|
2002
|
|
|
Tratamenduak ordaintzeko diru-laguntzak ere eskatu ditugu, eta orain arte ez dugu erantzunik jaso”. Autismoarekin zerikusia duten patologien konplexutasuna, txertoen merkurioak eragindakoa edo ez, eta profesional espezializatuen eskasia direla eta, zailagoa da haurrak eskolatzea eta zentro publikoetan integratzea, askoz hobeto prestatuta
|
baitaude
garuneko paralitikoak edo Down en sindromea dutenak jasotzeko. Laguntza publikorik ez dagoenez, guraso batzuek seme alabak beren etxeetan heztea erabaki dute, horrek irakasleen eta logopeden artean dakarren kostuarekin, baina autonomia erkidego guztietan Euskal Autonomia Erkidegoko eredua hartzeko eskatu dute.
|
|
2004
|
|
|
Bi hemisferio
|
daude
garunean: eskuinekoak gorputzaren ezker aldeko mugimenduak zuzentzen ditu eta ezkerrekoak eskuin aldeko mugimenduak.
|
|
2006
|
|
|
Aurkikuntzak balioa du, gainera, loa erregulatzen duten egitura anatomikoetan sakontzeko aukera ematen duelako. «Fenomeno hori aztertzea zailtzen duen gauzetako bat da ez
|
dagoela
garunaren zati jakin batean», dio Sehgalek. Gutxienez funtsezko zeregina duen egitura bat aurkitu izanak —ikertzaileen ustez ez da bakarra— aukera ematen du bertan aktibo dauden mekanismo molekularrak aztertzeko.
|
|
|
Egoera begetatiboan
|
dagoen
garunak aginduei erantzuten die, azterketa baten arabera
|
|
2007
|
|
|
Oroimenari
|
dagokion
garun zatiaren neurona jarduera ebaluatu ondoren zientzialariek egiaztatu zutenez, loa galarazten den egoeretan alderdi horretan disfuntzio esanguratsua hautematen a eta, insomnioa zenbat eta kronikoagoa izan, orduan eta kaltetuago egokitzen da informazioa atxikitzeko garunaren gaitasuna.
|
|
|
EMCren eraginpeko pertsonak barrea edo negarra du esanahi emozionala duen entzumen edo ikusmen estimulu baten aurrean. Duela gutxi, Washingtongo Unibertsitateko (Seattle, AEB) Fisiologia, Biofisika eta Neurologia Saileko zientzialariek, garunaren estimulazio sakoneko teknika baten bidez, lehendik
|
dauden
garuneko jarduera mailak handitzea lortu dute. Esku hartze hori Naturen argitaratu da, eta zalaparta mediatiko handia eragin du.
|
|
|
kolesterola kaltegarriagoa da eta hipertentsio arteriala ez hainbeste. «Baina esan daiteke kolesterolaren eragina oso eztabaidatua
|
dagoela
garun hodietako patologian», zehaztu du Roquerrek. Iktus mota desberdinen artean, kolesterola zerikusi handiagoa du iktus ateromatosoekin, hau da, arterien oklusioengatik gertatzen direnekin, dela arteria karotidaren (lepoko hodiak) edo garun barnekoen (garunean) estenosia (edo estutzea) gertatzen delako.
|
|
2008
|
|
|
Buruan kolpea edo traumatismoa izan du, eta, horren ondorioz, lesioak. Azterketa neuropatologikoek – traumatismoak eragindako garuneko kalteei buruzkoek – frogatu dute TCE arinean lesio arin lausoak
|
daudela
garunaren hainbat zatitan: lobulu frontalek eta tenporalek, gorputz kailukariak eta formnixak, adituek azaltzen dute.
|
|
|
Baina badira faktore genetiko batzuk hura agertzeko joera jartzen dutenak. Jakina da depresioa nolabaiteko desorekarekin lotuta
|
dagoela
garuneko nerbio zeluletatik (neuronak) transmititzen diren substantzia batzuetan (neurotransmisoreak). Desoreka hori “erditze ondoko depresioa” izenekoa erditu ondoren gerta daiteke, lanean aldaketa handiak egin direlako, senide bat hil delako edo atzerriko herrialde batera aldatu delako.
|
|
2010
|
|
|
Bi landare horiek aldi berean hartuta, emaitza hobeak lortu izan dira, eta, batik bat, memoriari lotuta
|
dauden
garuneko eremu jakin batzuetan (zenbaki memoria, berehalako memoria, hitzei eta irudiei antzemateko memoria).
|
|
|
Garunean
|
dagoen
garuna oso ahula da substantzia kimiko kutsatzaileek uretan eta elikagaietan duten esposizioarekiko. Horri buruz egindako ikerketen arabera, giza osasunean izan ditzakeen ondorio kaltegarrien artean, ondorio garrantzitsuenak garunean haurdunaldian eta bizitzako lehen urteetan hautemandakoak dira.
|
|
|
Bartzelonako Unibertsitate Autonomoari (UAB) atxikitako Ikerketa Ekologikoko eta Oihan Aplikazioetako Zentroko (Creaf) zientzialariek egindako azterlan baten arabera, gorputzaren neurriari
|
dagokionez
garun handiagoa duten ugaztunak oro har urte gehiago bizi dira. Autoreek metodo estatistiko bat erabili dute, eta 493 ugaztun espezieren datuak aztertu dituzte:
|
|
2011
|
|
|
Alzheimer gaitzaren eraginpean
|
dauden
garuneko eremuak dementzia diagnostikatu baino hamar urte lehenago has litezke murrizten. Hori da Bostongo (Estatu Batuak) Harvardeko Medikuntza Eskolak “Neurology” aldizkarian argitaratutako azterlan baten ondorio nagusia.
|
|
2012
|
|
|
“The Lancet” en on line bertsioan argitaratu den ikerketa horren egileek iradoki dute bi besoetako odol presioa modu errutinalean neurtu litzatekeela. Analisian, besoen arteko odol presio sistolikoaren desberdintasunei buruzko 28 ikerketa egin ziren guztira, eta ebidentzia esanguratsuak aurkitu zituzten; horien arabera, 15 miligramo Hg edo gehiagoko aldea lotuta dago gaixotasun baskular periferikoa izateko arrisku handiagoarekin (2,5 aldiz handiagoa), aurretik
|
zeuden
garun hodietako gaixotasunekin (1,6 aldiz handiagoa), heriotza tasa kardiobaskularrarekin(% 70 handiagoa) eta hilkortasun kausa ororekin(% 60 gehiago). Lanaren egileak, Christopher E doktorea buru dutela.
|
|
|
Etorkizuneko azterketetan, besteak beste, genetika, proteinak odolean eta ikasketa mailaren analisia sartu nahi dira. Ukipen kirolengatik gaixo
|
dagoen
garuna Espainiako Kalte Zerebralaren Arretarako Zentro Estataleko (CEADAC) “Garuneko kaltearen gida” ko datuen arabera, traumatismo kranioentzefalikoen %5 kirol istripuek eta arrisku handiko istripuek eragiten dituzte, gehienak gazteen artean. AEBn.
|
|
2013
|
|
|
bi etapa erabakigarri garuna elikatzeko Ez dago erlaziorik fosforoaren eta memoriaren artean. Hala ere,
|
badaude
garunaren garapenean eragin handia duten nutrizio alderdi garrantzitsuak eta, beraz, gerora bete beharreko eginkizunetan. Umetoki barneko hazkuntzan, zenbait ikerketak erakutsi dutenez, amaren elikadurako zenbait mantenugairen gabeziak lotuta daude haurtxoak gaitasun kognitibo txikiagoa garatzeko arriskuarekin, baita arazo neurologikoekin ere.
|
|
2017
|
|
|
Aitzitik, komunitatean parte hartzea eta beste pertsona batzuen konpainiaz gozatzea, familiakoak edo lagunak izatea, zoriontasuna gerturatzen dute. Duela gutxi, Proceedings of the Royal Society n argitaratutako azterketa britainiar baten arabera, aurrealdeko azala (begien gainean
|
dagoen
garunaren zatia) zenbat eta lagun gehiago izan, orduan eta garatuago dago. Barre egitea oso ohitura gomendagarria da, eta eragin positiboa du arlo fisiko eta psikologikoan.
|
|
2020
|
|
|
Zergatik ez lehenago? “Adin horietan garatuta
|
dago
garun kortexeko eremu bat, gai jakin batean iraun, arreta mantendu edo asmoa izateko. Hala ere, ez du garatuta emozioak kontrolatzeko aukera ematen dion garuneko beste geruza.
|
|
2022
|
|
|
Pixabay 26 Egarria agertzen denean edan egin behar da Egia. Egarria da oreka hidrikoaren galera, hau da, deshidratazio txiki bat,
|
dagoenean
garunak bidaltzen duen seinalea. Horregatik, hidratatu beharra dugula erakutsiko digu.
|
|
2023
|
|
|
Argi dago. Gaixorik
|
dagoen
garun batek funtzio bat egiteari uzten badio, ez du berriro berreskuratzen. Paziente bat kognitiboki estimulatzea oso garrantzitsua da.
|