|
2010
|
|
|
Sabino Aranak oso azterketa zuzena eta modernoa egin zuen mintzairaren egoerari buruz, baina bere ideiek, asmatutako arauek eta hitzek praktikan bere jarraitzaileen artean sortu zuten garbizalekeria oso urrunduta
|
zegoen
hiztunen mintzairatik, mordoilo ulertezin bat sortuz.
|
|
|
50 hizkuntza
|
daude
hiztun bakarrekoak; pertsona bakar horrek bere buruarekin baizik ez dezake hitz egin.1025 4.000 hizkuntza daude 20.000 baino hiztun gutxiago dutenak. Munduko hizkuntzen% 96a munduko populazioaren
|
|
2013
|
|
|
Norabiderako usaimena. Nerabekeria ideologikoak, tradizio atxikimenduak eta bien arteko dibergentzia sakonak tartean ziren, eta baldintza asko
|
zegoen
hiztun komunitatearentzako garabide zentralak zapuzteko. Ez zen gertatu:
|
|
|
Ea berau den etorkizuneko bide gehienen euskarria... Aurreko zatietan estrategia nazional potolo batzuk aipatu ditut, baina esango nuke tokian tokiko harietan
|
daudela
hiztunaren joskurak.
|
|
|
Eraikuntza tentsioan
|
dagoen
hiztun komunitateak, eraikuntza tentsioan du bere hitzen gorputza ere.
|
|
|
Bigarrenik, lotuta
|
daudelako
hiztun komunitatearen eta polisaren zoria. Polisa edo herria biziarazteko eredu humanitzaileagoak urratu behar badira, baliteke gizarte antolatuaren saretzean dugun ezohikotasun horrek geroan ere zeresana izatea, bai etorkizuneko herrigintzan eta bai hiztun komunitatearen taupadan.
|
|
|
Oraingo programazioari dagokionez, gauza bat aitortu behar da, lehengo eta oraingo gidarien alde: zaila eta konplexua da telebista generalista bat arrakastaz kudeatzea, eskaintza uholde baten barruan eta gurea bezalako egoeran
|
dagoen
hiztun komunitate minorizatu bati begira. Gauza on asko ere egin da euskarazko katean.
|
|
|
Ba ote dugu ba ezer ikastekorik estrategia gehienetan gu duela 40 edo 60 urte geunden puntuan
|
dauden
hiztun komunitateetatik. Parean ez daudenen artean ere ikasketa fluxuak norabide bikoitzekoak izan daitezke.
|
|
2015
|
|
|
Bai gure pegamentu nagusiak ere, jakina: bizi lehian
|
dagoen
hiztun komunitatea izateak.
|
|
2016
|
|
|
Horrekin batera urtetan agurra ukatu ondoren berriz egun on esaten dizutenak daude, dozena bat urtez harrizko estatua bilakatu zirenak berriz haragitu izan balira bezala, mutu
|
zeudenak
hiztun birbihurturik, edo, azkenean, Kale Nagusiko ertzainak espaloietara begira jartzen direla, ez konpainiari begira.
|
|
2017
|
|
|
Maila mantentzeko nolabaiteko erabilera behar luke Iñakik, edozein motatakoa: irakurri, irratia entzun, sateliteko telebista ikusi, itzultzaile gisa lan egin, hirian
|
dauden
hiztunekin harremanetan sartu...
|
|
2018
|
|
|
Jar dezagun adibide bat: Iruñerria ipar ekialdetik hego mendebalera zatitzen duen marra egiten du Salaberrik (1996b, 26; 2000, 885), bokal asimilazioa242 dela eta; horrela, marratik ezker
|
dauden
hiztunek lotsagarrie, gauze eta eskuen diote; beste batzuek, ordea, lotsagarria, gauza eta eskua dute, eta Iruñeak azken horiekin eginen luke bat. Kontua da ondorio horretara iristeko hizkuntzalariak duen materiala ez dela hango eta hemengo dozena bat testu baino gehiago, inola ere ez eremu osoa hartzen dutenak, eta batera daudela Utergako XVIII. mendeko dotrina, bokal asimilazioduna, eta XIX. mendeko Lizarraga Elkanokoaren testuak, asimilaziorik gabeak.
|
|
|
isoglosa akumulazio bat. Isoglosa bakoitzak ezaugarri baten hedadura markatzen badu (esaterako, noraino esaten den burua eta nondik aurrera burue), imajina dezagun eremu batean dozena erdi edo dozena bat isoglosa elkartzen direla, hots, dozena erdi edo dozena bat kontutan isoglosa horien alde banatan
|
dauden
hiztunek desberdin hitz egiten dutela: hori argudio sendoa litzateke bi dialekto ditugula baieztatzeko.
|
|
|
Nolabait esanda, Iruñean erabiltzen zen euskararen ezaugarri guztiek ez zuketeen hedadura geografiko, adin, sorburu eta eragin berbera: ...batzuk eremu zabalagoan edo euskararen eremu osoan erabil bazitezkeen ere, beste batzuk Iruñean bakarrik ziratekeen ezagunak; ezaugarri batzuek Iruñean mendeak eman zitzaketen, eta beste batzuk zenbait urtez baizik ez ziratekeen existituko; ezaugarri zenbait Iruñean bertan sor zitezkeen eta beste batzuk kanpotik etorritakoak izan, eta, hiztun guztiek beti erabil zitzaketen ezaugarriekin batera,
|
bazeudekeen
hiztun batzuek bakarrik, edo noizbehinka, erabiltzen zituztenak.
|
|
2019
|
|
|
Dena den, 1586 urtean agertzen zaigu dagoeneko Gaztaina aldia (AN) Urdiainen. Edonola ere, emango luke atzizkia finkaturik gabe
|
zegoela
hiztunen ahotan edo, ziurrenik, izkiriatzaile bakoitzak bere ikutua eman nahi ziola.
|
|
2022
|
|
|
Ameriketako jatorrizko herrietako biztanleek mundu garaikidean, kultura garaikidean bizitzeko aspirazioa dute, eta gero eta gehiago bizi dira mundu horretan. Aspirazio hori masiboa da gurekin harremanetan
|
dauden
hiztun komunitateetan. Asko hitz egin liteke kosmobisioaz, lurrarekiko loturaz, erabat bestelako zibilizazio jatorrikoak diren burubideez, baina kontu horiek gehien aipatzen dituztenek ere sakeleko telefonoa dute, hirian ibiltzen dira sarri, batzuek autoa dute eta guztiak Interneten dabiltza.
|
|
2023
|
|
|
Iduri luke bukaera horrek zerbait adierazten zuela garai batean, argi
|
zegoena
hiztunentzat, ondoren ilun gelditu bazen ere. Hori azaltzeko dagoen teoria hauxe da:
|