|
2003
|
|
|
–Aktore adiskide batekin hitz eginda
|
zegoen
heriotza antzezteko. Entseguak ere egin zituzten behin eta berriz, eta ez nuela inolako arriskurik esaten zidaten, aski nuela egun horretan batzordeko norbaiti, zuri esate baterako –eta begirunez begiratu zidan–, telefonoz dei egin, heriotzaren berri eman eta prestaturik zituzten frogak, lehen eman dizkizudanak, erakustea eta ondoko egunetan jendaurrean burumakur, goibel eta samindurik agertzea, aski nuela hileta egunean eta omenaldikoan malkoren batzuk isurtzea edo, ezin banuen, betaurreko beltzak jantzirik, nire itxura urrun eta ausentearekin ibiltzea, hori oso ondo egingo nuela esan zidaten, dagoeneko alargun aire bat hartzen hasia nengoela-eta.
|
|
2006
|
|
|
Hala ere, ikuspegi estoiko horiek ere bizitzen lagundu izan digute. Eta gainera, egia da bizitzaren ordenamendu berean ezarria
|
dagoela
heriotza. Unamunok idatzi zuen bezela,, morir es la costumbre?.
|
|
2008
|
|
|
Basakeria hark sabela urratu zion eta oinez hasi zen, korrika, tribu hartatik urrundu nahi zuen. Geldirik
|
egoteak
heriotza zekarren tribu hartatik aldendu nahi zuen. Tupust egin zuen lur pila batekin eta lurrera erori zen.
|
|
|
Denbora kontua da, badakizu. Irakurtzen duzun letra bakoitzeko gertuago
|
zaude
heriotzatik; eta 43 letra besterik ez zaizkizu gelditzen amaierarako.
|
|
|
ere etortzen zaizu zurekoi, zenbatetan sentitu dugun hauskortasuna. Besoa haustea, kolperen bat espero dezakezun bihurgunean, hortxe
|
dago
heriotza bere Senegalgo uniforme eta guzti, bere auto amerikano eta guzti, bere arma europar eta guzti. Ez daude jadanik.
|
|
2009
|
|
|
Gandiaga hein batean primitibo bat zen, eta hein horretan heriotza naturala da; edo, hobeto, ez
|
dago
heriotzarik. Lehen gizakiarentzat mendi gainak, ibaiak, basoa biziak ziren (Natura berdin bizia).
|
|
|
|
Badago
heriotzaren beldur natural bat(, natüral da gizonari bere biziaren, eta haren konserbazioniaren maite ükhaitia, dio Tartasek), baina badago ikara edo larritasun bat kulturak artifizialki sustatua ere, heriotza eta infernuarena?, hori erlijioak egin izan du gure kasuan, bera izan delako guri tradizio transmititu izan diguna, modu bulgarizatuan badarik ere, jeneralean judu kristauagaz nahastu eta bategina, biak ezin bereizi ahal izateraino.
|
|
|
Beraiek hasi zuten gezurrak geroz eta harrapatuagoak aurkitzen dira denak, ezikusi nahiaren nahiz denek etortzen ikusten duten heriotza ikusi ezinez. Borondate kolektibo itsu bat
|
dago
heriotzaren errealitatea eginahal guztiz ukatzeko.
|
|
2010
|
|
|
oximoron ezinezko bat da. Horregatik
|
nago
heriotza zigorraren kontra, munduan egin daitezkeen epaiketa bidezko ustezko guztiak berez baitira bidegabeak, datu batzuen faltan. Beste gauza bat da gizarteak, bere burua babesteko, hartu behar dituen neurriez jardutea eta neurri horien izenean nola halako justizia bat aldarrikatzeko eskubidea aitortzea, baina justizia hori Justiziarekin parekatu nahi izatea, gobernu guztiek, diktadurek bereziki?
|
|
|
Eta datu guztien faltan, justizia objektiboa —Justizia— oximoron ezinezko bat da. Horregatik
|
nago
heriotza zigorraren kontra, munduan egin daitezkeen epaiketa bidezko ustezko guztiak berez baitira bidegabeak, datu batzuen faltan. Beste gauza bat da gizarteak, bere burua babesteko, hartu behar dituen neurriez jardutea eta neurri horien izenean nola halako justizia bat aldarrikatzeko eskubidea aitortzea, baina justizia hori Justiziarekin parekatu nahi izatea, gobernu guztiek —diktadurek bereziki— nahi izaten duten bezala, iruzur hutsa da, baita autoritatearen krimenak zuritzeko alibi bat ere.
|
|
2011
|
|
|
Aurkibide orokorreko aipamenari dagokion orria ere haizeren batek eraman duela dirudi: ez
|
dago
heriotza zigorren liburuan dagokion lekuan, eta bistan da baten batek jo eta erauzia dela bertatik, aspaldi. Atzo, kafea hartu eta irtetera nindoalarik, esatekotan egon nintzaion artxibozainari arrazoi zuela bere errezeloan, eta lapitzez idatzitako historia horietako bat aurkitu uste nuela neuk ere nire ikerketan.
|
|
|
zeren, bere eguneroko bizimoduak baldintzatua, gaitz fisiko moral izugarri batek jota egon baitzitekeen: horregatik
|
nagok
heriotza zigorraren kontra, printzipioz, ez zekiat ongi azaldu dizuedan.
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen zaigu askotan estreinatzera iritsi gabeko maitasun istorioekin edo azkarregi zapuztu direnekin ere. Bizi izandakoak ahazten ditugu eta goizegi hil zirenek irauten dute, izateko eskubidea errebindikatuz edo mintzo zaizkigu, eta seguru
|
nago
heriotzako orduan ere gure bizitzako alde bete gabe horren damuak goibelduko gaituela gaizki eginenak baino areago.
|
|
|
Gaur ez zait emaztea bisitan etorriko, dut beraz agurtu. Horrek esperantza ematen dit,
|
badago
Heriotza engainatzerik: emaztea agurtzeko denbora eskatu nion, baina gezurra zen, lanean baitago.
|
|
|
–Mende honetan gertatu den sarraskirik handienetakoa gertatu zen koloniaren administrazio kontrola portugaldarrek utzi eta 1975ean Indonesiako armadak Ekialdeko Timor inbaditu zuenean. (?) 200.000 timortarrek baino gehiagok galdu zuen bizia armadak eta armadaren esku
|
zegoen
heriotz eskuadroiak eragindako sarraskian?. Pedro Ceinos,. Timor, la Isla de la Muerte?, Minorías Étnicas, 1990, 64 or.
|
|
2012
|
|
|
Zeren Markezek bazekizkian heriotzaren inguruko teoriak, regresioak egin zizkian... Hi seguru
|
hengoen
heriotzaren aurrean.
|
|
|
Liliputen ipar ipar ekialdean kokaturiko irla bat da Blefuscuko Inperioa, zazpiehun metroko itsasarteak bakarrik banatzen duena. Artean ikusi gabea nintzen, eta inbasioa prestatzen ari omen zirela jakin ondoren, ez nintzen kostaren alde hartan agertzen, arerioaren ontziren batek aurkituko ote ninduen beldurrez; haiek ez zuten nire berri, gerra garaian bi Inperioen arteko harreman guztiak zeharo debekaturik
|
baitzeuden
heriotza zigorpean, eta gure Enperadoreak enbargoa zuen ezarria edozein ontzirentzat. Arerioaren ontziteria osoa harrapatzeko eratutako egitasmoa jakinarazi nion Enperadoreari; ontziteria, gure zelatariek baieztatu zigutenez, portuan zegoen ainguratua, lehen haizeekin itsasoratzeko prest.
|
|
2013
|
|
|
–Eta
|
badaude
heriotza bizitza berri baterako ataka gisa ulertzen dutenak ere. Rabindranath Tagorek esaten zuen heriotza ez dela argia amatatzea, eguna zabaltzen hasi delako lanpara itzaltzea baizik, erantsi nion, gustuko nuen beste aipu bat gogoratzearren.
|
|
2015
|
|
|
Soro horiek ez dira mundu honetakoak, ez
|
daude
heriotzaren alde honetako aldean, hil ondorengoan baizik. Aaruko Soroak beste mundukoak dira, alegia.
|
|
|
Horrela, Frankenstein filmean, munstroak nahi gabe neskatila itotzen duenean, haren aitak herria zeharkatuko du hildako alaba besoetan dakarrela, herritarrengan errukia eragin eta munstroarekiko gorrotoa piztuz. Far westeko filmetan zein gangster film askotan, hiltzear
|
dagoenari
heriotza samurtzeko era bat da pietatearen figura: hiltzear denaren azkeneko hitzak entzuteko, osoki besoetan ez bada, magalean hartuko du bere ezkutari finak aldian aldiko Kixote hilzorikoaren burua, kidearen heriotza zein bizirik geratzen denaren dolua hein batean samurtuz.
|
|
2016
|
|
|
Lagunarteko keinu horiekin amaitu dira azalpenak, eta bidaia koadernoan erantzunik gabe gelditu da galdera: ba al
|
dago
heriotzaz aritzeko desegoki ez den hizkuntzarik?
|
|
2017
|
|
|
–Jende arruntak? ustez zuen autodiziplina murritzaren erakusle, XVIII. mendean Ingalaterran 160 lege hauste
|
zeuden
heriotzarekin zigortuak (Linebaugh 1992), eta urtero milaka lagun, arrunt, kolonietara eramaten zituzten edo galeretara zigortzen.
|
|
|
Gehienetan hilekin gertatzen denaren kontra, Micaelaren gorpua ez
|
zegoen
heriotzak dakarren zorrozte eta zurbiltze prozesuak jota. Bere gaztaro onenaren freskotasuna eta alaitasunari eusten zien haren aurpegiak.
|
|
|
Esnatu egin nahi dut hain bizirik
|
dagoen
heriotza honetatik.
|
|
|
Zenbat eratara esan diezazukedan maite zaitudala, hori galdetzen diot nire buruari. Esnatu egin nahi dut hain bizirik
|
dagoen
heriotza honetatik, non egunak ez diren inoiz amaitzen eta hasperenak ditudan lagun. Denboraren mailuak aurpegia zizelkatu dit, baina oraindik ere biluzik amesten zaitut, bihotza duzula soineko...
|
|
2018
|
|
|
Ez dut utziko itxura irreal horrek nire gogoan bizi den zure benetako aurpegia honda dezan. Prest
|
nago
heriotzak mendera nazan, baina ez bere irudiak.
|
|
|
Baziren hamar une elkarrengandik bereizi ginela, eta hori gertatu zenean oso gutxitan akordatzen nintzen berarekin, betirako maite nuen, antza, eta ezin zitzaion deus berririk gertatu amodio hari. Ahaztuta
|
nengoen
heriotzarekin.
|
|
2019
|
|
|
Aldiz, norabide hori iradokitzen badute erabat argitu gabe, irabazi egiten dituzte botoak. Horregatik iradokitzen dute ondo
|
legokeela
heriotza zigorra itzultzea?, argitu du Terradesek. Ideia baten hazia gizartean landatzea da helburua, esan gabeko sentimenduekin elika dadin.
|
|
|
Heideggerren ustez, giza errealitatea heriotzara kondenatua dago bere finitutasuna dela kausa. Sartrek zehaztu zuen pentsa litekeela existentzia finitu eta denboraz mugagabe bat; hala ere, giza bizitza ez
|
balego
heriotzak hartua, hainbesteraino aldatuko litzateke gizonak munduarekin eta bere buruarekin duen harremana, non argi ikusten baita, gizona hilkorra da, definizioa egia enpiriko bat baino askoz gehiago dela:
|
|
|
Zahartzen ari den emakumeak despertsonalizazio sentipena du ezaugarririk nabarmenenetako bat, eta horrek erreferentzia objektibo guztiak galarazten dizkio. Osasun betean
|
zeudelarik
heriotza hurbil hurbil izan dutenek esaten dute bikoizte sentsazio bitxi bat izan zutela; norbera kontzientzia, jarduera, libertate sentitzen baldin bada, nahitaez beste gisa agertzen da halabeharraren jostailu den objektu pasiboa: ez naiz ni autoak harrapatu duena; ez naiz ni ispiluan ikusten dudan emakume zahar hori.
|
|
|
Orduan bistaratu zituen errabino handiak zuzi eramaileak, musikariak, Collalto dantzan, bi lekaioak zizpa motzekin eta baroia barrez, eta aski izan zuen begiratu labur hori argi ikusteko zergatik ari zen dantzaria Jesu Kristo baten eske, eta gizaki bat salbatu beharra
|
zegoela
heriotza arriskutik.
|
|
2020
|
|
|
Gax eskualdera joan zen Carrère, eta Romandek ibilitako ibilbideak egin zituen, haren familiartekoekin hitz egiten hasi zen eta hiltzaileari gutuna idatzi zion bere asmoen berri emanez. Frantzian ez
|
zegoen
heriotza zigorrik. Bizi arteko zigorra eman zioten eta espetxera egiten zizkion bisitei esker hiltzailearen intimitatea ezagutzen hasi zen, eta behin epaiketa bukatu zenean sumario osoa utzi zion Carrèreri, honek etxean gorde zezan.
|
|
|
Eskertu diot isilunea –berak eskertu didana beste–, baina neure buruari galdetzen diot, ea
|
badagoen
heriotzan bizi direnek baino ulertzen ez duten jakituria bat, eta pentsatzen dut hainbesteko jakituria horrek, unibertso osoan daudenen artean gorena izanda ere, ez duela inondik inora ordezkatzen bazter hauetako beste guztia. Irabazten duten ezagutza horrek ezin duela ordezkatu, bere pisu eta gaindikotasun horrekin guztiarekin ere, bizitzarenganako erakusten duten irrika eta ezina.
|
|
2022
|
|
|
Zenbat jende etorri den hona hiltzera!
|
Badaude
heriotza mitikoak inguru honetan, bai horixe: Boris Vian, zinema areto batean, bere nobela baten adaptazio gatazkatsuaren estreinaldiaren egunean bertan.
|
|
2023
|
|
|
1837an, Indian Zigor Kode Uniformea ezartzeari buruzko eztabaidetan, honako hau nabarmendu zuten: ...geroagoko legeetan, aukera administratibo bat ere sortu zuten, akusatuei" erditzea ezkutatzea" leporatzeko, eta ez" delituzko abortua" edo" jaio gabeko haur baten hilketa". 155 Izatez, XIX. mendean ohikoa zen astuntasun txikiagoko delituei zegozkien zigorrak ezartzea ustezko infantizidio kasuetan, Ingalaterrako epaileak bereziki uzkurrak baitziren hilketa akusazioari
|
legokiokeen
heriotza zigorra aplikatzeko orduan.156
|