura zuten bi apaiz
|
zeuden
Ipar Euskal Herrian. Haietariko bat zen Bertrand Berho, 1827ko maiatzaren 10ean Irisarrin sortu zena, eta Iholdin hil 1904ko apirilaren 14an.
|
|
2021
|
|
|
Eragiletza pribatutik sortutako proiektuak laguntzeko modua
|
badago
Ipar Euskal Herrian, modu xumean bada ere, baina ez erakundeek bideratutako proiektu egituraturik.
|
|
|
1 Jaiolekuari buruz, honako datu hauek eskuratu ditugu: Bortzirietako herri batean sortutakoak, Nafarroan sortutakoak, bertze probintzietan sortutakoak (bertan Hegoaldeko bertze euskal probintziak eta espainiar Estatukoak), eta espainiar Estatutik kanpo jaiotakoak (bertan
|
daude
Ipar Euskal Herrian sortuak).
|
|
|
Orduan, laborari sindikatu bakarra
|
zegoen
Ipar Euskal Herrian, FDSEA sindikatu frantsesa, eta harekin engaiatu zen Berhokoirigoin, baina oso bestelako ikuspuntuak defendatuz. FDSEA utzi eta Euskal Herriko Laborarien Batasuna (ELB) sindikatu berriaren sorreran esku hartu zuen, 1982an, hango erreferente nagusienetarikoa bilakatzeraino.
|
|
|
Hego Euskal Herrian garesti dago, baina are garestiago
|
dago
Ipar Euskal Herrian, Frantziako merkatuan 353 euroraino iritsiko baita gaur MWh a. Antzeko kopuruak daude Europako Batasuneko herrialde gehienetan:
|
|
|
Ikusmina
|
zegoen
Ipar Euskal Herrira etorrita Jean Castex Frantziako lehen ministroak zer iragarriko zuen. Azken egunetan, okerrera egin dute koronabirusaren datuek, eta COVID lotutako intzidentzia 200 kasutik gora iragan da Pirinio Atlantikoetako Departamenduan.
|
|
|
Willis Drummond musika taldearekin mundu bira amaitu eta Euskal Herrira itzuli berritan kutsatu zen Xan Bidegain (Baiona, 1980) koronabirusarekin. Apiril hasieran hasi zen sintomak sumatzen, Euskal Herrira iritsi eta hamar bat egunera; ordurako, konfinamendua ezarrita
|
zegoen
Ipar Euskal Herri osoan. Susmoa dauka hegazkinean kutsatu zela, bidaiatik bueltan, nahiz eta ezin duen erabat ziurtatu.
|
|
|
3). Coyosek dioen bezala," Eliza katolikoa ondo ezarria
|
dago
Ipar Euskal Herrian XVII. mendetik gora, Ziburun nabigazio eskola bat eta guzti dagoelarik" (Coyos 2013: 434).
|
|
2022
|
|
|
Badakit eskas ugari eta euskararen kalterako jokaera asko daudela, bai Euskal Aut onomi Erkidegoan zein Nafarroako Foru Erkidegoan, baina, hala ere, euskarak estatutuak badauzka, hobetu beharrak baldin badira ere. Oraingoz, horre tatik oso urruti
|
gaude
Ipar Euskal Herrian, kontu hau lotuta baita gure onarpen juridiko instituzionalari.
|
|
|
Ordubeteko iraupena duen musika saioa da, eta zer nahi duzue esatea, gozamen hutsa da. Ez ahaztu; Miarritzeko Atabal aretoa, Usopop eta Baleapop jaialdiak... musikaz dezente dakitela argi
|
dago
Ipar Euskal Herrian. Izan daiteke hegemoniaren alboetan aurkitzeak abantailak izatea, ikusmolde zabalagoak, osatuagoak, irrika handiagoak.
|
|
|
Bost urtean anitz emendatu da errolda: 14.029 hautesle gehiago
|
daude
Ipar Euskal Herrian 2017an baino. Orduko emaitzekin alderatuta, Macronek 11.340 boz gutxiago eskuratu ditu aurten bigarren itzulian, eta Le Penek, 19.868 gehiago.
|
|
|
Iñaki Arriola Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio sailburuari mintzatu zitzaion atzo EH Bildu Eusko Legebiltzarreko osoko bilkuran, eta euskal Y-aren kanpoko loturen egoerari buruz galdetu zioten. Izan ere, Unai Fernandez de Betoño EH Bilduko legebiltzarkideak adierazi zuen Araba, Bizkai eta Gipuzkoako AHTa «irla bat» izango dela, «kolokan»
|
baitaude
Ipar Euskal Herriarekin, Santanderrekin (Espainia), Burgosekin (Espainia) eta Nafarroarekin egitekoak ziren loturak. EH Bilduko eledunak Eusko Jaurlaritzari eta Arriolari eskatu zien oraindik eraiki gabe dauden AHTaren zatietan —Miranda Ebro (Espainia) Gasteiz Altsasu, adibidez— plataforma berriak egin beharrean, egun dauden instalazioak modernizatzeko eta AHTra moldatzeko:
|
|
|
Denetarako erabiltzen dugu espartina, etxerako, karrikarako...", erraten dit erabateko naturaltasunez Michellek. Hegoaldean baino zabalduagoa
|
dago
Ipar Euskal Herrian espartinaren erabilera. Agerikoa da.
|
|
2023
|
|
|
INSEE, Frantziako Estatistika eta Ekonomia Azterketen Institutuaren arabera, 315.673 herritar
|
zeuden
Ipar Euskal Herrian 2019an. Azken 50 urteetan, kasik %40z emendatu da kopurua.
|
|
|
INSEE institutuaren arabera, 42.743 bigarren etxebizitza
|
zeuden
Ipar Euskal Herrian 2019an; Herrian Bizi plataformak zabaldutako datuen arabera, 2023an 44.963 lirateke. 1968tik hona %84ko emendatzea izan da; bizitegi nagusiek izan duten bilakaera baino handiagoa.
|
|
|
herritartasunarena. Zuri gorrien filosofia dela eta, gaur egun lehen taldea osatzen duten jokalari guztiek Espainiako bandera izango zuten txartel horietan —ez
|
dago
Ipar Euskal Herriko jokalaririk—, Iñaki Williamsek izan ezik. Hark Ghanakoa izango luke, baina hura ere banderarik gabeko txartelarekin jarri zen kameren aurrean Cadizen aurkako partidaren aurretik, herenegun.
|