|
2001
|
|
|
Eskua altxatu nuen barkamen eske, baita desenkusatze hitzak bilatzen ahalegindu ere ahal nuen azkarren; hala ere, burua guztiz geldo nuen. Ez
|
nengoen
bertsotan jarduteko moduan prexixo. Nire lehenengo hitza zizakatu baino lehen Pablok bere edalontzia hartu eta jo eta kopetan lehertu zidan.
|
|
2003
|
|
|
Santotomasetan eta, Loiolan Bazko bigarrenean etaa horrela izaten ziren bertsolariak Azpeitian. Bestela ez
|
zegoen
bertso girorik herrian. Gainetik, garai hartan, bertsolaria alprojatzat hartzen zuten:
|
|
|
Zer edo zergatik ibiliko dira. Baina orduan ez
|
zegoen
bertso eskolarik, ezta gutxiagorik ere! Orduan izaten zen han edo hemen, egokitutakoan saio bat egin.
|
|
|
Talde eder bat aritu zen Amuriza gidari hartuta, eta hortik sortu zen oraindik eten ez den soka hori. Bertso munduko batzuk pixka bat kritiko agertu izan dira, baina uste dut gaur egun erabat demostratuta
|
dagoela
bertso eskolako bertsolariak erabat bertsolari direla. Orain bertsolari on gehiago dago, baina oso onak oso gutxi, orduan bezala.
|
|
|
Garai hartan ez
|
zegoen
bertso eskola irakasteko materialik ere. Gure eskola oso material oinarrizkoarekin hasi genuen.
|
|
2004
|
|
|
Horra euskal historiaren sekuentzia kronologikoa. Baina giro latzean idatzirik
|
zeuden
bertsoak, liberal iraultzaren ondorioak begi bistakoak zirelako, batez ere fede katolikoaren nagusitasuna ere kolokan jartzen zuten. Horregatik galdera esistentziala eta metafisikoa egiten du:
|
|
|
Deiak iristean poza hartzen nuen, baina herri horretara abiatzeko autoa hartzean pentsatzen nuen, dedio, zergatik eman ote nien baiezkoa! . Aldarte horrekin ez
|
dago
bertsotara joaterik. Unea gerturatzen ari zela ikusten nuen, eta egun hartan, taula gainean nengoenean, hauxe da unea, pentsatu nuen.
|
|
2005
|
|
|
Zein herrik du ziurtatuta hurrengo 5 urtetako martxa? Zeren esku
|
dago
bertso eskolen iraupena. Klaseen kalitatea hobetzen ari al da?
|
|
2006
|
|
|
Guk ikusi genuen orain dela 3 urte edo bertsotan egiten, ba areto batean sartu eta areto batera jende asko ez zela joaten. Zenbait jende
|
zegoela
bertsotara ez zena joaten baina gero beraiengana eraman ezkero bertsoarekin ondo pasatzen zuena. Orduan taberna batera eramanda bertso saioa jendea ondo pasatzen ikusten genuen, orain dela urte mordo baten egiten zen bezala...
|
|
2007
|
|
|
Koaderno hau, dirudienez, Ignaziok bere bizitza guztian sortu eta bildutako bertsoak elkarrekin gordetzeko eta sailkatzeko erabili zuen. Izan ere, orri solteetan edo Borrador koadernoan
|
dauden
bertso asko hemen errepikatu egiten dira, batzuetan aldaketa txikiekin. Nola edo hala, oso zehatza izan ez arren, orden kronologikoaren antzeko zerbait islatzen da bertso horien jarraipenean.
|
|
2008
|
|
|
Egun zer herritan
|
daude
bertso eskolak eta aurrera begira zein da helburua?
|
|
|
E. Arozena. Hezkuntza arautuan iristen garen eskualde guztietan
|
dago
bertso eskola. Bortziriak, Baztan, Malerreka, Leitza, Sakana, Iruñerria, Larraul, Agoitz, eta Gares eta Lizarran hezkuntza arautuan ematen hasi gara aurten.
|
|
|
E. Arozena. Nafarroa kilometro aldetik oso zabala da, eta horregatik, urrunen
|
dauden
bertso eskolak epe motz edo ertain batean bertako irakasle batek hartu behar du, bestela haraino joan behar izatea oso zaila da. Hurrengo pausoa horrek izan behar duela uste dut:
|
|
|
Baina, bat bateko bertsolarien txapelketa nagusiez gain, hor
|
zeuden
bertso jaialdi xumeagoak eta bertsopaper lehiaketak ere. Eta behin eta berriro hartu zuen horietan parte, jaialdiak antolatzen eta gidatzen eta lehiaketetan epaimahaiko lanak egiten.
|
|
|
Bertso saioetan bai, baina bestela ez dut kantatzen. Pena ematen dit ez
|
egotea
bertsotarako girorik. Azkainen kantatu genuen, eta ez zen gazterik.
|
|
|
Hau da gure we can, gure oinarrizko aldarrikapena, Benitoren kanta praktikoa. Eta, Obama-k argi utzi duen bezala, gehigarri diren baldintzak aitzakiak dira, oztopokoak, borondate ezaren adierazle zuzenak, sobran
|
dauden
bertso eta notak.
|
|
|
Estiballesek onartu du nahiko sufritzen duela txapelketetan, baina halakoei esker garatzen duela bere bertsogintza. Ni neu eta beste asko apur bat alferrak gara, txapelketarik ez
|
badago
bertsoa lantzeko. Txapelketak, beraz, nire bertsogintzan aurrerapauso bat egitera bultzatu nau, adierazi du.
|
|
2009
|
|
|
Baina testigantzak gutxi badira, testuak eta adibideak gutxiago edo ia bat ere ez. Ez
|
dago
bertsoen azterrenik ia XVIII. mende amaierara arte. Hala ere, gehienak bat batekoak barik jarriak dira, XIX. mendeko corpusa, bat bateko bertsoen corpusa, ez da handia.
|
|
|
Hogeita zortzi urte ditu Antonio gazteak. Ordurako, buru belarri sartua
|
dago
bertso munduan. Bi urte daramatza lanean.
|
|
|
Aldatu egiten da bertso eskolen egoera eskualdetik eskualdera eta herritik herrira. ?
|
Badaude
bertso eskola indartsuak eta ahulagoak. Gure egitekoa da, batez ere, ahulen daudenei gure laguntza eta baliabideak eskaintzea?.
|
|
|
Aitzakia, ederra izan dute bilbotarrek kalean festa egiteko, bertso bazkaria izanik. Aurreko domekatik hasita, festak amaitu arte, egunero
|
daude
bertso saioak Santiago Katedralaren aurrealdean. Aurreko egunetan launa bertsolarik alaitu dute giroa, baina gaurko [atzo] egunak bi bertsolari ditu:
|
|
|
Eremu gutxi falta zait margotzeko eta oihala betetzeko. Hirugarren kolore nagusiez, zeru urdinez, Julio Soto eta Aitor Sarriegi tindatuko ditut, biak, bat bere kartzelako gaiarengatik, bestea, ohean Juliorekin
|
dagoen
bertsoetan, umorea finki sartzeagatik. Bertso koloretsuak, hitsik gabekoak.
|
|
|
Erromantikoa? Bai, baina nik halaxe ulertzen dut, halaxe sinesten dut literatura (berehalako txaloen premian
|
nagoenean
bertso bat kantatzen dut, ia beti funtzionatzen du). Eta enkarguzko obra bikainak ezagutzen ditut, dudarik ez, baina enkargua beti enkargu, eta bueltak amari.
|
|
2010
|
|
|
Miren Amuriza: Parrandan, beti
|
dago
bertsoa eskatzen didan baten bat
|
|
|
Gasteiz, Bilbo, Eibar eta Durangon martxan jarri dituen irrati berriekin. Bertsolaritzan, Antonio Zavala() izan da handienetakoa, handiena ez bada bertsolaritza munduari egindako ekarpenen bidez, bestela galtzeko zorian
|
zeuden
bertso paperen, nahiz bat bateko bertsoen testigantza ugari bildu eta gero Auspoa sailean argitaratuz.
|
|
2011
|
|
|
Bai, bertsoa buruan daukazulako, eta zure egunerokoan oso presente daukazulako, eta, ez, agobiatzera iristen zarelako, bertsoa, bertsoa, bertsoa, popatik bertsoa... sentipen hori ere izan dut. Lehen aipatu dudan motibazio faltan hortik badago, baita maila pertsonaletik, beste gauza batzuetan eduki dudalako burua, baina
|
badago
bertsotik ihes egin nahia, ez dakit ez ote nabilen bertsotik ihesi. Plazarik ba al duzu?
|
|
|
Kanpotik dirudiena bezainbesteko feeling a
|
dago
bertso munduan?
|
|
|
Cantatcera niaçu aleguera gabe irakurtzen da. Ohargarria da, bestalde, euskaraz ditugun bertsorik ezagunenen aire berean eginak
|
daudela
bertsoak, Hazparneko Plumaieneko galerianoren bertsoen aire berean.
|
|
|
Asier Altuna' Kixi': " Bertsolaritza oso femeninoa eta oso gaztea da, neskaz beteta
|
daude
bertso eskolak"
|
|
|
Zorionak Jokin! Hernanin ohituta
|
hago
bertsotan egiten eta, zezenzalea izanik, Ilunbeko zezen plazan toreatu beharra zegok ez. Bitartean egin ezak lo lasai, gauero gauero.
|
|
2012
|
|
|
Borrokaldiko joan etorrietan, ordea, amorrazioak jota, Urnieta suntsitu egin zuten, esan bezala, bost etxe eta eliza baino ez zuten utzi, eta ez osorik. Bertakoek jasan behar izan zutenaz ez
|
dago
bertsoren bat eta herri kondairaren bat baino informazio handiagorik. Hernani eta Andoain artean Urnieta inoren menpe ez geratu izanak gerran zehar, aurrerago, eraso berririk jasan behar izatea ekarri zion.
|
|
2013
|
|
|
Eta amaitzeko, ezin aipatu gabe utzi
|
dagozkigun
bertso eta narrazioek emozioak jendaurreko espazioan jarri zituztela; beraz, aspaldikoak badira ere, oso gaurkoak dira. Faxismoaren aurkako aldarriaz, gerraren bidegabekeriaz, garaituei ezarri zieten indarkeriaz ari gara, baina sufrimenduaren alderdiak eta diskurtsoak ez ditugu nahastu nahi indarkeria eta errepresioa10 Ezagutza pozointsua kontzeptua Veena Das antropologoaren lanetatik hartua da. rekin.
|
|
|
Hauek izan ziren arrakastarik handiena erdietsi zutenak, enkarguz eta kobratuz ere egin baitzituzten: euskal XIX. mendean ez
|
dago
bertso egilerik enkarguz eta kobratuz jardun zuenik bertsopaper egile hauetatik kanpo. Arrunki bertsopaper egiletzat jotzen direnak eskola gutxikoak dira.
|
|
|
Eskuarki bertsopaper deitua, Lore Jokoen urtez urteko oroitidazkiak edo aldizkariak ditu argitalpen leku XIX. mendeko bertsoak. Ez
|
dago
bertso egilerik bertso libururako jauzia egiten duenik, elkarrekin harremanetan dagoen bertso multzoa moldatzea xede duenik. Lotura bertso soltera murriztu eta bertso solteak pilatuz doaz.
|
|
|
Eskuarki bertsopaper deitua, Lore Jokoen urtez urteko oroitidazkiak edo aldizkariak ditu argitalpen leku XIX. mendeko bertsoak. Ez dago bertso egilerik bertso libururako jauzia egiten duenik, elkarrekin harremanetan
|
dagoen
bertso multzoa moldatzea xede duenik. Lotura bertso soltera murriztu eta bertso solteak pilatuz doaz.
|
|
|
Bertsozale Elkarteak garatu eta elikatutako datu baseei esker, Euskal Herri osoan zehar
|
dauden
bertso eskolen berri eman eta bertsolaritzaren egoeraren argazkia erakusten duten mapak sortu dira. Tartean, Aramaio, Arrasate, Antzuola, Aretxabaleta, Bergara eta Oñatiko eskolena.
|
|
|
Bertso eskolen Mapa: Bertso eskola bat bilatu eta harremanetan jarri nahi denarentzat egin da, Euskal Herri osoan zehar
|
dauden
bertso eskolen berri jasotzen du eta urteroko datuak eguneratzen ditu, bertso eskola bakoitzak azken ikasturtean dituen taldeen ezaugarrien berri emateko.
|
|
|
Izan ere, noren eta zeren arabera abangoardia ala anakronismoa? Posmoderniaren irribarretik gertuaxeago
|
zegoen
bertso jendea erlatibizazio jostalari horretan.
|
|
|
Jende igurtzi askotarikoa martxan
|
dago
bertsoaren inguruan, bere neurritxoan. Eta jende igurtzi horrek sortu, eutsi eta erreproduzitu egiten du gogoa, afizioa, kuriositatea, pasioa, eta sormen apur bat.
|
|
2014
|
|
|
Zirrararik sentitu gabe ez dago zirrara sentiarazterik! Eta nago
|
badagoela
bertso lerro famaturen bat horrelako zerbait aipatzen duena, baina, zer arraio!, nik ez dakit nola den...
|
|
|
Ez naiz metrikaz ari, ez jakintsuen iritzian jaso zituen kanpo eraginez edo eragin politikoez; ari naiz hitzei jariatzen zaizkien sentimenduez, ari naiz barruko borroka pertsonalaz, kontraesanez, asmoez, ametsez eta ameskeriez, lilurez, ari naiz sortzaile baten lana era batera eta ez bestera osatzera bultzatzen duten elementuez. oi nazea dago poetaren bertso lerroetan, arrangura bere herriaren gatik, bere sustraiengatik, kexa bere garaikideek erakusten zio ten ulertu ezinagatik, sumina dago langileriarengatik, gizakiek bizi dituzten justiziarik gabeko eta desberdintasuneko egoerengatik, eta gai horietan mugarik ez dago. Baina esperantza ere
|
badago
bertso lerro horietan, eta maitasun handia familiarenganako, eta ez bakarrik etxepe berean bizi denarentzat, baita klanarenganako eta tribuarenganakoa ere. Maitasun gero eta handiagoa, utopia ren lekua heldutasunak hartzen duen neurrian.
|
|
|
Idatziz dagoena beste zerbait da, are gehiago idatziz dagoena norbaitek beste batek asmatutako bertsoei buruz gogoratzen duenaren transkripzioa denean. Hor
|
dauden
bertsoak akaso ez dira Axurarenak, ezta Xamuiorenak ere. Eskriba zurrun baten moduan Xamuiori memorian itsatsita geratu zitzaizkion hitzen erreskatea eta errepresentazioa dira.
|
|
|
Norbait akatu ote zuen? Rifen zela bertsoren bat entzungo ote zuen? 18 Bertan
|
zegoela
bertsoren bat kantatu ote zuen. Usoak ikusterakoan herriko usategiez oroitu zen?
|
|
|
Gerratik ekarri zituen hitzak norbaiten memorian agertu ezean, ez dago haren gerrako inongo markarik. Deus ez, liburuan
|
dauden
bertsoetatik haratago arrastorik ez. Ez dagoenarekin lan egin.
|
|
|
Azpiohar bat: Xamuiok bertsoak jarri zizkion kontzilioari, hori gogoratzen dute behintzat haren senideek, baina ez
|
dago
bertso haien inongo aztarnarik.
|
|
|
Xamuiok kantatu zizkion bertsoak benetakoak zirela sinetsi behar izan zuen Zavalak. Halabeharrez, ez
|
baitzegoen
bertso horien beste arrastorik inon. Ezin jakin non entzun zituen bertsook Xamuiok, zuzenean Axurari edo beste norbaiti entzun ote zizkion.
|
|
2015
|
|
|
Badakigu bertsolari asko gai dela bertso jarrien mugatik nahiko hurbil
|
dagoen
bertsoa bat batean kantatzeko. Gai da pentsamendu abstrakturako, badaki idatzizko forma eta figura literario batzuk erabiltzen.
|
|
|
Txapelketa batean puntuari emandako erantzuna. Garai hartako testuinguru soziala kontuan hartuta, ez
|
dago
bertso hoberik botatzerik. Ez zaio ezer falta, ez dauka ezer soberan, ez dago betelanik.
|
|
|
Hori dela eta, “datu base hau jatorri ezberdina duten bertsoak katalogatu eta gizarteratzeko diseinatzen ari gara. Xenpelar Dokumentazio Zentroan ez
|
dauden
bertso bildumak dituzten erakunde eta elkarteei elkarlanerako tresna bezala eskaini nahi zaie Bertsolaritzaren Datu Basea. Dagoeneko garatutako programa eta bertan bildutako datuei (biografiak, saioak, doinuak, eta abar) etekina atera eta ahalegin txikiagoarekin edozein lekutan eta edozein motatako bertsoak (bat batekoak edo idatziak, bertso-paper edo eskuizkribuak, audio formatutik edo idatzitik jasotakoak, …) bildu eta modu bateratuan aurkitzeko aukera emango du Bertsolaritzaren Datu Baseak.
|
|
|
Aita Zavalak dioen legez, inoiz Euskal Herrian jokatu den itsasjokorik famatuena 1890ekoa izan zen, eta hari buruz
|
dauden
bertso sorta ugariek horixe adierazten dute.
|
|
|
Bere hiletara oso hunkituta joan ginen taldekide guztiak. Gure bertsolari edo olerkari Iñigok Esther gaixori
|
zegoenean
bertso hau bidali zion animatzeko:
|
|
|
JaJ<in 206 urtarrila otsaila 2015 abertzaletasuna, eta horiek ditu odola eta burua mugiarazten dizkioten bi bihotzak. Enbeitatarren kastakoa, izenez eta izatez, enbeitatar izateko izena ez dela nahikoa sinetsita
|
baitago
bertsotan jardun ez duen enbeitatar bakarrenetakoa den hau.
|
|
2016
|
|
|
Ez zen oso itzulpen fidela, egokitzapena zen batez ere, baina ez
|
zegoen
bertso lerro original bat ere. Isilik gelditu ziren denak irakurketaren ostean, Josebari so.
|
|
|
ikaskideek hautatutako bideari
|
dagozkion
bertsoak entzun
|
|
2017
|
|
|
" Mendialdean bada bertso eskola, Lautadan ere bai, Gasteizen daude, Aiaraldean dago, Errioxan... Araba osoan
|
daude
bertso eskolak. Baina ez dago gaztetxotan bertsolari asko, horren adibide da aurten Arabako Eskolartekoan zuzenean finala egin zela, kanporaketarik gabe.
|
|
|
Ez da erreza asmatzen nola ondo
|
egon
bertsotarako, eta noiz zauden argi eta noiz zauden lanbro. Behar bada egun batean oso saio ona egin duzu, oso ondo sentitu zara, eta hurrengo egunean pauta berdinak errepikatzen dituzu, saioaren aurretik egiten duzu lehen egindako gauza bera, baina ez zaude berdin, burua ez dago berdin.
|
|
|
Ez da erreza asmatzen nola ondo
|
egon
bertsotarako, eta noiz zauden argi eta noiz zauden lanbro. Behar bada egun batean oso saio ona egin duzu, oso ondo sentitu zara, eta hurrengo egunean pauta berdinak errepikatzen dituzu, saioaren aurretik egiten duzu lehen egindako gauza bera, baina ez zaude berdin, burua ez dago berdin.
|
|
|
Badaukagu gure doinuak, badaukagu gure neurriak, gure metrikak, badaukagu esan nahi duguna baina
|
badago
bertsoa egiteko modu bat, eta egiteko modua da bukaera pentsatzea.
|
|
|
Ez da erraza asmatzen nola ondo
|
egon
bertsotarako. Eta noiz ez zauden argi eta noiz zauden lanbro.
|
|
|
posible dela ikusleria hain jendetsua, gogotsua eta saioan hain inplikatua egotea. Eta nik uste hori lotua
|
dagoela
bertso prozesuarekin identifikatua sentitzearekin.
|
|
|
Bertsolaritza datu basea bi zatitan banatzen da 1 Irudian erakusten den bezala: Alde batetik audiograbazioak transkripzio fonetikoekin batera eta grabazio bakoitzaren informazio gehigarria; beste aldebatetik musika partiturak
|
daude
bertsoetan erabiltzen diren doinuekin. Datu basearen zati bakoitzakCSV fitxategi bat dauka bertso edo doinu bakoitzaren informazioa daukana.
|
|
|
Bertsolariak hautatutako bide bakoitza bitan banatzen denez, beste bi ordenagailu jarriko dituzue gelaren erdialdean, ordenagailu bakoitzaren atzean, aukera bakoitza egiten duten ikaskideek hautatutako bideari
|
dagozkion
bertsoak entzun ditzaten.
|
|
|
Ez zuten kezka kolektibo edo kulturalik. Horregatik ez
|
dago
bertso tailerrik, transmisioa naturala da hemen duela asko egiten zen bezala. Dokumentazioa, adibidez, barreiatua dago; inprobisatzaile bakoitzak dauka bere altxorra.
|
|
|
Lokalean hala moduz egindako grabazioa da, burla haizez kantatutako hamarreko txikiarekin hasten dena. Hain da grabazio txarra, ez
|
baitago
bertsoaren lehen bi puntuak ulertzerik ere: bukatu eta gero edateko ardua nik afaltzeko behar det bakailu freskua ohetik behera eta puskatu eskua.
|
|
|
Osagaiok konbinatuta, Negu Gorriak taldeak bikain astindu zuen koktel ontzia. Lehen diskoan, hor
|
daude
Bertso Hop aren formulazioa eta Public Enemy taldeak ezagutarazitako sanplerrak. Era berean, hor daude Public Enemyri eta Do the the right thing filmari egindako keinu ugariak:
|
|
|
Landartek Errobiren lehen diskorako idatzitako hamar hitzetatik lau bertso moldekoak dira," Perttoli"," Nora goaz"," Aitarik ez dut" eta" Gure zortea". " Gure lekukotasuna" bigarren diskoan beste lau kantu
|
daude
bertso egitura argikoak: " Gure lekukotasuna" bera," Telebixta"," Kuia lilien erromeria" eta" Ez deat erranen".
|
|
|
Abesti eta bertso horietan geldialdiak egitea proposatzen diogu irakurleari, liburuan bizpahiru bertsotara ekarritako bertso sorta osoak bere osotasunean dasta ditzan, edota aitatutako kantuak arretaz entzun. Liburu amaieran zerrendatuta
|
daude
bertso sortak eta haien doinuak, abestiak eta diskoak. Badago film eta bideoren bat ere.
|
|
|
Hitzak ederki ulertu arren, horrexegatik izaten da batzutan hain zaila rock abesti batzuen barruan
|
dagoen
bertsoa bertso denik identifikatzea ere, errima eta neurria ez ezik, doinu tradizionala eta kantatzeko modua ere bertsoa ezagutzen laguntzen duten funtsezko elementuak direlako.
|
|
|
Erabat ohituta
|
gaude
bertsoa rock furgoneta barruan ikustera, bertsoa elementu normala bihurtu da rock abestietan. Historia oso bestelakoa izan zitekeen.
|
|
2018
|
|
|
Mikel Taberna idazleak Bertsolari aldizkariaren 110 zenbakian argitaratu duen ikerketa lanean kontatu du guztia xeheki, eta penaz adierazi du iturri guztietara jo arren ez duela bertso sorta aurkitu. Auzitegiko epaian, gaztelaniaz jasota
|
dago
bertso sorta horren itzulpena.
|
|
|
Karkara aldizkaria Orion eta Aian zabaltzen da; herri batek bakarrik trainerua osatu ezin izan duenean, bi herriren artean atera izan da; Euskal Kosta Krosa antolatu zen lehen aldiz 2017an hiru herriren artean... Kulturan ere elkarlanerako eta osagarritasunerako aukerak landu daitezke (antzerkia, zinema, musika...), sormenaren aldetik aukera handiak daude (herri guztietan
|
daude
bertso eskolak, gaztetxeak...). Estrategia horiek guztiak lantzeko, protagonismo handiagoa hartu luke Mankomunitateak, herri guztietako ordezkariak biltzen dituen neurrian, beste administrazioetatik datozen planen eta politiken transmisio uhal izateari utzi eta ekimenak bere gain hartuta.
|
|
|
Baina, ez hiztun legitimoa soilik. Bertsolari legitimoaren ezaugarriak ere negoziatuak izan dira eta negoziazioan
|
daude
bertso munduaren baitan. Gauza bat da bertsotan egiten jakitea, eta bestea bertsolari izatea.
|
|
|
Diskurtso koherentea, ulergarria (bat batean ulertzeko modukoa). Arau horiek errespetatzean
|
dago
bertsoaren zailtasuna. Hori erranik, bistan da, diskurtso bat eraiki behar da, gure gogoetetan aberastuko gaituena, harridura eraginen diguna, irria, negarra edo emozioa piztuko diguna, poesiarekin txundituko gaituena… Bertsoak zerbait utzi behar dio entzuleari.
|
|
|
Beti
|
zegok
bertsoren bat, German, nahiz eta gogoratze hutsak oilo ipurdia jartzen didan. Ea ba zer ateratzen zaidan!
|
|
|
Hori ote da isiltze horren arrazoia? Nekez aurkitu da historian zehar, Joxe Mari Lopetegi bezala bertsoen bitartez kausa politiko bati horren gartsurik atxiki zaion bertsolaririk, eta haren bertso jardunean gorabeherak nabariak diren arren, “txarrik ezean ez
|
dago
bertso onik”, liburuak egin zaizkion asko baino bertsolari hobea izan zela esango genuke beldurrik gabe.
|
|
2019
|
|
|
Ezin dut jakin non arituko den, eta mundu honetan euskaraz tutik entzun ez zuen arren, orain zerbait iristen zaiola pentsatzea gustatzen zait. Gainera, orain hango familia eta lagunak jada ohituta
|
daude
bertsoak entzuten, gutxienez nire ahotik eta itzulpenarekin bidalita.
|
|
|
Gipuzkoako landa eremukoa, inguru eta jatorri euskaldunekoa, euskalkian abesten duena, zirtolaria… eta gizonezkoa. Miren Artetxe eta Uxue Alberdik luze eta dotore esandakoak modu sintetizatuan idatzita gehiegi desitxuratuko ez direlakoan, ondoriozta dezakegu bertsotan hika egitea estuki loturik
|
legokeela
bertsotan egiteko estilo jakin batekin, zeina naturaltasunaren eta freskotasunaren aldekoa baita. “Beste garai bateko bertsolariaren ahozkotasuna emulatzera edo gorpuztera dedikatzen diren” bertsolariak lirateke, Artetxeren ustez.
|
|
|
Ni sinestsia
|
nago
bertsook ez dutela ez hanka eta ez bururik ere esan zuen Aliziak batere beldurrik gabe Erregeren aurre aurrean jarrita (dagonekoz horrenbeste handitu zen).
|
|
|
Argi
|
dago
bertsotan eginez ikasten dela, baina ikasketak, bertso eskolak, lagun giroa, gizartea oro har, denak dira eragile inportanteak. Horregatik, garai bakoitzeko andre bertsolariek oso modu diferentean bizi izan dute euren bertso munduratzea.
|
|
|
Alegia, ni bertsolaritza lehen lerroan jartzeko prest nago, profesionalki lantzeko gogoa dut eta horretan sakontzeko A tarifan jartzea komeni zait (esaterako, autonomo egiteko). Beraz, A tarifan
|
nago
bertsotan onena ematera iristeko. Ez bide hori egin dudalako, baizik bide hori egiteko".
|
|
2020
|
|
|
Anatx eta bere osaba Otaño hori hasi ziren jo eta ke, eta gu ere animatu ginen. Eta gogoan dut Euzkitze deseroso sentitu zela, ez zuela bat ere disfrutatu, ez
|
zegoelako
bertsotan egiteko baldintza gutxienekorik. Bertsogintza bizitzeko modu ezberdinak daude, eta nik oso ondo ulertzen dut Euzkitzek orduan eta gero ere izan duen jarrera eta eskakizun maila.
|
|
|
Gipuzkoan, Salbuespen Egoeran ez
|
zegoen
bertso jaialdirik. Debekaturik egon ziren Lurdes, Xabier, Benito eta Mikel ere.
|
|
|
Programa horretan, ez bazen albiste potoloren bat, bertsolaritzari ez zitzaion aipamenik egiten. Oso garai bertsuan, ordea, Oterminek esan zidan zerbait egin beharra
|
zegoela
bertso kontuetan, erreferentzialtasun guztia Herri Irratiak zuela eta hori ezin zitekeela horrela izan. Hortaz, Debaldeko Festa jarri genuen martxan.
|
|
|
Aita eta osaba bertsozaleak ez ezik, bertsotan egiten zutenak, eta izeba Luzia ere, amaren ahizpa, bertsoak idatzi eta kantatzen zituena. “Ez zen inoren zain
|
egoten
bertsoak kantatzeko. Familian ia astebururo antolatzen zituen bazkariak; antolatu soilik ez, baita ia 40 lagunentzako jana prestatu ere.
|
|
|
Sexuari dagokionez, bertsua da gizonezkoen eta emakumezkoen kopurua. Lurraldeari so, 117 herritan ematen dituzte klaseak, Euskal Herri osoan —Gipuzkoan
|
daude
bertso eskola gehien, eta atzetik dira Bizkaia, Nafarroa, Lapurdi, Araba, Nafarroa Beherea eta Zuberoa, ordena horretan—.
|
|
|
Bartzelonan filosofia ikastera joan nintzen, eta kazetaritza amaitzeko urtebete falta zitzaidanean Arrasateko ikastolan hasi nintzen irakasle lanetan. Inguruan
|
zeuden
bertso saio guztietara joaten ginen. Han denbora bat eman nuen, eta Alemaniara joan nintzen bi urtez.
|
|
|
Pello Mari Otaño bertsolari zizurkildarra gogoan, bertso-paper lehiaketa antolatu ohi du Hernandorena Kultur Elkarteak, Harituz Bertsozaleen Elkargunearekin lankidetzan. Zazpigarren edizioa izango da aurtengoa, eta dagoeneko zabalik
|
dago
bertsoak bidaltzeko aukera. Urriaren 11n amaituko da horretarako epea.
|
|
|
Bertsolariak finalean gozateza nahi dut, baina baita ikusleek goza dezaten ere. Gainera, ikusita gaur gaurkoz ez
|
daudela
bertso saioetara joateko aukera asko, bertsozaleei esango nieke gaurko saioaz gozatzen saiatzeko.
|
|
|
âEz
|
dago
bertso batzuk prestatu beharrik! Etorriko dira!
|
|
2021
|
|
|
Beraz,
|
badago
bertso mundukoa den sinadura multzo garrantzitsu bat, horietatik erdiak bertsolariak. Eta badago, bertso mundukoa izan edo ez, hainbat txapelketatan edo egunkaritan gaiari buruz idatzi duen multzo handi samar bat ere.
|
|
|
Udako informatiboetatik bueltan Sorgin afaria izeneko iluntzeroko kultur programari ekin zion Pello Zabaletarekin batera, eta handik gutxira Oterminek esan zion zerbait egin beharra
|
zegoela
bertso kontuetan, erreferentzialtasun guztia Herri Irratiak zuela eta hori ezin zitekeela horrela izan (J. Garzia, elkarrizketa pertsonala, 2017/VII/26).
|
|
|
Bertso munduak bertsolaritzarentzat nahi zuen proiektuaren diseinuan oinarriak Elkartearen sorreran jarriko dira, baina Añotako Eztabaidetan, esan bezala, beste kontzientzia maila bat hartuko da. Bestalde, bertsogintzarako barrurako begirada ere garai berean orokortuko da, ariketa horretan trebaturik
|
dagoen
bertso eskoletako belaunaldi gaztea elitera iritsitakoan. Ondorioz, esperientzia horretan guztian oinarritutako teorizazioak ere 1990eko hamarraldiaren bigarren erdi horretan eta milurteko berriaren hasieran plazaratuko dira modu oso eta egituratu batean.
|
|
|
31). Eta Ama Lurren ez bezala, filmak erakusten duenaren hariari estu lotzen zaizkie, ongi prestaturik
|
dauden
bertsoen bidez.
|
|
|
Ziklo honetan bertso munduak lehen aldiz modu autoeratu batean funtzionatuko duenez, Elkarteak lehen aldiz bertsolaritzaren komunikazioaren lanketa kontziente bat egin du, ardura horien profesionalizaziora iritsiz. Horrela, barne komunikazio bat ere eratuko da lehen aldiz, eta hedabideratzeari
|
dagokionean
bertso munduak jorratutako eskaintza bat ere garatu da, telebistarako programa eta Interneterako kanal tematikoarekin. Bestalde, hedabideekin elkarlana bultzatu da, eta haien eskaintzari norbere ekoizpenekoa gehituz sarea osatzea izango da ideia gakoetako bat.
|
|
|
Gure garaian oso zaila zen abiatzea. Ez
|
zegoen
bertso eskolarik, eta asko gustatu behar zitzaizun bertsotan jarduteko. Hori bai, gora iristea errazagoa zen, tartean jende gutxi zegoelako.
|
|
|
Ez
|
dago
bertso eskola bat beste baten berdina denik. Hainbat aldagai daude, bakoitzari ezaugarri bereziak ematen dizkiotenak:
|
|
|
Min batetik, zauri batetik, hurbilago
|
dago
bertsoaren sormen indarra. Beraz neure gaizki izatea, edo geure gaizki izatea, edo munduaren martxa aldrebesa, gehiago aldarrikatzen dut, inoren ongizatea baino.
|
|
|
Lehenik eta behin, argi
|
dago
bertso eskolek DLH orok ardatz duen hezkuntzaasmo garbia dutela (Ruiz de Gauna, 2012), bertako parte hartzaileen alderdi kognitiboa garatzea xede izanik. Izan ere, nerabeek berek azpimarratzen dute burua lantzeko ariketa bat dela bertsoa:
|
|
2022
|
|
|
Gaur
|
nago
bertso jario,
|
|
|
Eta hori angustia pixka batekin bizi nuen. Orain oso dibertsifikatuta nabil, nire zorion emozionala ez
|
dago
bertsoen menpe, eta horrek laguntzen du kanpotik ikusten gertatzen ari dena, angustiarik gabe.
|