|
2002
|
|
|
Kontzertu Ekonomikoaren bigarren zatia kupoari buruzkoa da. Estatukoadministrazioak zenbait eskumen esklusibo dituenez, kupoaren bidez zehazten daEAEk nola hartzen duen parte Estatuaren zama orokorrei aurre egitean, Estatuarenesku
|
dauden
eskumenei dagokienez. Kupoa administrazio bien artean ezartzen denfinantza fluxuaren adierazle nagusia da, urtero ordaindu behar den zenbatekoarenkalkulua kupoaren bidez egiten baita.
|
|
|
Kopuru hori zehazteko, Estatuko aurrekontuak hartzen dira oinarri. Bertan euskal lurraldeetara transferiturik ez
|
dauden
eskumenengatik Estatuak lurralde osoangastatzen duena zenbatzen da. Gaur egun, gastu horiek Estatuko aurrekontuaren %50 baino handiagoak dira.
|
|
|
Estatuakbere eskumenen harribitxia nola ebaki eta leuntzen dioten behatzen du. Horregatik, Estatuak gogor eusten die EBrekin auzitan ez
|
dauden
eskumenei. Bitartean, erregioak eta estatu gabeko nazioak beren egoerari atxikitzen saiatzen dira, estatueneskumenak murrizten diren heinean.
|
|
|
Helburuak euskal lerroaren izaera eraiki eta onartzea behar du izan. Euskallerroak izaera lortzen duen neurrian,
|
dagozkion
eskumenak eta konpetentziak ereonartuko zaizkio.
|
|
2003
|
|
|
Hasieratik ikus daitekeenez, beraz, trenbide azpiegiturei
|
dagozkien
eskumenak ez daude erabat gobernu autonomikoaren esku; horrexegatik izango da beharrezkoa bi aldeen arteko lankidetza etengabea, nahiz eta batzuetan ez den beharbezain jariakor suertatzen.
|
|
|
Eta horren arrazoiabistakoa zen: Eusko Jaurlaritza berari ez
|
zegozkion
eskumen eremu batean sartzenari zen.
|
|
2006
|
|
|
Zentralismoaren aldeko aukera ezin garbiagoa egin zuen Francisco Francorendiktadurak XX. mendean, baina testuinguru politiko horretan ere, zuzenbide zibilbereziek izan zuten beren garapena (nolabait, zuzenbide zibila politikoki neutraltzathartuta
|
zegoen
eskumena zen, eta garaiko aginteak ulerkortasun ia, folklorikoa, izan zuen instituzio haiek mantentzeko). Hori dela eta, 50eko hamarkadatik aurreraargitaratu zituzten Espainiako Gorteek zuzenbide zibil berezidun lurraldeetatikbidalitako Konpilazioak.
|
|
2007
|
|
|
1997an PFEZari
|
dagozkion
eskumenak zabaldu zitzaizkion eta ondorioz, hurrengo urtean hiru Biltzar Nagusiek PFEZ Foru Araudiak onetsi zituzten eta 1999ko hasieratik indarrean ezarri ziren. Beraz, EAEko hiru Biltzar Nagusiek eskumena dute PFEZaren atal gehienak nahi duten eran arautzeko.
|
|
|
diren ala ez definitzeko, erakunde honetara joan ordez galdetzera ea nola kontsideratzen dituen arau horiek, Epaitegi Gorenak aurresuposatzen du, estua laguntzak? direla eta beraz, galdera luzatu behar zitzaiola Europako Batzordeari eta hori egin ez denez,
|
dagokion
eskumenetik at jauzi eginez, Ekonomia Itunari jipoia ematen dio, arau ahalmena erabat murriztuz.
|
|
|
Badakigu erlatibo hori alperrik
|
dagoela
eskumatara duela izen propioa (Nafarroa Bai koalizioaz). Gainera, aditza (hitz egin du) lar urrunduta dago subjektutik (Txentxo Jimenez Aralar alderdiko Nafarroako legebiltzarkideak).
|
|
2010
|
|
|
Pribatuek edo enpresa publikoek Euskal Ingurumen Legeak (eranskinak) jasotzen duen jarduerari ekin nahi badiote, udalari baimena eskatu behar diote, adieraziz delako jarduerak osasunari eragiten diola edo arriskutsua dela. Ingurumenari
|
dagokion
eskumena ukitzen dela-eta, Eusko Jaurlaritzak esku hartu behardu, jarduerari baietza emanez4 Hortaz, Eusko Jaurlaritzaren organoak irizpenloteslea eman behar du. Eskabidea komenigarria ez bada edo araubideari egokitzenez bazaio, bi aukera ditu:
|
|
2012
|
|
|
Fluxu ekonomikoez hitz egitean aipatudugun bezala, kupoa aldagai exogenoen mende dago, hau da, haren irizpidea da zer gastu egiten dituen estatuak transferitu eta, hortaz? bereganatugabe
|
dauden
eskumenetan (CNA), HEHn egindako zerga bilketa edo harengastu propioak inola ere kontuan hartu gabe.
|
|
|
Horrenbestez, kupoa aldagai exogenoen mende dago, hau da, transferitu gabedauden eta, hortaz? bereganatuta ez
|
dauden
eskumenetan (CNA) estatuakegiten dituen gastuen mende dago, HEHn egindako diru bilketa eta bere gastupropioak inola ere kontuan hartu gabe. Ezaugarri horren ondorioz, ziklo ekonomikotikondorioztatzen diren emaitzak Hego Euskal Herriari soilik dagozkio (diru bilketahandiagoa edo txikiagoa izanik, eta gastu publikoa handiagoa edo txikiagoa izanik).
|
|
|
Sektore publiko estatala (Administrazio Orokorra eta erakunde autonomoak). Sektore honek garatzen ditu HEHri transferitu ez zaizkion eskumenak; gizartekohesioan duten eraginagatik, bereziki azpimarratu behar dira Gizarte Segurantzareneta INEMen eskumenak, baina transferitu gabe
|
dauden
eskumenen zerrenda ereoso handia da, eta, izatez, Estatuaren Aurrekontu Orokorren gastuen erdia bainogehiago transferitu gabeko eskumenetan egiten da.
|
|
|
Euskal Herriko zazpi lurraldeetan, une honetan, ez
|
dago
eskumenik lanharremanen araubide juridikoa diseinatzeko. Europar Batasunak gai honetan dueneragina oso txikia izanik, funtsean gutxieneko helburuak ezartzen dituzten zenbaitzuzentarau, Euskal Herriak Estatu propioa edukiko balu, parez pare irekiko litzaiokeaukera lan harremanen eredu propioa garatzeko.
|
|
2017
|
|
|
Gero, behin administrazio zentralarekiko urteroko zorra kitatu ostean, kupoa alegia, gainontzeko funtsak EAEko eta Nafarroako ogasunek kudeatukodituzte. Hortik esleituko dira funtsak lurralde bakoitzeko udal eta foru aldundiarenaurrekontuentzat, erakunde bakoitzari
|
dagozkion
eskumenen arabera.
|