|
2000
|
|
|
Itsaso bortitzak bidetxo bat aurkitu zuen, antza, lehorrean barneratzeko, eta orain hemen nago, bi itsasoen arteko lurmutur honetan eraikitako etxetxoan. " Itsasoa eta lurra bat egiten diren hartan, han urrutian, bakardadean, galdu Irlandan...", hauxe da Breschiren musikak eta Jose Anjel Irigarairen hitzek diotena, eta hortxe
|
nago
ni.
|
|
|
Eta gehiago: gogoratzen zara, Bitakoratxo, Dublinen
|
nengoela
nire gidako azaleko irudia deskribatu nizula. Ba Ralphek esan dit hemendik nahiko hurbil dagoela toki hori.
|
|
|
Baina Ralph ez
|
zegoen
nire animoei kasu egiteko. Leihatilatik kanpora begiratzen hasi da, azazkalak janez eta ume baten moduan, urduri.
|
|
|
Honek ez du batere zentzurik, baina munduan ez
|
nago
ni bakarrik. Esan nahi dut nire askatasuna ez dela independientea, beste jende askoren askatasunarekin lotuta dago.
|
|
|
Eta ez uste ezen zigortze kontu haietan hasberri inorant bat nintzela, edo ibili nintzela ipuineko nobizio hura bezala, bere burua gau eta egun zigortzen omen zuena baina azkenean ordenatik egotzi omen zutena, ardilarru bat zigortzen zuelako, bere burua zigortu orde...! Zeren ez
|
bainengoen
ni sasoin hartan ipuinetarako, ez neure buruaren engainatzeko, eta zeren prestik eta gerturik bainengoen, halatan, ene jokamolde hartaz trufa zitezkeèn estudianteen soei eta haien erran merranei buru egiteko, baldin zirkunstantziek hartarat baninderamaten... Nahiz eta oraindanik aitortzen dizudan ezen ez zela halakorik gertatu, inguruan egokitu zitzaizkidan ikasle haietarik bat baino gehiago ene egoera bertsuan zegoelako, erran berri dizudan bezala, eta ohitura hura zutelako, beren burua zafratzekoa.
|
|
|
—Orthezerat itzuli ondoren, ene lagun protestant batek, zeinari Jacques de Bela baitzeritzan, gutun bat skribatu zidan, non jakinarazi baitzidan ezen berak ere gutun bat jaso zuela eta kontuz ibili beharra nuela, zeren baitzirudien, gutunak zioenaren arabera, ezen bizkondearen aldeko jende batzuk goganbehartsu
|
zeudela
nitaz, Mathalasen buruaren kontu hura zela kausa: " espainiarraz" goganbehartsu zeudela, alegia, zeren frantsesentzat espainiar bainintzen, are espainiarrago gauzak okertzen hasi zirenean —eta, behakoa iluntzen zenuela, zeure etorkizunaren berri bazeneki bezala, erantsi zenuen—:
|
|
|
Eta, orduan, zerbait erran behar nuela bururatu zitzaidan. Izan ere, osaba ez bezala, guztiz gogara
|
nengoen
ni. Eta gogara nengoen, zeren napolitarraren solasaldia ikasbide ezin hobea bainuen Italiako lengoaian abantza nendin eta aitzina egin nezan; eta gogara nengoen, halaber, zeren mutil hura atsegin bainuen, traza ona hartzen niolako eta iduritzen zitzaidalako ezen zinez eta minez ari zela, eta ez zutela haren begiek gezurrik erraiten.
|
|
|
Eta Italia baino eskola hoberik ez diat nehon edirenen. Leonardo, Rafael, Ucello, Botticelli... haiek guztiak nabaritzen ditiat dagoeneko, Joanikot, bihotzean ate joka, zeren, haiek hil ziren arren, bizi bizirik
|
baitaude
ene baitan!", erraiten zidaan. Eta niri inbidia izugarria emaiten zidaan, zeren eta ez baitzitzaidan, artean, bihotzean su hura piztu, jende batzuk zirt edo zarteko deliberamendu haien hartzerat bulkatzen zituena:
|
|
|
—Zientzilaria ez banintz, pintorea izan nahi nikek... baina ona
|
nagok
ni pintore izaiteko, Pedro Huiziren koadroko txakur hori marrazteko ere gai ez naizenean —baina osabak, nola zientziaren sinestean hartzen baitzuen kontsolamendua, gaineratu zuen—: Halarik ere, zirkunferentziak eta triangeluak bai, ongi baino hobeki marrazten ditiat, eta hori duk inportantena, zeren eta astorik astoenaren eta oilorik oiloenaren azpian ere, nola kreazio osoaren azpian, oinarrizko formak baitabiltza dantzan:
|
|
|
" Ai, Maddalen, zergatik ez ditugu kontu horiek ahanzten... eta zergatik ez didazu kopla eder bat kantatzen?" Eta Maddalenek osabari buruko adatsa ferekatzen ziola, nola ama batek bere semeari, kantatu zuen: " Neguaren erdian/
|
nago
ni lilitan/ jaun Joanesek nauka/ bihotza eztitan". Eta hurbildu zituen osabak bere ezpainak Maddalenen ezpainetarat, eta...
|
|
|
Etxe barrenean
|
nengoen
ni hura iritsi zenean. Kanporat jalgi nintzenean, berriz —zeren osaba Joanikotekin geratua bainintzen jauregiko lizarren itzalpean, basorat joaiteko, urtxintxen azturen eta ohituren berri jakiteko asmotan—, solasean aurkitu nituen aita jesuita eta gure aita.
|
|
|
" Erradazu numero bat batetik hamarrerat, zeren erraiten duzun numeroak sendatuko baitzaitu". Edo, zergatik uste duzu
|
nagoela
ni hemen...? —eta, isilune baten ondoren, segitu zuen—:
|
|
|
Bertze batzuetan ez bezala, noraezean aurkitu nuen neure burua. Osaba Joanikot izan nuen luzaroan neure gaueko izar eta ipar, eta hantxe
|
nengoen
ni, iparra galdurik, norat bildu ez nekiela. Eta etxetik jalgi eta, ohartu nintzenerako, jauregiko sagastian nengoen.
|
|
|
Eta hala
|
nengoen
ni, eta hala geunden, bada, bortz gizon haiei beha, noiz eta saltokirat bi indiar gorri sartu baitziren.
|
|
|
Eta hain nengoen zure aitaz amorosturik, non egunak eta gauak muxarraren loaldiak baino luzeagoak egiten baitzitzaizkidan, noiz eta zure aitaren begira egoiten bainintzen, hura noiz etorriko, zeren, dakizun bezala, denboraldi luzeak egiten baitzituen aitak etxetik kanpoan bere trabailuagatik eta bere bertze egitekoengatik. Eta hala joan ziren gauzak, ezin hobekiago, harik eta egun batean ohartu nintzen arte ezen zure aitak ez zidala ohi bezala kasu egiten, enekin
|
zegoen arren
enekin ez balego bezala. Eta egun batean morroi bat jarri nuen haren barrandan... eta morroiak Ubarnerat egin zuen aitaren gibeletik, eta ikusi zuena ikusi zuen, pentsa dezakezu zer...
|
|
|
Baina, hura aditu bezain fite, tristeturik bezala geratu zuan hire ama, erraiten zidala: " Ordea, Indiak urrunegi
|
daude
ni harat joaiteko... eta hura ez da eneganat etorriko nehork erraiten ez badio, zeren zinez bainago harekin izan nuen jokabideaz damu, eta harekin mintzatu nahi bainuke, hil aitzin..." Haatik, bat batean argi bat piztu balitzaio bezala, erantsi zian: " Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari, zergatik ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emaiteko puntuan zenean, ahakartu baitzen aldi batez, bertze kontu batzuengatik, erregeren balidoarekin, zeinak ukatu baitzizkion, hartaraz gero, zor zizkion fabore, garazia eta abantail guztiak, aitaren markes titulua tartean.
|
|
|
Halarik ere, arrazoinak arrazoin, Antonio ez
|
zegoen
enekin izan zuèn solasaren ahanzteko prest, eta, eneganat bildu zenean, irri bat ezpainetan, erran zidan:
|
|
|
Zeren huraxe baitzen, gezurra badirudi ere, hamar hamaika urteren buruan soinu hura zinez eta minez aditzen nuen lehen aldia, eta zeren soinu edo kanta bat mila aldiz entzun baitaiteke eta adi, entzun eta aditu ere gabe. Eta zeren, kontu hartaz denaz bezainbatean, halaxe
|
bainengoen
ni, bertzalde, ordu arte beltzen mundu hartarat guztiz hertsirik bizi izan nintzelako eta haien kantek, halatan, azalean baizik ukitu ez nindutelako.
|
|
|
—eta, batean Antoniori eta bertzean neuri, bioi ere mesprezuz so egiten zigula, zeren eta ni ere gizon ezpatarik gabea bainintzen, bizar peitua izaiteaz gain, erran zigun—: Ederra
|
nagok
ni bi oilo hauen artean...
|
|
|
Haien ondoan egoiteko moduan
|
nengoen
ni, jaun André...!
|
|
|
Goizeko lehen orduan, jauregiko sartokiko pasabide luzean, amarekin inkontratu eta ez zidan behatu ere egin: aitzitik, ene paretik iragaiterakoan, bertze alderat so egin zuen, adierazten zidalarik, halatan, ezen haserreturik eta enkoniaturik
|
zegoela
enekin, gonbidatu guztiak bezperan kakalarrian jarri nituelako, eta ez zidala huts hura barkatzen. Eta amaren minak mina eragin zidan neuri ere eta kulpant eta hobenduri sentiarazi ninduen.
|
|
|
Baina, nahaste borraste hartan amildu aitzin, kontent
|
nengoen
ni osabarekin, kontent jaun Marcelekin. Batek erdi batean zuen arrazoin, bertzeak bertze erdian, eta ni gogara nengoen bi erdiekin.
|
|
|
Eta Jesu Kristok garbi erran zuen: " Enekin ez
|
dagoena
ene kontra dago". Eta erran zuen:
|
|
|
Haien aitzinean
|
nengoen
ni, baina nola, alde batetik, nik ere barren barrendik bizi izan nuen haien kalbarioa; nola, bertzetik, biek ala biek zuten barrena irakiten; eta nola, finean, dirakien urari lurruna ezin modu naturalagoan darion, hala ateratzen zitzaizkien haiei hitzak ezpainetarik, bai mementu hartan eta bai hurrengo egunetan ere, kasik oharkabean, ene presentzia hartarakotz behaztopa izan gabe, bi maitaleen ba...
|
|
|
Bertze entseiu baten egiterat kilikatzen eta gutiziatzen ninduen, bada, Mignon eskuzabalak, neure lehen hutsaren zuzentzeko! Eta nik bihotzez eskertu nion eskaintza, zeren urrun baino urrunago
|
bainengoen
ni orduan atrizionezko edo kontrizionezko damutik, jaun André...!
|
|
|
Ez dizut erran beharrik, jaun André, ezen handik minutu gutirat
|
nengoela
ni bigarren entseiurako prestik eta neure lehen hutsaren zuzentzeko gerturik, tabernarat jaitsi eta bertze ontzi bat garagarno edan orduko. Eta igan ginen gelarat, behatu nien Mignonen ile hori haiei, zeinak bekokian eta kopetan beherat erortzen baitzitzaizkion, urrezko belardi bat iduri...
|
|
|
Baina, aitzina egin baino lehenago, derradan ezen guztiz ahantzia
|
nengoela
ni orduko istripu hartaz eta istripuan galdu behatzaz, harik eta, Amsterdametik itzultzeko puntuan geundela, kapitaina etorri zitzaidan arte, eskuan kutxa tipi bat zuela, lokarri mehe bati lotua eta lepotik dilindan eramaitekoa, zeinak erlikiontzi bat baitzirudien. Eta erlikiontzi bat zen, zinez!
|
|
|
Ahozpez etzana nengoen, zer beratz baten gainean. Azpiko oihala heze
|
zegoen
nire ezpain inguruen parean, zentzumenen mundutik at izan bitartean ahotik jalgitako listuaz blai. Begiak ñarrotu nituen, gehiago bistatu nahirik, baina oihalaren kolore nabarrek —edredoi bat noski— betetzen zidaten ikusmira guztia.
|
|
|
Haizeak haize, abuztuko ortziral arratsalde horretako ikuskizunak depresioa sorraraz ziezaiokeen lagunik pozbera eta jostaerrazenari ere. Zerbitzari ezkibelaz aparte, bezero bakarra
|
zegoen
ni sartzean: emakume bat, txanpon makinarekin lehian.
|
|
|
Igogailua etorri artean, postontziko izenak irakurri nituen. MIGUEL SESMA FELICITAS DIAZ
|
zegokion
nire bidaiaren jomugari. Ez bata ez bertzea bat helduki nire paper muturrekoarekin, baina ez nuen horrekin burua berotu.
|
|
|
Nirearen jakitun —ezkondua eta seme baten aita— egin berria nuen, ñabardurarik erantsi gabe: ez
|
nengoen
nire porroten kontakizuna egiteko aldartean.
|
|
|
Hura ere zertan ari zen galdetzeko tenorea nuen, haren lanbideaz eta iazko haizeaz axola bera izanik ere. Abuztuko ortziral goiz horretan oraindik osoki argitu gabe
|
zegoen
nire adimenari laguntza eskatu, eta haren zorioneko akademia militarra etorri zitzaidan gogora. Ahotik hortzera isuri nuen:
|
|
|
Orain ez zitzaidan hain itsugarri gertatu ate irekitik iragazten zen argi jarioa. Ganberan, figura lauso bat makurtua
|
zegoen
nire aldera. Ohe ondoko mahaitxora luzatu nuen eskua.
|
|
|
—Egunkarian hagitz kontent
|
zaudek
nirekin. Kontratu finkoa segurua omen duk orain.
|
|
|
Bertze eskua nire izter arte harrotura eraman zuen. Segundo bat geroago, argitara
|
zegoen
nire sexu hain estu giltzaperatua.
|
|
|
Alferrik, ordea, horren gauza jakina oroitaraztea. Togasen arrazoiarekin bat egitea hautatu nuelarik, urrun
|
zegoen
nigandik etorkor agertu nahia, baizik eta nire kolera —bestondoa, beroa eta orduak iragan arauz emendatzen zihoakidan samina zimentarri zituena— kanporatu behar zakarra.
|
|
|
Arratsaldeko argia oraino sasoian
|
zegoen
ni kanpora ateratzean. Ene buruko mina ere bai.
|
|
|
Berdin berdin gelditzen ahal nintzen isilik, nirekin mahaia partekatzen zutenak lanpetuegi
|
baitzeuden
nigan batere erreparatzeko. Zehar begiz, anaiaren esku bat ikusi nuen, narraska, neskak jantzirik zuen bere txabusinaren azpira.
|
|
|
Ordenagailuan landutako azken dokumentuen izenak agertzen diren tokian," edu" delako batek egiten zuen buru. Hura, ordea, ez
|
zegoen
nire izena zeukaten dokumentuen arestiko zerrendan. Txundituta," Aurkitu fitxategia" zanpatu eta horixe bera tekleatu nuen:
|
|
|
Nireganako bat bateko interesa eskertzekoa izanen zatekeen, bertze egokiera batean. Abuztuko asteazken horretan, urrun
|
zegoen
nigandik azalpenak emateko gogoa.
|
|
|
Hara agertzeari eman banion, oroz gain, lagunik, lankiderik edo nire berri zekien bertze inor topatzeko aukera urriak izan nituen arrazoi. Abuztuko astearte horretan, aldiz, bakartasuna urrun
|
zegoen
nire premietatik.
|
|
2001
|
|
|
Hurrengo goizean ateko txirrinak esnatu ninduen. Ohera begiratu nuen eta senarra ez
|
zegoen
nire ondoan. Lanera joan zen.
|
|
|
–Bale, bale –erantzun du Tasiok bareago, laguna haserretzen ari dela nabarituz–, ez diat meriturik kentzen. Esan nahi nian bakarra hori zuan, zera, ez
|
nagoela
nire sasoi onenean.
|
|
|
Bira eman du mutilak orduan eta barkatu esanaz edo keinu lotsatu bat egin dit. Gorri gorri eginda
|
nengoen
ni, eta berdin ziola adierazi nahi izan diet, lasai jarraitzeko, baina sorbaldak jasotzen baino ez dut asmatu, urduri, gaizki ulertuan eroriz berriro. Muxu bat aztoratu gabe ikusi ezin duen mutxurdin baten parekoa naizela pentsatuko zuten dudarik gabe.
|
|
|
Andre horrek gutxienez 56 urte ditu-eta, konturatu da bat batean. Hori haurdun
|
badago
nire amona ere bai. Eta pentsamendu hau oraindik buruan, nahaspila bat eginda baina behintzat lasaiago heldu da etxera.
|
|
|
Ez naiz konturatu. Horren murgildurik
|
nengoen
nire liburuaren irakurketan izan ere. A ze despistea.
|
|
|
" Beraz" aitortu diot neure buruari" Boralli baino hamar puntu beherago
|
nago
ni"; idazle izateko notario izateak bi puntu balio baititu, jakituria entziklopedikoak beste hiru eta karismak bost.
|
|
|
‘Odola emateko gertu
|
nago
ni oraindik ere.’
|
|
|
Gabonak ohizkoak izan ziren, nazimentua etxeko pasilloan ipinita
|
zegoen
ni ailegatu nintzenerako. Koloretako bonbillatxoak, goroldioa, ibaia zahor edo elgorriaga txokolateko zilar paperezkoa, igeltsuzko etxetxoak, artzainena ardiekin, sehaskan Jesus, eta Maria eta Jose, eta idia, eta astoa, eta paisaiaren bazterrean oraindik urrun errege magoak, eta elurra goatazkoa.
|
|
|
Ispiluetako batean aurpegi bat ikusi nuen. Hor
|
nengoen
ni, mutil zurbil bat, harrituta eta lekuz kanpoan.
|
|
|
Hondartza txiki hartara ailegatu nintzenerako, Maite bertan
|
zegoen
nire zain hareatzan luze eta ahoz gora etzanda.
|
|
2002
|
|
|
eta han
|
nengoen
ni.
|
|
|
–Ez banaiz segituan azaltzen –oihukatu zuen Alexek, urrunetik–, ez
|
egon
nire zain. Itzuliko naiz bakarrik!
|
|
|
" Neure bizitzako irabazi guztiak emateko gerturik nago, zakurra atzera ukaiteko. Zakur horretan
|
dago
nire bizia".
|
|
|
Zuk zeure ametsetan ikusten zenuen zakurra izan nahi nuke, baina zure esku
|
dago
nire jokabidea. Nola hartzen eta hezten nauzun, horrelakoxea izango naiz.
|
|
|
Zailena estigma hori kentzea da. Hala ere, pozik
|
nengoke
nire hitz hauek ezertarako balioko balute, kalteak kalte: kanpaina negargarri hau bukatzeko, adibidez...
|
|
|
Neure onetik aterea
|
nengoen
ni ere. Esan nion:
|
|
2003
|
|
|
Gero askotan esan izan didate gauza bera. Zahar asko zainduta
|
nago
ni. Adineko pertsona asko zaindu zituela esan zuen Nemiak, baina Santos izan zela espezialena.
|
|
|
Guztiok horrela mugituko bagina mundua zenbatenaz ederragoa izango litzatekeen pentsatzen ari nintzen, tximista batek argiturik bezala Sophieren hurrengo nobelaz gogoratu nintzenean. Neu ere harriturik
|
nengoen
nire zorroztasunaz.
|
|
|
Nire zerraldoaren atzetik lerratuko dira otzan eta burumakur. ...duen esku hilotza ondoan; norbaitek gizartearen kontrako nire azken" tualdia" izan dela esan dezake, azken protesta, eta artista nahiz pertsona bezala erakutsi dudan irizpide askatasuna, agintearekiko urrutiramendua eta diruarekiko destaina nabarmenduko dituzte; kritikoak testamentu gisa utziko dudan testura lerratuko dira eta nik oso idazle gutxik izan duten zoriaz gozatuko dut, bizirik
|
egonik
nire fama postumoa bideratu eta kontrolatzeko aukera izango nukeelako. Baina hori egin aurretik beste idazleren baten lekua hartu nahi nuke idazten jarraitu ahal izateko –esan omen zuen eta Monikari begiratu omen zion tenkortasunez.
|
|
|
Oihu egin dut, min eman didate oin batean... Non
|
daude
nire zapatak, orain ez dauzkat eskuak gerriari eusten. Atzeko aldean sartu naute.
|
|
|
eta ire eskuetan
|
zegok
nire eriotza
|
|
|
Begi pare askoren aurrean. Baina inor ez
|
zegoen
niri begira. Soilik Oskar.
|
|
|
Nekane aspalditxotik
|
dago
nirekin lanean. Lankide ez ezik, adiskidea ere badut.
|
|
|
Hala esan dit. Armairuan tokia
|
dagoela
nire jantzientzat.
|
|
|
Musuak, listua, mingaina eta eskuak. Ibanen zakila gogortu zenerako bigundua
|
zegoen
nire ordura arteko gogorkeria. Inozoa neu, ahula.
|
|
|
–Ziur
|
zaude
nirekin ezkondu nahi duzula? –galdetu zidan.
|
|
|
Asko zor nion berari. Anak erakutsi zidan barruan giltzapetua
|
zegoen
nire ni isila kanporatzen. Anagatik ez balitz, otso isolatua izango nintzen.
|
|
|
Bere etikak eta kale borrokak atera zituen, eta han aritu zen jo eta su. Harrituta
|
zegoen
nire aldaketarekin. Lehen ez nintzela horrelakoa, eta ez dakit zenbat gauza gehiago.
|
|
|
Eginahalean ahalegindu. Ziur
|
nago
nire saiakera honek duela. Epe motzera ez bada ere, luzera iritsiko dut berriz zure laguna izatea.
|
|
2004
|
|
|
Ez. Jeeparen barruan
|
zegoena
nire senargaia zen. Ez dakit entzun zituen nire deiak.
|
|
|
Gure Jaunak begiak itxi orduko eman didan saria da hau. Nola
|
dago
nire alaba Leena. Eta zure aita?
|
|
|
Elkarrizketa hau, geroago kontatuko zidanaren aitzin solas modukoa izan zela esan zitekeen; Yitzhadek nire bizitzari buruz Nathanek kontatutakoaz jakinaren gainean jarri behar baininduen. Milaka galdera zebilzkidan buruan, eta horientzako erantzunak behar nituen, baina nire burmuina hutsik
|
zegoen
nire aurreko bizitzari zegokionean.
|
|
|
Itzartu nintzenean, eskumuturreko erlojuari begiratu nion; ordubete bakarrik egin nuen lo. Begiak ireki gabe buelta eman nuen, baina, osorik jiratu orduko, norbait
|
zegoela
nire ohearen ondoan konturatu nintzen. Begiak guztiz ireki nituen Yitzhad zelakoan.
|
|
|
Amaitu genituen bigarren mailako ikasketak eta karrera bat hastera gindoazen. Nik argi neukan medikuntza egingo nuena, medikua nahi nuen izan, eta gurasoak ere ados
|
zeuden
nire gogo horrekin. Nathanek militarra nahi zuen izan, hori banekien, baina horretarako San Diegon zegoen marineen akademiara joan behar edo, bestela, Illinois-ko lehorreko gudarostearen akademiara.
|
|
|
Hori banekien nik. Aspalditik nekien nik, zu hortxe
|
zeundela
niri erbiak noiz ihes egingo zain, zu joan eta rau!, zureganatzeko.
|
|
|
Oso lotsatia naizelako da. Orain bertan nire gelara ama sartzen bada, gorritu egingo naiz, baina ez
|
nago
nire amarekin maitemindua.
|
|
|
–Baina orain ez
|
zaude
nirekin zorretan, Irati. Horregatik ez didazu deus ere zor.
|
|
|
Behinola, erredukzionismoaren bekatua egotzi zidan hainbat auzigai saihestu nituelako ene lan batean. Oraingoan, odolkiak zorretan, neuk egotzi nahi nioke zumaiarrari berak beste horrenbeste egin izana, baina, tira, iritziak iritzi, oraingo hau larriagoa delakoan
|
nago
ni. Euskal Herriko eta euskaldunen pluraltasun kontuak gora eta behera ari bagara, ez zait zilegi iruditzen, geure burutapenen mugarriak izatez Euskadi izeneko zatian kokaturik, osotasuna zatira murrizteko joera hori.
|
|
|
Gaitza izan baita historian barrena, hala diosku behintzat Joxe Austin Arrietak; sinesgaitza ote da interpretazio hau? Ezezkoan
|
nago
ni neu: –En cuarto y último lugar, no es cierto que el euskara haya convivido con el latín, romance, etc. El euskara ha sido desplazado y destruido por las lenguas del poder estatal, lenta pero inexorablemente a lo largo de muchos siglos y vertiginosamente en lo últimos ciento cincuenta años?. 241
|
|
|
Arrazoirik bada, argitan jarri ditzala. Neroni 70 urte betea eta lan apur bat egina, aspertuta
|
nagoela
nire aitaz gero geure bizitza guztian,, rojo, separatista, exiliado, peligroso..., hainbeste urtetan jasan eta gero orain, bigarren Eusko Jaurlaritzaren ahotik beste hainbeste irain entzuteaz, ez dudala beste, susmo eta mamu?
|
|
|
Nolanahi ere, nola ez bada, bakoitzari berea emateko prest
|
nago
ni neure aldetik: gauza jakina denez, hizkuntza metodologiaren alorrean egindako urratsak begien bistakoak dira.
|
|
|
kultur maillako idaztiak". Ortantxe
|
nago
ni ere. Beraz kultur maillako izkuntzaz mintzatuko natzaizue aurrenik.
|
|
|
" Duket" eta" dateke", eta abar (ots, futuro arkaikoarenak) bizirik daude Xuberoa’n; eta noizpait zabalduago izan ziran (Haraneder, Axular, Duvoisin bera, eta abar) eta beren alde
|
nago
ni.
|
|
|
Lapurdi’n eta Nafarroa garaian ere erabiltzen da. Beraz," h" aren alde
|
nago
ni. Ontan, gipuzkera eta bizkaiera mintzairarik erderatuenak agertzen zaizkigu berriz, eta ezin ar ditzakegu gidaritzat.
|
|
|
Baiña jatorrizko ethniaren kontrako gaitzerizko edo aiherkunde hortan, ba
|
dago
nik uste, eta gaillen, eta sakonagorik, alkarri ezin ulertzearen ondorioa: illunago dalako hain zuzen sakonago.
|
|
|
Seguruenik, bakardadeak berak bultzatuko zuen bere barne barneko sentimenduei buruz hala jardutera. Baina, egia erran,
|
zegoeneko
nik ez nien arretarik ematen emakumearen hitzei, gramofono erraldoiak zabaltzen zuen nota zaparradarekin batera hots urrun, jarrai bat bezala entzuten bainituen: mukuru beteriko apalategi bateko gauzaki batek jana zidan arreta osoa.
|
|
|
–Barkatu. Ez
|
nago
nire onenean.
|
|
|
Heisenberg ikasle izan zuen gerra aurretik– 1940an, naziek Danimarka hartua zeukaten. Eta hantxe
|
nengoen
ni. Egun batean, Heisenbergek bisita egin zidan, bere irakaslea izan nintzen aitzakiarekin.
|
|
|
Harri eta zur
|
nengoen
ni.
|
|
|
Haurra nintzen arren, ongi ohitua
|
nengoen
ni orduko kalean bakarrik ibiltzen, herriko plazan edo frontoian, beti baloiarekin. Hala ere, tabernatik bertan bazegoen zelai txiki bat, eta gehienetan hara joaten nintzen futbolean jolastera... baita Maiderrekin ere, hura etortzen zenean, nahiz eta Maiderrek bere jostailuak ekartzen zituen eta haiekin jolasten zen egongelan, gurera iritsi orduko.
|
|
|
Bistan
|
zegoen
ni kezkatzen ninduèn gaiak ez zuela bera kezkatzen. Edo gehiegi kezkatzen zuen, beharbada, eta hargatik atera zitzaidan kontu harekin, nire galderari ihes eginez.
|
|
|
Egun batean, berezitasunen kontu horrekin hurbildu zitzaidan kazetari bat. Nazkatuta
|
nengoen
ni ordurako ospeaz eta famaz, gainerako gizon emakume arruntak bezala har nintzaten nahi bainuen, eta bakean utz nintzaten.
|
|
2005
|
|
|
Hori da polita izateak daukan alde ona, makillaje pitin bat baino ez da behar berez ederra dena nabarmentzeko. Horrela ez
|
dago
nire aurpegitxo honi euts diezaiokeen hanka bikorik (edo hiru hankakorik, zehatzago esanda). Ispiluari musu eman, bere kirol praka luze estuei behin begiratu eta, ipurdiaren borobila ondo iradokitzen duela ziurtaturik, ohean etzan da, Gerturik daukagu odola irakurtzen jarraitzeko.
|
|
|
Egia esan, ondo daki Madokarekin ikusteak ez diola batere graziarik egin. Haserre
|
egotekotan
nirekin dago haserre. Berriro ere biok elkarrekin eta bakarrik gaudela pentsatuta.
|
|
|
Non ostia zaude. Eskolan mutil guztiak
|
zeuden
nire musu bategatik borroka egiteko prest, baina jakina, horiek umemokoak ziren, eta zu gizon alua. Amak entzungo balit, beti uste izan du aho garbi garbia dudala, hitz gordinik esateko ezgauza.
|
|
|
Autoan sartu eta etxe aurrean jiratu nuenean Irantzu atean zegoen, eta ez zegoen bakarrik, gizonezkoak gerritik heltzen zion eta biak
|
zeuden
niri begira atentzio handiz.
|
|
|
Gelan ohantze hutsak zeuden non nahi, eta bizpahiru, izarak jarrita zituztela. Sartzearekin batera konturatu nintzen non
|
zegoen
nire koinatuaren gorpua. Izara batekin tapatuta zegoen, baina flexo erraldoi moduko batzuk jarrita zeuden haren ohantze gainean.
|
|
|
Horregatik
|
nago
ni orain izeko Martinaren etxean, aita gaixorik dagoelako. Min handiekin.
|
|
|
Eta erregistroan ere ez nago. Erregistro zibilean ez
|
dago
nire jaiotzako dokumenturik. Galdetu erregistroan.
|