|
2000
|
|
|
Honi dagokionez, esan zuen, alde batetik, (1) joko guztien artean zerbait komuna izan arren, horrek ez duela inplikatzen, joko jakin bati" joko" deitzen diogunean, esan nahi duguna hori denik, eta, beste aldetik, (2) hain desberdinak diren ekintzei" joko" deitzeko arrazoiak ez duela izan behar horien guztien artean zerbait komuna dagoenik, baizik eta erabilera batetik bestera igarotzeko" mailaz mailako iragaite" bat dagoela, sailaren bi muturren artean ezer komunik izan ez arren. Bazirudien" eder" hitzaren gure erabilera desberdinetan ezer komunik ez
|
dagoelakoan
zegoela," hamaika joko desberdinetan" erabiltzen dugula esanez —adibidez, aurpegi baten edertasuna eta aulki baten edertasuna, edo lore batena, edo liburu koadernaketa batena, desberdinak direla—. " On" hitzari dagokionez, esan zuen halaber norbaitek, A k, beste norbait, B, zerbait" ona" dela konbentzitzeko modu desberdin bakoitzak finkatzen duela eztabaida horretan" ona" erabiltzeko esanahia —" eztabaidaren gramatika finkatzen du"; baina" mailaz mailako iragaiteak" izango direla, esanahi horietako batetik bestera, eta" zerbait komunaren lekua hartzen dutenak" —.
|
|
2001
|
|
|
Gure ezaguera objektiboa dela esateak zera baiesten du: objektua hor
|
dagoela
egon, den modukoa, nahiz eta guk ezin bere ezagutza osoa eta betea lortu. Zenbat eta ezagutza sakonagoa lortu, objektua osoago eta beteago bereganatzen dugula.
|
|
|
askatasuna eta, ondorioz, helburua. Eta
|
badaude
egon horrelako datu fisikoak, kausalitatearen eremutik kanpora ere zabaltzen direnak. Datu fisiko transmaterial deituko ditugunak.
|
|
2002
|
|
|
Horrez gain, gainera,
|
badaude
egon kuxkuxeroak, bidaztiak, presoen lagun eta senitartekoak, ikuskatzailearen nahiz espetxeko gainerako langileen ezagunak, arrazoi desberdinak bitarteko, beren presentziarekin gure printzipioa indartzera etorriko direnak eta, bide batez, zigor etxeotako nagusiak ikuskatuko dituztenak, nagusiok langileak ikuskatzen dituzten modu eta neurri berean. Publiko komisio handi honek gure zaintzapean geratzen diren eraikin guztiak perfekzionatuko ditu, zalantza izpirik gabe.
|
|
2003
|
|
|
Eta Perikles ala beste hizlari onei entzuterakoan ondo hitz egiten zutela uste nuen, ez nuen ordea horrelakorik jasaten eta nire arima ez zen aztoratzen ezta haserretzen ere esklabotzan nengoelakoan. Baina Marsias honen eraginez egoera batera heldu naiz askotan,
|
nagoen bezala
egonik ezin nuela bizi uste izateraino. Eta hori guztia, 216 Sokrates, ez duzu esango egia ez denik.
|
|
2004
|
|
|
Esan dugu gizakia inperfektua izateak ezin zuela Jainkoaren inperfekzioa ekarri, baina gizakia naturaren zati eginez, al dugu hemen esan gizakia akastuna bada, natura akastuna dela? Egia esan, Jainkoari
|
dagokionez
badago funtsezko ezberdintasun bat arazoa konponerrazagoa bihurtzen duena, gizakia ezin delako, inondik ere, Jainkoaren zatia izan. Gizakiaren eta naturaren arteko harremana, berriz, partaide izatearena da eta gizakiak osotasun horretan txertatuta egon du.
|
|
|
Askatasuna baldin badago, oso osorik izango da ala, bestela, ez da bere ezta arrastorik ere egongo; ez dago hor beste konturik, eta gure kasuan askatasuna
|
egon
badago. Oker aukeratzen badugu ere, ezin esan askatasuna erabili ez dugunik; erabili dugu eta bere osotasunean erabili gainera.
|
|
|
Onartu beharra dago, dena dela, gaur egun ere ez duela ematen hain erraza denik zalantza egitea eta geuri ere nekeza egingo zaigula erroetaraino jotzea geure sinesmenak eta konbentzimenduak auzitan jartzen hasiz gero; baina Descartesi bezain zaila, ez gutxiago baina ezta gehiago ere. Izan ere, arrazoiak
|
egon
badaude, eta ugariak gainera, gure oinarrizko ideiak eta gure munduaren ikuskera zuztarretatik auzitan jartzeko. Zientzia eta teknologia indar boteretsuak bihurtu dira gaur egun, ia ahalguztidunak, beste garai batean Jainkoa eta eliza izan zitezkeenaren parekoak zenbait aspektutan.
|
|
|
Argiak eta bereiziak ez izateak determinatzen du sentimenezko ideiak ez direla pentsamendutik sortzen, baina
|
egon
badaude eta pentsamenduaren zatia dira. Edozein modutan, ez dago euren egiatasuna bermatuta eta, bestalde, ematen du eurak direla mundu fisikoaren ezagupenerako giltza.
|
|
|
Alabaina ez dugu ahaztu behar Newton bera izututa geratu zela lege horrekin, indar bat aurkitu zuelako kontaktu fisikorik gabe eragiten omen zuena gorputz fisikoetan eta ia Jainkoari berari konpetentzia egiten ziona. Baina ez hori bakarrik, azken batean, elektroiei buruz hitz egin digute sekula ikusi ez ditugun arren eta ontzat jotzen dugu atomoak
|
egon
badaudela —haiek inoiz ikusi gabe bururatu zituen Demokritok bezala— eta atomo horiek nukleoz eta elektroiez osatuta daudela. Are gehiago, fisika kuantikoak maila bateko hautematea ezinezkoa dela erakusten digu.
|
|
2005
|
|
|
L. Austin, J. R. ...mal gramatikalak motz geratzen dira, eta, hauen ekarpena nabarmena eta onartzekoa bada ere, beraiek hizkuntz irakaskuntza perspektiba funtzional eta komunikatibotik artikulatzeko beharra aldarrikatzen dute198 Egia da, bai, Humboldtek ez duela hizkuntz didaktikari buruzko proposamen zehatz askorik egin eta planteamendu honen jarraitzaileek ere ez dutela normalean hura aipatzen, baina lotura puntuak
|
egon
badaude eta ez dira kasualitatezkoak. Esan dezagun, bukatzeko, bere hizkuntz teoriaren irakurketa pedagogiko berri hau guztia, zuzen zuzenean, pentsamenduaren historiak XX. mendearen erdialdera ezagutu duen" biraketa linguistikoarekin" dagoela erlazionatuta.
|
|
2006
|
|
|
Alabaina, moralaren esparruan posible al da horrelako erlatibismoa? Zuk emakumezkoek gizonezkoek dauzkaten eskubide berak ez edukitzea ez dagoela gaizki uste duzu; ni, ordea, gaizki
|
dagoelakoan
nago. Zuk erlijio printzipio batzuk aipatzen dituzu zure ustea justifikatze aldera, eta erlijio printzipio horiek onartu ezean, ez dagoela eztabaidatzerik gaineratzen duzu.
|
|
|
Estetikaren esparruan hasiera bateko erlatibismoa
|
egon
badagoela onartzen du Humek. Alabaina, estetikaren esparruaren barruko praktikaren bitartez erlatibismo hori ahulduko da eta denok onartuko ditugun judizio estetiko batzuetara helduko garela ziurtzat jotzen du Humek:
|
|
|
Horrek akatsak eragin ditzake gure ebaluaketaren gainean. Baina gure alderdi grinatsuak eragindako akatsak ere
|
egon
badaude. Gogoan izan zer nolako garrantzia daukan sinpatiak Humeren sisteman.
|
|
|
Bai, erantzuten dizut nik: ziur aski metafisika
|
egon
badago, baina zure aldean dago zeharo, ulertzerik ez dagoen hipotesi aldrebesa proposatu baituzu, eta ezin baituzu haren adibiderik edo kasu partikularrik eskaini. Guk onartzen dugun hipotesia argia da:
|
|
|
[8] Nahiz eta atsotitz bihurtu den axioma horrek sen onaren onarpena lortu duela dirudien, axioma horri aurka egiten dion edo, behinik behin, axioma hori aldatzeko edo geldiarazteko baliagarria izan daitekeen sen on mota bat
|
egon
badago. Norbaitek Ogilbyren eta Miltonen, edo Bunyanen eta Addisonen, talentueta dotorezia maila berdinekoak direla esango balu, gehiegikeria baten defendatzailetzat hartuko genuke, sator lurra Tenerife bezain altua dela dioenaren antzera, edo urmaela ozeanoa bezain zabala dela dioenaren antzera.
|
|
|
Ildo horretatik, Humek piztiak pentsamenduz eta arrazoimenez horniturik daudela dio (T 1.3.16.1). Edo, maitasunaz ari denean, Humek horrelako grina ere animaliengan
|
egon
badagoela dio. Areago, grina horren (eta bestelakoen) azterketa kausala antzekoa da bai gizakiengan bai bestelako animaliengan (T 2.2.12.1).
|
|
|
Humeren ustez, razionalistek aldaezinak diren printzipio abstraktuak
|
egon
badaudela onartzen dute. Jokabide bat, printzipio horietara egokitzen bada, moralki ona da; egokitzen ez bada, moralki txarra da.
|
|
|
Hortaz, (i) kontuan hartuz, balioen eta beroaren kasuak ondo bereizi behar dira. Beroa
|
egon
badago gizakirik (edo izaki sentikorrik) gabeko mundu batean; baliorik, berriz, ez:
|
|
|
Hori ekintza bat da, eta ekintza baten aurrean gauden aldiro, beti galde dezakegu zentzuz, ‘zergatik egin duzu hori? ’.8 Humear teoriaren arabera, erantzunak honelako itxura izan behar du: ‘gazta gustuko dudalako eta gazta hozkailuan dagoela uste dudalako’ Erantzun horretan bereiz daitezke ustea (gazta hozkailuan
|
dagoelakoan
nago) eta desioa (gazta gustuko dut). Humear erantzun horrek ekintzaren arrazoia ematen digu, hau da, ekintza justifikatzen du.
|
|
2007
|
|
|
Sendabide tradizionalean egon ziren mota guztietako iruzurgileak salatzen dituzte, eta —filosofian, logos mythos bikotearekin gertatu zen bezalaxe— alde batera uzten dituzte elementu magiko eta gizagaindikoak: jainko andererik egon ba ote dagoen ez dute zalantzan jartzen baina,
|
egon
badaude ere, ez dute esku hartzen gaixotasunaren eta sendabidearen barruan112 Aitzitik, gaixotasunak kausa unibertsalak dauzka, ez da kapritxo edo aztikeria baten emaitza: berezko gorputzaldiaren desoreka batek ekartzen du gaixotasuna —janaria, ura, airea edo ariketa gabezia aipatzen dira113— Beraz, terapiaren helburua ere oreka hori berreskuratzea izango da114 Medikuntza —erretorika bezala, agian politika bezala— arte edo teknika (tecnh) bat da115.
|
|
|
Mitoaren eta arrazoimenaren arteko harremanari buruzko irakurketa nagusituak iraulketa sakona jasan zuen Cornfordek lehen filosofiara hurbiltzeko metodo berria proposatu zuenean: azterketa analitikoegia burutu duten zientziaren historialariak alboratuz67, ikerketa antropologiko eta soziologikoak erabili zituen lehen filosofiaren azpian
|
egon
badauden oinarri mitikoak azpimarratzeko68.
|
|
|
erlijio zaharrak burutu zuen munduaren narrazioa modu sekularizatuan tolesten dute lehen filosofoek: naturaz gainekoa ezabatzen eta argitzen dute69 Miletotarrek, zehazki, pertsonifikazio poetikoa ezabatu zuten hizkeratik; esaterako, adiera abstraktuak erabiliz, Erosen lekuan jarri zuen Anaximandrok aurkakoen bereizketa70 Baina ez mito kosmogonikoetan
|
egon
bazeuden elementuak baztertuz, haietan sakonduz baizik.
|
|
|
Esan zuenez,
|
egon
badauden gauzen oinarria eta hasiera da apeiron (Fr. 101).
|
|
|
Posible da gure artean gaizki ulertzea hizkuntza bera erabiliz eta, baita, gure artean komunikatzea hizkuntza ezberdinak erabiliz. Hizkuntza gainditzen duen ulertze proiektu bat egotearen edo ez
|
egotearen esku
dago guztia.188
|
|
|
Esan dezakegu, beraz, oinarrizko" euskal hizkuntz komunitate" bat
|
egon
badagoela eta, zentzu honetan, hezkuntzak nahitaez egin behar duela errealitate horri buruzko hausnarketa, horretarako gu jarraian orain arte azaldutako hainbat ideiez baliatuko garelarik. Kontua da, hasteko, egoki dirudiela euskal nortasun sozio-kulturalari espresuki erantzungo dion hezkuntza baten beharra aldarrikatzea:
|
|
2009
|
|
|
Eta araua da, hain zuzen, biolentziari biolentzia egitea, eta dominazio berri batek dominatzaileak zirenak menpean hartzea ahalbidetzen duena. Berez, arauak, hutsak dira, bortxakeriazkoak, amaitu gabeak; honen edo haren zerbitzuan
|
egoteko
daude eginak; batzuen eta besteen gustura egokituak izan daitezke. Arauen jabe egiten denarentzako da historiaren joko handia, arauak erabiltzen dituenaren lekuan jartzen denarentzako, arauak perbertitzeko, kontrako zentzuan erabiltzeko eta arauak ezarri zituztenen aurka itzularazteko mozorrotzen denarentzako; aparatu konplexuan sartu eta dominatzaileak beraiek sorturiko arau beraiez dominatuak izan daitezen arauak funtzionarazi egingo dituenarentzako.
|
|
|
Aurrerapenaren irizpidea, bada, lanaren kultu protestantearen antipodetan, eta lan indarra inoiz urrituko ez lukeen natura emankorraren ustiaketaren antipodetan dago. Natura kategoria soziala da, baina ez da kategoria soziala soilik19 Bere baitan
|
egon
badago, menderaezin," materiaren tormentua". Ahaztu nahi izan delako, produktibismo burokratiko planifikatuaren kalteak merkatuaren produktibismo itsuaren hainbatekoak edo areagokoak izan dira.
|
|
|
Sinestunak
|
egon
badaude, gizarte sozialistaren eta kapitalismoaren aldaketak aztertzeko marxismoa gauza izan dadin, Marxen teoriari buruzko argitze filosofikoa beharrezkoa dela. Marx modu berrian irakurtzetik abiatuz eta Marxen teoria taxutu asmoz, ortodoxia komunista eta estalinismoa ezkerretik gaindituak, errotiko demokrazia oinarritzat harturik erreformismo iraultzailea eskaintzeko ardura hartuko dute.
|
|
|
Hala ere, munduaren aldaketa lortzeko bidea zein den jakiteko eta XX. mendean sozialismoak izan dituen akatsak eta okerkeriak ez errepikatzeko,
|
egon
badaude zalantzak. Ahaztu gabe sistema kapitalistaren barruan oinarrizko kontraesana klase arteko borroka dela, pentsatu behar da ere, kontraesanak ugari izanik ere, gizarte mugimenduak —altermundialistak, ekologistak, feministak, sindikatukoak, gobernuz kanpoko erakundeak— eta alderdi politikoak osagarriak direla.
|
|
2012
|
|
|
Althusserren eta Lacanen bidez batzen dira filosofiako bi tradizio handiak; lehenengoak Marxengandik datorren tradizioa dakarren heinean, bigarrenak Freuden tradizioa dakar. Bien artean ezberdintasunak
|
egon
badaude ere, euren oinarria komuna da: materialismoa, immanentismoa, kritizismoa.
|
|
2013
|
|
|
Zeru/ infernu eternalak, bada, egoera bere onera dakar. Eman dezagun halako zigor/ sari sistema bat
|
egon
badagoela. Zer esan?
|
|
|
Azkenik, ez al da posible min bera (edo mota bereko mina) sumatzea, gorputz egoera bestelakoa bada ere? Eman dezagun bestelako gorputza duten izakiak
|
egon
badaudela. Ez al da posible izaki horiek nik neuk sumatzen dudan mina sumatzea, nahiz eta gorputz egoera oso bestelakoa izan?
|
|
|
Izan ere, teoria horrek balioen misterioa desegiten du. Balioak
|
egon
badaude, eta ez dira jada misteriotsuak. Areago, balioak, azken buruan, Gertakari Guztien Liburuan daude, norberaren gogo egoerak (edo gogo gertakariak) liburuan dauden neurrian.
|
|
2016
|
|
|
Ordurako aldatuak dira gizartean bai Naturaren eta bai arrazoimenaren kontzeptu klasikoak. Ilustrazioaren Natura, XVIII. mendean, razional filosofikoa zen (teologikoa, nahi bada), ‘giza eskubide natural besterenezinen’ iturria; eta zientziarentzat Descartes eta Newtonen makina perfektua,
|
egonean
egonekoa eta matematikoa. XIX. mende filosofiko nahiz zientifikoarentzat (erromantizismoarentzat zer esanik ez) Natura bizia da oroz gain eta bizi indarren iturri, etengabe aldakorra geologiatik biologiaraino.
|
|
|
Alegia, morala ez da apaizkeria bat, gizatasunaren osagarri esentziala da. Zalantza gabe andre gizonaren historian
|
egon
badago Botereak inposaturiko moral bat, apaizen eta legegileena, jendea otzandu eta joputzeko baizik ez dena, gizakiari berari arrotza. Sasimoral horren nagusitasuna, ordea, jendeak berez badituen sentimendu moralen baliamenduaz izan da posible, gizon emakumearen berezko morala, naturala, instantzia zerutar baten izenean perbertituz.
|
|
|
‘Gene kooperatiboa’, Dawkinsen ondoren (eta kontra) hainbat mintegi eta artikulutan errepikatua aurkitzen dugun esapidea da, J. Bauer biologialari molekular eta neurobiologo aleman, Friburgoko Unibertsitatean profesorearen liburu baten titulua adibidez.288 Ez du kooperazioaren gene bat dagoenik esan gura, gizakia abere esentzialki kooperatzailea dela baizik. Naturan kooperazioa
|
egon
badagoena Darwinek bezala Dawkinsek ere badakite. Baina horientzat kooperazioaren rola eboluzioan bigarrentiarra da (eta Dawkinsen kasuan, kooperazio egoista), norgehiagoka eta borroka da lehenengoa.
|
|
|
Zer da kondenatzen dena, dualismoa kondenatzen denean? Dualismoak era askotakoak
|
daude
egon ere. E. O.
|
|
2017
|
|
|
Obrako beste atal batzuetara zuzendutako igorpen metadiskurtsiboak
|
egon
badaude ere, ‘Begirada’ testu autonomoa da, liburuxka gisa argitara eman izan zitekeena. Testuak izate begiratuaren deskribapen fenomenologikoa egiten du, begiradarena baino gehiago.
|
|
2021
|
|
|
ar eta emeei egotzitako organo eta funtzioak aldi berean dituztenak, hermafroditismoaren eta gonokorismoaren tarteko kasuak... beste hamaika aukera daude. Naturan, sexu bidezko ugalketa formaz gain, sexurik gabeko ugalketa mota
|
egon
badagoela azaltzen du, batak zein besteak iraunkortasuna bermatzen dutela argudiatuz. A priori ez dago bata edo bestea lehenetsirik.
|
|
|
27). Naturan sexu bidezko ugalketa formaz gain sexurik gabeko ugalketa mota
|
egon
badagoela azaltzen du, batak zein besteak iraunkortasuna bermatzen dutela argudiatuz. A priori ez dago bata edo bestea lehenetsirik.
|
|
|
Ondorioz, gizon transek ebakuntza egiteko aukera dute, baina jakinda bestela ere bizitza eta sexualitate gutxi asko bizigarria izateko aukera izango dutela (oraindik hamaika mugekin, noski); emakume transek, berriz, horren ezinetik abiatuta hartu behar izaten dute erabakia. Desira
|
egon
badago, bideo pornoetako bisita kopuruak edo sexu langile transen eskariak erakusten duenez. Alabaina, ezkutuan izan ezean, inor gutxi ‘ausartuko’ da harreman hori publikoki garatzen, horrek bere gizontasuna auzitan jarriko bailuke.
|
|
2022
|
|
|
Filosofiak egun goi mailako hezkuntzan duen lekuari buruz galdetu dugu, idazketaren estandarizazioa eta unibertsitatean gaur filosofia irakasteko dauden posibilitateak aztertuz, eta ikusi dugu horrek unibertsitatean negoziaezina denari buruzko espazioak irekitzeko beharrera eramaten gaituela, horiek mantentzera eta horiekin esperimentatzera. Horixe da, ezagutzaren arlo batetik zein bestetik izan, praktika hezitzaile, sortzaile eta ikerketazkoan pentsamenduaren itolarriaren aurka
|
gaudenoi
dagokigun konpromisoa.
|