|
2000
|
|
|
Irrati emandegi handi eta txikien arteko muga argiago marraztuta dago Nafarroan, bertan hiru irratiren artean eskuratzen baitute entzuleriaren ehuneko 65,1 Aipaturikohirurek emititzen duten programazioaren zatirik handiena Madrilen buruturikoa da.Irratigintza lokala
|
egon
badagoen arren, ez du entzule kopuru handirik eskuratzen.
|
|
|
Oraindik ez dago, zentzu honetan, prentsaren etaikus entzunezkoen arteko gurutzaketa nabarmenik. Dena den,
|
egon
badaude interesgurutzatuak, irratian izandako Hachette en sarrera adibidez, baina oraindik nahikoabereizita daude prentsa taldeak eta ikus entzunezko enpresa taldeak. Kontzentrazioagehiago gertatu da industrian eta, bereziki, ikus entzunezkoan.
|
|
|
Gure izaeraz duda mudatan dagoen euskaldunak honakoa jakin luke: baldin eta kulturaren izaera bereizlerik balego (eta
|
egon
badago) eta komunitatepolitikoak objektu edo errepresentazioen bidez identifikatu edo ordezkatzeko joerabalego (eta hau ere badago), ezin liteke gauzatu fenomeno komunikatibo hau kasupartikular batean honela eta beste kasu partikular batean hala. Kulturaren izaerabereizlea eta komunikazio mekanismoak zerbait izango badira, unibertsalak izangodira, europar kulturaren testuinguruan behinik behin.
|
|
|
nolako hizkuntza, halako mundu ikuskera. Hizkuntzaren barne eragin hori estrukturalismoarenitzalean bereganatu zuen Txillardegik, euskararen aldeko bere tesiak funtsatzeko; baina, oso oker ez banago, gaur egun ez luke hori
|
dagoen
dagoenean onetsiko gureeuskaltzale sutsuak. Nago ñabardura bat baino gehiago egingo lizkiokeela ordukoplanteamenduari:
|
|
|
Zertan dira, beraz, hizkuntzaren eta pentsaerarenarteko hartu eman haien ondorioak? Hona hitzez hitz eta
|
dauden
daudenean jasoak:. Lehenengo artikuluan, barnetik aztertu dugu hizkuntzaren muina: alegia, ez hiztunaren iritzi subjektiboen arabera, hiztunari hizkuntzak erasten dion ikuskera objektiboeta bereziaren arabera baizik.
|
|
|
Beraz, irratilariak kasu egin behar dio Hasling en esaldi horri, eta anglosaxoien munduan esaten den bezala, rewrite edo berridatzi egin behar da despatxoa, irratilari berriemaileak datu gehiago lortuz edo datuak kontrastatuz, salbu eta, apika, azken orduko flashen kasuan, informazio labur hauek berehala eman behar izaten baitira mikrofonotik. Teletipotik zein konputagailuaren terminaletik datorkigun albistea
|
dagoen
dagoenean emateko tentazioa handiegia izaten da sarri, eta irratilariak errazegi ahanzten du, informazio datu berriak eta audio lekukotasunak bilatzea bere langintzako zeregin garrantzitsua dela.
|
|
|
Irrati lengoaiaren ikasketak soinuen mundua hobeto uler dezadan eragin dit, baita Gutenberg-en aurreko gizarteek formen edertasuna ahoz nola adierazten zuten konpreni dezadan ere. Nahiz eta, irratia hitzaren inflexioa itzultzen lagundu digula esatenan dauden gizarteen eta inprimategien kulturari
|
dagozkionen artean
dauden diferentziak txikiesten. Irratiak eta telebistak ez dute oraindik lortu egintza komunikatibo oro zuenean mcluhanismoak arrazoia eduki, erratu egin da, ahozko tradizioaren menpetan testuak duen eragina gainditzea.
|
|
2001
|
|
|
Aipuak, bietan ematenditut: gaztelaniazkoak, (ia)
|
dauden
daudenean hartuta; eta, euskarazkoak, jatorrizkoak neronek (zerbait) moldatuta. Orrialdeak, argitalpen banarenjatorrizkoei dagozkie.]
|
|
|
Logikoa da helburuak komunikazioarenzailtasunaren arabera ordenatzea.
|
Egon
badaude beste batzuk baino konplexuagoakdiren helburuak. Maiztasunaren ikuspuntu soiletik, helburu erraz batzuk beranduegi landu genituzke, eta hori gerta ez dadin, irizpide honek korrektore lana egin du urratsak orekatzeko momentuan.
|
|
|
Erromantikoek, Erdi Aroko historiarekin batera, Erdi Aroko testu literarioakerauzi dituzte ahanzturaren atzaparretatik, testu gehienak kutsatu gabeak baitira: herriaren ahotik sortuak eta herriak belaunaldiz belaunaldi jaso dituenak. Baina, maiz, Erdi Aroak ez du eman lezakeena ematen; edo ez da aurkitzen
|
egon
balegokeenaren arrastorik. Halakoetan, erromantikoek mistifikatzeko jokabideari ekindiote:
|
|
|
Non daude Jasone Osoro, Unai Iturriaga eta besteak?
|
Egon
badaude, bainanon ez dakit oso ondo. Seguru nago egongo dela nik baino hobeto idazle berriezhitz egingo duenik.
|
|
|
Egon badaude, bainanon ez dakit oso ondo. Seguru
|
nago
egongo dela nik baino hobeto idazle berriezhitz egingo duenik. Ikusi ahal izan duzuen bezala, idazle beteranoez mintzatu naiz; eta nahiko astun eta ideia garbi gutxirekin, pontifikatzen jarduteko.
|
|
|
|
Egon
badaude salbuespenak, batzuetan determinatua eta, printzipioz, erreala baitakronotopoa:
|
|
2002
|
|
|
hots, gizarte adostasuna lortzea». Antzeko zerbait idatzi zuen bere artikuluaren bukaeranPaulo Iztuetak, «Gaur, ez aurrera eta ez atzera, impasse antzeko zerbaiten murgilduta
|
gaudelakoan
nago,(...) ez nuke esango une egokian ez gaudenik unibertsitate proiektu berri bati ekin diezaiogun,(...) Nolakoa ikusiko da, baina gurea». Errazantzematen denez, indefinizioa nabaria da.
|
|
|
379 ikertzaile, 39 teknikarieta 95 laguntzaile. Nolanahi den, gaur egun ikerkuntzari
|
dagokionez
dagoen joera, ikerkuntzaren dirua etekin ekonomiko zuzena duten gaietara eramatea, alegia, kalterako izan daiteke etorkizunean osasun arloko ikerkuntzarako.
|
|
|
Edozein kultur produkturen zientifikotasuna, sozialki ezagututako zientifikotasuna, azken batean? ez da eratortzen bere egiaren bame indarretik; alderantziz, haren indarra egiaren sinesmenean datza,
|
egon
baitago sinesmen bat egiarenitxura sortzen duena. Zientziak, hortaz, eraginkortasun sinboliko handia duenezagutza mota osatzen du, berez soziala den indarra eskuratzeko posibilitateadauka eta.
|
|
|
Eszenatoki instituzional desberdinetatik abiatuta bada ere, irakasleriaeuskaldunaren artean zirkulu intelektual akademikoak eratzeko orduan, uztardurainstituzional eta ez formalak egokitzeko aukerak ematen ditu unibertsitate sistemak. ...itzen inguruan taxu daitezke: diziplina espezializatu edo diziplinarteko argitalpenen inguruan, institutu eta lankidetza hitzarmenen bitartez, ikerkuntza programa, foro, biltzar eta mintegien bidez; hau da, bai bizitza akademikoak berez bideratzen dituen gertakariak, eta bai sordaitezkeen eta horrez gero sortuta dauden elkarteak profitatuz7, euskal intelektualitate akademikoaren trinkotze prozesua
|
egon
dauden baliabide sinbolikoak biltzeko lehen pauso bihurtzen da. Urrats zailagoak eginez, lobby gisako jardunean ereislatu ahal da zirkulu akademiko trinkoenen sendotasuna, zeren euskararen normalizazioaren inguruko gaietan akademiko euskaldunen adostasuna eta talde moduraegindako presioa garrantzitsuak izan baitaitezke.
|
|
|
449). Badirudi III. milurtearen erdialdetik aurrera errotzen joan zela trikuharrietanlurrontzi osoak (edo nahiko osoak) uzteko ohitura; baina ez dago baztertzerikordura arte eta/ edo garai horietatik aurrera zurezkoak ere lagatzea. Horren frogaizan litezke Pagobakoitza eta Trikuaizti Ieko nazioarteko kanpanantzekoak, ElSotillo ko kanpanantzeko intzisoa edo beste hilobi batzuetako apaindugabekolurrontziak (Ausokoi, Mandubi Zelaia, Longar, etab.). Bardeetako Tres Monteshilerri berezian gizaki baten hezurdura
|
zegoen
egonera kuxkurtuan (tolestuan), eskuineko aldearen gainean eta ipar mendebalderantz begira, eta buruaren ondoanbi ontzi kanpanantzeko itsastar osoak zeuden lagata, bat ipurdiz gora (Andres, Garcia eta Sesma, 1997).
|
|
|
eta, zientifikoak?. . Historiografia abertzalea?, antza,
|
egon
badago, baina inoiz ez da egiten aipamen zuzenik; ondorioz, zaila da jakitea, zehatz mehatz, zer ulertu behar dugun kontzeptu horren azpian. Azken urteotan, gainera, zenbait liburu argitaratu dira, espresuki,. Euskal Estatuaren?
|
|
|
Orduz gero, hamaika gertakari berrik bete arren egunkarietako azalak, ez diet tarte berezirik eskaini, berauek ulertzeko liburuan egindako gogoetak eta proposatutako tresna analitikoak nahiko izango baitzaizkio irakurleari. Pasarte berriak, ordea,
|
egon
badaude. Unibertsitaterako ikerketa arindu eta ulermena erraztu zezaketen azalpenak txertatzea erabaki dut.
|
|
|
Hala ezean, gaurko egoera ulertzeko funtsezko giltzarriak baztertzen dira. Horrela
|
gaude
gauden bezala!
|
|
|
16 Legeria frantsesaren arabera, B mailako emisora da. B maila horretan tokiko edo herrialdeko zerbitzu independenteak, identifikaturiko programa estatal baten barruan ez
|
daudenak
daude sartuta. Hona hemen irrati horien ezaugarriak:
|
|
|
Globalizazioaren aurrean dena beltz edo dena zuri ikusten duten asko eta asko daude.
|
Egon
badaude, bestalde, grisarekin esperimentatu gura luketenak.
|
|
|
Beraz, lurralde geolinguistikoak eta geokulturalak
|
egon
badaude. Kasuistika zabala da.
|
|
|
Ordezkapenaren ideia garrantzitsua da komunikazioaren funtsa eta oinarria behar bezala ulertzeko. Sarritan pentsatu dugu izena duena
|
egon
badagoela, ikusten duguna egon badagoela, edo entzuten duguna egon badagoela. Baina beti ez da horrela izaten.
|
|
|
Ordezkapenaren ideia garrantzitsua da komunikazioaren funtsa eta oinarria behar bezala ulertzeko. Sarritan pentsatu dugu izena duena egon badagoela, ikusten duguna
|
egon
badagoela, edo entzuten duguna egon badagoela. Baina beti ez da horrela izaten.
|
|
|
Ordezkapenaren ideia garrantzitsua da komunikazioaren funtsa eta oinarria behar bezala ulertzeko. Sarritan pentsatu dugu izena duena egon badagoela, ikusten duguna egon badagoela, edo entzuten duguna
|
egon
badagoela. Baina beti ez da horrela izaten.
|
|
|
Ezabaketa ondokoa da:
|
egon
dagoen, den, existitzen den zerbait desagertaraztea, ezkutatzea, halako moldez non hartzaileak pentsatu behar baitu ez dagoela, existitzen ez dela. Hiru dira prozedura horren bideak:
|
|
|
Ez dauden objektuak
|
egon
badaudela sinetsaraztea da publizitatean eratxikitura. Batez ere, higiezinen agentziek eta ezkontza agentziek darabilte gezur hau.
|
|
|
ezabaketaren kasuan existentzia hori ezkutatu gura da, eratxikituraren kasuan berez ez dagoena plazara ateratzen da; existentzia ematen zaio. Desitxuraketaren kasuan, ostera, objektua hortxe
|
dago
egon, baina propagandak eta publizitateak dagitena honako hau da: objektuaren izaera eta ezaugarriak aldatu, desitxuratu, trukatu.
|
|
|
Pakiak masti mardulak jaso ta indartu; Pakiak matsa estututa ezkotasuna upeletan gordetzen erakutsi zuen, seme gaztiak egunen batian aitarengandik artutako ontziak zulatuaz erari bizia txarrora ixuri zezan. Pakearen itzalian nekazaritza indartzen dijua, goldia lanian garbituta zillarra bezela diz diz jartzen da, baita gudari gogorraren guda tresnak illunpe baztarrian daudela geldi
|
egonaren
egonak erdoiz jantzitzen ditu.
|
|
2004
|
|
|
Jakina, indukzioa zentzuzkoaote den gaidetzera garamatza horrek, bairta crrorc bat da, hizkuntza arruntaren filosofoenustez, indukzioak eta dedukzioak bakoitzak bere zuzcntasun eta zentzuzkotasun estandarpropioak ditudako. Indukzioaren arazoa, iehen gertatu legez, ez da agertzen, arrazoinamendu mota hori ongi planteatzen bada bederen.Baina arazoak
|
egon
badaude hiz.kuntza arruntaren filosofiak indukzioaren arazoadisolbatu duela adierazten duenean, oso ahula baita esatea estandar desberdinak esleitubehar zaizkiola arrazoinamendu mota bakoitzari. Zeren, hain zuzen cre, filosofian bilatzendena oinarri komun bat da, ikuspuntu unibertsala eta beharrezkoa zerbait ezagutza delajustifika dezagun.
|
|
|
Indukziozko arrazoinamendua justifikatuta dagoela baieztatzeko, hura apriorikoargudio baten bitartez frogatu genuke. Nola, hortaz, erlazionatu ezagutza etaapriorikoa den justifikazioa? 3 JVSTIFIKA OTE DEZAKET EZER A PRIORI. Descartesek esan bczala, a priori ezagut ditzakegun proposizioak
|
egon
badaude,
|
|
|
ez daude eikarrekin ados.Aiabaina, kontsistentzia logikoa ez da baldintza nahikoa behar dugun koherentziaren gutxieneko maila lortzeko.
|
Egon
badaude munduak logikoki kontsistenteak diren usteeksortuak, baina justifikazio kasuak ez direnak. Adibidez, soilik, nire zakurra berdea da?
|
|
|
Scnonarcn ikuspegiarekin batera, onartzen du hautematen duguna, gogamenaren mendedagoencz, objektu fisikoek kausatzen dutcla. Beraz, objektu fisikoak
|
egon
badaude, bainapostulatu egiten dira, gure gogoan hautematen duguna (ideiak, errepresentazioak) haiekkausatzen baitute. Limoi beiiegi bat hautematen dugula esaten dugunean, berez ez duguhorrelako hautematerik, Egiten duguna inferentzia bat da, objektutik eta horren propietateetatik abiatuz horien kausara ailegatu arte, hots, objcktura (limoia).
|
|
|
|
Egon
badago hirugarren altematiba bat, kantiar jiteko eszeptizismo antzeko zerbait, eta horren arabera, gure esperientziak zerbaitek kausatzen dituela jakin dezakegu, baina ezzerbait horren izatea zein den. Kantek hautematearen eskutik kanpoko gauzak ezagutditzakegula dio (ikus Filosofia Modernoa).
|
|
|
Hizkuntza gertakari horretigainean duda egiterik ez dago. Aiabaina, gertakari hori baieztatzctik zakurra izatearenunibertsala errealitatean edo ontologian
|
egon
badagoela esatera jauzi handia dago. Jauzihorren inguruan eztabaida biziak izan dira filosofian.
|
|
|
beti antolatuko duguesparru hori, esaterako, banakoen eta unibertsalen bitartez. Baina izatearen edozeinesparrutan gertakariak, egoerak eta gertaldiak ere
|
egon
badaude. Errealitate psikologikoanbadaude gertakari, egoera eta gertaldi psikologikoak, hala nola, euria egingo duela ustedudanean egoera psikologiko batean nago.
|
|
|
Esan beharrik ez dago, xix. mendearen hasieran, Frantzian erroturiko lehen lan elkartuko kooperatibaksindikatuek sortu zituztela. Gaur egun ere, Frantzian autoeraketaren aldekosindikaturen bat
|
egon
badago: CFUT (Confederation Federal des Travailleurs), proiektu soziala eta ekonomikoa uztartzen dituena20.
|
|
|
kooperatibetako bazkideek hilabetero eskuratzen dituztenetekinei buruz ari da Arizmendiarrieta; etekin horiek, inolaz ere ezin dutekooperatibaren inguruko langileen soldatak baino handiagoak izan. Langileen elkartasuna adierazteko beste modurik
|
egon
badago: kooperatibekhezkuntzaren eta osasunaren esparruan eginen dituzten hobekuntzak, gizarte osoari begira gauzatuko dira.
|
|
|
Bere ustez, elkarte kooperatiboak dinamikoa izan behar du: elkarte kooperatiboa demokrazianoinarritzen da, eta, ondorioz,
|
egon
badago bere arauak (estatutuak, BatzarNagusiaren erabakiak, eta abar) aldatzeko aukera. Baina elkarte kooperatiboa ez dainolaz ere paradisua.
|
|
|
Amaia Agirre, Mondragon Unibertsitateko Enpresa Zientzietako Fakultatekoirakaslea, iritzi berekoa da: kooperatiben baitan, langileen eskubideak bermaditzaketen organoak
|
egon
badaude (adibidez, Kontseilu Soziala); beraz, ez dubeharrezkotzat jotzen kooperatiben barruan sindikatuen parte hartzea sustatzea33.
|
|
|
Beraz, zuzendaritza organoak burujabetasun maila garatua izan behardu, dudarik gabe. Kasu zehatz honetan, Iñaki Gorroñoren ustez, zuzendaritzaren eta langileen artean tentsioak sortzeko aukera
|
egon
badago, izan ere, batzuen eta besteen interesak kontrajarriak izan daitezke. Tira bira horienzergatikoak, honakoak dira:
|
|
2005
|
|
|
b. Jurisprudentziak diskriminazioa
|
egon
badagoela zehazteko erabilitakoargudioak ez betetzea. Monopolio edo nagusitasun egoera baten aurrean ez egotea; aukera berdintasunean ondasun edo zerbitzuetara sarrera izateko aukera eragotziko duen nagusitasun egoerarik ez ematea.
|
|
|
Jarreren despolitizazioa da bultzatu behar dena. Giroaren lasaitzeak bide egokia ireki dezake.Horrela izanik, politizazioa eta etiketen inguruko eztabaida dezente gutxituegin da azken urte hauetan; hala ere,
|
egon
badago.
|
|
|
Zabalkuntza abiadura ertaineko gandorren topografia abiadura txikikoena baino askoz ere lauagoa da (7.3.B. irudia). Erdiko grabena
|
egon
badago baina duen sakonerak ez ditu 100 metroak gainditzen. Grabenaren ardatzeko sumendiak ia jarraituak dira, haran axialeko hormen artean, en echelon?
|
|
|
Omango ofiolitaren obdukzio eredu bat erakusten duten zehar ebakiak. Gaur eguneko zehar ebakia 12.12 irudian adierazita
|
dagoenari
dagokio. Azken zehar ebakian 2 Mu barru, kolisioaren ondoren, egon daitekeen geometria irudikatu da.
|
|
|
Gaur egun, mantu primitiboa
|
egon
badagoela onartzen da, baina zalantza ugari daude sakonean duen kokapena eta geometria ziurtatzeko orduan. Eredu batek iradokitzen du ezen hondoratutako litosfera ozeanikoak mantu primitiboa zeharkatu eta nukleoaren eta mantuaren arteko mugan geruza jarraitua osatuz (ERC) pilatzen dela.
|
|
2006
|
|
|
Batetik, pentsatuizan da zuzenbideak nolabait, hor? dagoen zerbaiti izen bat eman diola, bainaedozer hori
|
egon
bazegoela arauak izen hori eman baino lehen. Kontzeptu juridikoen funtzioa soilik deskribatzailea izateak baditu zenbait alderdi ahul.
|
|
|
Euskal gatazkaren gaia J. Sarrionandiaren obraren esparrura ekartzekosaiakeran
|
egon
badago, azkenik, hirugarren ildo bat, zeinari jarraikiz Igorretakoidazleak euskal gatazka jorratu ote duen azter genezakeen (J. Muñozen hitzetanesateko, Sarrionandiaren lanetan. La Cosa, ren arrastorik baden ala ez).
|
|
|
Bestelako egoera juridikoak
|
egon
bazeuden Arabako lurraldean. Gesaltza Añanako foruan (sorturiko lehenengo hiribildua 1140an, hain zuzen ere) ez da onartzen ez infantzoirik, ez infantzoi horien nekazari dependenterik bertan ezartzerik.
|
|
|
Weber jakitun zen beste hainbatek ere jarria zutela harremanetan protestantismoa eta portaera ekonomiko arrazionala. Garaiko literatura halako erreferentziek josita ageri zen, eta Weber-en abiapuntua harreman hori
|
egon
bazegoela onartzean zetzan. Bere ekarpena harreman hori, interpretatzea?
|
|
|
Aurreko esaldia atzekoz aurrera jarrita: ia ia gauza bera irudituko litzaiguke Ilargia
|
dagoenean
egotea, edo infinituan! Jakina, ondoko baldintza jarrita:
|
|
2007
|
|
|
Dena den,
|
egon
badago lan-talde koordinatzaile bat, zuzendaritza lan taldebat litzatekeena baina beste estilo batekin, bi eginkizun dituena: saiatzea, batetik, beste batzuk baino urrutirago begiratzen eta munduan zer gertatzen ari denaztertzen, eta, bestetik, barruan zerbitzua ematea lan-taldeek euren helburuak lorditzaten.
|
|
|
Diputazioan bazegoen bat, Gobernu Zibilak ere bazeukan bestebat... funtzionarioak ziren, eta, batez ere, prentsa mozkinak egiteaz arduratzenziren. Kazetariak joaten ginenean, guri harrera egin eta zein aretotan egon behargenuen esateaz arduratzen ziren... baina
|
egon
bazeuden.
|
|
|
Aholku bat ematearren, buletin ofizialak altxor bat dira. Askotan prentsaurreko arduraduna harritzeko moduko informazioa topatzen duzu bertan.Trikimailuak, beraz,
|
egon
badaude, baina ez da ez erraza.
|
|
|
Baina balizko kalte horien beldur ezin gara
|
egonean
egon Euskal Herrian.Masa kulturaren arlo horretan bereziki, kontuan izan behar dugu gizarteari kulturazaiola munduari airea bezala: gasa presiobidez zabaltzen dela eta, besterik ezean, kanpoko aire korronteek hartzen dutela tokia.
|
|
|
Autodidaktak
|
egon
badaude, eta haiek izan ohi dira kulturadunen arteanhoberenak; izan ere, kasu horietan ekimena subjektuarengandik abiatzen daezagutzaren bila. Gutxi izaten dira, baina, horrelakoak.
|
|
|
Artikulua idatzi nuen hartan 22 zenbakiarekin geratu nintzen konturatu gabenaturak berak 23 ematen dizkigula, sexua baita 23.a. Hausnarketa teorikoak bainogehiago bultzatu nau eguneroko bizitzak zuzenketa hori oraingo argitalpeneanegitera, sexua euskaldunen bizitzan
|
egon
baitago (erreprimitua edo ez, bainadudarik ez da). Gainera gaur egunean iraganean baino nabarmenago.
|
|
|
Bai, balio du: erdal identitate dominantea
|
dagoen
dagoenean uzteko, eta euskaldunik ez sortzeko behintzat balio du. Identitate, kultura eta hizkuntzenautonomiari eutsi nahi diona ez ote ari, ordea, oinarrian hegemonia menderatzaileabesterik ez den sasiunibertsalismoa kritikatuz, askotariko mundu nabar baten alde. Identitate, kultura eta hizkuntzen ugaritasunak ez lituzke berez giza eta gizarteelkartasunaren balioak zapuztu, desberdintasunaren (identitatea, kultura, hizkuntza) berdintasuna (egoera sozio-ekonomikoa) aldeztea baino jokabide demokratikoagorik ez dagoelako, oroberdintasunaren (kultura, hizkuntza) desberdintasuna (sistema sozio-ekonomikoa) ezarri nahi digun kultura inperialismoari aurreeginez.
|
|
|
Arestian aipatu ditugun balioen artean, balio kristauak koka ditzakegu hainzuzen, bai jatorriz, bai legez, bigarren eredu honetan oinarritzen baitira. Kristauenikuspegian, gizakiaren sakonean aurkitutako eta edozein gizabanakori egokiakzaizkion balio unibertsalak
|
egon
badaude. Kristauen portaera beti horrelakoa izanote den beste kontu bat da.
|
|
|
Gure errealitate pertzepzioan, ezagutza prozesuan eta nortasunaren eratzearenoinarrian datzan jakintza, komunikazio eta emozio prozesuak aztertuko dituenikerketa baten premia larria da. Herrialdeen edo ikertutako komunitateetako taldeenberariazko tradizioan
|
egon
badauden hutsuneak aztertzea beharrezkoa da, baitaerakundeek ezarritako mugek duten eragina hobeki ulertarazten lagunduko dutengaien azterketa ere. Paradigma desberdin horien arteko elkarreraginak ardura bereziamerezi luke11.
|
|
|
Izan ere, XXI. mendeankomunikabideak, gizakion zein ideien harat honatak hain dira azkarrak, apenasgizaki heldu bati gaindiezina zaion oztoporik aurkitzen duten.
|
Gauden
gaudenean, gero eta errazagoa da kulturez osaturiko kultur mailez gogoeta egitea. Ba al dahorrelakorik?
|
|
|
Arestian aipatu ditugun balioen artean, balio kristauak koka ditzakegu hainzuzen, bai jatorriz, bai legez, bigarren eredu honetan oinarritzen baitira. Kristauenikuspegian, gizakiaren sakonean aurkitutako eta edozein gizabanakori egokiakzaizkion balio unibertsalak
|
egon
badaude. Kristauen portaera beti horrelakoa izanote den beste kontu bat da.
|
|
|
Norbanako nartzisista eta, harremanetako norbanakoa? topatuko ditugu79 Hemen euskaldunak ere
|
egon
badaude: «euskara, nazioa etakontu horiek norberaren aukerakoak dira», «nork bere gogora egin dezala»edota «gauza pertsonalak dira», «ezin zaio inori esan».
|
|
|
Herri honek ba ote dauka,
|
gauden
gaudenean, ezina ekinez egina egia bihurtzeko gaitasunik. Ez dirudi.
|
|
|
Pentsamendu ahulak ez ditu oinarri oinarrizko bi gauza bereizten. Batetik, gauden
|
gaudenean
egoteak errealitatearen datuak eta baldintzak gogoan harturikjokatu beharra dakarrela ezinbestez: «Zer gertatzen da baldintza politiko errealekin?».
|
|
|
Pentsamendu ahulak ez ditu oinarri oinarrizko bi gauza bereizten. Batetik,
|
gauden
gaudenean egoteak errealitatearen datuak eta baldintzak gogoan harturikjokatu beharra dakarrela ezinbestez: «Zer gertatzen da baldintza politiko errealekin?».
|
|
|
Horien azterketak zehaztasunez egin daitezkeen heinean, zientzialarien arteko adostasuna lor daiteke:
|
egon
dagoenaren ezagutza da gakoa, korrespondentzia dagoenaren eta ezagutzaren artean. Horren guztiaren emaitza ziurtasunaizango da, estilo zientifikoaren berezitasuntzat joko dena (Laudan, 1984).
|
|
|
Bestalde, zenbait arreta lehentasun dituzte jaiotzetik; hots, espeziearentzat garrantzitsuak eta esanguratsuak diren gizakien aurpegiekiko, ahotsekiko eta antzeko estimuluekiko lehentasuna (Mehler eta Dupoux, 1992). Halaber, gaitasun batzuk Piaget-ek uste baino askoz ere lehenago garatzen dira.Hain zuzen ere, egiaztatu da lehen urtean zehar haurrek irudikatzeko nolabaitekogaitasuna dutela. Oroimenari dagokionez, frogatu da
|
egon
badagoela garapenarenlehen asteetatik. Egozentrismoari dagokionez, berriz, ikusi da haurrek oso txikitatik dutela besteen ikuspegia hartzeko gaitasuna.
|
|
|
Hartara, argi
|
dago
badagoela Aristotelesen filosofia esparru zabalaren baitan tarte duin eta interesgarri bat erretorikarentzat eta argudioarentzat: kausa baten aurrean, aukera egokienaz, zuhurrenaz edo onenaz konbentzi bailezake publikoa hizlariak, frogapena eta argumentazioa bultzatzen dituen heinean.
|
|
|
Ekonomia Ituna indarrean jartzearen zergatiak
|
badaude
egon baina ezin esan daiteke ezagutza objektiborik dagoenik. Batzuek diote zergen bilketa Foru Aldundien esku utzi zirela bilketa eginahal izateko daturik ez zegoelako.
|
|
|
Horrez gain,
|
badaude
egon ere, beste baldintza batzuk. Hain zuzen, neurri fiskalak hartzeko orduan kontutan izan behar da EAEko benetako presio fiskala estatuko gainerako lurraldekoaren berdina (baliokidea edo ekibalentea) izan behar duela.
|
|
|
Ataleko artikulu preliminar bigarrenak arras debekatzen du, egoneko ezein Estatuk beste ezein Estatu bereganatzea, ez jarauntsiz, trukez, erosketaz eta ez emariz703 Kant-entzat dauden Estatuak704 ukiezinak dira
|
dauden
dauden mugetan (gehienez ere barnean «errepublikanotu», ez demokratizatu!, egin behar dira).
|
|
|
Jardun subjektiboak pentsamenduan objektu bat eratzen du. Zeren eta inolako errepresentazio jenerorik ezin da, engoitik
|
egon
badagoen objektu baten harkor soiltzat jo. Sentsuen jardunak izpirituaren barneko ekintzarekin sintetikoki elkarlotu behar du, eta errepresentazioa elkarlotura honetatik jaregin egiten da, objektu bihurtzen da, indar subjektiboaren begiz begi, eta, halakotzat era berri batean hautemana, atzera hartara itzultzen da.
|
|
|
gizakiaren pentsamenduaren lokarri kausa efektuala hizkuntzarekin, Herder-ek lokarri esentziala bihurtu du137: gizakia, pentsamendua, hizkuntza, denak bat dira; baina ez dira hor
|
egon
dauden zer estatikoak, garatuz doan osotasun dinamiko bat baizik.
|
|
|
Hizkuntzaren mundu ikuskera ez dagoelako hor
|
egonean
egon hizkuntzan, baizik eta bizitzan egin egiten delako, denboran zehar, sor daitezke honoko honelako arazoak:
|
|
|
Pentsamendua pentsatzeko jardunean datzan bezalaxe, hizkuntza esentzialki hitz egitean datza. Hizkuntza ez da, hor
|
egon
dagoen ezer (hiztegi eta gramatiketan edo), baizik eta produkzioan eten barik arituz bakarrik dago, «produkzioaren legeak zedarrituak daudela, baina produkzioaren bolumena eta hein batean moldea ere osotoro zedarritugabeak»417 Horrela hizkuntzaren egiazko eratzailea banakoa da eta hizkuntzaren egiazko nortasuna, hiztunak une oro ematen diona418.
|
|
|
Alemanian (Berlinen erregea frantsesez mintzo bada, hirurehun Estatu aleman badago) erantzuna ezin da formulatu, frantsesak egiten ari ziren legez, Estatuari edo erregeari erreferentziaz, hau da, koordenatu politikoetan. Baina alemanak
|
egon
badaudena errealitate bat da, errealitate politiko bat ez bada ere; hizkuntza alemana errealitate bat da, Estatu alemana ez izan arren, eta ez izan arren Estatu hizkuntza. Idazle aleman baten biografian, nazionalitate politikoak (estatalak) ez du fitsik esan nahi, jaka bezain erraz aldatzen du-eta edozein momentutan.
|
|
|
Razionalismoak mundua matematikoki ulertu du (Newton): herriak hor
|
daude
egon, beti berdin, euren karaktere eternal geldiekaz, lege mekaniko beti berdinen peko mundu beti berdin batean, lege berdinen pean berdin herri guztiak. Izadiarena bezala, gizadiaren estudioa ere funtsean «lege mekanikoen» ikerketa izango da (Montesquieu, Voltaire).
|
|
|
Hor bizidun guztiak hildako guztiei mintzo zaizkie. Idazkuna ongi
|
dago
dagoen moduan.
|
|
|
Baina garai horretan Humboldt-en interesak, eta Ideologoekin izandako solasak, metafisikari eta moralaren fundamentazioari zegozkien, ez hizkuntzari. Condillac irakurri ere interes horiekin egin baitu, egia da, Condillac engan
|
egon
badaudela ideiak eta pasarteak Humboldt-entzat eraginkorrak izan zitezkeenak; baina kontua da Humboldt-en Pariseko notetan pasarte horiek inoiz ez direla aintzat hartzen, eta are Condillac-en filosofiaz orokorki ez du balorazio batere positiboa ematen. Berdin, Ideologoak sentsistak baitira, eta Humboldt gaztea Kant eta Fichte ezagutzetik baitator, haiei buruz franko negatiboa da Pariseko nota guztietan nahiz gutunetan bere iritzia1107 Laburbilki:
|
|
|
Hizkuntzaren forma perfektuagaz batbat etorri,
|
egon
daudenetako hizkuntz leinuren bat edo hizkuntza bakarren bat ere etor daitekeela zeharo eta punturik puntu, itxarotea dagoena ez da, eta gutxienez ez da gure esperientziaren barrutian sartzen. Baina forma horri gehien gehiena hizkuntza sanskritikoak hurrantzen zaizkio eta, aldi berean, horiek dira, non ere dohatsukien garatu den gizajendearen hazkunde (Bildung) izpirituala aurrerapausoen lerro luzeenean626.
|
|
|
daluak sortu izan dituen arren789, hizkuntzaren fenomenoan nolanahi ere
|
egon
badagoen alderdi hori, sozialtasunaren lehentasunarena (ez al da giza arrazoimen komuna gugan pentsatzen duena, ez ote gaitu gure gizarteak egiten, eta gizarteagaz hizkuntzak?
|
|
|
Irudi du, Humboldt-i hizkuntzaren kontzeptua autokreatibitate gisa inspiratzeko, grekoari zion miresmen itsua aipatzen da beti, baina eraginik izan duela, berak bere egunetan alemanarekin ikusi duen miraria gisakoak, via nola ordura arte klase gorek erdeinatua izandako hizkuntza ezdeusa, ez literatura, ez teatro, ez zientziarik zuena gizarte dotorean dastagarririk, zarpaila, gaizki landua, gabea Gortean solasteko edo zientzian baliatzeko adinarik, rustikoa, frantsesari behar izaten baitzion lekua utzi biziera sozial elegante samarreko edozertsutan, ordea bat batean piztu eta eztanda harrigarrizko baten fruituak alor guztietan eman ahal baititu mila ustegabeko eta uste ezindako moduetan, zer ere egiten ari direnak bere hurbil hurbilekoak direlarik, lagunak (Goethe, Schiller), bere anaia, bera, baina baita ere Alemania osoa Baltikotik Suitzako hiri alemanetaraino, hizkuntza bera izango balitz bezala itzartu eta bere bere baitatik udaberririk oparoena sortzen hasia dena geografia guztian. Humboldt-en belaunaldiarentzat hizkuntzaren autokreatibitatea(
|
dagoenean
dago hori, beti ez dauka zergatik nabarmena izan) esperientzia bat da. Horrekin lotuta, bigarren oharra?
|
|
|
Perpausa ondo
|
dago
dagoen modu moduan.
|
|
|
Perpausa ondo
|
dago
dagoen bestean.
|
|
|
ez zuten atxilotu semea ikastolan utzi zuelako. Ondo
|
dago
dagoenean.
|
|
|
Gaur galdegaia totemtzat dago, gurtu beharrezkotzat, eta berak gidatuta, berak itsuaurreko eginda, irakasten idazten da nagusiki edo (eta gogor zigortzen da haren legea bete ezean, behintzat eskola euskaltegietan). Gainera, irakurleok ohituta
|
gaude
egon gaur eguneko prosan irensten ezinbestean, galdegaia+ aditza, blokea.
|
|
|
Jatorrizko perpausean atzera eroan dugu zer osagarria, baina ipini beharra
|
badago
dagoen lekuan, hala erabaki duelako kazetariak, lehentasuna emanda informazio horri, zelan antolatu perpaus osoaren informazioa. Hona hemen aukera batzuk (Ez, ustez, egokiak kazetari estiloan, bonbardaketa da-eta albiste nagusia, eta berau atzera eroan dugu):
|
|
2008
|
|
|
Bitxia da Etxeberriak soldaten kopuru osoa batu zuela eta hortik atera laurdena, batez bestekoak 10 erreal baino gutxiago ematen zuelako. Baina
|
egon
bazeuden 10 erreal baino gehiago ordaintzen zutenak. Egun gutxitara Ciriaco Iturrioz eta Etxeberriak sinatutako beste zerrenda bat heldu zen udalera, ziur asko euren arma fabriketan lan egiten zuten langileena.
|
|
|
Oro har, Eibarko liberalismoaren hastapen eta bilakaeraren zenbait puntu argitzea lortu badugu ere, iluntasunak ez dira gutxiago. Funtsezko agiriak desagertzea oztopo gaindiezina bihurtzeaz gain,
|
egon
badaude erabili gabe utzi behar izan ditugun iturriak, edo soilik zeharka erabili ditugunak zenbait pertsonari buruzko datuak eskuratzeko. Datu basea eratzeko erabili gabe utzi ditugun iturrien artean hauexek dira garrantzitsuenak:
|
|
|
Horietarik gehienek nekazaritza zaharrari lotuta jarraitzen zuten eta ez zeukaten ahalmen teknikorik, ezta ekonomikorik, nekazaritza sistema birmoldatzeko, landatzen zituzten lurrak erosteko gaitasunik ere ez zuten eta. Baina garai bereko akta batek dioskunez,
|
egon
bazeuden, zenbait nekazari, maizterrak izan arren, ekonomikoki lur jabe txikiak baino indartsuagoak zirenak416 Beharbada, nagusitasun ekonomiko horren isla da maizter indartsuenei, eta zenbait armagini, eskubide politikoak onartzeko joera, nahiz eta foru erregimenean lur jabetzaren?, millares??
|
|
|
Iraultzaren hasiera honetan, karlismoak burutu zuen kanpainarik garrantzitsuena batasun katolikoaren aldeko sinadura bilketa hau izan zela kontuan hartuta, benetan harritzekoa da Eibarren horren aztarnarik ez aurkitzea. Iraultzaileen mehatxua ere,
|
egon
bazegoen arren, ez zaigu nahikoa iruditzen Eibarko katolikoen zirkinik eza arrazoitzeko orduan.
|
|
|
Batzar Nagusia, berez, bazkideen baterako nahiaren bozeramaile egokia da. Hala ere, jakina, bazkideen nahia adierazteko beste tresnak
|
egon
badaude, bai bazkideen banako nahiak, bai eta bazkide multzo zehatzen nahiak ere, gainerako bazkideekiko gatazken aurrean, edo balizko interes aurkaketa batean. Hori gertatzen da, adibidez, zigor bidezkoen arauetan, elkartearen eraldaketetan, Ordezkarien Batzarretan, Kontseilu Sozialerako hauteskundeetan, etab. Hala ere, esan dugunez, bazkideen baterako nahia antolatzeko oinarrizko gunea Batzar Nagusia da.
|
|
|
ziurtatzeko bideratuta dauden arauak aurkitzea. Bestaldetik,
|
egon
badaude estatutuetan, bazkide mota ezberdinak daudenean, mota bakoitzaren ordezkaritza Errektore Batzordean ziurtatzeko arauak, baina ez da ikusten interes handirik batzordearen eta Batzar Nagusiaren arteko boto proportzionaltasuna gordetzeko.
|
|
|
113.Interes teknikoa duten beste gai batzuk
|
egon
badaude. Horien artean, batzordekideak urtero berriztatzearen edo 4 edo 5 urterako izendatzearen arteko aukera, edo batzordekideak aukeratzeko orduan isilpeko botoa erabiltzearen abantailak eta desabantailak.
|
|
2009
|
|
|
Beste zenbaitzuentzat, euren gertukoen historia ezagutzenzutenentzat, aldiz, urtetan sarritan bakarka eta ia bakardadean egindako bilketa etadokumentazio lanaren errekonozimendua eta balioa aitortzeko garaia heldu da8.Ororen gainetik, Gerra Zibilaren inguruko memoriaz hitz egitea, egun, gertatutakoaezagutzeko, oroitu eta oroitarazteko eskubideaz hitz egitea da. Eta memoria ofizialbakarraren aurrean, oroitzapen asko eta askotarikoak
|
egon
badaudela utzi duteagerian ekimenok: memoria askotarikoak, besteak beste, ideologia, adin, klasesozial, jatorri eta generoaren araberakoak.
|
|
|
Euskal Herriaren kasuan, gutxi badira ere,
|
egon
badaude, kazetarien kronikaeta erreportajeez gain, gerra garaian edo ondorengo urteetan lehen pertsonan idatzitako lanak, Francoren aurkari zein aldekoen begietatik gerraren eta diktadurareneraginaren neurria hartzen lagun diezaguketenak. Bi adibide ekarriko ditut hona.Hor dugu batetik Marcelino Ayerra ren No me avergonce del Evangelio (Ayerra, 1958), erbestean, Argentinan argitaratua.
|
|
|
Futbolaren kasuan, mutilak etorkizunean jokalari trebeak izateak ekar ditzakeen ondorioak ez dira konparagarriakneskengandik espero daitezkeenekin. Baina nolako kiroltasun desberdintasunaktopa litezke beste kirol batean, eskubaloian esaterako, non gizonen profesionalizazioa ekonomikoki eta sozialki ez dagoen emakumeengandik hain urruti (hemenere desberdintasuna
|
egon
badagoela ukaezina den arren)?
|