|
2000
|
|
|
—Ama, batzuetan iduritzen zait ezen egun haizetsu batean ekarri ninduzula mundurat eta haizeak batetik bertzerat eraman izan nauela munduan barrena. Baina, bizimolde horrek nekatzen du eta ahitzen du, eta, hemendik aitzina,
|
egonean
egon nahi nuke, soseguan eta bake handian, mundua nehoiz baino neureago eginez, baina mundutik kanpoan banengo bezala... Ordea, beldur naiz urbiaindarrek bakean utziko ez ote nauten, hemen geratzen banaiz...
|
|
|
Eta, ai, nola sentitzen nuen, halatan, ezen, Amsterdameko bertze gailur haiek baino goitiago egiten nuela, noiz eta Rosarekin
|
egonean
egoiten bainintzen! Zeren, gailurrerat igan gabe ere, bertze gailur batean bainengoen orduko, zeina baitzen bakearen eta soseguaren gailurra, eta zeina baitzen, halaber, Amsterdameko gailur haiek baino ederrago eta goitiago.
|
|
|
—Ez nekien eulien zaintzeko kanoiak manaiatzen zenituztela, zeren eta,
|
nagoen bezala
nagoela, euli bat baino gehiago ez bainaiz... —erran zion.
|
|
|
Aurreko hiru egunetan azken ñabarduraz ere ahanzten ahalegindu banintzen ere, astearte gaueko gertaeren kontakizun xehea egiteko prest nengoen.
|
Geunden
geundenean, ordea, ez nago hagitz seguru egokiena ote zen eta, nolanahi den ere, ez zidan jarraitzera utzi.
|
|
|
Orain ez nekien zinez ala txantxetan ari zen, baina neure baitan eskertu nion Charlyri.
|
Nengoen
nengoenean —204 egun zertu gabe! —, erdibanakako hori ere ez zen hain moldaketa txarra niretako.
|
|
|
Minutu erdi baino luzeagoko azalpena eman beharrean egoten naizen guztietan bezala, nire eskuak atorrako poltsikoa inguratu zuen, sen hutsez. Tabakoa ukitu baino istant bat lehenago eginarazi nion gibelera;
|
geunden
geundenean, imintzio hutsak hondamendia ekartzen ahal zuen.
|
|
|
Etxe horretan lau hilabete nituen eginak, eta lau hilabete horiek, bertzeak bertze, irakatsia zidaten Josu, gure anaia gaztea, gozo oneko normalean, zakur amorratuaren umoreaz jaikitzen ahal dela ohetik desorduetan egotziz gero.
|
Nengoen
nengoenean, ez nuen eguna anaiarekin mokokan hasi nahi.
|
|
|
Orain, gisako bat berritzea nuen xede eta helburu, bizian egiten nuen azkena izanagatik ere.
|
Geunden
geundenean, ez zen metafora bat.
|
|
|
—Denbora luzea daramazue hemen eta egurastu beharra duzue. Ez zaizue
|
inportik
zauden zaudetenean abiatzen bagara, ezta. Hi, Edu, nudismozalea hintzen gaztetan, eta egin behar duzuen bidaiarako ez duzue arropa beharrik.
|
|
|
Ez diat deus zor.
|
Gauden
gaudenean alferrik dituk hitzak oro. Denen artean izorratu nahi izan nauzue.
|
|
|
Togasek dutxatu berriaren freskotasuna agertzen zidan, arratsaldeko lauretan. Elkarrizketaren hasieran pertsianak beheititzea proposatu nion, baina hark,
|
zeuden
zeudenean utzi nahiago.
|
|
|
Lehenago, optikan izana nintzen eta hango gizona nire dioptriak neurtzen tematua zen, hautsitako kristalen ordezkoak zuzen paratu beharrez. Egun osoan lantokira agertu gabe egon ondotik, Eskalatzailearekiko kalapita hainbat kilometrotara entzuten zen, baina
|
nengoen
nengoenean hori eta iazko haizea axola bera zitzaizkidan jada. Ailegatu nintzenetik Togasekin eleketan ari zen bulegoan, eta ez nuen neurez otsotegian sartzeko inolako asmorik.
|
|
2001
|
|
|
Musulman jakintsu batek, Asghar Ali Engineer ek berrikitan esan du: " Gu musulmanok, juduak Alemanian
|
zeuden bezala
gaude. Nora joan, ordea?
|
|
2002
|
|
|
Batzuetan ez omen zituen errealitatea eta fantasia bereizten. Eta tumoreak, urtetan ia
|
zegoen
zegoenean mantendu ondoren, okerrera egin omen zuen. Gaizki sentitu nintzen.
|
|
|
–Zuek adi egon, badaezpada, dena
|
dagoen
dagoenean uzteko.
|
|
|
tratu sekretua, beraz; eta bigarrenik, Sarak berria gaizki har zezakeelako –oso gaizki ere bai– nik muturra sartzeagatik, amarekin zuen auzian. Beraz, nengoen egoeran egonda, zain
|
egotea
zegokidan, neure azpilanaren fruituak ikusteko. Ez nuen luze itxaron behar izan.
|
|
2003
|
|
|
Ez zuten onartuko bere senarra hil duen emakume bat izan zitekeenik hainbat miresten zuten idazlea. Gauzak ondo
|
zeuden
zeuden horretan: idazlea bere zerraldoan eta hiltzailea eroetxean.
|
|
|
–Berarekin hitz egin nahi nikek –esan nion eta barrura abiatu nintzen. Bidean sentitu nuen lehendabiziko aldiz gertakariak martxan jarri izanaren erantzukizuna eta damua, eta gauzak
|
zeuden
zeudenean (idazlea bere gordelekuan, Monika nigandik urrun eta idazlearen emaztea bere poltsa zimurrean pistola beltza zeramanean) hobeto zeuden susmoa, denborari atzera eragin nahi eta ezina, guztiok amildegi baterantz labainean ote gindoazen sentipena eta, azkenik, amiltzen ari garen bitartean bakardadeak eragiten digun izua, esku adiskideak urruntzen ikustean bizi dugun lokamutsa.... Monika besarkatu eta isilik luzaz egoteko gogoa sentitu nuen, baina, bere aurrean aurkitu nintzelarik, ez nuen jakin urrats hori egiten, hotz eta zurrun geratu nintzaion begira, eta une batzuk geroago, bera negarrez hastera zihoala ikusi nuenean bakarrik egin nion fereka bat bekokian, ez zen laztanera iritsi, keinu bat gehiago izan baitzen, aurpegia estaltzen zion ilea apartatuz.
|
|
|
Egia esan, ez dakit zer ikusiko nion ipurdiz jaiotako atzeratu horri. Ederki
|
zaudete
zaudeten lekuan, eta ni ere bai neurean. Jarrai dezagun horrelaxe, hobe izango da eta.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzaren bidez nazio nortasunak ezartzen dizkigun muga bereizgarriak ez dira inoren kalterako, ideologia totalitarioaren egungo kultura demokratiko honentzat salbu. Honek bere hegemoniaren zilegitasuna aspaldi ezarri zigun munduaren antolaketan, eta geroztik
|
dauden bezala
daude munduko herri nortasun gehienak: sei mila herri inguru, berrehun bat estatu.
|
|
|
Duintasunaren aldarriak ordea ez dira erabat isiltzen, mundua eta gure ingurumari hauek
|
dauden
daudenean egonda ere: –Gaur egungo gizartean. Ander Iturriotzi dagokio hitza?
|
|
|
Duintasunaren aldarriak ordea ez dira erabat isiltzen, mundua eta gure ingurumari hauek dauden
|
daudenean
egonda ere: –Gaur egungo gizartean. Ander Iturriotzi dagokio hitza?
|
|
|
Guztiarekin ere, ordea, dena delako gizakiaren sozializazioan taxutzen den nortasun sozialean eta nazionalean ageri zaizkigun osagaiak ez leudeke modu horizontalean egituratuak, modu hierarkiko eta hegemonikoan baino. Giza eta nazio kulturen arteko hartu emanak munduan
|
dauden bezala
egonda, gure herrian bertan euskaltasunak eta gainerako bi tasunek nolako lotura mota duten ikusita, ezin pentsatuko dugu hangoa eta hemengoa eta horkoa izatea aski denik. Argiago ikusiko dugu ordea beste tankera honetara aurkeztuta:
|
|
|
Kontzeptu hauen arteko mugarri bereizgarriak daude jokoan, bakoitzari darion esanahi jakinaren eta zehatzaren erabilera egokia edo aldrebesa.
|
Egon
badago halakorik, eta zehaztasunaren argitan jarduteak mesede bestetik ez digu egingo. Guztiarekin ere, ordea, auzi hau ez da itxuraz dirudien bezain zedagarria:
|
|
|
Gutxi garelako ote
|
gaude
gauden bezala. Gutxi garelako lotu al gaituzte zakurrak bezala kate motzean Bernardo Atxagak esango lukeen legez:
|
|
|
Jakina, euskararen eta euskaldunen gizarte eraikuntza zertan den dakienak, erraz asko ulertuko du zergatik dagoen euskaldungoa sormenik gabe. da, horrelakoetan, jadanik eraikia dagoen mundu sin bolikoan eta kulturalean eraikimen eta sormenik gabeko hizkuntzak ezin duela bizitzaren mezua
|
dagoen
dagoenean baizik errepikatu. Nola ez da, bada, baldintza soziokultural horietan, egungo euskaldunaren mintzabidea erdaraz ekoitzitakoaren oihartzun hutsala izango?
|
|
|
Elebitasun sozialaren ezpata adiera enpirikoaren ahotik mintzatuko zaigu, batetik; eta elebakartasun sozialarena, berriz, zientzia soziolinguistikoaren esanetara arituko zaigu, bestetik. Lehendabizikoaren tesia baldintzapen errealen arabera ari zaigun bitartean?
|
gaudenean
gaude, ez nahi genukeen hartan?, bigarrenak irakaspen teorikoen eta enpirikoen argitan, orain arteko esperientzien argitan, taxutuko du bere juzgua.
|
|
|
Elebitasunaren aberastasun iturria nabarmendu digu Salaburuk orain dela gutxi. Baina, gure aldetik, aberastasun horren zer nolakoa auzipean jarri dugu, ezin delako gure ustez baieztapen hori besterik gabe, hainbat eta hainbat xehetasun eta ñabarduraz jantzi gabe,
|
dagoen
dagoenean onetsi. Banakoaren elebitasuna, noski, aberasgarria izan liteke, aldez aurretik daukagun ondare linguistikoaren osagarri, baina hori horrela gertatzea benetan gauza zaila da.
|
|
|
Beharbada ez da zilegi izango
|
dagoen
dagoenean hartu eta hizkuntzen izenak aldatuz geure egoerari aplikatzea. Baina, edonola ere, eskarmentu horren argitan zenbait gauza ulertzeko argibiderik ez litzaiguke agian faltako.
|
|
|
Elebitasunaren estrategiak, asmoz zintzoa baldin bada behintzat, bi hizkuntzen arteko erabilera berdintasuna izan luke xede eta jomuga. Horretarako, ordea, hizkuntza nagusiaren estatus erabilera ezin du
|
dagoen
dago enean utzi, honen monopolioak haren erabilera ito egiten duelako. Horrela, hizkuntza hegemonikoaren erabilera ezertarako murriztu gabe mendekoaren erabilera garatu nahi duela dirudi, nahiz eta bi hizkuntza komunitateen arteko harreman izaera ez demokratizatu.
|
|
|
Elebitasunaren estrategia behin eta berriro bide antzua ageri zaigu hizkuntza zapalduarentzat. Hizkuntza talde zapalduak ezin du, dirudienez, bere izate esparru berariazkorik eraiki menderatzailearen alboan, eta alboan ez ezik gain gainean duen komunitate horren hizkuntza estatusa
|
dagoen
dagoenean berretsi behar. Prentsaren adibide horrek ez ote du balio gainerako gizarte esparru gehienetarako?
|
|
|
Erdal komunitatea bere eskuko da erabat eta osoki. Ez, haatik, euskara
|
dagoen
dagoenean ez balego, euskaldungoa nor balitz, eta nor izate horrek bere herrian zor zaion lekua eskuratzeko aginte ahalmen askirik balu. Orduan gauzak iraultzen hasiko lirateke inondik ere, eta hizkuntzen atzean dauden nazio taldeen arteko lehia gori gori jarriko litzateke, behinola Belgikan eta Quebecen jarri ziren legez.
|
|
|
ez gaitasun arloan, ez jarrerazko ezaugarri ideologikoetan. Baina, idatzizkoan sartu irten txiki bat egiteko asmotan gabiltzanez, ahozko gorabeherak
|
beude
dauden daudenean.
|
|
|
ez gaitasun arloan, ez jarrerazko ezaugarri ideologikoetan. Baina, idatzizkoan sartu irten txiki bat egiteko asmotan gabiltzanez, ahozko gorabeherak beude
|
dauden
daudenean.
|
|
|
Axaleko sendabidea da, gure iritzian, traumarik gabeko tratamendu eztia. Gizartean erabateko hegemonia daukan hizkuntza komunitatearen estatus orokorra
|
dagoen
dagoenean ukitu gabe utzi, eta diglosiaren aje guztiak berekin dituen mintzaira xumea normaltzeko itxurak egitea, ez da biderik zuzenena. Egia da, itxurakeriaren ideologia gailenaraz liteke delako hizkuntza normalizazioa zilegitzeko; haatik, goiz edo berandu, euskararen bilakaera soziolinguistikoari darizkion adierazleak izango dira, gupida izpirik gabe, ustezko biziberritze porrotaren lekuko.
|
|
|
Lehenik eta behin: euskal identitatearen osaeran eta eraikuntzan elementu objektiboak
|
egon
badaudela berretsi genuke, hizkuntza da horren lekuko, eta lekukotasun objektibo horrek, jakina denez, muga bat ezartzen dio askapen borrokari. Zorionez, euskara harria bezain objektiboa da.
|
|
|
euskararen bidea markatzen duen hura hain zuzen. Euskal hizkuntzaren izaerarik gabeko askapen ideologiak eta jarduera praxiak
|
egon
badaude, beti egon dira gainera, eredu batekoak edo bestekoak, baina borroka molde horiek euskaltasunez husten diren neurrian, ez dira euskal borroka bideak, gizartearen beste arazo batzuetan dauden zapalkuntza egoerei ihardesteko jokamoldeak baino. Honezkero, zalantza arrastorik ez genuke eduki behar arazo honen gainean:
|
|
|
maila taktikoan operatiboak diren elementuekin, borroka moten zilegitasun kontuak?, esate baterako. Gauza bat da, ene irudiko, maila estrategikoan ezinbesteko erreferentzia diren printzipioak eguneroko praxiaren taktika aldakor eta malguan haiek
|
dauden
daudenean ez ezartzea, jarrera hori egokia izan litekeelako, eta beste gauza bat, nazio eraikuntzaren irizpide nagusiak pragmatismoaren aldarean sakrifikatu eta indarkeria bezalako faktore bat komunitate baten kohesio elementu behinena bilakatu nahi izatea. Edo inork pentsa ote lezake, izan ere, adibidez, Espainiaren edo Frantziaren balio nazionalak (hizkuntza, kultura, historia...) bertako herritarrek indarkeriari buruz duten jarrera balioetan funtsaturik daudenik?
|
|
|
Ikaragarria da, bai, ofizialtasunaren eraginindarra, honek lege formalismoaren muga gainditurik, bizitza soziolinguistikoaren izaera materiala bere logikapean moldatzen duenean. Horregatik, mugaz bestaldekoei barkamena eskatu nahi diet aipuak
|
dauden
daudenean ezartzen ditudalako hemen.
|
|
|
Kanpoko kondairaren argitan, beraz, gaur (eta orain dela 20 urte gutxienez) gure lanik emankorrena eta bidezkoena ez da
|
egonean
egotekoa, politika estrukturak aldatu zai. GAUR, ETA ORAIN DELA HOGEI BAT URTE GAUZA BERA, GURE LAN NAGUSIA NAZIO KULTURA, ETA HIZKUNTZA BEREZIKI, ZABALTZEKOA DA.
|
|
|
Zer proposatzen digute egindakoaren ordez?
|
Egonean
egotea. Politikan egonean egotea orain dela 34 urte proposatzen diguten bezela.
|
|
|
Egonean egotea. Politikan
|
egonean
egotea orain dela 34 urte proposatzen diguten bezela.
|
|
|
Erresuma ez baitzaio bitasunari gainditzen. Erresumaren bidez ere ez baita herrikidetasuna jaiotzen, eta bai hizkuntzei
|
dagokiena
egoten. Gauza bat da segura kondairagilleentzat (eta ez guretzako bakarrik):
|
|
|
Suedendarrak nagusi
|
zeuden
egon egoera berrian, baiña atzerritar erresuma batean aurrerakoan. Hori dala bide, jokabidea aldatu zuten; eta oso" kzar" zale bihurtu ziran.
|
|
|
Ez ziaten ezer irakatsi hire zorioneko polizia eskolan?
|
Zegoen
zegoenean utzi behar diagu dena!
|
|
2005
|
|
|
Ohearen ezkerreko horma beltzari begira itxi, eta horma beltz berari begira berriro ireki. Baina aldea
|
egon
badago. Horma guztiz beltza izandakoan orain argi marra etenak luzatzen dira.
|
|
|
–Baina
|
egon
egongo da. Zertarako gaude gu, Gur?
|
|
2006
|
|
|
Ortega-k ezagutzen zituen Spengler en oldozpenak etxeari buruz, eta haren baieztapen dogmatikoa, kultur morfologiazkoa: " etxea da,
|
egon
dagoen arrazaren espresiorik garbiena" 492 Bat eta bera omen dira gizon emakumeen arima eta etxearen arima. Eta deblauki:
|
|
|
Memoria historiko bat, esango genuke gaur apika; imajinario bat, mitologia bat. Baina memoria historikoarekin, zeinek ere eman behar omen baitio edukia nortasunari, esan dugu, identitatearen arazorik ez omen dutenentzat ere (kuestionatzen ez duten bitartean behinik behin), arazo handitxoak
|
daude
egon: Zein" Espainiak" aurkitu zuen Amerika?
|
|
|
Dena ipuin bat azkenean Nazio berri guztia.
|
Dagoena
egon Espainia Estatua da, konkistaren eta krimenaren produktua. Hori zilar eta zetaz beztitzeko –legitimazioa mailegatzeko, horrexen biluzi baitago– liberalek Espainia Nazio mitiko bat demokratiko samarra asmatu dute, Menéndez Pelayok berehalaxe beste mitologia batekin tradizionalista eta katolikoa lurrazpiratu diena, hau ofizialdu baitu irakaskuntza frankistak luzaro, gaurdainoko ondare zabala utziz.
|
|
|
Identitate apurtu bat da. (Probarik onena da, batzuek ukatu egin dezaketela, Euskal Herri edo euskal identitate bat
|
egon
dagoenik ere).
|
|
|
zer pasako zaigu? Ezin dut daukadana disfrutatu, eta ez dakit besterik gabe
|
egonean
egoten. Pentsatzen, kezkatzen, arduratzen, idazten ere batzuetan, moldatzen naiz.
|
|
|
Egun batez Febok, egunero ekialdetik datorren Eguzki jaioberriak, uretatik irteteko unean ikusi zuen printzesa, eta hari begira geratu zen mugitu gabe eta bere eginkizunak ahaztuta. Eguzkia geratzearekin berehala geratu zen denbora ere, eta harekin batera gauza guztiak
|
zeuden
zeudenean, higitu ezinik eta ez aurrera eta ez atzera, minutu eta segundoen artean atrapatuta geratu balira bezala. Era horretan igaro omen ziren hiru egun, eta ez zen ez egunik eta gaurik izan hiru egun horietan; ezta ordurik, minuturik edo segundorik ere, Eguzkia geldirik baitzegoen printzesa ederraren haragi arrosak musu epel eta argitsuz laztantzen.
|
|
|
Izeko Alicek berehala sumatu zuen etxekoandrearen malezia eta maltzurkeria, erraz konturatu baitzen mihi leun eta zuriko andere anker hark zigor bikoitza ezarri ziola. Alde batetik, inolako zaintzarik behar ez zuen cottage erretiratu hura zaindu zuen, eta
|
egonean
egonez" hightlands" etako bakardadea hezurretaraino nola sartzen zitzaion sentitu. Bestetik, iloba atsekabetuaren lantu eta tristurak jasan zituen, maitasuna deitzen zioten eta berak inoiz dastatu ez zuen eromen mikatz hura neskatoaren bihotzetik erauztea lortu bitartean.
|
|
|
Arma eskuan atxikitzeko gai direnak lapurretan aritzen dira, edo beren altzairua alokatzen dute hiru sosen truke. Gainerakoak eskean ibiltzen dira, edo
|
egonean
egoten. Oraingo honek Pedro Agerrerengana bihurtu du begitartea, tak, apezak bere nafartasunaren berri eman duelarik:
|
|
|
Baina nola pasa harresia? Bidea
|
egon
bazegoela besterik ez nekien. Neure begiekin ikusi nuen soldadua leihoxkatik irteten.
|
|
|
Hona etorri eta egun batzuetara gizon bat atera genuen uretatik. Ez da zuzena hildakoei buruz txarrik esatea, baina gizon hura ez zen parte onekoa eta hobeto
|
dago
dagoen tokian.
|
|
|
–Zu ondo
|
zaude
zauden tokian. Zer izango litzateke, bestela, farolero gabeko faroa?
|
|
2007
|
|
|
Kulero eta bularretakoa zikindu ote nituen beldurrez geratu nintzen une batez, baina ez.
|
Zeuden
zeudenean utzi nituen atzera arropa sagaratu haiek, eta ni neu jantzi nintzen ondotik, komunetik irten baino lehen.
|
|
|
Musika jarri bai, baina ez dute esaten ez kantaren ez kantariaren izenik. Nire kultura musikala
|
zegoen
zegoenean geratzen da hartara, hutsaren pare beraz, baina entretenitu samar egiten dut bidaia, eta saihestu egiten dut, bide batez, irrati kate gehienetako kalaka eta kaparra.
|
|
|
Hasteko, zer da literatura alemana?, zer gara gu alemanok?, Alemanian erantzuna ezin da formulatu (Berlinen erregea frantsesez mintzo bada, hirurehun Estatu aleman badago), frantsesak egiten ari ziren legez, Estatuari edo erregeari erreferentziaz, h. d., koordenatu politikoetan. Baina alemanak
|
egon
badaudena errealitate bat da, errealitate politiko bat ez bada ere; hizkuntza alemana errealitate bat da, Estatu alemana ez izan arren, eta ez izan arren Estatu hizkuntza. Idazle aleman baten biografian, nazionalitate politikoak (estatalak) ez du fitsik esan nahi, jaka bezain erraz aldatzen du-eta edozein momentutan.
|
|
|
Razionalismoak mundua matematikoki ulertu du (Newton): herriak hor
|
daude
egon, beti berdin, beren karaktere eternal geldiekin, lege mekaniko beti berdinen peko mundu beti berdin batean, lege berdinen pean berdin herri guztiak. Izadiarena bezala, gizadiaren estudioa ere funtsean, lege mekanikoen?
|
|
|
ez hiztuna, baizik, hizkuntza mintzo da?, hitz egitea, hizkuntzari entzutea da?, etab.(, die Sprache spricht?,, hören auf die Sprache?) 59, hizkuntza da izatearen (errealitatearen) etxea. Eskandaluak sortu izan dituen arren60, hizkuntzaren fenomenoan nolanahi ere
|
egon
badagoen alderdi hori, sozialtasunaren lehentasunarena (ez al da giza arrazoimen komuna gugan pentsatzen duena, ez ote gaitu gure gizarteak egiten, eta gizartearekin hizkuntzak?
|
|
|
ordura arte klase gorek erdeinatua izandako hizkuntza ezdeusa, ez literatura, ez teatro, ez zientziarik zuena jendarte dotorean dastagarririk, zarpaila, gaizki landua, gabea Gortean solasteko edo zientzian baliatzeko, rustikoa, frantsesari behar izaten baitzion lekua utzi biziera sozial elegante samarreko edozertsutan, bat batean isiotu eta eztanda harrigarrizko baten fruituak alor guztietan eman ahal baititu mila ustekabeko eta uste ezindako moduetan, zer eta egiten ari direnak bere hurbil hurbilekoak direlarik, lagunak (Goethe, Schiller), bere anaia, bera, baina baita ere Alemania osoa Baltikotik Suitzako hiri alemanetaraino, hizkuntza bera izango balitz bezala itzartu eta bere bere baitatik udaberririk oparoena sortzen hasia dena geografia guztian. Humboldt-en belaunaldiarentzat hizkuntzaren autokreatibitatea(
|
dagoenean
dago hori, beti ez dauka zergatik nabarmena izan) esperientzia bat da. Horrekin lotua, bigarren oharra?, hizkuntzaren egiazko ezagutza hizkuntza biziarena baldin bada, hizkuntzaren barneko bizitzarena, Humboldt-ek uste du hori ez dela atzematen analisi bidez, h. d., hizkuntza zati zatikatu, eta gero, zatiok berriro elkarrekin ahokatuz, hizkuntza birregin; baizik alderantziz:
|
|
|
503 Esan beharrik ez, beraz, erreala ez dela berdin?
|
dagoen
dagoena?, eta esaunda horrekin ez dela statu quoa justifikatu gura, Hegel-i maiz egozten zaion bezala (Nietzsche-k, adibidez).
|
|
|
esaldi bakar bat ez dago zuzen emana, eta denak daude pozoitsuki gaizkoatuak. Herder-en testuan
|
egon
dagoena literalki euskaraturik hauxe da: –Jainkoaren herria, zeini ere behiala bere aberria zeruak berak oparitu baitzion, milurteak ezkero, are ia bere sorreratik bertatik, landare parasito bat da313 beste nazio batzuen enborretan; negoziatzaile maltzurren leinu bat ia lurbira osoan, zapalkuntza guztiak gorabehera inon irrikatzen ez duena ohore eta egoitza propiorik, inon ez aberri bat? 314 Herder-ek asko dauzka; ez daukan ilungune bat, nolanahi ere, arrazismoarena da (salbuespen handia baita bere garaian).
|
|
|
Arraza, nolanahi ere, familia nobleentzat bakarrik erabiltzen da; jende xumeak ez du arrazarik. (Hein horretan, noble eta xume artean
|
egon
badago arraza kontrajarpenen bat, baina hori ez da bi arraza artekoa, baizik arrazako eta arrazabakoen artekoa). Iraultza garaiko literatura polemikoan sumatzen da, kontrajarpena bi arraza artekoa bilakatu dela, h. d., arrazak, alegia frankoak,, arraza arrotzaren?, hots, atzerritarraren esanahia hartu dizu.
|
|
|
Hala, 1895etik Weimar ko Errepublikara, gero nazismora, goaia bat edo batzuk altxatu dira, euren eraspen guztia, Estatu edo erakunde politiko berriei gabe, nazio/ herri (< Volk>) alemanari, hizkuntzari, mitologiari, arrazari, etorkizuneko Estatu ideal bati, erakusten diotenak, beren arteko diferentzien gainetik denek amankomunean710 Korronte diferenteak daude, linguistikoak, literarioak, erlijiosoak, politikoak, artistikoak. Mugimendu guztiaren karakteristikoa da
|
egon
dagoen Estatu alemanarekiko eta erakunde politikoekiko atxikimendurik eza eta nolabait, alemantasun, populista ideal batekiko jaiera (politikoa izan daitekeena, edo. Pereda edo Txomin Agirre-ren maneran?
|
|
|
659 POPPER, K. R., loc. cit., 53. Identitatearen filosofiak [Hegel-enak]
|
egon
dagoen ordenaren zilegiztapenari zerbitzatzen dio. Bere ekarpen nagusia positibismo etiko eta juridikoa da, alegia, egon dagoena ongi dagoelako doktrina, dagoen horixe baino beste neurkinik ezin egon denez gero; boterea zuzenbidea delako doktrina, bestela esanda.
|
|
|
659 POPPER, K. R., loc. cit., 53. Identitatearen filosofiak [Hegel-enak] egon dagoen ordenaren zilegiztapenari zerbitzatzen dio. Bere ekarpen nagusia positibismo etiko eta juridikoa da, alegia,
|
egon
dagoena ongi dagoelako doktrina, dagoen horixe baino beste neurkinik ezin egon denez gero; boterea zuzenbidea delako doktrina, bestela esanda.
|
|
|
Geroxeago Rainaldo Dasselgoak, Kaiser Barbarossaren kantzelari eta Koloniako Artzapezpikuak, Hiru Erregeen erlikiak ere Koloniara garraiarazi dituenean, denak prest dirudi Koloniak hiriburutza bikoitza, politiko zein erlijiosoa, sinbolizatzeko. Rainaldok, berak zerbitzatzen (eta hein batean gobernatzen) zuen Kaiserra Germanian egon arren, ezer agindu ezinik Erroman
|
egon
dagoen Aita Santuaren aurka, Inperio Sakratu Erromako Pontifizeagandik menpegabearen, Jainkoari zuzenean subordinatuaren ideia irozotzen zuen, h. d., gorputz politikoaren menpegabetasuna Elizatik, berriro Augusto Pontifize Maximoaren maneran!?; eta Inperioaren baitan bi erresumen bat izate hori agerrarazteko, Karlomagno inperatorea santu deklaratu eta aldareetara jaso du, eta Akisgramgo elizan ha... Honelakotsu uziei erantzuten die egungo katedral gotiko galantak:
|
|
2008
|
|
|
Eta berehala altxatzen ez bazen, lur hura jaurtitzen zion. Ez zirudien mehatxu bortitza; baina,
|
zegoen bezala
egonda, hobe egoera ez behartzea.
|
|
|
–Zirkunferentziaren biribiltasuna apurtzen duen puntua naiz, zirkunferentzian ez
|
dagoelako
dagoena: zure orezta bezalako akats bat naiz, beraz, eta beste mila akats ere banaiz?
|
|
|
esango zuen urte batzuk geroago Ernestinak. Ernestinak, baina, berezko marka zuen, bere izaera hura, adibidez, uso apal bat izatera bultzatzen zuena, ebanjelioaren hitzetan, edo bere egoteko modu hura, aditzera ematen zuena
|
egon
bazegoelako ez zegoela eta egon ez zegoelako bazegoela?, eta frai Millanek ez zion jada markatua zetorrenari ipar argi bat ipini baizik, beharbada.
|
|
|
esango zuen urte batzuk geroago Ernestinak. Ernestinak, baina, berezko marka zuen, bere izaera hura, adibidez, uso apal bat izatera bultzatzen zuena, ebanjelioaren hitzetan, edo bere egoteko modu hura, aditzera ematen zuena egon bazegoelako ez zegoela eta egon ez
|
zegoelako
bazegoela?, eta frai Millanek ez zion jada markatua zetorrenari ipar argi bat ipini baizik, beharbada.
|
|
|
muga ederki gainditua, beraz), egia baita, halaber, adinak ez diola, estudio horren arabera, testosterona indizeari jaitsialdi nabarmenik eragiten? bai, ordea, gizentzeak; baina gizenetik ere gutxi zuen Rufinok, eta,
|
zegoen bezala
egonda, nekez egon zitekeen gizentzeko puntuan: aldiz, inoiz baino argalago eta mamigabeago zegoen, adierazi ere, adieraziko zion balantza orratz zehatz batek Rufinori, baldin eta hura pisatzeko moduan egon izan balitz, zenbaterainokoa izan zen gaixoaldiak, hilabete eskasean beste mundura eraman zuenak, eragin ziòn pisu galera:
|
|
|
–Horratx ba, pentsatu nuen neure artean?; garbi
|
zegok
nagoen tokian etzanda segi behar dudala, oreka hautsi gabe; baina baita ere garbi zegok arrauna albo gainetik atera ezinik ez dudala, eta hala tarteka, toki zelaietan, bultzadatxoren bat edo beste emango zioat kostalderantz.
|
|
|
–Egia esan, jauna, ez zion kalte handiagorik egingo,
|
zegoen bezala
egonda.
|
|
|
horra hor ordurako euskaltzalearen bihotzetik abertzale erdaldunduei opa zitzaiena. Errealismoaren itzal beltzari ederki igarri zion Ibiñagabeitiak giro abertzaleen habietan, errealismoak errealitatea
|
dagoen
dagoenean berritzeko besterik balio ez duenean. Gauzak aldatu beharrean, errealitatearen egoera nork bere hizkuntza politika zilegitzeko baliatu.
|
|
|
Bitxia da benetan guri gertatzen zaiguna auzi honen inguruan: teoria edo ideologia politiko hori nazio estatu hegemonikoen iturriko ura da, haiek duten estatus menderatzailea zilegitzeko estrategia, eta guk zer egingo, eta hiritartasun politikoaren paradigma geureganatzen dugu,
|
dagoen
dagoenean inor baino demokratikoagoak izateko asmoz edo. Penagarria!
|
|
|
Zilegi bekit politikagintzaren eta hizkuntzaren arteko hartu emanez zehaztasun batzuk egitea. Militante politiko abertzalearen buruan hizkuntza gutxietsi eta politika handiesteko joera baldin badago, eta
|
egon
badagoela uste dut nik ere Garziak bezalaxe, ez ote genioke halakoari oharren bat edo beste helarazi. Izan ere, politikagintza bera ez ote da ba, besteak beste, hitzaren lantegian ontzen den fenomeno bat?
|
|
|
Egoeraren gorriak
|
gauden
gaudenera gakartza, jakina, eta euskaldun gisa larrugorritan bizitzera behartuak. Errealismoaren ahotsa ozena eta boteretsua baita bazter guztietan.
|
|
|
|
Beude
dauden daudenean gure herriarengan Imazek hauteman bide dituen sen kontuak eta betiko lelo hutsalak askotarikotasunaz eta. Egin berri digun hausnarketa, argia eta garbia?
|
|
|
Beude
|
dauden
daudenean gure herriarengan Imazek hauteman bide dituen sen kontuak eta betiko lelo hutsalak askotarikotasunaz eta. Egin berri digun hausnarketa, argia eta garbia?
|
|
|
Are gehiago, ez du aski euskara erabiltze soilarekin. Gauzak
|
dauden
daudenean egonda, euskal nazio kulturalaren etorkizuna ikatza baino beltzagoa izanda, ez da nahikoa hori. Abertzale batek euskal nazio kulturalaren aldeko politika on bat egin nahi izatekotan, nazio kultural horren egungo egoera zehatz mehatz ezagutu behar luke, betiko elementu diskurtsiboetan galdu gabe.
|
|
|
Are gehiago, ez du aski euskara erabiltze soilarekin. Gauzak dauden
|
daudenean
egonda, euskal nazio kulturalaren etorkizuna ikatza baino beltzagoa izanda, ez da nahikoa hori. Abertzale batek euskal nazio kulturalaren aldeko politika on bat egin nahi izatekotan, nazio kultural horren egungo egoera zehatz mehatz ezagutu behar luke, betiko elementu diskurtsiboetan galdu gabe.
|
|
|
Jakina, badakit zein den betiko leloa. Alegia, errealista izan behar dugula
|
gauden
gaudenean egonda, baina errealismoak ere badu bere muga: edo euskaldun gisa bizitzeko baldintzak dituen nazio bat sortzen dugu, edo gainerakoan ez du merezi herri euskaldunari duintasun nazionalik opa ez dion independentzia ereduetan lardaska jardutea.
|
|
|
Jakina, badakit zein den betiko leloa. Alegia, errealista izan behar dugula gauden
|
gaudenean
egonda, baina errealismoak ere badu bere muga: edo euskaldun gisa bizitzeko baldintzak dituen nazio bat sortzen dugu, edo gainerakoan ez du merezi herri euskaldunari duintasun nazionalik opa ez dion independentzia ereduetan lardaska jardutea.
|
|
|
Balio berberak partekatzen dituztela bizitzaren mundu ekonomikoan. Eta hori horrela den bitartean, nazio identitatearen beste alderdi batzuek
|
dauden
daudenean iraungo dutela nahiz eta identitate kontraesanak egon.
|
|
|
gabeko, kanpo hezurdurarik?. Nazio ezaugarrien lehenengo zerrendan daude gauzarik baliotsuenak; bigarrengoan estatuari
|
dagozkionak
baitaude. Nazioa gauza bat da, estatua beste gauza bat.
|
|
|
–Hizkuntzaren teoria murrizgarriaren ustez, hizkuntza komunikaziorako darabilgun tresna hutsa da, jadanik, errealitatean
|
egon
dauden, gauzak komunikatzeko lanabesa; eta gauza horiek, jakina, independenteak direnez gero, hizkuntzatik kanpo daude:
|
|
|
" Gizon hark markatu zuen nire bizitza" esango zuen urte batzuk geroago Ernestinak. Ernestinak, baina, berezko marka zuen –bere izaera hura, adibidez, uso apal bat izatera bultzatzen zuena, ebanjelioaren hitzetan, edo bere egoteko modu hura, aditzera ematen zuena
|
egon
bazegoelako ez zegoela eta egon ez zegoelako bazegoela–, eta frai Millanek ez zion jada markatua zetorrenari ipar argi bat ipini baizik, beharbada.
|
|
|
–Zirkunferentziaren biribiltasuna apurtzen duen puntua naiz, zirkunferentzian ez
|
dagoelako
dagoena: zure orezta bezalako akats bat naiz, beraz, eta beste mila akats ere banaiz... eta akatsik handiena zera dut, galderak egiten dizkiodala neure buruari, erantzunik ez dutenak.
|
|
|
Baliteke... testosterona beti baita testosterona, Rufino bizi zèn giroan –Bibliako Hasierako liburuaren arabera, Jainkoak gizona egin zuen lehendabizi, eta liburuen liburutzat zuten herritarrek Biblia ume umetatik– are testosteronago bihur zitekeena –ahaltsuago eta kementsuago, alegia, baita oihu egiteko gaiago ere, ondorioz–, eta hipotesi horren laguntzan bailetorke egunkariek eta teleberriek azken egunotan zabaldutako estudio zientifikoa, zeren, egia bada ere Rufinok bere adina zuela (bizi itxaropena ez zen, garai hartako gizonezkoetan, berrogei urtera iristen, eta berak berrogeita hamar zituen: muga ederki gainditua, beraz), egia baita, halaber, adinak ez diola, estudio horren arabera, testosterona indizeari jaitsialdi nabarmenik eragiten... bai, ordea, gizentzeak; baina gizenetik ere gutxi zuen Rufinok, eta,
|
zegoen bezala
egonda, nekez egon zitekeen gizentzeko puntuan: aldiz, inoiz baino argalago eta mamigabeago zegoen –adierazi ere, adieraziko zion balantza orratz zehatz batek Rufinori, baldin eta hura pisatzeko moduan egon izan balitz, zenbaterainokoa izan zen gaixoaldiak, hilabete eskasean beste mundura eraman zuenak, eragin ziòn pisu galera:
|
|
2009
|
|
|
Ikuste finko bat besterik ez dute; Naturaren forma higikortasunari segitzen ez dakite. Baina Natura ez da fosilen biltegi bat, gauzak hor
|
egon
egon daudela. Baudelairek Les Fleurs du mal en zioenez:
|
|
|
Ikuste finko bat besterik ez dute; Naturaren forma higikortasunari segitzen ez dakite. Baina Natura ez da fosilen biltegi bat, gauzak hor egon
|
egon
daudela. Baudelairek Les Fleurs du mal en zioenez:
|
|
|
Gazte nintzenean, idatzi du 1929an Russellek, denok genekien gizakia gorputz eta arimaz osatua dagoena. Aburuak kabitzen ziren, arima hori substantzia hilezkorra ote zen ala ez, baina arima
|
egon
badagoena, zalantzarik ez zegoen, gorputza badagoena baino gehiago. –Nowadays these fine old simplicities are lost:
|
|
|
Eta lan egin du, baserritarrak egiten duen moduan, bere modura. Ez da
|
egonean
egon. Araotz eta arantzazutarrek maite zuten bera eta berak maite zituen.
|
|
|
unibertsoa energien eszenategi hutsa da, autokreatzaile, absurdo? (ezespazio eta ezdenboratik eta ezmateriatik autosortzen), halabeharrezko itsu, gizakiaren esperientzia posibleekin zerikusirik gabeko, azkengabe, atzemanezin; izartegien errealitatea gure gainetik aldendu eta fisikarien imajinaezinezko zenbaki eta indar abstraktuetan galdu gandutu da, ez inondik etorri, ez inora joan, eta ez inon
|
egon
dagoela (zentrorik inon gabe). Espazio eta denbora zabal handi itzelegiak ez dira humanoak.
|
|
|
Baina beste kasu batzuetan erabakigarria izan daiteke. ?
|
Egon
gaude, ko gaia, adibide konkretu bat xehekiago xehatzearren (HGB, 133 or.),. Korupeko, guztiena da:
|