|
2010
|
|
|
Baina ez da nire kasua. David eta osaba Juan askotan aritzen ziren euskaraz elkarren artean, eta niri biziki gustatzen zitzaidan soinu hura Stonehamen entzutea." Enbarkerako deitzen hasita zeuden, ez
|
zegoen
hitz egiteko beta handirik. " Beharbada zuk zenuen arrazoi —esan nion— Agian mesede egingo zion Davidi hizkuntza aldaketak.
|
|
|
Duda barik, laztana; ETEren onespena jaso ezean" rajatu" egingo zaizkizu zuzendaritzako gehienak eta gure artean ez
|
dago
hitz hoberik esan nahi duzuna adierazteko, munduko euskara teknikari guztien iritzia bestelakoa balitz ere.
|
|
|
" Haren oharrak errebisatu eta ordenatzean ikusi ahal izan dugu hitz berbereen fitxetan, maiz, euskaraz
|
dagokion
hitza apuntatzen duela". 724
|
|
|
Marokoko nazionalistentzat, ordura arte dudarik bazen, argi geratuko zen aurrerantzean Afrikako Ejertzitoarekin
|
zegoela
hitz egin beharra. Ez zuen zentzurik negoziatzeak, ez helburu garbirik, ez botererik, ez kredo jakinik ez zuen jendearekin.
|
|
2011
|
|
|
(ba al
|
dago
hitzen bat gizakia bizitza osoan gida lezakeena?): M!
|
|
|
Ospe onik gabeko beste hitza karitatea da, aurrekoaren parekoa eta hura bezala gaurko gizarteak bazterturik utzi duena. Nire ustez, Abbe Pierreren Testamentua liburuan
|
dago
hitzaren definizio hoberenetakoa: " Karitatea ez da bakarrik ematea, bestearen zauriak gu ere zauritzea baizik.
|
|
|
Oso leku berezia du kantari mediumak. Hitz soilak ez bezala, haren ahots kantariak edonor harrapa baitezake bere deiarekin, heriotzatik hurbilegi
|
dagoen
hitzen aurreko paradisu betiko galdurako itzulbide ahalegin batean dabilen edonor.
|
|
|
Hiru kantak segidan entzunez gero, oso giro berdinekoak agertzen dira, Philippe de Ezkurraren esku soinuarekin elkarrizketan, soinuaren moldeak giro lirikoari asko zor diolarik. Beste lau kantu
|
dago
hitzik gabe, inprobisazioa nagusi: bi euskal dantza (Banako eta Fandango basa)," Django" ren bertsio berri bat (1991ko Lili purprea n agertu zen lehena) eta" Dos hermanos" berria.
|
|
|
Jean Boyer eta Igor Stravinsky. Achiaryren partean ez
|
dago
hitzik (Pessoa frantsesez, Stravinskyri zuzendutako Lorcaren poema bat gazteleraz, eta euskaraz Armaudi Hori izan daiteke amodioa, errezitaturik eskainitakoak salbu).
|
|
|
mezu harekin batera, aipatutako albisteak dokumentatzen zituzten estekak eta Nassimen testuen hitzez hitzeko aipuak zeuden. Behintzat, oraingoan ez
|
zegoen
hitz erdikako hilketa salakuntza gehiago. Tenis partida hura zirraragarria bihurtzen ari zen Nassimentzat.
|
|
2012
|
|
|
Gero esanen dut zer erakusten duen bakardadeak, zergatik ez
|
dagoen
hitzik laztura honen hazia esateko.
|
|
2013
|
|
|
Change!, change!, change! Nora begiratu, hantxe
|
zegoen
hitza. Ez kolore guztietan —Estatu Batuetako kolore politiko bakarrak banderarenak dira, urdina eta gorria—, baina bai tamaina askotan.
|
|
|
Inurri batzuk ohituta
|
zeuden
hitzen esanahia eztabaidatzen. Zenbat adiera du jo aditzak?
|
|
|
Zehatzago, motibazioaren, ezagutzaren eta erabileraren kate osoa olioztatzen asmatzea. Kate horren gako nagusia ez dago erdikoan, ez dago pentsuan, ez
|
dago
hitz corpusaren ezagutzan.
|
|
|
Euriak bustitako astazaldi erdi kiskaliak, gapirio eta zur ikatzek erretxin usain garratza dagite. Ez
|
dago
hitz egiteko gogorik. Txundituta daude denak; aztoratuta.
|
|
2014
|
|
|
Urbeltz segitzen badugu, euskal dantza garaikidea moda baten gainean eraikitzen da, manierismo batean, erran nahi baita esnobismoa, pretentsio bat, huskeria. Hitz gogorrak dira, ez du nehor mindu nahi baina adin batetik goiti ikasten da gauzak
|
dagokien
hitzez deitzen: " Inozo"," ezjakin"," ergel"," astakeria" irakurtzen dizkiot.
|
|
|
Isiltasunaren trena gelditu da buru gainean irudikatuz bagoietan ez
|
dagoela
hitzik leihoetan begiak itsatsita daudelako.
|
|
|
Ez
|
dago
hitzik izpiriturik gabeko plazetan eta ispiluaren isla agortu da itsaslabarrean. Lainoak badu bere ibilbidea kaiaren altzoan baina itxi nahi dute itsasoa jakinda atea txalupan ezkutatu dela.
|
|
|
Esandakoaren inperialismoa baztertu eta bakarren arteko erlazionalitatea balioan jartzea izango litzateke gakoa. Politikoa dena erlazionalitate kontestual batetik dator, kontestua hitzean oinarrituta badago ere, ez da lurraldeari edota komunitate baten mito identitarioekin loturik
|
dagoen
hitza.
|
|
|
Memoriak bide bat arrakalatu du. Bidexka horietako batean, hezur baten ertzean, itsatsita
|
zegoen
hitza. Oharkabean agertu zaio, haurtzaroko irudiekin, hitzaren hotsekin.
|
|
|
Krisia eufemismo edo metaforetan ezkutatzen ez den hitz horietariko bat da, hutsik ez
|
dagoen
hitz ezaguna, mailukada batez bere etorrera iragartzen duen mamu beldurgarria. Krisia norberaren mundua hankaz gora jar dezakeen gertakizun katastrofikoa da, oso gutxik desiratu dezaketena.
|
|
2015
|
|
|
Badaude, batetik, hitzak silaba batez erebakarrekoak, ask, fire edota love modukoak, jatorriz anglo saxoiak ei direnak. Eta, bestetik, hor
|
daude
hitz multisilabikoak, kasurako comprehension, characterize, inheritance, acceleration, zeintzuak, latin eta grezieratikoak izanik, ingelesean egokitu baitziren, eta laketu, baina normandiarren inbasiotik aurrera, hau da, 1066tik hona, Gilen Konkistatzaileak Ingalaterra okupatu zuenetik. Konkista horren begi bistako efektua izan zen normandiera hizkuntza erromanikoa, frantses zaharraren taldekoanagusitu zela Ingalaterrako klase gobernatzailean, ingeles zaharra gizartearen behe mailetarantz desplazatuz, eta bai ere, zer esanik ez, atea ireki ziola zabal zabalik Frantzia aldetiko eragin linguistikoari.
|
|
|
Ahotsik gabeko ahots hari egozten diodan esaldi hura besterik ez dago. Lehenago ez
|
dago
hitz bat, geroago ere ez. Oihu hark, birao hark, hasieratik amaieraraino zeharkatzen dute haren bizitza; ez dute uzten gehiagorako lekurik.
|
|
|
...rratuz, orri berezia ferekatuz gabe eta ezer ordaindu beharrik gabe, eta esku haiek zabaldu duten bitartean izan dinat mundu hau zabal esku artean liburuak diona jasoz behatz puntetan zirrara batez. Eta orain agian Jainkorik gabean, eta dena delako bat dela sinistu behar izan ezkero, iruditzen zaidan dela, hala ere, hizkuntzaren asmatzailerik, hodeietan eta olatuen gainean idazten dakienen bat, ez
|
dagoena
hitzen bidez sortzen asma dezan, izan dadin, dena; azti edo sorgin, inolaz, gure aurretik eta gure ondorengo izan dadin dena.ISPILUETARA
|
|
|
Oro har, bat bateko kantuaren unibertsoan leku askotan gertatzen ari dena: bizilege tradizionalari lotua
|
dago
hitzaren jario berezi eta patxadatsu hau, eta kulturbide garaikidean ertzean ari da geratzen, adin batetik gorakoen zirkuluetan.
|
|
2016
|
|
|
Ezagunagoa dateke, ordea, hiztegigintzan egin zuen lanarengatik. Euskararen Adiskideek Iruñean 1926.ean antolatu zuten lehiaketaren gaien artean Azkueren hiztegian ez
|
dauden
hitzen zerrenda osatzeko proposatzen zuena bazegoen. Ohi zenaren kontrara, gai horren inguruan bost lan aurkeztu ziren, hoberena Arozenak aurkeztu zuena izanik.
|
|
|
Hurrengo urtean kazetaria Hondarribirantz abiatu zenean, bi gauza zituen argi. Teoria bat zuen, irakurriz landutakoa eta kosta ahala kosta emakumeen berdintasunaren kontra
|
zeudenekin
hitz egin behar zuela, haien argudioak entzun behar zituela.
|
|
|
Zorionaren erdian beltzune bat antzeman zuen. Eseri zen ohean botak soinetik kentzeko, zer gertatzen zitzaion asmatzen saiatzen zen bitartean, sumatzen zuenari
|
zegozkion
hitzak antzeman nahian. Lehen oinetakoa kentzerakoan ikusi zuen oina babaz josia zuela eta galtzerdiak kentzerakoan bat baino gehiago urratu zuela.
|
|
2017
|
|
|
Joan Coromines sugiere un origen en el antiguo provenzal a partir del siglo XII". Euskal lexikoan oso sartua
|
dago
hitza (ginga, kinda eta dinda aldaerak ere baditu) eta arraroa litzateke berezkoa den basa gereziak izen mailegatua hartzea. Toponimian ere badu presentzia:
|
|
|
Idoia, euskaraz bizirik
|
dagoen
hitza ere ikusi uste dugu: Iddoe (Gavoi); Idoia (Izaba).
|
|
|
Jada argitaraturik dagoena errazagoa da aurkitzen, baina agiri eta artxibo zaharrak arakatu dira sakondu nahi bada. Sardiniera eta korsikeraren dialektoak ere sakon begiratu dira, euretan gorderik
|
leudekeen
hitzak eta beste hizkuntza elementu batzuk aurkitu nahi badira. Horretarako, euskaraz gain hizkuntza horiek ondo ezagutzen dituen jendea behar.
|
|
|
Inolaz ere, zerbaitetarako baliagarri izan daitezkeelakoan: Nork esango
|
dauden
hitzetan datoz, nork sosesagutuko dauden bizipenak.
|
|
|
Oroimenari dagokionez, ezer gutxi gehi diezaiokegu esandakoari. Gaitasunetan oinarrituriko heziketak oroimenari garrantzia kendu nahi arren, ezinbestekoa da, Spinozak laburbildu bezala, ez
|
baitago
hitz bat esaterik lehenago oroimenean gorde ez badugu. Oroimena eta, azken batean, ezagutza.
|
|
2018
|
|
|
" Baina liburu hau, halaz guztiz, aski irakurgaitz dela aitortu beharrean naiz; enetzat hala izan da bederen. Zailtasunik handiena, ia guzia esango nuke, egileak darabilen gaitik eta gai horri
|
dagokion
hitz altxorretik datorkio, ni bezalako kalekume gorriarentzat", eta hau, eta beste, eta hura. Ematen du irakurle posiblea animatu eta adoretu beharrean, kikildu egin nahi duela datorkion trantze latzaren aurrean, Duvoisinen liburua bertan behera utz dezan leitzen hasi orduko.
|
|
|
Intelektualak mamitu behar ditu bere ezaguerak, eta gainerako ezagueren ondoan paratu edo horiek erantsi behar ditu, interpretazio unibertsala emateko. Horregatik, intelektuala baino, pentsalaria izango litzateke
|
legokiokeen
hitza. Agian, horregatik idazle guztiak ez dira intelektualak, ezta intelektual oro idazleak ere.
|
|
|
—Txantxetan? Denak sofan eserita, finantza krisiaz, politikaz, sexuaz eta bertan ez
|
zeudenei buruz
hitz egiten Badakizu, nik ez dut benetan parte hartzen. Entzuten egon naiz batez ere.
|
|
|
—Etxean
|
zaudenean
hitz egin dut zurekin, noiz bestela. Prestakuntza kurtsoaren data finkatzeko bulegora deitzea nahi al duzu?
|
|
2019
|
|
|
eskua, sagarra, bai, eta musu bat, zaplazteko bat. ere; edozein gauza. Geruza honetan, garaiko hiztegian
|
dauden
hitzak dira aurkituko ditugunak: eman aditzak objektuaren izena eskatzen du nahitaez, edota bere ordezkoak diren erakusleak.
|
|
|
Urteak joan urteak etorri, bertze ama hizkuntza bat zuten zientzialariek latinez idazterakoan, zer eragina izan zuten latinaren lexikoa eguneratzeko? Eta, jarraian, egina ote da latinaren hiztegian
|
dauden
hitz bakoitzaren historia?
|
|
|
Toponimoak, sortuak izan ziren garaiko hiztegiaren morroi eta, aldi berean, lekuko dira.
|
Badaude
hitzak, gaurko Bakaikuko hizkeran arrotzak direla (hitza bera edo, batzuetan, hitzaren esanahiren bat), Bakaikuko toponimian, aldiz, agertzen direnak, Bakaikun ere garai haietan ezagunak baita erabiliak izan zirenaren lekuko.
|
|
|
Saltzen diren lehergailuak eroslearen territorioaz kanpo botatzea ilegala dela, kontratuetako letra txikian oso zehazki azaltzen omen denez. Saudi Arabiari
|
dagokiola
hitz hori betetzea. Baina, Isabel Celaak eta Josep Borrellek esplikatu dutenez, Gobernuaren jokabidea zuzentzeko arrazoi nagusia teknologikoa da:
|
|
2020
|
|
|
enterua. " Itxuraz aingeru direnak deabru enteruak izaten dira askotan." Ez al zen hura nire Deabru Guardakoari
|
zegokion
hitza. Begiratu nion hobeto, eta bai, halaxe zen, nire Deabru Guardakoa.
|
|
|
Guero liburuaren sarreran
|
daude
hitz horiek," Gomendiozko kartan". Eta Axularren beste hitzok ere han daude, betiere bere babesle eta laguna gogoan:
|
|
|
[MB] Ni ez
|
nago
hitz jokoetan sartzeko. Egun haietan jende asko sartzen zen etxera:
|
|
|
Hirurogeita hamar urte inguruko gizon saiatua, zeinari, haren poemaren errezitatzea entzundakoan esana bainion nire ustez hobe zuela corcel bat caballo batez trukatzea, kezkatu samar agertu zen bere hiztegi murritzagatik. Autoedizioa prestatzen ari zen emakume ipuingileak, nonbait gizonari buruestimua edo eman nahian, esan zion poesia ez
|
dagoela
hitzen bikaintasunean. " Ez dakit non, baina ez hor." Sinonimoen aplikazio pare bat gomendatu zion.
|
|
|
Sud Ouest zen, izena ikusgai agertzeko gisan baitzeraman kazeta. Ez, gutun anonimoan ez
|
zegoen
hitz egiten halako adierazleei buruz, begiratu batean elkar ezagutzeko. Nobelakeriak, 2029 urte betean.
|
|
|
Portugesez era
|
badago
hitza, eta sorpresa kontzeptual batekin. Michaelis Moderno Diciondrio da Lingua Portuguesa delakoan.
|
|
2021
|
|
|
Zata abarka txarra da, oinetakoa (Perez de Laborda). Nafarroako ipar mendebaldean zabaldurik
|
dago
hitzaren erabilera.
|
|
|
Izengoititegian
|
dauden
hitz guztiak euskarazkoak dira edo egoteko, bederen, euskaraz erabiliak izan dira. Bi motatako izengoitiak eskuratu ditugu lan honetan:
|
|
|
Añorbeko Tirrita ijitoa zen eta kontatzen zuen gereziak eta aranak jan ondoren ura edateak kakeria eragiten ziola, tirrita soinua eginez kanpora botatzean (Azparren, palabras y palabros). Lapurdin, sagar tirrita sagarraren zukua da (OEH); beraz, uraren soinuarekin loturik
|
dago
hitza.
|
|
|
Hitze (t) an egon/ izan ren hitzean
|
egon
Hitz berean egon
|
|
|
Okerrena isiltasuna izan zen. Orduan ez
|
zegoen
hitzik hura izendatzeko. Esan zenezakeen:
|
|
|
Hari horren gainean, funanbulisten gisa, mende batetik bestera ibiltzen dira ideiak, zientziaren aurkikuntzak, mitoak, pentsamenduak, emozioak eta baita gure historiako akatsak eta miseriak ere. Hutsaren gainean orekan
|
dagoen
hitz ilara horri guztiari deitu diogu klasikoak. Gugan oraindik pizten duten xarmaren ondorioz, Grezia da Europako kulturaren zero kilometroa.
|
|
2022
|
|
|
Estreinako bakailaoak harrapatu, eta Bordele eta Arroselera saldu eta 1515 arte, ez omen ginen kontsumitzen hasi euskaldunok. Latinean ez
|
zegoen
hitz hori: gaskoiez, euskaraz, frantsesez bai, baina garaiko itsasgizonak ez ziren mintzatzen latinez.
|
|
|
meat. Ekialdean (Nafarroa, Zuberoa) ez da ume hizkerari bakarrik
|
dagokion
hitza, helduek ere horrelaxe (bai zitzia ere) darabilte, inolako adierazkortasun edo konnotaziorik gabe.
|
|
|
Azkuek, gainera, badu estutasun larri xamar bat: nola argitaratuko du bere hiztegi hirueleduna baldin eta ez
|
badago
hitzak idazteko grafia finkorik, hau da, ez badago argiro eta zehazki definitutako sistema grafikorik, euskalari zein euskaldun jantzien artean guztiz onartuta dagoenik. Dena den, Martin Guilbeauren asmoak ez zuen aurrera egin, Sabino Aranaren proposamen alternatiboa gailendu baitzen, alegia, ortografia egun berean ebatzi ordez urtebeteko epean egin zedila, manera horretara denbora emanez bakoitzak ukan zezan astia bere proiektu ortografikoa behar bezala aurkezteko, eta ondoren aztertu eta bozkatzeko.
|
|
2023
|
|
|
Maitasun poema ere ez da maitasunezkoa; lotuegi
|
dago
hitzei.
|
|
|
Ez baikaituzte inoiz inon aurkituko hitz egidazu ezabaezin dituzun bortxakerietaz. Gorputz galduak baikara bakar bakarrik
|
baikaude
hitz egidazu eginen ditugun hegaldiez.
|