|
2008
|
|
|
Tamalez gure herri honetan askotan, gehiegitan,
|
dagokigu
Giza Eskubideei buruz jardutea. Euskal gatazkaren testuinguruan hainbat, gehiegi, dira pairatzen ditugun bortxaketak Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalak 60 urte beteko dituen urte honetan.
|
|
|
Datu ofizialen arabera, herritarren erdiak baino gehiago
|
daude
giza papilomaren birusaz kutsatuta. Gaur egun ehun bat HPV mota ezagutzen dira, eta horietatik hamabost bat dira uteroaren lepoko minbizia garatzeko arriskua handitzen dutenak.
|
|
2009
|
|
|
(Adibide bat. Zarauzko herriaren sarreretan biolentziaren kondena egiten da, udal gobernua harro
|
dago
giza eskubideen aldeko ekimenak antolatzeagatik edota AHT eraikitzearen aldeko mozioa sustatzeagatik ere, baina mutu geratzen da herriko preso bati hil arteko zigorra luzatzen zaionean edota herriko mugimendu sozialak ekonomikoki zigortzen ditu.) Ez gara denok berdinak, batzuen giza eskubideak eta proiektuak dira inporta dutenak.
|
|
|
Oraindik oraingo sententziek 56 urtera zigortu dituzte aktibista guztiak, eta horrek argi eta garbi erakusten du ezin okerrago
|
daudela
giza eskubideak Myanmarren. Ez dira hobera egiten ari.
|
|
|
Mikel Iribarrena Europak bere alde egin omen
|
zegon
giza eskubideen auzitegian.
|
|
|
Gauzak aldatzeko, organotik kanpo gelditu ordez, barrutik lan egin behar dela uste du, izan ere. Hauteskundeak irabazten baditugu, kanpo gelditu ordez, bertatik bertara lan egin dugu, eta sinetsita
|
gaude
giza eskubideen alde egiteko eta organoa erreformatzeko modurik hoberena izango dela hori, azaldu du Susan Ricek.
|
|
|
Elkarri kontatzen dizkiogun ipuinak, geure buruari kontatzen dizkiogunak, filmetan ikusten ditugunak... ipuin horiek gabe ez
|
dago
giza esperientziarik. Gizakia dagoenetik dago ipuina, dago fikzioa eta dago gezurra.
|
|
|
AEBetan egoitza duten enpresen kontrako epaiak ugaritu daitezkeelako Shell zigortzen badute. Horrez gain, Nigerian
|
dagoen
giza eskubideen etengabeko bortxaketetan arnasa da, eta multinazionalek egindakoa ordain dezaketela erakusten du.
|
|
|
Eta erantzun guztietan ikusi da giza eskubideei buruzko errespetuan eta bermean zenbait ahulezia eta hutsune egon badaudela neska mutilen artean. Ikerketa osoa argitara ematen denean ikusiko da gai askoren gainean lan dexente egin beharra
|
dagoela
giza eskubide guztiak errespetatu aldera.
|
|
|
Argudio inozoa. NBEak oso ondo ezagutzen du zein egoeratan
|
dauden
giza eskubideak Espainian. Martin Scheinin NBEko Giza Eskubideen Batzordeko kontalari bereziak aurkeztutako txostenak agerian utzi du Espainiako legedi antiterrorista oso ahula dela giza eskubideen alorrean.
|
|
|
Haren ustez, Egañarena ez da ohiko historia liburu bat. Egañak memoria historikoaren gaia lantzen duenean, gertuago
|
dago
giza eskubideetatik historiatik baino. Berak liburuan dioen moduan, indusketetan aurkitzen diren gorpuzkinak sentimenduz jantzi ditu.
|
|
2010
|
|
|
Argi
|
dago
giza eskubideen alde aritzeak bakearen alde aritzea dakarrela; armagabetzearen aldeko ahalegina saritzeko eratu zuen Nobelek. Liu Xiaoborekiko errespetu osoz, Bakearen Nobel saria dagoeneko harena ez dela adierazten duen beste adibide bat da; Norvegiako Parlamentuaren bake saria da.
|
|
|
Plana eztabaidatu bai, baina ez dute bozkatuko, Jaurlaritzaren proiektu bat delako. Ikusteko
|
dago
Giza Eskubideen Batzordean aurkeztuko duten ostiralean.
|
|
2011
|
|
|
Guk, ikertzaile gehienok, uste genuen deskodetzea hondar ale bat baino ez zela egiteko zegoen lan erraldoian. Bagenekien xehetasun txiki guztiak ulertzeak zer nolako lana zekarren.Nola doa irakurtzen den informazio hori interpretatzeko lana. Orain dela lau bat urte ikasi nuen inork ez zekiela zer
|
dagoen
giza genomaren atzean, ezaguna zen bakarra ordenagailuek erakusten zutena baitzen. Orduan, genoma hasieratik irakurtzen hasi nintzen, eta lan horrek baditu zioak ilusioa sortzeko; ilusio horrekin ea gai garen irakurtzen ari garen hori ulertzeko.Biologia, eta haren barruan genetika, zientziaren alde erakargarrienetakoa bilakatu da urteotan gizartearentzat.
|
|
2012
|
|
|
Gerta daiteke kromosomaren barruan egotea, baina erregulatzen dituzten geneetatik oso urrun, edo baita beste kromosoma batean ere. Hor
|
dago
giza genoma interpretatzeko benetako zailtasuna. Encode (Encyclopedia of DNA Elements) proiektuak garbi utzi du hori bere emaitzetan.
|
|
|
Abere ginenekook lotzen gintuzten hedeen (h) arieran irakaspen ederra: giza gorrotoaren hedeak estututa, pozaren hedeak laxatuz bizitzera kondenatuta
|
gaude
giza abereok. Perurenaren askara hurbildu eta iturri zaharretik heldu den ur berria edan dezakegu behin eta berriz.
|
|
2013
|
|
|
Ez da inprenta erosteko ahalmena dutenen pribilegio bat. Antza denez, Latinoamerikan eta Europan bi diskurtso
|
daude
giza eskubideen eta adierazpen askatasunaren inguruan. Gauza bat erantsi nahi dut.
|
|
|
Hori horrela, tortura salaketen fidagarritasunari buruzko azterketa bat egitea gomendatu dute, bai eta 1978tik 2013ra bitarteko tortura salaketetan izandako gorabehera judizialei buruzko txostena lantzea ere. 3. Ikertu gabekoak Ikertu gabe
|
dauden
giza eskubideen hainbat eta hainbat urraketa badira, txostenean jasotzen dutenez. Besteak beste, tortura kasuak, ETAren zenbait atentatu, estortsio ekonomikoa jasan duten pertsonak, «jazarpen indarkeriaren» ondorioz Euskal Herritik alde egin behar izan duen jendea, eta espetxeetan presoei emandako tratu txarren salaketak daude.
|
|
2014
|
|
|
«Edozein herritar egon daiteke arreta soziosanitarioa jasotzeko beharrean», dio Zurbanobeaskoetxeak, «baina badirudi talde batzuk babesgabeago daudela, lehenagotik duten egoera dela eta». Buruko arazo larriak dituztenak, mendekotasunak eta ezintasunak dituztenak, bazterketa pairatzen dutenak, behar bereziak dituzten ume txikiak, gaixotasun arraroak dituzten pertsonak eta beste
|
daude
giza multzo zehatz horien artean. Multzo bakoitzak estrategia berezia eskatzen du.
|
|
2016
|
|
|
Guk ez, guk beste honekin lortuko dugu unibertsaltasuna: prest
|
zaude
giza eskubideak, justizia soziala, demokrazia sostengatzeko. Bada, euskal estatu independentearen herritar izango zaitugu, zeinahi identitate kultural eta linguistiko duzula ere! Gemma Zabaleta politikari sozialista ohiarentzat euskara aurkikuntza ikaragarria izan da, eta erdal kulturaren pisua hain handia da, ezen zapaldu egiten baitu euskal kultura.
|
|
|
«Herritarrak lasai egon daitezke», esan du gobernuaren bozeramaileak. Haren arabera, larrialdia ezartzea ez
|
dago
Giza Eskubideen Europako Hitzarmenaren aurka. Izan ere, itunaren 15 artikuluak zehazten du «gerra garaian edo nazioa mehatxatzen duten beste larrialdi publikoetan» estatu batek neurriak har ditzakeela hitzarmenaren betebeharrak baliogabetzeko, «betiere nazioarteko legeak errespetatuz».
|
|
2019
|
|
|
Baina zentro horiek ez dira soilik andreen artarako, baizik eta gizartea eraldatzeko, indarkeria matxista borrokatzeko: erreferentzia izan behar dute politika publikoak eztabaidatzeko eta lantzeko, sentsibilizazio kanpainak egiteko, eragileak trebatzeko... Egungo gizarte zerbitzuekin ez da aski, beraz. Egungo arreta sistema guztiz asistentzialista da; ez
|
dago
giza eskubideetan oinarrituta. Indarkeria jasaten duten andreak gizarte zerbitzuen bidez iristen dira baliabideetara, adibidez, laguntza psikologikoa?, eta ez zuzenean; perbertsoa da, kontrol neurri bat baita.
|
|
2020
|
|
|
Argi
|
dago
giza eskubideen urraketa bat dagoenean, ikertua eta frogatua dagoenean, urraketa berari erreparazio bera eman behar zaiola. Hori hemen ez da gertatu.
|
|
|
Lehena, kode genetikoan oinarritzea litzateke. Ikertzaileen esanean, baina, ez
|
dago
giza genoma bakar bat, milaka milioi baizik, eta belaunaldiz belaunaldi mutatzen doaz, gainera. «Giza izaera» ere alferrikako terminoa da:
|
|
|
Nola munduan hala gure herrian pandemia batek kolpatzen gaituen honetan, argi
|
dago
giza eta osasun zerbitzuak inoiz baino presio handiagoa jasaten ari direla, eta langile oro ahal duen guztia ematen ari dela, bizi dugun ekaitzaren kalteak ahal den heinean arintzeko.
|
|
2021
|
|
|
«Doble ikustearen sentipena margotu nahi nuen, eta mozkortuta ikusi izandakoa tentuz pintatu. Bikoiztuta
|
daude
giza buruak; kolore biziz margo konbinazioak». Hiru atal ditu konposizioak, itsas giroko osagaiekin:
|
|
|
Hori eta biktimek eta gizarte osoak irabazitako lasaitasuna aipatu nahi ditut. Baina badugu, halere, ezagutzeko, aitortzeko eta erreparatzeko
|
dagoen
giza eskubideen urraketarik. Ez da izango erraza, bai ostera bizikidetzarako ezinbestekoa».
|
|
2022
|
|
|
Eta lehen orrialdeetan, argitaletxearen oharrean zerrendatzen dira haietan ageri diren gaiak: «Hemen
|
daude
giza ahuldadeak eta kemen iraultzailea, tripa dago, hesteak, gaixotasunak daude, gastritisa, insomnioa, botikak, haurren fantasiak, aitatasuna eta amatasuna, kapsulak, obstetrizia, sendagaiak, familia».
|
|
|
Alde batetik, giza immunitate sistemaren erasoa eragiten duten hiru gene kendu dizkiote, besteak beste txerrietan azukrea sintetizatzen duten geneak ezabatzeko (gal genea); bestetik, sei giza gene gehitu dizkiote, giza gorputzari organo arrotza onartzen laguntzeko; eta, azkenik, beste aldaketa genetiko bat egin dute, txerriaren bihotza giza gorputzean ez hazteko eta gizakien neurrikoa izaten jarraitzeko, hazkunde hormonaren eraginik gabe. Oraingoz aldaketa genetiko horiek guztiek funtzionatu dute, baina ikertzeko asko
|
dago
giza gorputzaren errefusa saihesteko txerri organoen aldaketa genetikoei buruz.
|
|
|
«Uste dut zilegitasun osoa
|
dagoela
giza eskubideen aldeko pankartak jartzeko espazio publikoetan». Gogoratu du une honetan Ukrainaren aldeko pankartak daudela.
|
|
|
Kazetariaren egoeraz galdegin du EAJk ere, Madrilen. Maribel Vaquero senatariak Espainiako Kanpo Arazoetako ministro Jose Manuel Albaresi adierazi dio Espainiako eta Poloniako gobernuak behartuta
|
daudela
Giza Eskubideen Ituna betetzera, eta ohartarazi du «pertsona orok duela errugabetasun presuntzioa eta bidezko epaiketa izateko eskubidea».
|
|
|
Gernuko eta prostatako mikrobiomak lotuta
|
daude
giza prostatako minbiziaren arrisku taldeekin izenburupean argitaratu dute lana, European Urulogy Oncology aldizkarian. Organismo batean bizi diren mikrobio guztien DNAren multzoa da mikrobioma.
|
|
|
Hainbat herrialdetan eta gizarte eremutan kezka
|
dago
giza eskubideen errespetuan defizitak dituen herrialde batean jokatuko delako Munduko Futbol Kopa. Komunikazioaren munduan, berriz, hedabideetako akreditazioak egitean Qatarko antolatzaileek ezarri dituzten mugak sortzen ari dira kezka.
|
|
2023
|
|
|
Urdaibain ez gaude gerran, ez dago biolentzia terroristarik, eta ez
|
dago
giza eskubideen aurkako urraketa masiborik. Baina, bakeaz hitz egiterakoan, mikrobiolentziaz ere hitz egin behar da.
|
|
|
mugen erregimenaren alde zaude ala mugitzeko askatasunaren alde. Italiako, Poloniako edo Hungariako gobernuen aurka
|
daudenek
giza eskubideak eta asilo eskubidea lehenetsiko dituzten politikak defendatu lituzkete, konplexurik gabe, segurtasun politika paranoiko eta militaristen aurretik. Ez da nahikoa Orban edo Meloni kritikatzea.
|
|
|
Horiek hala, abendurako sei hilabete falta diren honetan, «dena emateko, eta eskura
|
dauden
giza baliabide eta baliabide administratibo guztiak ahalik eta gehien aprobetxatzeko» galdegin du Azpiazuk. Haren arabera, «barkaezina» litzateke funtsen zati bat erabili gabe gelditzea.
|
|
|
Eskuin muturraren xedea hegemonia kulturala eskuratzea denez, komunikazioaren arlotik bestelako kontakizunak eta errealitateak sortzera deitu du Arnauk. Ohartarazi du kazetarien artean ez
|
dagoela
giza eskubideen defentsaren kultura nahikorik.
|
|
|
ezin da kuriositatea hobeto deskribatu». Buruz behera
|
dagoen
giza figura batean mamitu du, ostera, helburu kontzeptua. «Jasotzen dugun jakintza nola edo hala iragazi behar da, helburuak izan behar ditugu, asmoak».
|
|
|
Bero jasanezinarena da azterketan aipatu dituzten arriskuetako beste bat. Gero eta bolada gehiago eta gogorragoak izanik, arriskua
|
dago
giza gorputzak jasan ezin izango lukeen beroa gainditzeko. Ontzat jo dute hori eragozteko sistema aringarriak bilatzea, baina gaineratu dute irtenbide horiek berez ez dutela sakoneko arazoa konponduko.
|