|
2005
|
|
|
Robota bere 192 metroen gainean itzuli zen maiatzaren 13tik ekainaren 4ra, zentimetroz zentimetro, harea tranpatik atera zen arte. Lurrean, misioko teknikariek roverra
|
zegoen
ingurunea erreplikatu zuten, eta hura askatzeko estrategiarik onenak probatu zituzten. Marteren orbitan, “Mars Express” ontziak, Europako Espazio Agentziak (ESA) beste mundu batera bidalitako lehenak, dagoeneko osatu du “Marsis” hedapenaren bigarren fasea.
|
|
2006
|
|
|
Hori dela eta, Hispasec ek gomendatzen du Windows 2000, XP eta 2003ko erabiltzaileek beren sistemak lehenbailehen eguneratzea, zaurgarritasuna baliatzen duen malwareari aurrea hartzeko. Zaurgarritasunak Windowsen beste bertsio zaharragoei eragin badiezaieke ere, hala nola Windows 98, ME, etab. Microsoft ek uste du haren ustiapena konplexuagoa dela, ez da benetako eraso kasurik ezagutzen, eta, beraz, ez du uste zaurgarritasun kritikorik
|
dagoenik
ingurune horietan.
|
|
|
Kontramarkek ateak hormetan integratuta geratzea lortzen dute Haien sekretua kontramarkoetan dago.' Pieza horiei esker, ateak ia ikusezinak dira, hormetan integratzen baitituzte, irten gabe eta beheko planoan gelditu gabe. Espazio txikietarako irtenbide ezin hobea dira, eta beste ate batzuk
|
egoteak
ingurunea ez kargatzera bultzatzen du. Lerragarriak edo uxagarriak izan daitezke.
|
|
|
Hain ohituta
|
gaude
ingurune grafikoekin lan egitera, ezen, erabiltzaile gehienentzat, horiek baitira beren ordenagailuekin duten esperientzia bakarra. Hala ere,' karpetak' eta' leihoak' ez dira, inondik ere, ordenagailu baten berezko hizkuntza.
|
|
|
CONSUMER eroski k gure herri eta hirietako hirietako istripuen arrazoietan sakondu du du; izan ere, 2005ean, Trafiko Zuzendaritza Nagusiaren (DGT) arabera, 680 oinezkori kostatu zitzaien bizitza. Biktimekiko trafiko ezbeharrak gertatzeko arrisku txikiagoa
|
dagoen
ingurunean, gidarien eta oinezkoen bide segurtasunarekin zerikusia duten portaerak eta jarrerak kontabilizatu eta alderatu dira. CONSUMER eroski ko teknikariak Madril, Bartzelona, Valentzia, Bilbo, A Coruña, Malaga, Alacant, Donostia, Gasteiz, Iruña, Murtzia, Logroño, Sevilla, Valladolid, Granada, Kordoba, Oviedo eta Zaragozako erdiguneko kaleetan ibili ziren irailean.
|
|
2007
|
|
|
Hazi egiten dira, baina mantsoago, egunen iraupena ere laburtu egiten baita. Estazio horretan, abonu ekarpenak eten egin behar dira eta aleak
|
dauden
inguruneko tenperatura eta hezetasuna egokia izan dadin zaindu. Gainera, neguan komeni da landareek egunero jasotzen duten argi dosia indartzea.
|
|
|
Gomendioak Frogatuta dago eskola umeak eskolako lehen urteetan lortzen duen egokitze gaitasunak zerikusia duela eskolan eta gizartean izan duen arrakastarekin edo porrotarekin eta buru osasuneko arazoekin, hala nola alkohol eta droga kontsumoa, indarkeriazko portaera, emozio eta jokabide arazoak. Etapa honetan, familian eta eskolan, beharrezkoa da tabakoa, drogak eta alkohola kontsumitzeak dakartzan arriskuez eta kalteez kontzientziatzea; izan ere, arrisku horiek kontrolatuta
|
dauden
inguruneetan adin txikikoa moldatzen den heinean, prebentzio gisa jokatuko da, gero tratatzeko zailak diren arazoei aurre egiteko. Arrisku egoerez, prebentzioaren garrantziaz eta etxeko, eremu publikoko edo eskolako arriskuei aurre egiteko jokabide seguruenez jabetu behar du ikasleak.
|
|
|
Aire girotuak, haizagailuak bezala, haize korronte ez hain bizkorrak baina askoz hotzagoak sortzen ditu. Landareak
|
dauden
ingurunean haizagailu bat egotea ezinbestekoa bada, sortutako aire korronteak aleei ahalik eta gutxien eragiteko ahalegina egin behar da. Baliabide bat da haizagailua pareta batera begira jartzea, gelako airea berritu dezan, baina haren “haizeak” horma horretan baino eragin zuzenagoa izan dezan.
|
|
2008
|
|
|
kirola, gazteen herritartasun aktiboa eta gizarteratzea sustatzeko tresna gisa; jarduera fisikoen bidez bizi ohitura osasungarriak sustatzea; edo eleaniztasuna zabaltzea. Halaber, lehentasuna emanen zaie egoera ahulean
|
dauden
inguruneetako gazte taldeei, bi herrialde baino gehiagoko elkartrukeei —kulturarteko aberastasun handiagoa— eta jatorri sozial, ekonomiko eta kultural desberdinetako gazteak biltzen dituzten proiektuei. Trukeen iraupenari dagokionez, 6 eta 21 egun bitartekoa da, bai atzerriko herrialde batean egiten bada (bidalketa trukea), bai herrialde berean egiten bada (harrera trukea).
|
|
|
Ariketa horretatik aurrera, etxean bizi den pertsonaren errutina zein den eraiki dezakete, eta honako hauek egiaztatu: noiz irteten den, noiz itzultzen den, kolpea emateko zenbat denbora duten eta eraikinak edo etxea
|
dagoen
inguruneak zer ihes aukera eskaintzen dizkien.
|
|
|
Ingurunea ezagutzea: eskolan sartzeak haurrak jaiotzen direnetik mugitzera ohituta
|
dauden
ingurunea zabaldu eta dibertsifikatu egiten du. Horregatik, haurrak beren burua ezagutzeaz gain, haurrek inguruko mundua ezagutzen eta identifikatzen ikasi behar dute, bertan errazago sar daitezen.
|
|
|
Lan handia da platerak patogenorik gabe egotea eta elikagaien ondoriozko toxiinfekzio arriskuak saihestea. Izan ere, birusak, parasitoak eta bakterioak ez dira usaintzen, ez dute zapore berezirik ere, baina kontsumitzailearengandik hurbilen
|
dagoen
ingurunearen parte dira. Sukaldeko tresnetan eta laneko gainazaletan egoteak arazoak ekar ditzake elikagaiek eragindako toxiinfekzioen ondorioz, eta horregatik da garrantzitsua garbitzeko eta desinfektatzeko sistema egokia aplikatzea.
|
|
2009
|
|
|
Zalantzarik gabe, etxe partikularretan egiten diren ia lapurreta guztietan, lapurrek aldez aurretik zaintza eta behaketa lana egiten dute. Ariketa horretatik aurrera, etxe batean bizi direnen errutina ezagutuko dute, eta, horretarako, irteera eta itzulera orduak eta lapurreta egiteko zenbat denbora izango lituzketen begiratuko dute, bai eta etxeak edo etxea
|
dagoen
inguruneak ihes egiteko eskaintzen dituzten aukerak ere. Denak, biktima izan daitezkeenak Espainian, ia 400.000 etxetan egiten dira lapurretak urtero.
|
|
|
Horregatik, adituek etengabeko garbiketa egokiaren alde egiten dute; izan ere, bakterio aglomerazioaren arazoetako bat da garbiketa desegokia edo ez eraginkorra jasaten duten ekipoetan gertatzen dela. Orain arte egindako ikerketen arabera, mikroorganismoen erresistentzia handiagoa da biofilm batean kontzentratuta
|
daudenean
ingurune likido batean sakabanatuta daudenean baino. Estatu Batuetako ikerketa baten arabera, zenbat eta handiagoa izan biofilmaren “adina”, orduan eta erresistentzia handiagoa dute bakterioek desinfektatzaileekiko; adibidez, “L” koek. egun batean eratutako monocytogenes” direlakoak, zazpi egunez osatutakoak baino errazago ezabatzekoak.
|
|
|
Bi termino desberdin dira, eta askotan norbera balira bezala erabiltzen dira. Gazta leku natural batean edo hezetasun atmosferikoa kontrolatuta
|
dagoen
inguruneetan heltzen denean, kanpoaldeak geruza erdiitxi bat eratzen du, azala. Gazta masak osatzen du.
|
|
|
Birulentzia handiagoa Simulazioko programa informatikoetan oinarrituta, ikertzaile horiek frogatu dute bakterioek grabitaterik gabeko ingurunean, hots, ingurune espazialean, jasandako zizailatze efektua heste paretako espazio txiki horietan gertatzen denaren antzekoa dela. Espazioko hegaldi batean
|
dauden
inguruneak zizailatze efektua du, hesteetako mikroileak bezala. Beste era batera esanda, espazioko hegaldia gai da bakterioa engainatzeko, eta sinetsarazten dio hestearen antzeko ingurune batean dagoela, eta horrek bere birulentzia areagotzen duten geneak aktibatzen ditu.
|
|
|
Salmonellaren hazkuntza eta ugaritzea substratuaren bizi baldintzekin lotuta dago: bakterioak oinarrizko baldintza batzuk behar ditu garatzeko, eta baldintza horiek bereziki zorrotzak dira eskuragarri dagoen urari,
|
dagoen
inguruneko tenperaturari edo pH-ari dagokienez. Ezin da hazi 0,93 baino gutxiagoko ur jardueraren balioekin (Aw).
|
|
|
Hala, Agenda 21en urteko jarraipenean eta Ingurumen Gaietarako Ikastegiaren bidez bultzatutako programetan nabarmendu da, Eraztun Berdearen kudeaketaz arduratzen den eta hiriko hainbat ingurumen proiektutan eskumena duen udal erakundea baita. Bizi kalitatearen ideian aurrera eginez, Gasteizko Udalak argi eta garbi jakin zuen kalitate horren kontserbazioa eta handitzea hiritik hurbil
|
dagoen
ingurune naturala hobetzearekin lotuta zeudela, ingurumen balio handia baitu. Horrela sortu zen Eraztun Berdearen ideia eta beste batzuk, ekintza lerro horren isla eta gauzatze gisa.
|
|
2010
|
|
|
Prozesatzen ari diren bitartean, elikagaiek patogenoak ezabatzen dituen tratamendu termikoa jasotzen duten arren, listeria patogenoaren ondoren garatu daiteke,
|
dagoen
ingurunearen, manipulatzeko edo biltegiratzeko moduaren arabera. Bakterio hori arriskutsua izan daiteke kontsumitzailearentzat, higiene praktika egokiak aplikatzen ez badira.
|
|
|
E.coli bakterioen berezitasunetako bat traktu gastrointestinalaren kolonizazioa errazten duen funtsezko substantzia kimikoa hautemateko gaitasuna da. Patogeno hori, ugaltzeko, gene desberdinetan adierazten da,
|
dagoen
ingurunearen arabera (behi azienda hezetik kanpo, azienda errumen barruan edo animalien heste traktuan). Informazio genetiko horrekin, bakterio barietate horiek noiz, nola eta zergatik kolonizatzen dituzten zehaztuko da.
|
|
2011
|
|
|
Instalazio horiek behar adinako teknologia dute ura zirkularazteko eta egoera onean mantentzeko, eta laborantzako espezieen hazkundea kontrolatzeko. Arrain haztegiek beste sistemek baino inbertsio handiagoa behar dute, baina, trukean, askoz ere ekoizpen kontrolatuagoa eskaintzen dute, eta ez
|
daude
ingurune naturalaren aldaketen mende. Landare eta animalia urtarrak batera ekoizteko sistema da.
|
|
|
irakurtzeko gaitasun hori beste formatu batean garatzea, digitala. Gaitasun digitala Gaur egungo gizartea murgilduta
|
dagoen
ingurune teknologikoak, ikasleek, paperezko testu bati aurre egitean erabiltzen ez diren trebetasun eta trebetasun batzuk eskatzen ditu. Informazio gehiegi, tresna berriak eta Sarearen azpian egon daitezkeen arriskuak direla eta, hezkuntza programek ikasleen artean gaitasun digitala lortzeko aukera bultzatu behar dute.
|
|
|
web jokoak, ezaugarriak… sare sozialak, hala nola Facebook eta Twitter. Hala ere, ez da urrea gainezka egiten du eta, oraingoz, zatiketa arazo handia
|
dago
ingurune grafikoak, fabrikatzaile edo fabrikatzaile talde bakoitzak apustu egin baitu beste plataforma batekin garatzea, eta ez dago haren eta gainerakoaren arteko homogeneizazioa. Hau da:
|
|
2012
|
|
|
Baita bakterioen kontrako lanpara ultramorea ere badu. Bestalde, Alfonbrak
|
dauden
inguruneetarako gomendatzen da X3 modeloa. Izan ere, gurpilak ditu, eta igotzeko espazio txikiagoa.
|
|
|
Landa mundua (RNEko 5 irratia): “hipnotizatu egiten du eta hiritik herriren batera ihes egiteko gogoa ematen du, naturatik hurbilen
|
dagoen
inguruneaz gozatzeko”, América Valenzuela kazetariaren arabera. Garapen iraunkorrari buruzko edukiak, aurrerabide proiektuak, laguntzak, diru-laguntzak eta uztak, ibilbide turistikoak, sukaldaritzako espezialitateak eta abar biltzen ditu.
|
|
|
Erretzaileen %50 baino gehiago urtebetean izaten dira, eta udak, oporraldiak, erlaxazioak eta distentsioak, berriz erortzeko egoerak sortzen ditu. Berrerortzea saihesteko, erretzaile ohiaren lorpena areagotu behar da, eredu izan behar du, eta ingurune osasungarrietan eta tabakotik urrun
|
dauden
inguruneetan jarduera alternatiboak egitera gonbidatu. Hala dio Miguel Costa Cabanillasek, Madrid Salud eko Osasun Publikoaren Institutuko Ohitura Osasungarriak Sustatzeko Zentroko zuzendariak eta “Eztabaidatu edo hitz egin” DVDko egileetako batek.
|
|
|
Arrisku hori saihesteko, neurri higieniko batzuk hartu behar dira. Besteak beste, eskuak garbitu, erabili eta botatzeko zapiak erabili, jostailuak garbitu eta desinfektatu, eta haurtxotik hurbilen
|
dagoen
ingurunea erabili. Beste gomendio batzuk dira haurtzaindegiak saihestea, pertsona kutsatuak gerturatzea eta haurtxoarenak ez bezalako gela prestatzea, horrelakorik izanez gero.
|
|
2013
|
|
|
Migrazioari, portaerari, fenologiari eta hegaztien arteko harremanari buruz ikasten da. Gizakiak, zuhaitzak, intsektuak eta elkarreragina duten eta elkarri behar duten beste izaki bizidun batzuk
|
daude
ingurune horretan. Espainiako ondare ornitologiko handia ezagutu daiteke.
|
|
|
emititu gomendio hau: «haurrak
|
dauden
inguruneek libre egon behar dute gantz saturatu, trans motako gantz azido, azukre libre edo gatz ugariko elikagaiak sustatzeko». Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziako Zientzia Batzordeak txostena, irakasleak koordinatua Kontuko. Salvadó oso erabilgarria da elikagai «gatazkatsu» horiek detektatzeko.
|
|
|
Elikagai osasungarrien publizitatea: Espainiako egoera 2010ean, OMEk adierazi zuen haurrak
|
dauden
inguruneek libre egon behar dutela gantz saturatu, trans motako gantz azido, azukre aske edo gatz ugariko elikagaiak sustatzeko. Argitalpen berrian egiaztatu du ez daudela, azken hamarkadan gertatu diren aldaketak aztertu ondoren.
|
|
|
Eragina nekazaritzako jardueretan: Eguzkiaren mende
|
dagoen
ingurune natural batean egiten den edozein jarduerak argi orduen aldaketa eragin dezake. Osasunerako:
|
|
2015
|
|
|
Hori dela eta, elikadura arloko industriak askotariko dieta egin behar dela esan nahi du. 4 Saltokia Elikagai bat
|
dagoen
inguruneak ere eragina du kontsumoan. Ingurumen ezaugarrien kasua da.
|
|
2016
|
|
|
Freirek azaldu duenez, «espezie gisa, gure organismoak ehunka mila urtetan egokitu diren ingurune natural batetik sortu gara. Natura ez da mugitzen gaituen dekoratua, gure barruan
|
dagoen
ingurune bizi eta adimenduna da. Hazten laguntzen digun ingurunea da.
|
|
2019
|
|
|
Eta, jakina, “helduak bertan ez badaude uretara sar ez daitezen hezi behar dira”, dio adituak. Halaber, funtsezkoa da «haurrak
|
daudenean
ingurunerik sentikorrenak babestea» (etxeko igerilekuak dira haur gehien hiltzen diren tokiak, Ahog.com proiektuaren arabera) eta etxeko igerileku batera sartzea eragotziko duen sistema edo hesi bat jartzea. Adineko pertsonak arrisku handiko beste talde bat dira. Zergatik?
|
|
2021
|
|
|
Gobernuek ingurumen politikek haurren beharrak kontuan har ditzaten zaindu behar dute. Enpresek ahaleginak egin behar dituzte beren jarduerek biztanleria geruza hori
|
dagoen
ingurune naturala babes dezaten. Parisko Akordioari jarraiki, nabarmen murriztu behar dira berotegi efektuko gasen eta ingurumen poluitzaileen emisioak, berotze globala 1,5 °C tik gorakoa izan ez dadin.
|
|
2023
|
|
|
Eta ez da erraza. Hala adierazi du Espainiako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Kooperatiben Konfederazioak (Hispacoop) berriki argitaratu duen ‘Espainiako populazioaren elikadura ohituren inpaktu ekologikoari buruzko azterlana’ k. Herritarren eta arlo horretako adituen iritzia biltzen du lan honek, eta erakusten du zer oztopo nagusi
|
dauden
ingurunearekiko begirunetsuagoa den elikadura modu baterako.
|
|
|
Kaiola animaliaren neurrietara egokitu behar da; beraz, komeni da bere gorputzarena halako lau eta bost izatea. Gainera, funtsezkoa da kaiola aire korronterik ez dagoen eta zuzeneko eguzki argiaren eraginpean ez
|
dagoen
ingurunean kokatzea. Imagen:
|