|
2000
|
|
|
Garizumari loturik
|
dauden
hitzak dira batzuk: garisuna haize (garisuna aize, gaizume, gaizemaize) 3 aldiz eta hirurak Gipuzkoan, eta erramu aize Nafarroan.Denak ekialdeko haizea adierazteko.
|
|
|
Hitz markatuen kokapenak ere behar du aldez aurretiko azterketa morfologikoa, goragoko argudio bera erabiltzen dugularik. Alor honetan garrantzitsuagoa da ez
|
egotea
hitz markatuen zerrenda ofizial edo kontsentsuaturik.Oraingoz, Txillardegiren proposamena erabiliko dugu.
|
|
2001
|
|
|
orriaerabili beharrean, lesioak arbelean zerrendatu edo ikasleei ahoz azal diezazkiokegu;. Zer ote da?? orrian
|
dauden
hitzekin eta galderekin ere gauza bera egindezakegu... Hala, bada, ordu bi eta erdi inguru iraun duen saio hau prestatzeko, ordu eta erdia behar izan dugu (materiala eta guzti egiteko).
|
|
2002
|
|
|
Horiei lotuta
|
dauden
hitz joko berriak dira besteak beste: enpresa deslokalizatua, deskontzentrazio espaziala, ekoizpenaren deszentralizazioa, downsizing estrategia, lan partziala, aldikako lana, etab. Funtsean, bitarteko horiek guztiek lanaren eta ez lanaren muga gardena ilundu eta azpilanaren forma pluralak eta malguak orokortzea dute helburu.
|
|
2004
|
|
|
gogor kritikatuzutcn, haien ustez publikoki (intersubjektiboki) kontrastagarriak ez diren terminoek ezbaitute inolako esanahirik. Termino batek esanahia izan dczan eta termino hori zientzianerabilgarria izan dadin intersubjektiboki egiaztagarria izan behar du positibisten ustez, eta, horregatik, lehen pertsonan baizik egiaztatu ezin diren gogo cgoerci
|
dagozkien
hitzak esanahirik gabekoak direlako, diskurtso zientifikotik kanpo uztea proposatu zuten. Psikologiak7_ icr.t7.izi Tzan nab, bndu, intcrsubjektiboa?
|
|
2006
|
|
|
Datazio erromatarra erabiltzen dute, egunari dagokionez; urtea, aldiz, Aroan emanda dago Era Hispanica ere deituan, K. a. 38 urtean kontatzen hasten zen eta XIV mendera arte erabili izan zen urtea emateko modu hau, juliotar egutegia penintsulan sartu zenekoa, hots, erromatarren iristearekin nolabait; eta modu klasikoari jarraituz, kalendas i jarraituz, erromatarrek hilaren lehen egunari deitzen zioten eta horrela zabaldu zen Goi Erdi Arora ere, eta atzeraka kontatzen dira kalendatatik ematen den zifra (aurreko hileko azken egunak adieraziz)?. Idatzita egoteak (kasu honetan harrian zizelatuta
|
daude
hitzak, baina idatzita azken batean) ere bere esanahia dauka, kultura orokorturik ez zegoen garai batean oso esanguratsua baita nork bere epitafioa izatea (kultura, soziala edo behintzat, zibilizatua?, erromatar kulturaren eragina aro, barbaroan?). Hala ere, esan dugu Momorenak akatsa duela eta, agian, artisauak (harginak) ez zuela ulertuko idazten ari zena; Alvarorenak, aldiz, kalitate handiagoko hizkiak dituela dirudi (Azkarate eta García Camino, 1996), nahiz eta bere kontserbazio egoera ez izan oso ona, adierazten duena eskulangilearen kualifikazioa altuagoa zela.
|
|
|
Feudalismoaren une anarkikoaren ostean, pixkanaka, monarkiak gizartearen hierarkiaren erpinean berrezartzea lortu zuen, baina botere publikotik baino, areago, botere eta lotura pribatuaren bitartez. Halere, Antzinateko eta Antzinate Berantiarreko estatuaren terminologia eta ideia aurrean zutela, beren boterea berezkoa zela adierazi nahian, berriz hasi ziren botere publikoari
|
zegozkion
hitzak edo terminoak erabiltzen, gorago aipatutako jaun natural gisa onartua izatearen bidetik.
|
|
2007
|
|
|
Hori eta horrenbestez, zer
|
dago
hitz lelo gogaikarri hauen azpian. Zer dago, alegia, aniztasunaren, pluraltasunaren, tolerantziaren, konplexutasunaren, eskubideen, demokraziaren eta abarren atzean, hitzok ideologia espainolistarenahotik datozkigunean?
|
|
|
Biopolitikaren kontzeptuakbere baitan biltzen ditu maila horiek, bizitza bat ekoitzi nahian, diziplinaren barruanmurgildutako bizitza. Ez
|
dago
hitz egiterik biopolitikari buruz era orokor batean: biopolitikak hausnarketa bat eskatzen du, zeinean ondoko galderak diren besteakbeste sakondu beharrekoak: bizitza bakoitzean bizitza hori nola ekoitzi den; zermotatako ezaugarriak dituen; edota nolakoa izan den bere genealogia.
|
|
|
arras bestelakoa da katuaren eta zakurraren artekoa baino. Sein japonierara itzultzeko
|
badago
hitz bat; baina gero hitz horrekin Seiend [izakia, izalea] eratzeko ez dago modurik eta zeharo bestelako hitz bat erabili behar da. Alemanak besterik gabe adierazten du izan eta izaki arteko aldea ez dela katu eta zakurren artekoa; japonieraz hori horrela ezin da adierazi.
|
|
|
Nahi izanez gero, «ni gelan nago», «hi gelan hago», «ha gelan dago» hirurak hitz bakar berarekin itzul nitzake (adb., Heyaniiru). Jakina
|
badaudela
hitzak japonieraz ni, hi, ha adierazi ahal izateko. Baina horiek pertsona izenordainak ote diren adiera indogermaniarrean, japonologoek eztabaidatzeko laga genezake.
|
|
|
«Adierazkien arteko mugak logikoak ez diralako, aukerazkoak baizik»1168 Mendiaren ideiarik gabe bizi liteke: hala, azaltzen digu Txillardegik, Yukatango indigenek ez dute mendirik ezagutzen, eta beren hizkuntzak ez du ideia horri
|
dagokion
hitzik. Eta aukerakoa da hots segida bati adierazki bat ala beste egokitzea:
|
|
|
gizarteko mintzakerari gagozkiola [eguraldiko fenomenoei edo koloreei gagozkienean bezalaxe], euskararen barne moldea edo «estruktura», eta erderena, ez dira eremu berdinekoak. Ez
|
dago
hitzez hitz itzultzerik. Ez dago kide
|
|
|
cada lengua corta y analiza de manera específica la realidad objetiva»1188; berbertan diferentzia iragartzeko: «Pero este análisis específico de la realidad no quiere decir que los conceptos formados en una lengua sean irreducibles a las otras lenguas»1189 Txillardegik, haatik, ez dio, ez dagoela itzultzerik (etengabe itzulpenak egiten ari da bera testuan), ezpada «ez
|
dago
hitzez hitz itzultzerik». Itzulpenari buruz Ereñok ez baitu besterik esango1190 Ez hizkuntza denak berdinak dira, eta ez bata bestearekin zerikusi gabekoak.
|
|
|
Ezerra zer (bait) hitzak bihurtzen du; eta hitza hitz, hizkuntzak. Hizkuntza gabe ez
|
dago
hitzik eta ez zerbaitik. Dagoena, hortaz, hitza nahiz gauza, osotasun edo sare, sistema, egitamu?
|
|
|
Hortaz hizkuntza hasi artekogabeki eta ziplo lehenengo hausnarketa ekintzagaz hasten da, eta gizakia agiantzen soraiotik, hor subjektuak objektua irentsi egiten du, autokontzientziara esnatzen den orduko, berton
|
dago
hitza ere, nolabait esan, gizakiak bere buruari ematen dion estreinako bultzada, bat batean geldi gelditu, ingurua miatu eta orientatzeko183.
|
|
2008
|
|
|
Morfologikoki eta sintaktikoki zuzenak diren esaldiak eratzeko ariketak egin daitezke. Horretarako, desordenatuta
|
dauden
hitzak ordenatu eta esaldiak egin ditzakete; esaldi sinpleak elkartu eta perpausa konplexuak idatz ditzakete.
|
|
|
Diktatutako hitza bide lexikoari jarraituz idaztean, haren ezaugarri akustikoak eta fonetikoak aztertzen dira. Epe luzeko oroimeneko lexiko fonologikoan ezagutzen da hitza eta sistema semantikoko unitate bat aktibatzen da, hor
|
baitaude
hitzen esanahiak. Sistema semantikoko esanahiak lexiko ortografikoko errepresentazio ortografiko bat aktibatzen du eta horrek zehaztuko du hitzaren grafemen segida.
|
|
|
– Eskuin hemisferioari
|
dagozkio
hitzik gabeko hizkuntza, espazioa, ikusmena, hiru dimentsioko espazioan kokatzea, erritmoa, soinua eta kolorea.
|
|
|
Arbeleko letra bakoitzaren eredua marraztu, arbelekoari begiratuta. Horretarako, arbelean idatzita
|
dagoen
hitza irakurriko du lehenik (ikus kinada). Ahoskatu egingo du irakasleak arbelean idatzita dagoen hitza (soinu kinada).
|
|
|
Horretarako, arbelean idatzita dagoen hitza irakurriko du lehenik (ikus kinada). Ahoskatu egingo du irakasleak arbelean idatzita
|
dagoen
hitza (soinu kinada). Haurrak berak ahoskatuko du hitza (soinu kinada).
|
|
|
Honako bertso hauetan, errima hitzak falta dira; lehenengoak bi hutsune ditu, bigarrenak hiru eta hirugarrenak lau. Errima hitz egokiak aukeratu behar dituzte haurrek, bertsoaren azpian
|
dauden
hitzen artetik:
|
|
|
Haurra hasita
|
badago
hitzak lotzen, haurrak esan dituen esaldi luzeenetatik hiru aipatzea eskatzen zaie gurasoei galdetegian. Gurasoek emandako adibideekin haurrek egiten dituzten esaldien batez besteko luzera neur daiteke, morfemaka zein hizka.
|
|
2009
|
|
|
Gogora ekartzeko datuen azterketari dagokionez, langabezia orokorrarenkasuan (ikus 3 taula) aztertutako hitzen maiztasun minimoa 10ekoa izan da etamozketa puntuak 27ko erdibideko maiztasunean (hitz erabilienak isolatzeko) eta3, 1eko heinaren batez bestekoan (lehen lekuetan adierazitakoak isolatzeko) ezarridira. Ezker gaineko koadrantean
|
dauden
hitzei jarraiki, langabezia enpleguarekikoharremanean («lan» «eza», «enplegu» «bilaketa»), alderdi ekonomikoekin («diru»«falta», «prekarietatea») eta zailtasunekin («zailtasunak», «arazoak») lotzen da.Hau da, langabezia enplegurik gabe egotea da eta enpleguaren bilaketa suposatzendu, eta, bestetik, langabezian egoteak zailtasun eta ondorio batzuk dakartza, batezere maila ekonomi... Bestalde, azalean jadanik aurkitutako dimentsioekin bategiten duten hitzak topatzeaz gain, beste hainbat dimentsio azaltzen dira.
|
|
2010
|
|
|
Bestetik, kalera irtetekolaguntza behar du, kalean sarritan noraezean ibiltzen baitzen. Horretaz gain, azkenaldian seme alabak kezkaturik
|
daude
hitz egiteko zailtasunak gero etahandiagoak direlako. Batzuetan ez da gai seme alabek diotena ulertzeko eta nahiduena erantzuten du, hitz desegokiak esaten ditu, hitzak ordezkatzen ditu edo, hitz berdinak errepikatzen ditu; beste kasu batzuetan, berriz, seme alabek esatendiotena ez du ulertzen, esaldi laburrak erantzuten ditu, monosilaboekin erantzuten du edo isilik geratzen da.
|
|
|
Zuzenbide kriminalaren doktrinaren kontra, erbesteak ez du pertsona zigortzen, familia osoak baizik. Izan ere, ikuspegi juridiko huts batetik, soil soileantraba politikoaz
|
dago
hitz egiterik, hain zuzen, Tribunal de responsabilidadespoliticas delako epaimahaiak bideratutako prozesu sumarisimoen ondorioz erbestezigorra jaso zutenen inguru eta bakar bakarrik giza talde horren inguru erabil dezakegu «erbeste» edota «erbesteratu» hitza. Motz geratzen da, ordea, bai historikoki zein soziologikoki aurreko ikuspegia.
|
|
2011
|
|
|
Adibidez, ez du ulertzen «barkatu» edo «zoriontsu egin nauzu» esaldien esanahirik. Izan ere, emozioei
|
dagozkien
hitzen prozesaketa ez baita berdin egiten antisozialengan eta normalengan.
|
|
2014
|
|
|
Teoria horretan, esaldiko hitzak binaka lotuzesaldiaren zuhaitz sintaktikoa (dependentzia zuhaitza ere deitua) lortzen da. Zuhaitzhorietan, batetik, adabegietan
|
dauden
hitzen arteko gobernatzaile/ mendeko erlazioakirudikatzen dira, eta bestetik, bi hitzen arteko loturan mendekoak betetzen duenfuntzio sintaktikoa adierazten da dependentzia etiketen bidez (Aranzabe, 2008).
|
|
|
Letretan irudikaturiko gorputz esperientziez gain, egon
|
badago
hitzaz arigarela bestelako gogoeta garrantzitsu bat musikaren arloan. Letren egiletza etaletren interpretea bereizteko beharraz ari gara, hain zuzen ere.
|
|
|
Pertsonaia horrekiko lotura eta hurbiltasunasentituko du, biek daramatelako estigma bat. Edozelan ere, ez da berarekin guztizidentifikatuko, zeren bakarrik
|
egotearen alde
hitz egiten baitio, maitasunaren ondoriozsufritu beharrean, eta aurrerago ikusiko dugun moduan, Ireneri maitasuna mundukogauzarik garrantzitsuena iruditzen zaio orain, lehen ez bezala. Beste lagunak bimoja dira.
|
|
|
Hala izango ez balitz, haurtxoek eta gurasoek zailtasunak izango lituzkete gauza horietaz hitz egiteko. Gainera, haur hizkeraren intonazio eta enfasi bereziak hitz espezifikoen eta objektu edo gertaerei
|
dagozkien
hitzen arteko loturak egiten laguntzen die haurrei.
|
|
|
Fonologia hizkuntzaren soinu sistema da, eta zer soinu erabiltzen diren eta soinu horiek nola konbina daitezkeen hartzen du aintzat. Adibidez, ingelesak badu sprspring kontsonante taldea hitz hasieran(, esate baterako), baina ez
|
dago
hitz hasieran rsp kontsonante taldea duen hitzik ingelesez. Fonemak konbinatuz, zenbait soinu mota sor daitezke, eta, beraz, hizkuntza bateko soinuen oinarrizko unitatea fonema da:
|
|
|
Pertsona diskronikoak erabil ditzake denborari eta iraupenari
|
dagozkien
hitzak, baina horrek ez du esanahi denbora harremana ongi ulertzen duenik. Alderantziz, afasiko batzuek, denbora izendatzeko hitzak erabiltzeko gai ez badira ere, denboraren esanahia ongi uler dezakete.
|
|
2015
|
|
|
Lexiko horiek sortzerakoan, euskaraz aplikatu daitezkeen kostu baxukohiru estrategia aztertu ditugu lan honetan: (i) beste hizkuntza batean existitzen diren lexikoak euskarara itzultzea edo proiektatzea; (ii) corpusetatik polaritatea adierazten duten terminoak automatikokierauztea; eta (iii) EBLetan
|
dauden
hitzen polaritatea markatzea.
|
|
|
«Reevaluar, Reconceptualizar, Reestructurar, Relocalizar, Redistribuir, Reducir, Reutilizar, Reciclar». Euskaraz, ordea, ez
|
dago
hitz joko hori egiterik; akaso «8 B» ak bezala azaldu ahal izango genuke,« (Bir) murriztu» kontsideratuko bagenu.
|
|
2017
|
|
|
–09/ 09/ 07 Atzo ez nuen ezer idatzi zeldaz aldatu ninduten nik ezer esan gabe agindua zela esan zuten beraz men egin behar nuela, baina izugarrizko ikuskizuna izan zen bertan zeuden neskek aldaketa nik eskatu nuela pentsatu zutelako laburbilduz sekulako liskarra orain brasildar batekin eta bi espainiarrekin
|
nago
hitz batez nahi gabe nahaste batean sartuta nengoen bilatu gabe ez da ezer gertatzen ea hemendik lehenbailehen ateratzea lortzen dudan abokatua bihar itzuliko da oporretatik orduan laster zerbait lortuko dudala uste dut. Gero eta gehiago maite zaitut Karolina eta hemendik irteten naizenean elkartuko gara eta gauza berriak biziko ditugu, zure falta sentitzen dut??.
|
|
|
Bigarren kasuan, aldiz, be aditza must eta sure hitzen artean egonda, beste hitzak gailentzen dira. Sare neuronalean, beraz, hitzbakoitzaren informazio linguistikoari ezkerretik
|
dauden
hitzen informazioa eta eskuinean dauden hitzeninformazioa gehitzen zaio eta guzti horren konbinaziotik, emaitza bat sortzen da, ea hitzaren azentupatroia zein den. Hau dena eragiketa sinpleen konbinazioz egiten da.
|
|
|
Zenbait azpitestetan aurkezten diren hitz eta irudiei
|
dagozkien
hitzetan maiztasuna (txikia vshandia), luzera (hitz labur vs luzeak, gure kasuan 2 vs 4 silabakoak) eta irudikagarritasuna (txikia vs handia) kontrolatzen dira. Azpitest horietan euskarazko egokitzapena euskaratikabiatuta diseinatu behar izan dugu, hala egin dugu, bereziki, 12 (hitzen irakurketa), 17 (objektuak izendatzea) eta 20 (hitzak irakurtzea) azpitestetan.
|
|
|
Normalean zirkuluetan edota itxita dauden kutxatan dauden kontzeptuak erabiltzen dituzte, etakontzeptu horien arteko erlazioak marren bidez adierazten dira. Marretan
|
dauden
hitzei erlazio hitzak alaerlazio esaldiak deritze eta kontzeptuen arteko erlazioak zehazten dituzte. (Sanders et al., 2008) artikuluan zenbait erabilpen adierazten dira (adibidez, ebaluazioa), baina gure ikerketan ikasleen ezagutzarenargazki estatiko bat eskuratzeko erabili ditugu.
|
|
|
Ondoren, hitzen EBak konbinatuegiten dira neural attention delako teknika baten bitartez (eragiketa aljebraikoetan oinarrituta). Honenbitartez, esaldi parean
|
dauden
hitz guztiak parekatzen dira antzekotasunaren arabera 8 irudian ikusdaitekeen itxurako matrize bat eratuz.
|
|
2019
|
|
|
8Adibideetan tipografiak honako esanahia du: azpimarrak ezeztapen markaren irismena adierazten du, beltzez
|
dauden
hitzak ezeztapenmarkak dira eta parentesi artean hitzen sentimendu balentzia agertzen da. Gainera, (2) adibidearen kasuan badago beste berezitasun bat.
|
|
|
(1) adibidean, Oiasso museoari buruzko iritzi bat ageri da. Beltzez
|
dauden
hitzak sentimendua duten hitzakdira. Hitz horiek, jator?,, arazo?,, egoki?,, gustatu?,, nahasi?,, ezkutu?
|
|
|
UFen barruko osagai lexikalizatuak dira markatzen direnak, hau da, UFan beti agertzen diren lemei
|
dagozkien
hitz formak. Nolanahi ere, euskararen izaera aglutinatiboa dela-eta, lexikalizatu gabeko morfema batzuk ereetiketatuta daude euskaraz, lexikalizatutako lemaren bati lotuta zeudelako.
|
|
|
Hala, eremu irekiko elkarrizketak sortzearenproblema transdukzio problema bat bezala planteatzen badugu, sare horiek erabili ditzakegu. Hori egiteko, sarreraerabiltzaileak esandako hitzen segida izango da, eta irteera sistemaren erantzunari
|
dagozkion
hitzen sekuentzia.
|