|
2000
|
|
|
Bestela esanda, aldaera kolokialari ez
|
dagokio
hiztegi oso aberatsa edo teknikoa, ezta perpaus egitura konplexuak erabiltzea ere. Ekonomia du oinarrizko lege, eta hitzbatez esan daitekeena ez da esaten perpaus oso batez.
|
|
2004
|
|
|
ez dago euskerazkorik. Ba
|
dago
hiztegirik bai, baina euskerazko hitzek erderaz zer esan nahi duten eta erderazko hitzek euskeraz zer, diotenak bakarrik; ez dago, ordea, euskaldunik eta euskeraz, euskalduna zer den esplikatzen dizuen hiztegirik. Bainan erderazkoa, frantzesa edo espainola edo inglesa?
|
|
2005
|
|
|
Alonso-k iberieraz dauden testuen hitzen banaketa euskarazko hitzen arabera egiten du, euskara jakin gabe eta ohartu gabe euskarak beste hizkuntzen moduan, ez dituela soilik euskal hitz jatorrak, maileguak ere badituela, latinetik eta erromantzetik batez ere (ikus Mitxelenaren lanak adibidez). Hala 1998ko liburuan
|
dagoen
hiztegiaren orrialde bakoitzean, iberiarren garaian existitzen ez ziren hainbat euskal hitz daude, adib. abade, abere, bake, basea, bataioa, bortitz, boza, deitu, done, diru, garesti85.. baita latinaren eraginez, tu bukaera duten aditzak ere: gogatu, bizitu, otoitu, dolutu, bihurtu,...
|
|
2006
|
|
|
errieta eta gaitzespena. Ez
|
dago
hiztegi osoan aitarekin bat datorren beste hitzik. Aitarentzat, gainera, jendearekin hitz egitea denbora galtzea zen.
|
|
|
Hiztegi tekniko berezituen programaren, horiek lantzeko metodologiaren eta lan antolakuntzaren bidez, Euskal Unibertsitateak beharrezkoak dituen oinarrietako hiru batean hartu nahi ditu UZEIk: a) Unibertsitateko euskara bera gaitzea, Zientzia eta Tekniken lexikoa eta hizkera landuz; b) Unibertsitateko irakasleak gaitzea, beren alorreko gaiak euskaraz erabiltzeko, beraiei
|
dagokien
hiztegietan parte harraraziz; c) Euskal Unibertsitateak behar duen oinarrizko material idatzia lantzea, bereziki hiztegiak. Hiru helburu horiei begira, hiztegiek, termino zerrenda hutsak izan beharrean, alor bakoitzeko gaiak landuko zituzten, testuak sortuz, eta horien barruan erabili eta frogatuz termino teknikoak; eta gainera hiztegietako bakoitzean alor bereko Unibertsitateko eta bestelako adituek hartu behar zuten parte, taldean lana eginez, UZEIren koordinazioarekin eta gidaritza linguistikoarekin.y
|
|
|
– Gertatzen dena da ez dela enrrollatu nahi izan –esaten zuen Martak. Enrrollatu gora eta enrrollatu behera, guregatik balitz ez
|
legoke
hiztegiaren beharrik.
|
|
2008
|
|
|
Gutxi gorabehera, buruz ari bainaiz. Baina alde handia
|
dago
hiztegi batetik bestera, eta edonola ere denak gelditzen dira motz, bai gaurko artelanei bai artearen historiak eman duenari begiratuta".
|
|
|
12 Euskalbar Firefox erako tresnabarra da, euskera gaztelera itzulpenak egiten lagunduko diguna, Interneten
|
dauden
hiztegi eta tresna ofizialak kontsultatuz (Euskalterm, Elhuyar, Hiztegia3000, Euskaltzaindia, ItzuL posta zerrendaren artxiboa, Harluxet, Mokoroa, ZT Corpusa, Opentrad itzultzaile automatikoa eta XUXENweb zuzentzaile ortografikoa) http://www.interneteuskadi.org/euskalbar 13 http://aclweb.org/aclwiki/ index.php, title= Resources_ for_ Basque
|
|
|
Azkenik, merkatuan
|
dagoen
hiztegi eskaintza ere orain dela hogeita bost urte baino askoz handiagoa da eta, gure iritziz, hori ona da. Egia da batzuetan zalantzak plazaratu izan direla hiztegi ugaritasunari buruz, euskaldunok mota bakoitzeko' hiztegi bat' aski edo, areago, hobe genukeela esanez.
|
|
|
Argi
|
dago
hiztegi hauetako hainbat termino gaur egun baztertuta daudela, bai hitzen formen aldetik eta bai hainbat termino sortzeko aukeratutako bidearen aldetik. Termino horietako beste asko eta asko, ordea, onartuak izan dira.
|
|
|
Estatu konzeptuari buelta batzuk eman arren ez ditut bi gauza behintzat lortuko, baga ezer berririk ekartzea eta biga inorekin ados jartzea. Definizioan bai akaso, hortarako
|
daude
hiztegiak, baina ez ematen diogun edo eman nahi diogun zentzuan edo esanahian. Neretzako ere bizpahiru azalpen behar nituzke hainbeste hedatu den Estatu española eta frantzesa erabiltzen diran eran erabiltzeko arrazoi edo zioz.
|
|
|
Abuztu aldean egin zioten proposamena Koldo Azkona musikari eta itzultzaileari. Hasiera batean, musika irakaskuntzari
|
zegokion
hiztegi bat prestatzeko eskatu zioten, baina, azkenean, egokiago iritzi zioten mintegi modukoak egiteari.
|
|
2009
|
|
|
Esan daiteke lexikoan ditugun beharrak gaur egun ia% 100 beteta daudela. Orain dela 20 urte ez
|
zegoen
hiztegi konputazionalik, denak paperezkoak ziren. Orain, aldiz, Interneten dituzu hitz guztien esanahiak, nola esaten diren beste hizkuntzetan eta abar.
|
|
|
2009tik aurrera, Iker sailburuari
|
dagokio
Hiztegi Batua (2 itzulia) batzorde ahaldunduaren ardura nagusia.
|
|
|
Datuak testuz testu aurkezteak aukera emango digu testuen arteko diferentziak azpimarratzeko, baita testu baten eta
|
dagokion
hiztegiaren artean dauden diferentziak azpimarratzeko ere. Taulak osatzerakoan, testuak alde batetik eta hiztegiak beste aldetik banatu ditugu; testuak eta hiztegiak idazterakoan irizpide desberdinak erabiltzen direlako.
|
|
|
Lan egiteko Zertifikat Deutsch für den Beruf (ZDfB) da lan esparruan alemanaren ziurtagiri ezagunena, hizkuntzen Europako esparru erkideko B2 mailari dagokiona. Azterketa bereziki bideratuta
|
dago
hiztegiaren eta gramatikaren ezagutzak enpresa ingurunean ebaluatzera. 18 urtetik aurrera gomendatzen da, hori gainditzeko ezinbestekoa baita aurretik alemanezko prestakuntza izatea helburu profesionaletarako.
|
|
2010
|
|
|
Berezko mintzaira dute, euskara, gaztelaniaren antzik batere ez duena, eta ikasteko oso zaila dena. Hizkuntza idatzia da, eta Pirineoetan zerbitzuan
|
dagoenari
hiztegi bat ematen zaio, baina ez dut bat ikusteko posibilitaterik izan".
|
|
|
Baina, Pedro H. Sarrionandiaren kutxa ezagutzen zuen jendea harri eta zur zebilen, Hiztegia argitaratu zenean, autoretzat Esteban Ibanezen izena bakarrik ikustean. Nahiz eta liburua Aita Sarrionandiari eskaini, ez zen inon aitortzen haren lana
|
zegoela
hiztegiaren oinarrian. Erreseina batzuetan, kezka hori nabarmena zen, nahiz eta protesta zuzenki azaldu ez.
|
|
|
Tradizio mintzatu edo idatzian oinarrituriko hizkuntza nazional bat proposatu beharrean, hiperbizkaiera garbizale bat sortu zen, eginezina, beste edozein euskalki baino zailagoa bizkaitarrentzat ere. Hizkuntzaren senaren oso kontra, gainera, euskaldunak erdarazko hitzak hartu eta integratu izan ohi dituelako historian zehar, hitz latino, arabiar, espainol, gaskoi zein frantsesez beterik
|
dagoen
hiztegian. Sabino Aranaren sektarismo militanteak ortografiaren batasunerako kongresua zapuztu ondoren, 1902an, 902 Luis Eleizalde eta Federico Belaustegigoitia hasiko dira, mendearen bigarren hamarkadan, Maisuaren okerrak konpontzen.903
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntzaren batasun prozesua bururaino eramateko, Ibon Sarasola euskaltzain gazteak Euskaltzaindian euskal hiztegi arauemailearen proiektua aurkeztu zuen 1976an. Hiztegi horrek euskarazko ondare lexikala, iraganeko zein egungo euskarazko hiztegia eta literatur lanetako lexikoa biltzeko asmoa zuen, xede nagusi batekin «kultur hizkuntza bati
|
dagokion
hiztegia prestatzea» (Sarasola, 1977: 125).
|
|
|
Idazkera erraztu aurretik, alabaina, (Taiwanen karaktere zaharrekin moldatzen dira oraindik), ondoko ikurra erabiltzen zuten: M, eta hirugarren bat ere
|
badago
hiztegietan: rH
|
|
2013
|
|
|
Arraroa egiten zitzaidan nire biloba izan zitekeen neska bati gertakari hain pertsonalak kontatzea, baina lotsatien arteko kidetasuna adinaren gainetik dagoela pentsatu nuen?. Ikaskide batekin maiteminduta nengoen zure adina nuenean, eta goiz batean, ohar bat idatzi eta bere mahai gainean
|
zegoen
hiztegiaren barruan sartzea erabaki nuen, ohartu gabe hiztegi hori bi lagunen artean erabiltzen zutela. Goiz erdia izango zen larriturik ikusi nuenean nola bere lagunak hiztegia ireki eta nire oharra aurkitzen zuen.
|
|
|
berbak, beste konnotazio askoren artean, simetria handia duen berba bat da. Ba ote
|
dago
hiztegian eskuinetik ezkerretara eta ezkerretik eskuinera berdin irakurtzen den beste berbarik?
|
|
2014
|
|
|
Euskal hiztegietan lau birformulatzaileak, oro har, baliokidetzat jotzen diren arren, ez da islatzen beti baliokidetasun hori gramatika kategoria zehazteko orduan. Izan ere, oro har birformulatzaileok lokailuen multzoan sailkatzen badituzte ere, kategoriaren aldetik hutsune nabarmenak
|
daude
hiztegietan honako birformulatzaile hauen kasuan: alegia. EH (1), HB (2), OEH (5, 6)?; erran nahi baita (ez da zehazten inongo hiztegitan esapidearen kategoria); hau da. EH (13), HB (14), EusH (15), OEH (16), Elhuyar (17)?; hots. EH (18), HB (19), EusH (20)?.
|
|
|
Bi horiek beren lan egoitza batez ere Gasteiz zuten bitartean, Rafael Beldak(? 1999) Bilbotik egin zuen lan, irakasle eta gidari arduradun bezala, bere irakaskuntza marxismo/ kristautasunen arteko gatazka irtenbideak bilatuz berezikiago (Instituto de Pensamiento Cristiano y Diálogo,). Hauen guztien bizi urrats nagusienak azalduta
|
daude
hiztegian.
|
|
|
agindu nizun elkarrekin
|
egoteko
hiztegi bat
|
|
2015
|
|
|
Bukatzeko, hizkuntza bateko eta besteko konbinazioen izenak izenekin eta aditzak aditzekin baliokideote diren ere aztertu nahi izan dugu, eta, espero genuen bezala, ikusi dugu oso gutxitan gertatzen delabai izena eta bai aditza ordaintzat jasota
|
egotea
hiztegian: bakean utzi dejar en paz (bake paz eta utzi
|
|
2016
|
|
|
Baina sarri sorpresak hartzen ditut hitz ezagunak begiratzean, askotan uste baino adiera gehiago dauzkatelako. Zenbaitetan, gaztelaniako ordaina topatutakoan, ez
|
nago
hiztegiak emandakoarekin konforme, zehatz mehatz ez duelako bat egiten buruan dudan kontzeptuarekin. Hizkuntza berean mintzo garen arren, sarriegi hitzei beste esanahi bat ematen diegu.
|
|
|
– Julia Sallabank den, esaldiaren itzulpen literala honakoa da: " gu izango gara aldatu etxea"; eta orduan eskuragarri
|
zegoen
hiztegi bakarrak (De Garis 1982) ez ditu etxez aldatzeko termino horiek erabiltzen.
|
|
|
–C? letrari
|
dagokion
hiztegiko materiala pasatu dut garbira:
|
|
|
eta. E? letrei
|
dagozkien
hiztegiaren zatiak bidali dizkiot irakasleari eta iragarri diot berehala hasiko natzaiola eleberriarekin. Gizajoen galeria oso aurreraturik daukat eta eleberria bera ere gai horren inguruan atondu nahi nuke.
|
|
|
–A? letrari
|
dagozkion
hiztegiko azken aleak bidali dizkiot irakasleari:
|
|
|
Kandela bat piztu nuen, bestela sekula idatziko ez nukeen gutuna idazteko, Tzortxoki erantzuteko. Idazmahaiko atzealdean hormaren kontra
|
zeuden
hiztegien bizkarretako urre koloreko hitzen dirdirari erreparatu nion, kandelaren argiak piztutakoa. Bai, hiztegiak erabiltzen nituen, maiz, ordenagailuan baten bat baneukan ere, orain argi ezagatik hilda zegoen ordenagailuan, askoz arinago ibiliko zena ziurrenik, baina halere ireki ez nuena, nagiengatik.
|
|
|
Horiek ziren, hain zuzen, euskaraz terminorik oinarrizkoenak. Era berean muga ezarri beharra
|
zegoen
hiztegia epe jakin batean barruan burutu eta jendearen esku jartzeko.
|
|
|
Jarduerari
|
dagokion
hiztegi berezia barneratzea. Hiztegi hori molde egokian erabiltzea (jarduera bat deskribatzeko, gertakari baten berri emateko, ekintza bat aztertzeko, proposamen bat adierazteko).
|
|
|
Handik zonbait egunen buruan, hiztegi batean ikusi dut" kintze" hitz hori Iparraldekoa dela eta luzeko partidetan erabiltzen dena. Haatik, adibide gisa hauxe ezarria
|
dago
hiztegi hortan: " lehen hamar kintzeak Lekondarrek daramatzate".
|
|
2017
|
|
|
Analisirako materialetan ez ginen sakontasunez murgildu corpusaren azterketa etimologikoan. Fidagarritzat jo genituen eskuragarri
|
dauden
hiztegi etimologikoek (albaniera, kroaziera eta italiera hizkuntzetakoak) ematen dituzten etimologiak, lexemaren jatorrira hurbiltzen direnak (etimologia proxima). Etimologia alde batera utzita, dialektoen hiztegiak ez zaizkigu baliagarriak izan, bereziki bi hauek:
|
|
|
Sortutako euskarazko termino konplexuen ebaluazio automatikoa egiteko, ez
|
dago
hiztegirik edo baliabiderik. Aukera bakarra ebaluazioa eskuz adituek (medikuek eta erizainek, besteak beste) egitea da, etahori oso garestia da bai ekonomikoki baita denbora aldetik ere.
|
|
2019
|
|
|
2010eko azaroan, Hiztegi Batuaren edizio berritua iritsi zen plazara. Ordurako webgunean kontsultatzeko moduan
|
zeuden
Hiztegi Batu Oinarriduna eta Lexikoaren Behatokia. Gramatikan, onomastikan, literaturan?
|
|
|
Berak azaltzea zer landare den, nola esaten den eta ikastea. Pertsona horren mihian dabil hitz hori, ez
|
dago
hiztegietan fosilizatua. Hori jasotzeak esan nahi du balorean jarriko dugula hitza bera, hizkuntza bera, baina baita pertsona hori ere eta pertsona horrek dakiena.
|
|
|
–Amak hiztegi hau erosi bai, baina behin ere ez dugu begiratzen barruan zer dakarren. Ondo
|
dago
hiztegia erabiltzea, ezta?
|
|
|
Euskararen hiztegi etimologiko bat egitea askoz ere lan zailago eta neketsuagoa da, baina hala ere hemen aurkezten ari garen EHHEk bikainki gainditu ditu oztopo guztiak. Garbi
|
dago
hiztegiaren alderdi historikoa bestea baino ondorio sendo eta seguruagoetara heltzen dela, urte askotarako baliagarria izango dena. Gorago esan dudan bezala, horren atzean ez bakarrik Orotariko Euskal Hiztegia, baizik eta azken 30 urteko ikerketa filologiko sakonak daude.
|
|
2020
|
|
|
Katalunian, adibidez, ibilbide historiko luzea duen hizkuntza propioa dute, egitura eta zeinu errepertorio propioa dituena. Gurean geure zeinuak baditugu, baina goitik beherakoa ez dago jasota, ez
|
dago
hiztegirik, ez dago material didaktikorik, ez dago ikerketarik... Erabiltzen duguna gaztelaniazko zeinu hizkuntza da, hemengo zenbait zeinurekin.
|
|
|
Azpisarrera horiekin tradizioko forma batzuk berreskuratu dira, eta gaur erabiltzen direnek izan dute lehentasuna hiztegian sartzeko. “Bestalde, horietako batzuk adibide gisa jasota
|
zeuden
hiztegian eta, beraz, ez ziren nabarmentzen; orain, azpisarrera gisa jasota, ikusteko moduan daude”, gaineratu du euskaltzain osoak. Urkiak onartu duen moduan, “azpisarrera batzuk azalpena behar dute ondo ulertu ahal izateko, eta horregatik bistara ekarri dira, definizioarekin eta adibideekin erabileraren berri eman ahal izateko”.
|
|
|
Hori bai, JAGONET berez ez da erdarazko hitzen edo esapideen euskal ordainak galdetzeko tokia (horretarako
|
daude
hiztegi elebidunak, beste kontsulta zerbitzu batzuk...) edo itzulpen zerbitzu bat edo ikerkuntzarako laguntza bila datorrenari argibideak emateko tokia.
|
|
2021
|
|
|
43.7b Birformulatzaile horien guztien lexikalizazio maila ez da berdina: erabilienak eta tradizio zabalena dutenak (alegia, hau da, hots, erran nahi baita), guztiz finkatuta
|
daude
hiztegian esapide diskurtsibo gisa; gainerakoak ez daude hain finkatuta, sintaxi gorabeherek erakusten dutenez, eta horrek esan nahi du gramatikalizatzeeta lexikalizatze bidean daudela: Eta biloa tente omen zegoen bernako azalean, bere besoetan bezala; alegia, izuak hartuta balego bezala hura ere (Saizarbitoria); Haurrek beraiek ere sumatzen dute ipuina konplexua, aberatsa edo nahasia dela, hau da, mezu diferenteak gordetzen dituela, eta horregatik interesatzen zaie (Urkiza); Horrelaxe iristen gara Jainkoaren, hots, Sortzailearen, existentzia frogatzera (Kintana); Eta ondorioz, ez da bata bestearen kausa izaten ahal; erran nahi baita, ez duela batak ekoizten ahal bestea (Xarriton).
|
|
|
• Berbaldiari eta egoerari
|
dagokion
hiztegia erabiltzea.
|
|
2022
|
|
|
Ekintza bera adierazteko," reincidencia" alegia, berrerortze edo birjauste pro posa daitezke agian –berrerortze jasota
|
dago
hiztegi batzuetan– No lanahi ere, esanahi hain finkatua duen kontzeptua izanik, hitz bakarraz adie raz tea hobe.
|
|
|
Esan beharrik ere ez dago, baina urtebetetze() egun ere jasota
|
dago
hiztegi arauemailean, ‘urtebetetzea, urteak betetzen diren eguna’ adierarekin.
|
|
|
zorionak, urte askoan, anitz urtez eta urte asko (ta) rako. Horiek ez bezala,* urte askotan ez
|
dago
hiztegi arauemailean.
|
|
|
‘Laster egiten duena’ edo ‘lasterketa batean parte hartzen duen pertsona’ izendatzeko, lasterkari edo korrikalari izenak jaso dira Euskaltzaindiaren Hiztegian (azken hori gipuzkera (Gip.) markarekin). Lasterketari forma, berriz, ez
|
dago
hiztegi arauemailean.
|
|
|
Etorkizuneko zereginen artean gelditzen da, bistan dena, Belako zaldunaren obra osoa argitara ematea, baina hori gertatzen ez deno, hor
|
dago
hiztegi osoa argitaratzeko, baita mauletarraren hizkuntz eta gramatika ideiak ere, ikertzeko.
|
|
|
Etimologiez haratago, Bela saiatzen da HHko hitzak Zuberoako mintzora ekartzen. Horren adibiderik nabarmenena disertazioaren hondarrean
|
dagoen
hiztegi luzea da, Frantsesetik abiatuz Larramendiren Gipuzkoako mintzoko, Lapurdiko eta Zuberoako formak ematen baititu, beste zenbait hizkuntzetakoekin batera (Peillen, 1983a; Urkizu, 1992). Gero aztertu ditugun itzulpenean ere, ikusiko dugun bezala, bada Larramendiren hitzen moldaketarik.
|
|
2023
|
|
|
Orotariko Euskal Hiztegiak literatura tradizionala hartzen du oinarri, Egungo Euskararen Hiztegia, aldiz, azken urteetako prosa ekoizpenetik abiatzen da. EHUren webgunean eskuragarri
|
dago
hiztegia, nahi duten guzientzat.
|