|
2000
|
|
|
|
Badaude
hitzak betidanik zentzu peioratiboa izan dutenak. Eta hitz horien artean badaude hainbat, denborak aurrera egin ahala, gero eta esanahi itsusiagoz kutsatzen direnak.
|
|
|
Alfonso Irigoien zenak prestatu zuen aditzerako eredu batua hezkuntza sailak eskatuta. Lexikoan bakoitzak berea du, hor egon daitezke azpieuskalkietan
|
dauden
hitz bereziak, baina horiek erakustea besterik ez da, eta arazo bakarra da forma hori justu nola idazten den. Jakina, bizkaieraz ari garen honek, berdin balio du gainerako euskalkiendako.
|
|
2001
|
|
|
Eta hauxe ere azpimarratuko nuke: hor
|
dagoen
hitzaren indarra. Ez bakarrik elkarrizketetan, oso biziak eta indar handikoak diren arren.
|
|
|
Igaro berri diren azken bi urte hauetan aldatu denaz hitz egin behar badugu, eta ez preseski onerako, kulturaren kudeaketan PP sartu izana aipatu behar da. Kultur zinegotziari, Pedro Sancristobali,
|
dagokiona
hitz bakarrean laburbildu genuke: neofrankista (ez da nik egindako identifikazioa, Mikel Mintegi kultur zinegotzi ohiak esan zuen duela gutxi).
|
|
|
Baina hiztegi horretan aurkitzen ahal duguna ez
|
dagokie
hitzei bakarrik, zeren eta orduko euskal mamiak, izaerak, nortasunak azaltzen zituen esamoldeak, erranahi sakoneko hausnarketak ere Azkuek gauzaturiko mirari horri esker guregana heldu baitira. Hau da, euskararena ez ezik, euskal kulturaren isla gardena ere bada.
|
|
|
Edonola, karramarro eta gizakien artean badago beste alde bat. Batzuetan gizakiak geu sartzen gara potera, potetik kanpo
|
dagoenaren
hitzetan, ideologian, euskaltzaletasunean edo ez dakit zertan sinestuta. Eta horren ondorioz, potez kanpo dagoenaren errainuak itzala kentzen digu, ezer ez garela sinestaraztea lortzen duenean, karramarro garela sinestaraztea lortzen duenean.
|
|
2002
|
|
|
Edozein modutan, betiko erronkaren aurrean jartzen du honek berriro ere euskalgintza, alegia, presentzia duina ziurtatzearena leku berri hauetan. tvpi.fr en, besterik ez bada, «hemen jo' ta sartuko zira» esaldia ipini dute sarrerako orrialdean; proyeccion.tv en, berriz, ez
|
dago
hitz bat bera ere euskaraz. Udaletxeek, Diputazioek, eta abarrek halako ekimenetarako laguntza publikoak ematean ez al dute inongo hizkuntza eskakizunik egiten?
|
|
|
LANGINTZA ZAHAR BATI
|
DAGOZKION
HITZAK
|
|
2003
|
|
|
Iraki erasotzeko planen inguruan Europa (gobernuei
|
dagokienean
hitza mugatuta erabili behar bada ere, nahiko erabatekoa baita kontinente zaharreko iritzi publikoaren ukoa) eta Estatu Batuen artean sutu den ezadostasun politiko biziak iraganari buruzko ika mika zabala bezain zabarra sutu du. Etorkizunerako jokoan dagoenaren inguruan nabari den isiltasun deigarriaren alderantzizkoa esango nuke.
|
|
2004
|
|
|
Poetak bere nahia bete duela aitortu digu bere sorterrian, organista moduan ari ohi den elizaren atarian. Liburuan ez
|
dago
hitz neurturik ez metrikarik ez errimarik. Izan edo ez izan, poemek izenbururik ere ez dute.
|
|
|
Egia bakar bat ez
|
dago
hitz horietan, Papuan ez baita ez kanibalik, ez sexu promiskuozko zeremoniarik, eta ez buruko moduan kaskezurrak erabiltzen dituen jende kaskaturik. Paul Kingsnorthen esanetan «Ez da egia, eta ez da bromatarako kontua ere.
|
|
|
Nahiko artista nintzen ozen irakurri behar izaten genuenean. Beti
|
bazegoen
hitz bat letra bat aldatzen bazenion beste hitz bat bihurtzen zena. Nik uste nire ikaskideek nirekin nahiko ondo pasatzen zutela.
|
|
2005
|
|
|
Nafarroa Bai ez da aukera bat guretzako. Prest
|
gaude
hitz egiteko lehen aipatutako helburuekin bat egiten duen ororekin baina, hainbat artikuluetan irakurri den bezala, Batasunari jartzen zaion alternatiba Nafarroa Bai bada, ezin dugu horrelakorik onartu. Zerbait berriaz hitz egin genuke.
|
|
|
Arbela txiki batean idatzi dituzte irakatsi beharreko dantzen izenak. Zerrenda oparoa da, euskal mingainentzat eginda ez
|
dauden
hitzez betea: Csardas, Öreg zsidos, Kezes, Golyas, Kerekes...
|
|
2006
|
|
|
Nornahik luza lezake liburuan agertzen diren adibideen zerrenda, beste nonbait irakurri edo entzun dituenak gehituta, mugagabea baita horien pare jar genitzakeen aipuen multzoa. Baina inon bilatu beharrean, denon esku
|
dago
hitzekin jolastea, hizkuntzaren jabe garen aldetik. Beraz, distantzia hartu, hizkuntza den bezala onartu, lanabesa dela ohartu, aurreiritziak ihartu, eta hitzak hitzekin hitzartu.
|
|
2007
|
|
|
Gauza horiek guztiak garbi xamar genituen hasieratik. Horrekin lotuta, askotan zaharkituak
|
dauden
hitzak erabiltzen ditugu, XIX. mendeko hitzak. Garai hartan bazegoen burgesia bat ilustratua zena eta kulturarako bidea ziurtatua zeukana eta bazegoen jendea, populua, batere aukerarik ez zeukana.
|
|
|
Erantzunak hasi dira azaleratzen. Denbora
|
badago
hitz egiteko. Gogoa… ezin jakin.
|
|
|
(...) Egosita dagoenean, porruak, baratxuria, andashu eta kisimmu batera xehetu; kissimurik ez baduzu, baru pixka bat xehetu, eta saldari erantsi"... Horrela dio historiako errezeta bildumarik zaharreneko zati batek, letra etzanaz idatzita
|
dauden
hitzen esanahia oraindik ez badakigu ere.XX. mendearen amaieran AEBtako Yaleko Unibertsitateko Babilonian Collection bildumaren barruan, tiradera batean ahazturik zeuden sei taula aurkitu zituzten goian ipinitako testua B taulakoa da. Janaria prestatzeko errezetak ziren eta horiei esker dakigu Mespotamiako sukaldeetan nola jarduten zuten.
|
|
2008
|
|
|
Gauza jakina da historia totelka ari dena. Gure historia noiztik
|
dagoen
hitz berean trabaturik (ind… ind... inde… pe… peee…dependen… tzia) ez dakit, baina uler dezaket nekearen aitormena. Zenbat aldiz ez ote zait etorri ahora ezpainen muga zeharkatzera iritsi ez arren palestinarren eta israeldarren arteko gatazkaren enegarren suhartzearen berria entzutean" zoazte denak popatik hartzera zuen Jerusalem sakratuarekin eta idatzi postal bat dena bukatzean" gisako ohar bat. Haatik, hori pentsatu bezain laster datorkit burura gureak sor lezakeen asperraldia, eta nire buruari errieta eginez amaitzen dut gehienetan.
|
|
|
Egarria, gosea eta desioa oso presente
|
daude
hitzetan. Gizakiak oinarrizko premiak ahaztu al ditu?
|
|
|
Familia batzuek ez dute nahi beren seme alabek eskoletan kitxua ikas dezaten, gaztelera bai ordea, eta ahal izanez gero baita ingelesa ere. Teknologia berriekin ez da
|
egon
hitz berriak sortzeko modua, gazteleratik hartzen direnez kitxua ez da sustatzen. Iaz hasi ziren lehenbiziko aldiz eskoletan kitxuaz idatzitako testuak erabiltzen.
|
|
|
Soberan
|
daude
hitzak didgeridooak hitz egiten duenean?
|
|
2009
|
|
|
Joseba Sarrionandia, Koldo Izagirre eta Gartxot Unsain
|
daude
hitzen egileen artean. Klasikoak dira honezkero zure diskoetan.
|
|
2011
|
|
|
Baina
|
badago
hitza erabiltzeko halako beldur bat...
|
|
|
Oharra: ez kantatu parentesi artean
|
dauden
hitzak
|
|
|
Bakea, herdoilak janda
|
dagoen
hitz hori, berriz erabilgarria izan dadin garbitu eta edukiz bete behar dugu. Bakea helburu politikoak lortzeko biolentziarik ez erabiltzea baita; baina bakea da gatazka politikoa dagoela onartzea ere; bakea da konfrontazioak ekarritako sufrimendu oro desagertzea, eta bakea da eskubide zibilak eta politikoak herritar guztientzat berdinak izatea.
|
|
2013
|
|
|
Donostian bildutako alkateek horixe azpimarratu zuten, besteak beste, alderdi guztiekin hitz egiteak duen garrantzia. Baina udal mailan, bozeramaileen batzordean bilduta, alderdi bateko bozeramailea jaiki eta aretotik irteten baldin bada, ez
|
dago
hitz egiteko aukerarik. Eta, hala ere, horretan saiatu behar dugu, hitz egiten, denon artean hitz egiten.
|
|
2014
|
|
|
Valentziako Erkidegoan ez
|
dago
hitzik TV3 debekatu eta Canal9 itxi izanaren, katalanezko hezkuntza ereduan umeak matrikulatu ezin dituzten milaka familien egoeraren edo hizkuntzaren batasunaren aurkako erasoen aurrean. Eta zer esan Aragoi Ekialdeko Zerrendako LAPAO delako [Aragoiko Gorteek erkidegoan hitz egiten den katalanari Lengua aragonesa propia del area oriental izena eman zioten 2013an onartutako Hizkuntzen Lege berrian] asmakizun surrealistaz?
|
|
2015
|
|
|
Berak ez dio hitzari ia garrantziarik ematen. " Onartzen diodan pisu bakarra ez
|
dagokio
hitzaren mezu semantikoari, baizik eta sakonagoko ezaugarriei: hizkuntzaren, hitzen eta silaben aukeraketa, erabilitako erregistroa eta ahoskera, ahotsaren erabilera...".
|
|
|
Pelikularen pisua daramate, aktoralki bakarrik ez, baita filmaren egiturari begira ere: hasiera Amaiaren ikuspuntutik dago kontatuta eta narrazio koloretsua da, estetikoki polita, sortzailea, musika askorekin… Gero, aitarekin apurtzen duen unetik, Tomasen ikuspuntura igarotzen gara eta planoak finkoagoak dira, erritmoa geldoagoa da, kasik ez
|
dago
hitzik, isiltasuna da nagusi… Gidoia idazten ari nintzela aktoreetako bi argi neuzkan: Kandido Uranga eta Klara Badiola [Isabel, Tomasen emaztea].
|
|
2018
|
|
|
Baina nabarmenena: ia ezer ez
|
dagoela
hitzen bidez azaldua. Amaieran esplikatiboagoa bilakatzen den arren, telesaila oso modu psikologikoan kontatuta dago; ez dugu zuzenean ezer gordinik ikusten, baina zer gertatzen den sumatzen dugu.
|
|
2019
|
|
|
Eta iruditu zitzaidan esaldi bat, lapidarioa bezain egiazkoa: hizkuntza txikien eta kultura txikien ikusgarritasuna hain modan
|
dagoen
hitza, ekosisteman betetzen dugun edo bete uste izan dugun lekua, oso auzitan dago. Arrabola ikaragarria pasatzen ari da gainetik eta horrek eskatzen du erresistentzia heroiko bat, guri ez zaiguna arrotza, entrenatuta gaude, baina hor ikusten dut orain ere euskal kultura.
|
|
|
Nire ustez, giza harremanak menderatu behar ditu. Euskaraz
|
badago
hitz oso polit bat: jendetasuna.
|
|
2022
|
|
|
Patronaleko enpresariek anonimotasunaz gain inpunitatea daukate, administrazio publikoak bat egiten duelako haiekin. Askotan borrokan dauden emakumeek ez dakite negoziatzerakoan administrazio publikokoekin edo patronalarekin
|
dauden
hitz egiten, nahiko disolbatuta baitaude.
|
|
2023
|
|
|
Horiek nik poltsikoan gordetakoak. Ez dakit asko flipatzea den, baina ausartuko naiz esatera nabari dela (onerako) arte ederretako ikasle bat
|
dagoela
hitz hauetako batzuen atzean.
|
|
|
Txarto ulertu asko
|
daude
hitzaren inguruan. Mikel Azurmendik hipotesi bat plazaratu zuen, esanez akelarre hitza bera ez datorrela aker etik, alquelarre tik datorrela...
|