|
2007
|
|
|
Erabileraren sigi sagako bilakaerak zapore gazi gozoa utzi badu ere, interbentzioaren eskutik jaso den ekarpenak argi utzi du: a) euskararen
|
egoera
hobetzeko eta hizkuntza hori biziberritzeko aukera egon badagoela; b) horretarako, hizkuntza politika eta neurri eraginkorragoak abian jartzea eta eremu berrietara hedatzea dela bidea. Aurrerapausoak egon badaude, nahiz eta denborak ekarri dituen zenbait aldaketa aldekoak ez diren; adibidez, globalizazioa edota bilakaera demografikoa:
|
|
2009
|
|
|
BAT aldizkariaren 51 zenbakian," Lanbide Heziketa eta euskara" dosierraren barruan jaio berria zen GOAZEN izenarekin bataiatu genuen euskara plana aurkeztu genizuen. Ale horretan, 2003an IMHko euskararen egoerari buruzko diagnostikoan batutako datuez gain,
|
egoera
hobetzeko diseinatutako interbentzio eredua deskribatu, 2004ko euskararen kudeaketa planaren laburpena egin eta gogoeta estrategikoaren aurreneko emaitzak azaldu genizkizuen. 2005eko abenduan, berriz, aldizkariaren 57 alean," Euskararen erabilera enpresetan" dossierrean" IMH Fundazioaren egitasmoa:
|
|
2011
|
|
|
Teoriatik tiraka etxeko hizkuntza izatera iristen ez denez, belaunez belaun berriro hutsetik hasi beharra bere hedapen lanean. eta d) hizkuntza Indarberritzea edo hINBe (Reversing Language Shift edo RLS): ahulduta dagoen hiztun elkartearen hizkuntza propioak belaunaldi berrien L1 izaten jarraitzea (sarriago, L1 izaera berreskuratzea) eta, horrezaz gainera, bere osasun
|
egoera
hobetzeko hiztun gehiago eta jardun gune berriak irabaztea. gertakari sozial desberdinak dira a), b) eta d) alde batetik, eta c) bestetik. kontestualki ahula den hizkuntzaren ezaugarri posibleak dira a), b) eta d) kasuak; kontestualki indartsua den hizkuntzaren ezaugarri nabarmena (ez esklusiboa, baina bai ohikoena) adierazten du, aldiz, c) kasuak. Lehenengo hiruretan zentratuko gara hortaz, hori baita azterlan honi hurbilenetik heltzen diona. esana daukagu, gainera, language maintenance ren azpimultzotzat hartu ohi duela hainbatek RLS (tartean kontzeptu bien sortzaileak, Fishman-ek berak).
|
|
|
2 hizKunTzA diglosia berez, txarra edo ona den juzgatu gabe, euskal herrian diglosia galduta, euskarari dagokionez, hizkuntza egoera makurragoan gaudela esan dezakegu. hau da, diglosia egoera berreskuratu behar dugu hizkuntzaren
|
egoera
hobetuko bada. Lehen esan moduan, zalbideren testuak, inplizituki, aditzera ematen du euskara biziberritzeko (lehengo) diglosia egoera oraingo egoera baino hobea dela. euskara biziberritzeko diglosia egoerara itzuli behar dugula, alegia. hagatik, euskararen egoera ez dela diglosikoa nabarmentzearren, seguru asko, zalbidek izendatzen du euskara ahuldutako hizkuntza eta ez du behin ere aipatzen euskara hizkuntza gutxitu gisa. zalbidek (2003) esaten du:
|
|
|
1) ez ditu euskarak beste lehentasun batzuk? Baiezkotan nago; gure hizkuntzaren egungo
|
egoera
hobetu eta etorkizun oparoa bermatzeko badaudela premia handiagoko zereginak. ez litzateke emankorragoa izango euskararen premia larriei erantzuten saiatzea, eztabaida bizantinoen labirintoan galtzea baino?
|
|
2013
|
|
|
Euskararen alde egiten zirenaren, eta direnaren, lortutako emaitzak eskasak zirela eta direla, eta zerbait egin beharra genuela
|
egoera
hobetzeko, nahiko aspalditik jakitun gara. Adibidez, gertukoenetik hasita, BAT aldizkari hau bera horren transmisio+ azterketa+ eztabaida+... egiteko tresna egokia izan zaigu, aurreko zenbakiak kontutan hartzen baditugu; alderdi honetatik ikusita, estimagarria da oraingo zenbaki honetan modu orokorragoan, esplizituagoan eta argiagoan behar honi erantzun bat eman nahi izatea, Framing Berria eredua proposatuz.
|
|
|
Hala ere, harreman hori ez da mimetikoki beteko; adibidez, eragile akademikoaren lana erakunde baten asmo aplikatuari erantzutea bilatzen duenean. Bestetan, ikerlariak berak komunitate soziolinguistiko zientifikoari ekarpenen bat egitea ez ezik, euskararen
|
egoera
hobetzea ere bilatuko du aldi berean. Gainera, hizkuntza eremuan diharduten erakundeek —administrazio, enpresa edo euskara elkarteek—, arlo batean eragin aurretik horren ezagutzan sakontzea bilatu ohi dute.
|
|
2014
|
|
|
Sakondu eta gehien erabili beharreko ideia markoa hori izanik ere, arnasguneak hedatzeaz gain, euren
|
egoera
hobetzeko berariazko neurriak hartu beharra dagoela argi dago. Kasu horretan ordea, babesteaz hitz egitea baino, arnasguneak indartzeaz edo sendotzeaz hitz egitea egokiagotzat jo zen.
|
|
2015
|
|
|
Horietako 14 kasutan, oreka hori lortzeko euskararen
|
egoera
hobetzea eskatzen diotela interpreta daiteke: " Espainiar hiztunek bere hizkuntza erabiltzeko daukaten eskubide berberak izatea euskaraz bizi ahal izateko.
|
|
|
— Gure hizkuntzaren
|
egoera
hobetzeko beharrezkoa dela uste dugu.
|
|
2017
|
|
|
Nire aburuz hezkuntza eta herri elkarteetan orain aipatutako listening eta speaking egiteko esparruak sortu liratezke. Berandu ibili arren uste dut oraindik garaiz dabiltzala
|
egoera
hobetzeko. Hala ere, esparru hauek hitanoak berezko daukan informalitatea, kaleko izakera, eduki luke, hau da, ohiko hezkuntza formaletik urrundu litzateke.
|
|
2018
|
|
|
Esate baterako, 2001 urtean batez beste %10 edo gutxiago ginen osasun zientzietako ikasgaietan. Gaur egun,
|
egoera
hobetu bada ere, fakultateetan ez gara oraindik heldu gizartean dagoen euskaldunen portzentaia mailara.
|
|
|
Batzuetan adinarekin erlazionatuta dago: zenbat eta gazteagoa, gaitasun handiagoa eta euskararako joera; gazteak sartzen direnean, gehienetan
|
egoera
hobetu egiten da.
|
|
|
• Kiroletan
|
egoera
hobetzen ari da, jende gaztea zuzendaritzetan sartu ahala, erreleboarekin, eta oraingo egoerak eta lehengoak ez dauka zerikusirik. Taldean lan egin nahi duenari ez zaio galdetzen euskaraz badakien edo ez, eta denak dira ongi etorriak, hizkuntzari begiratu gabe.
|
|
|
Ona litzateke bakoitzak bere praktikari begiratzea, zer egiten duen zer hizkuntzatan, eta ikusi ea bat datorren nahi duenarekin. Egunerokoan dauzkagu euskararen
|
egoera
hobetzeko aukerak: nola jokatzen dugu baten batek etxepeko bilera gaztelaniaz egiteko eskatzen duenean(" Denok dakigulako, ez luzatzeko")?
|
|
|
Merkataritza guneko euskararen
|
egoera
hobetzeari begira, anitzak dira egin daitezkeenak. Hasteko, udaletxearen eta enpresaren arteko hitzarmen bat eginez, langileei euskarazko doako formakuntza eskain dakieke.
|
|
|
Eragin Linguistikoaren Ebaluazioan oinarritutako Euskara Sustapen Ekintza Plana (ESEP) – Irati Lizeaga Elizalde raren erabileran (48 puntu) eta ezagutzan (32 puntu) eman da. Hori dela eta, jarraian proposatuko diren neurri zuzentzaileak batez ere hauen
|
egoera
hobetzeko proposatu dira.
|
|
|
Pentsa daiteke, beraz, gune honetako bizimodua, nahiz eta arnasgune batean kokaturik egin, ez dela jasangarria euskararentzat. Hori dela eta, jarraian proposatuko diren neurri zuzentzaileak batez ere hauen
|
egoera
hobetzeko proposatu dira.
|
|
2019
|
|
|
54 ahuldutako hizkuntzen maizeneko gizarte
|
egoera
hobetzeko beharrizan nagusiez mintzo da commonly horren bidez. garbi dio, horrekin batera, fulcrum hori beste zerbait izan litekeela" for particular languages vis à vis particular functions that are being targeted in particular cases." (Fishman, 2001: 467)
|
|
|
ekonomikoak edo denbora aldetikoak gehienetan, eta baita, zenbaitetan, informazio faltak eragiten duen motibazio urria. gai hau ez da erraza eta apenas heldu zaion serioski inon, nik dakidala. Baina bideratzekotan, derrigorrezkoa izango da lan horietan ari diren pertsona eta erakundeekiko harreman zuzena izatea, gaiari buruzko informazioa ematea (askori inork ez baitio azaldu gure gizartean euskarak duen egoera eta garrantzia) eta
|
egoera
hobetzeko egitasmoak, euskara ikasteko aukerak eta hartu beharreko neurriak elkarrekin lantzea.
|
|
|
Egia da gai horietan islatzen direla Lane, Costa eta de korner ek gizarte mugimenduen inguruan aipatutako ezaugarriak: elkarrekiko harremanetan diharduten aktoreak, nor bere arloko kideekin harremanetan eta elkarlanean murgilduta. hala ere, ezin da epaitu ahalegin horiekin euskararen
|
egoera
hobetzeari begiratzen zaion soilik ala baita beste gizarte eredu alternatibo bat eraikitzeari ere.
|
|
|
Badaude Iktak hizkuntza gutxituentzat kaltegarriak direla dioten ikerketak, baina badaude ere kontrakoa dioten lanak. Batzuen ustez, internetek hizkuntza boteretsuak are gehiago hedatzea ekarri du, baina badago internet hizkuntza gutxituek beren
|
egoera
hobetzeko erremintatzat ikusten duenik. hain lohitsua dirudien gaia argitu nahian, haren inguruko ikerketak aztertu dira.
|
|
|
Sare sozialetan euskara badago (bizitza errealean bezainbeste); bizitza errealeko hizkuntza ohiturak sarera eramatea tarteko, software irekiak badu euskara; komunitatearen borondateari nahiz Ikt garapen jakintzari esker (eta zenbait software itxik ere badute euskara), badaude sarean euskara erabiltzearen aldeko ekimenak(. eus fundazioa da adierazgarriena) eta wikipedian osasun bikaina du hizkuntzak. hortaz, euskara iritsi da Iktetara eta hori onuragarria izan da hizkuntzarentzat euskarak interneten baduelako bere arnasgunea eta sendotzeko aukera. hala ere, oraindik bide luzea egin du euskarak Iktetan, teknologiaren garaiaren hasieran gaude eta. Aipatu bezala, euskarak trantsizioa egin du aro digitalera, eta hurrengo erronkatzat bere
|
egoera
hobetzea nahiz etorkizuneko erronka berrietara moldatzea izango du. Lanean ez da zehazki aipatu, baina, adibidez, interneten gero eta garrantzi handiagoa dute eragileek (influencer delekoak), eta euskarak euskal halako eragile digital gehiago behar ditu, oraindik egiteke dagoen bidearen eta agertzen ari diren erronka berrien adierazgarri.
|
|
2021
|
|
|
Horregatik," natural" hitza entzutean, nozio horren atzean dagoenak pizten digu interesa. Kasu honetan, nozio horrek euskal gizarteak euskararen
|
egoera
hobetzeko azken hamarkadetan egindako lana ezkutatzen du. Hori uste dugu.
|
|
|
Hizkuntza politika publiko bat eramateko estatuak, departamenduak eta eskualdeak Euskararen erakunde publikoa (EEP) sortu zuten 2004an (2017an Euskal Hirigune Elkargoa lotu zaio). Egitura publiko horrek urrats garrantzitsuak egin ditu euskararen
|
egoera
hobetzeko, euskal elkarteekin hizkuntza politika partekatu bat eramanez. Alor batzuen garapenean parte hartu du:
|
|
2022
|
|
|
Zer egin behar da edo egin daiteke
|
egoera
hobetzeko. Zer erronka dauzkagu aurrealdean, gure bidean, euskarak aurrera egiteko eremu sozioekonomikoan?
|
|
2023
|
|
|
Bailaran lan egiten dutenei euren lantokian euskararen
|
egoera
hobetzeko urratsak identifikatze aldera egin zitzaien galdera hau. Erantzun posibleak:
|
|
|
Bizirik al dago euskara bailarako erakundeetan?
|
Egoera
hobetu al daiteke. Nola?
|