|
2004
|
|
|
Euskal Gaien Institutuko legelari hizkuntzalariek eta Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiko kideek
|
egindako
lan laudagarria aitortu nahi diet, azken urte hauetan, besteak beste, Prozedura Zibilaren Legeak izan dituen aldaketak txertatu baitituzte. Lan honek, gainera, aurrerantzean jarraipena izango du dagoeneko hasita dauden proiektuen bidez, bai Prozedura Kriminalaren Legeari, bai merkataritza legeriari dagozkionak.
|
|
|
Modu berean, azpimarratzekoa da Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailak
|
egindako
lana. Izan ere, hainbat neurri sustatu ditu, euskara benetan eta eragingarritasunez erabil dadin Justizia Administrazioan:
|
|
|
Aipatu aldaketa eta sinplifikazioek egoera katramilatsuari aurre egiteko bideak sortu behar dituzte. Azken hamarkadetan prozedura zibilari buruzko lege berriaren inguruan
|
egindako
lan ofizialek eta gizabanakoen lan ugariek agerian jarri dute berrikuntza beharrezkoa dela.
|
|
2005
|
|
|
Hainbatez, lanok itzuli dituztenekin zorrean daude, hala kultura esparrua eta Zuzenbidea, orokorrean, nola Zuzenbidearen munduan diharduten profesionalak, bereziki. Zehatzago, jabetza erregistratzaileek esanbidez eskertzen diegu Andres Urrutia jaunari eta Eba Gaminde andreari gure arloko lege honekin
|
egindako
lan bikaina.
|
|
|
Eskubide erreala oinarrizko kontzeptu bezala jorratzen duen eremua. Kode Zibilean
|
eginiko
lana beste errealitate batzuetara zabaldu da (azalera eskubide; lurgain eskubide), horien zerrenda osatua eratu arte (jabetza, gozamen, zortasun).
|
|
2006
|
|
|
2 Konkurtsopekoak enplegatzaile moduan
|
eginiko
lan kontratuen azkentze, aldarazte edo etete kolektiboa eskatzeko lan akzioak, bai eta goi zuzendaritzako kontratuen etetea edo azkentzea eskatzekoa ere; hori gorabehera, halako neurrien ondorioz kontratu horiei aplikatu beharreko hitzarmen kolektiboan ezarritako baldintzak aldarazi behar direnean, langileen ordezkariei adostasuna eskatu behar zaie. Gai horiek epaitzean, eta lege honetako arau zehatzak aplikatzeari kalterik egin gabe, aintzat hartu behar dira estatutu arautegiaren eta lan prozesuaren oinarri diren printzipioak.
|
|
|
2) Konkurtsopekoak enplegatzaile moduan
|
eginiko
lan kontratuen azkentze, aldarazte edo etete kolektiboa eskatzeko lan akzioak, bai eta goi zuzendaritzako kontratuen etetea edo azkentzeaboan ezarritako baldintzak aldarazi be eskatzekoa ere; hori gorabehera, halako neurrien ondorioz kontratu horiei aplikatu beharreko hitzarmen kolektihar direnean, langileen ordezkariei adostasuna eskatu behar zaie. Gai horiek epaitzean, eta lege honetako arau zehatzak aplikatzeari kalterik egin gabe, aintzat hartu behar dira estatutu arautegiaren eta lan prozesuaren oinarri diren printzipioak.
|
|
|
Konkurtsoa eraldatzeko ibilbidean, alabaina, izan dira legearen aurreko lan goresgarriak ere. Hor dago, berbarako, Kodegintzarako Batzorde Nagusiak 1926ko ekainaren 10eko Errege Aginduaren ondorioz
|
egindako
lana. Lan horri esker, Merkataritza Kodearen aurreproiektu bat egin zen, gai honi dagokionez 1929ko urriaren 15eko Madrilgo Gazetan argitaratu zena; horrek argiro bereizi zituen porrotaren eta ordainketa etenduraren kasuak.
|
|
2007
|
|
|
Plan, programa eta jarraibide horien xedea izango da atzerritarren berdintasunaren eta bereizkeriarik ezaren printzipioa betetzen dela egiaztatzea, bai eta atzerritarren lan baimenaren arloko arautegia benetan betetzen dela egiaztatzea ere. Horrek guztiorrek ez die kalterik
|
egingo
lan legeria betearazteko eskumenak dituzten autonomia erkidegoen plangintza ahalmenei.
|
|
|
Beregaineko langileek
|
egindako
lana ez da egongo lan legeriaren mende, lege xedapenetan esanbidez horrela xedatu den aldeetan izan ezik.
|
|
|
Batzorde horrek hiru alderdi izango ditu beti, eta negoziazio kolektiboaren esparru funtzionalen zehaztasunak adierazteko balio dezakeen jarduera katalogoa egin eta egunean egunean izango du. Batzorde horren jardunbideak eta erabakiek sekula ere ezin izango diete kalterik
|
egin
lan jurisdikzioari eta agintaritzari dagozkien eskumenei, legeek ezarritakoaren arabera
|
|
|
Diruzaintza Nagusiak baja ofizioz gauzatuko du, lanari, jarduerari edo kasuan kasuko egoerari utzi zaiola dakienean, Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzaren jardueraren ondorioz, Diruzaintza Nagusian bertan, edo erakunde kudeatzaile batean dauden datuengatik edo beste edozein prozedurarengatik. Kotizatzeko betebeharra azkenduko da, Ikuskatzailetzaren jarduera gauzatu den egunetik aurrera, edo Diruzaintza Nagusiak zeinsuan kasuko egoerari utzi zaiola egiaz egunetan jaso inorentzat
|
egindako
lanari, beregaineko jarduerari edo katatzen duten datuak edo agiriak eta egun horretatik aurrera.
|
|
|
Adiskidetasunez, borondate onez eta auzo harreman onez
|
egindako
lanak.
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, gogora ekarri behar da Espainiako bigarren errepublikaren garaian eta XX. mendearen 30 hamarkadan euskararen alde
|
egindako
lan eskerga. Urte horietan euskarak lexiko ondare joria osatzea lortu zuen, batik bat prentsari esker.
|
|
|
Dena den, geroko gertakizunek ezerezean utzi zituzten ahalegin guztiak. Gaur egungo demokrazia garaian, euskararen ofizialkidetasuna aldarrikatu ondoren bakarrik ahalbidetu da euskara bizitasunez erabiltzea enpresetan eta enpresa horiek
|
egindako
lan kontratuetan. Gure gizartean, lan kontratuak eta inprimakiak euskaraz eskaintzen dira.
|
|
|
4 Espainiako lan legeria aplikatuko zaio, Espainian kontratatuta eta enpresa espainiarren zerbitzupean, langile espainiarrek atzerrian
|
egindako
lanari, lan egiten den lekuko ordena publikoatuzte, gutxienez, Espainiako lurraldean lan eginez gero izango lituzketen eskuren arauak aplikatzeko betebeharra gorabehera. Langile horiek izango dibide ekonomiko berberak.
|
|
|
13 artikulua. Etxean lan
|
egiteko
lan kontratua
|
|
|
1 Etxean lan
|
egiteko
lan kontratutzat hartuko da langilearen etxean edo langileak askatasunez aukeratutako tokian egiten den lan jarduera, enpresaburuak lan jarduera hori jagon gabe.
|
|
|
1 Langileak,
|
egindako
lanaren arabera, aurrerakuntza ekonomikoa izateko eskubidea izan dezake, hitzarmen kolektiboan edo banakako kontratuan ezarritakoaren arabera
|
|
|
Langileak eta, horren baimenarekin, langilearen lege ordezkariek eskubidea izango dute, ordainketa egiteko eguna heldu baino lehenago,
|
egindako
lanaren aurrerakinak jasotzeko
|
|
|
Kontratua indarrean dagoela, langileak ezin badu lan zerbitzurik eman, enpresaburua lana ematean atzeratzen delako, enpresaburuari berari egotz dakizkiokeen eragozpenen ondorioz, langileak eutsi egingo dio alokairua jasotzeko eskubideari, eta egin gabeko lana ezin izango da konpentsatu beste garai batean
|
egindako
lanarekin.
|
|
|
Hemezortzi urte baino gutxiagoko langileek ezin izango dute egunean zortzi lanordu baino gehiago egin, benetan
|
egindako
lanean. Lanordu horietarako bakoitzarekin egindako orduak. bildu behar dira, hala denean, prestakuntzarako denbora eta, enplegatzaile batzuentzat lan eginez gero, horieta
|
|
|
Aurreko paragrafoan xedatutakoak ez dio kalterik
|
egingo
Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzak gauzatutako eginkizun ikuskatzaileari, eginkizun hori gauzatzen denean enpresek eta gainerako subjektu erantzuleek, edota langile eta onuradunek duten jardueraren gainean, erregelamendu honetan araututako gaiei dagokienez. Halaber, Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzak txostenak emango ditu, Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiari eratxikitako eginkizunen inguruan, Diruzaintza Nagusiak halaxe eskatzen dionean.
|
|
|
b) Langileen segurtasun eta osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen eragiketa, prozesu eta agenteekin
|
egindako
lanen mugak eta debekuak. Berariaz ezar daiteke halako prozesu eta eragiketak administrazio kontrolerako izapideen mende jartzea, bai eta, agente arriskutsuen kasuan, halakoekin lan egiteko debekua ere.
|
|
|
Baina, horrez gain, beste urrats bat egin da: EKren 10.2 artikuluaren bidez Espainiak berretsitako nazioarteko tratatuen babesean (batez ere, Giza Eskubideen Europako Hitzarmena, 1950ekoa) sortutako organoek eta, zehatzago, Europako Kontseiluko Giza Eskubideen Europako Auzitegiak (egoitza Estrasburgon duenak) eskubideak interpretatzeko
|
egindako
lanari esker, hitzarmena aplikatu eta interpretatzearen inguruko jurisprudentzia aberats eta ugariak eragin erabakigarria izan du Espainiako Auzitegien jurisprudentzian.
|
|
|
Boterearen gaineko kontrol zorrotza ezarri zuen, erregimen alfontsotar berria sendotzeko. Xede horretan asko lagundu zuten karlisten behin betiko porrotak eta, beraz, gerra zibilaren amaierak, baita Cánovasek Espainiari «legezkotasun» berria emateko
|
egindako
lan trebeak ere. Eginkizun horretan, oro har, erregetiar alfontsotarren, eskuin katolikoko alderdien eta liberalen laguntza izan zuen, baita seiurteko iraultzaileko protagonista nabarmenen laguntza ere (besteak beste, aipatzekoak dira Sagasta bera eta bere jarraitzaileak).
|
|
|
Gorte horiek herrialdeko errealitatea aldatzeko mota guztietako neurriak hartu zituzten (hauek agindu ziren: inprenta askatasuna, torturaren abolizioa, jurisdikzio jaurerriak nazioan sartzea, inkisizioaren abolizioa, etab.), baina
|
egindako
lanik garrantzitsuena, zalantzarik gabe, Cádizko Konstituzioa izan zen. 1811ko abuztuan Konstituzioaren aurreproiektua aurkeztu zen, testuari buruzko eztabaidak 1812ko urtarrilean bukatu ziren, eta Konstituzioa urte horretako martxoaren 19an aldarrikatu zen.
|
|
|
Baina beste pertsona batzuei ere eskerrak ematea behar beharrezkoa iruditzen zait. Eskuliburu honen lehen liburukia gaztelaniaz eta euskaraz sortu da aldi berean, eta ni egilea naizen arren, bi pertsonarekin elkarlanean aritu naiz, eta
|
egindako
lanarengatik modu berezian eskerrak eman nahi dizkiet: batetik, Arantza Etxebarria Iturrate gure terminologoa, testuaren euskarazko lehen bertsioan, elkarrekin zuzendu dugun horretan, modu zoragarrian lan egin duena, eta bestetik, Andrés M.ª Urrutia Badiola Deustuko Unibertsitatearen barruan eta kanpoan euskara juridikoarekin zerikusia duen guztiaren benetako suspertzailea, euskarazko testua gainbegiratu duena.
|
|
2009
|
|
|
Makinistek makinen koaderno deitutako liburu edo erregistroa eraman behar dute, makinetan
|
egindako
lan guztiak bertan idazteko, hala nola: piztutako labe kopurua, baporeak galdara eta zilindroetan eragindako presioa, kondetsadorearen hutsartea, tenperaturak, galdaretako saturazio maila, erregai eta lubrikagarrien kontsumoa.
|
|
2011
|
|
|
Ugazabak obraren eraikuntzan atzera egin dezake bere borondate hutsez, nahiz eta obra hasita egon, kontratistari kalte ordain gisa ematen dizkiola horrek izan dituen gastuak,
|
egindako
lana eta obratik lor zezakeen onura.
|
|
|
Kontratistak erantzukizuna izango du, obran erabiltzen dituen pertsonek
|
egindako
lanarengatik.
|